F
„De dijk is dicht"
Moskou dwingt Amerika tot de
aanmaak van de waterstofbom
Helden zonder Glorie": de eerste
belangrijke oorlogsroman
KLM
r
Nieuws uit de wereld der
zwarte schijven
J
Nederlandse speelfilm over
Walcheren s opbouw
Dwinglandij en speldeprikken
vergiftigen het vertrouwen
.J
Een meesterwerk van een debutant
Norman Mailer veel beter
dan Remarque
r~
Max Nord
Ontsnapte krijgsgevangenen
stichten eigen „staat"
Zaterdag 28 Januari 1950
Oom Jarig is jarig
geweest
BAKKEVEEN. „Oom Jarig", dc
I man aan wie de totstandkoming van
•et volkshogeschoolwerk in Neder-
and voor een groot deel te danken
is, werd gisteren zeventig jaar. De
oud-medewerkers van de volkshoge-
I school „Allardsoog" te Bakkeveen
zullen ter gelegenheid hiervan Za-
erdag en Zondag bijeen komen.
leeds zijn velen uit de omgeving
van „Allardsoog" bij „Oom Jarig"
"P verjaarsvisite geweest. Kinderen
orachten hem een aubade. Bij de
J vele felicitaties bevond zich ook een
gelukstelegram van de Koningin.
Armband is verdwenen na
bezoek van „klant"
i AMSTERDAM. In een juw
lierszaak in de Kalverstraat te Am
sterdam vervoegde zich een man om
een gouden armband te kopen. Hij
liet zich verschillende exemplaren
tonen doch verliet de zaak zonder
een keuze te hebben gemaakt. Bij
i het opbergen bleek de juwelier, cat
een gouden schakelarmband ter
waarde van ƒ550.ontbrak.
De tragedie van de molen bij
Westkappel, waar 38 mensen
door het stijgende water om
kwamen herleeft in de film ,£)e
dijk is dicht". Een opname in
een molendecor, gemaakt met
medewerking van de Zeeuwse
kolonie in Den Haag.
(Van een onzer 'redacteuren)
HOE kom je aan een idee voor een film? Inspiratie, bezieling? Soms.
Meestal is 't meer een kwestie van een onrustig gevoel, dat je zo
nodig iets kwijt moet; een stel vage ideeën, die door je achterhoofd
spoken, wachtend op een toevallige kans gestalte te krijgen. Zo ging 't
ook bij „De dijk is dicht". Samen met de vlieger-schrijver Viruly zette
De Groene Amsterdammer" in '48 een actie op touw om het door de
oorlog gehavende en berooide Westkapelle aan muziekinstrumenten te
helpen. Wel, de Westkappelaars krégen hun instrumenten en over 't
eerste concert ging Tom Koolhaas, kunstredacteur van De Groene, een
«tukje schrijven. Zo zag hij Walcheren, dat al weer danig aan zijn op
bouw bezig was Allang liep hij rond met de idee eens een film te ma
ken over een goed-Hollands onderwerp en dat eerste concert met die
nieuwe muziekinstrumenten in een barak op Westkappel speelde hem
de kaart toe. Dat ze nu in de Haagse studio's van Polygoon-Profilti aan
het werk zijn met de nasynchronisatie van „De dijk is dicht" is zo dus
feitelijk nog een nasleep van de „Muziek voor Westkapelle"-actie.
Brusse. die hier volgons Koolhaas tets
opmerkelijks gepresteerd heeft. Verder
werken nog bcroepssoelers mee als
Coba Kelllng. Mlcke Flink, Henny Al
ma. Kitty Knappert. Piet Bron. Cor
Hermus. Jan Teulings. Henk van Buu-
ren en Jules Verstraete en een grote
groep Westkappelaars en line-crossers
uit de Biesbos, van wie er velen niet
enkel figuranten blijven, maar een ge
dramatiseerde facet uit hun eigen le
ven spelen Zelf voerde Koolhaas de
regie, een experiment, ook al heeft hij
een laar regie-ervaring bij het studen
ten-toneel achter de rug. Cameraman
Piet Buys verzorgde ook dc montage en
Rudolf Karssemeyer componeerde de
illustratieve muziek.
„De dijk Is dicht" Is geen oorlogs
film" zegt Koolhaas, ./maar een film
Vijft
ien kilometer
film verwerkt
Koolhaas die tussen andere bedrlj-
vigheden door (hij voert dok de hoofd-
conductie van De Kleine Krant) al weer
aan twee nieuwe films bezig Is heeft
aan ..De dijk Is dicht" een klein jaar
werk gehad. In December '48 begon hij
aan het scénario en In Maart kregen hij
en de cameraman Piet Buys het draai
boek klaar. Polygoon-Profilti zag er wat
In en in Juli konden de opnamen op
Walcheren beeinncn. Tot October is er
daar in de Biesbos en in de Haagse
studio gewerkt. Vijftien kilometer ne
gatief was cr door de camera's ge
draald. waaruit toen een film van 2700
meter een speelfilm van normale
duur dus gemonteerd moest worden
Die montage Is nu klaar op het geluid
na en in Maart zal vermoedelijk „De
dijk is dicht" haar première beleven.
Tweeledig verhaal
De film verhaalt van een Jonge Rot
terdammer Bert Verbloemen, die met
zijn vrouw de zomervacantie van 1914
doorbrengt bij haar ouders op West
kapelle. Hij laat haar daar achter t is
er Immers zoveel veiliger dan in de
stad maar terug In Rotterdam, hoort
hij. dat Walcheren opgegeven wordt
Een illegale vriend helpt hem dan op
weg naar zijn vrouw, dwars door de
Biesbos, waar hij door een Duitse pa
trouille aangeschoten wordt. Terwijl de
vloed opkomt blijft hij er half bewus
teloos llfegcn en in rijn verdrinkingsvi-
zioencn zJet hij zich door het water
naar zijn vrouw gedragen, Hij wordt ge
red. opnieuw door de Duitsers gegre
pen en naar een werkkamp gezonden,
en vindt bij zijn terugkeer na de be
vrijding zijn kamers door anderen be.
woond Deze ontgoocheling leidt na al
de doorleden emoties tot zijn geeste
lijke instorting: zijn viziocnen komen
weer op en hij moet naar een inrich
ting gezonden worden. Parallel met de
strijd daar tegen zijn geestelijke ver
drinking lopen dan dc beelden van de
strijd die op Walcheren gevoerd word»
om aan dc verdrinking na het bombar
dement te ontkomen. Eerst wanneer
hem verteld is, hoe zijn vrouw om
kwam door het stijgende water in een
molen, waar zij met 48 anderen heil
had gezocht, breekt zijn verdriet door
en daarmee zijn kans op genezing.
Wanneer hij tenslotte uit dc inrichting
ontslagen wordt. ga3t hij naar Walche
ren. Daar loopt hij langs al die ver
doemde plaatsen, waar de herinnering
aan de oorlog nog zichtbaar zijn. Hij
wil er een einde maken aan z'n leven,
maar wordt er aangesproken door een
West.kappelanr. de enige van de 49,
die de tragedie in de verdronken molen
overleefd heeft. En nadat hij dit relaas
heeft aangehoord, ontbreekt hem nog do
moed zich door 't hoofd te schieten
Hij wandelt verder, passeert een barak
en hoort er dc zang van een vrouwen-
koortje. die in hem een nieuwe gevoe
ligheid wekt. Zo komt hij in Westkappel
terug en ervaart daar de onverzettelijk
heid. waarmee men er de rampen van
dc oorlog te boven wil komen, een on
verzettelijkheid die hem tenslotte niet
meer onberoerd laat en hem de nood
zaak doet aanvaarden weer volledig
mens te worden.
De hoofdrol wordt gespeeld door Kees
tenslotte een goede belichting hadden,
moesten we soms in een uur tjjds met
twee camera's vijf en twintig verschil
lende bceldlnstcllingcn maken. Zwoe
gen. waarbij de staticven van dc ca
mera's diep in dc modder zakten en
het water tot aan de lens kwam....
Massaregie door politie
„In Rotterdam moesten we een paar
buitenopnamen maken en om geen
hinder van het publiek te hebben, had
den we een tentje van de PTT in ge
bruik. van waaruit we door het ven
stertje konden filmen. Er kwamen na
tuurlijk toch mensen rondom staan en
die zijn we met een afleidingsmanoeu
vre kwijt geraakt: onze kapper ging in
een cafeetje in de buurt zitten cn op
ons verzoek is de politie hem met een
overvalwagen gaan halen Dat lokte de
kijkers bij ons tentje weg. Wc moesten
echter voor onze opnamen wat meer
verkeer hebben. Ook daarmee hielp de
politic heel eenvoudig: aan twee kan
ten zetten ze drie minuten lang het
verkeer stop; toen hadden we voldoende
auto's en fietsers voor enkele meters
goede opnamen
..En voor een van die vizioenen moes.
ten we een stel zwarte paarden tegen
een witte achtergrond hebben Die ach
tergrond werd een grote duinpan bij
Bloemendaal en dc paarden leverde
circus Strassburger Die dieren kwamen
zelden of nooit buiten en gingen in het
duin als dollen te keer. Voor alle vei
ligheid hadden wc de duinpan aan drie
zijden afgezet, maar langs de vierde,
steile kant ging het hele dozijn paar
den ervandoor, dwars door een speel,
tuin. de weg op naar Haarlem. Strass
burger kwam er toevallig aanrijden en
kon dc troep nog opvangen
Dramatisch spel dank
zij storm
„Voor een deel van de opnamen heb
ben wij bij Polygoon-Profilti in Den
Haag décors gebouwd. Zo ook voor de
molen-scène Een groen Haagse Zeeu
wen speelde eiVn mee. Het Was een vrij
wankel bouwsel op een binnenplaats
an opbouw Ik kan Sï s«„ óp- I
i Hrnmcn trprpo lonino nr nnn ctorm Hot
bouw laten zien. wanneer ik niet eerst
verteld heb. wat en hoe er vernield
is". Het negatieve deel van dc. film
dc episoden tijdens de oorlog dus
werd daarom als terugblik opgezet, zo
dat het positieve een sterker accent
kreeg. Het is hard werken geweest, die
vier maanden in Westkappel en de Bies
bos. afhankelijk van het weer. de zon
en dc vooral in de Biesbos sterke
en verrassende vloed „Het water
stijzt daar met een centimeter per mi
nuut" vertelt Koolhaas ..En wanneer
we na eindeloos wachten en proberen.
draaien waren loeide er een storm. Het
kwam goed uit: de spclers dienden er
wat angstig uit te zien de scène
sneelt tijdens een bombardement Nu:
ze kéken angstig want we dachten dat
bet dak van de molen in die storm
omlaag zou komen
..Westkappel heeft een bar slechte
stroomvoorziening cn dikwijls gebeurde
't dst we een scène prachtig erin had.
den zitten, prima hadden uitgelicht, de
oonamen begonnen, maar plotseling
bieek er te weinig stroom om de ca
mera's aan het draaien to houden. En
dan maar weer opnieuw beginnen Een
keer werd het nog mooier: wc maakten
onze laatste scène, het eerste muziek,
feest in een barak op Westkapelle. Heel
de belichtirigsapparatuur obe bij de
verfilming van dc inhuldiging van ko
ningin Juliana in de Nieuwe Kerk ge
bruikt was hadden we in die barak op
gehangen. Het werd prima. Maar daar.
mee slokten we de hele capaciteit van
het stroom-net op en de Westknppelse
vuurtorenwachter moest die avond zijn
noodverlichting aansteken Want toen
wij gingen draaien viel het grote vuur
torenlicht uit
Duizend maal ernstiger gevolgen
dan de ontploffing van deze plu
toniumbom zou die van de water
stofbom. welks fabricage op het
ogenblik door de Amerikanen
overwogen wordt, hebben.
Wisjinsky's optreden te Lake Success in 1947 maakte het plan-Marshall
voor het Amerikaanse Congres aannemelijk. Men zal zich dat herinneren.
Moskou's even aanmatigende als ondoeltreffende nota aan Noorwegen, die
verhinderen moest dat dit land zich btf het, nog ongeboren, Atlantische
Pact aansloot, gaf de stoot niet alleen tot een tegenovergestelde politiek van
Noorwegen, maar ook zeer rechtstreeks tot de vervroegde geboorte van
het Pact. Telkens en telkens weer hebben wij gezien hoe dc Russen het
klaar speelden datgene te bevorderen, wat zfj wensten te beletten. Op het
ogenblik is er weer zo iets aan dc gang. President Truman en zyn raad
gevers staan voor een beslissing die hen een angstwekkende verantwoor
delijkheid oplegt. Zal men dc grote stap doen tot vervaardiging van dc
waterstof-bom? De plannen liggen gereed, het grote, een ontzaglijke in
spanning en mllliarden dollars eisende werk kan beginnen zodra het door
de constitutionele instanties is goedgekeurd.
Kees Brusse. hoofdrolspeler in
„De dijk is dicht", tijdens de op
namen in de Biesbos.
V_.
Ook de satellieten
saboteren
Maar niet alleen de kosten
schrikken de verantwoordelijke
mannen af; veel meer nog doen dat
dc consequenties. Men zou een ont
zaglijke stap vooruit doen met deze
bom op de weg. die tot snelle uit
roeiing van de hele beschaving
zou kunnen leiden. Doet men de
stap, dan is er geen terugweg meer.
Anderen zullen volgen. Zodra de
mogelijkheid van de vervaardi
ging van deze bom bekend is, zul
len die anderen, reeds over erva
ring beschikkende met. de atoom
bom, de weg zoeken en met meer
of minder snelheid, de weg vinden
naar het lugubere doel.
Men trooste zich niet met. het
geloof, dat het absurde van de ont
wikkeling tot een schikking zal
leiden die aan de bomfabricage een
einde maakt. Want daarvoor is een
vertrouwen in het woord van alle
deelnemers nodig, dat voor het
ogenblik grondig bedorven is. Toen
Chamberlain zich te München liet
beetnemen, bracht hij grote poli
tieke rampen over de wereld, maar
geen onherstelbare politieke ram
pen. Toen Amerika zich te Pearl
Harbour op onbegrijpelijke manier
liet overrompelen, was dit een
nieuwe katastrofe van erre strek
king. maar wederom kon het on
middellijk effect verholpen wor
den. Wie bij een afspraak over' de
atoombom trouweloos te werk gaat,
kan een slag slaan waarvan de ge
volgen niet meer te verhelpen zijn.
Er is slechts één mogendheid, die door
haar ondoordringbaarheid in staat
zou wezen een beslissend geheim
werkelijk te handhaven. Dit besef
beheerst het probleei van de
atoomoorlog. Wie, na de vernieti
ging van alle atoombommen, een
ultimatum kracht zou kunnen bij
zetten met r'e onthulling van een
waterstofbom-monopolie, zou zon
der moeite de wereld aan zich
kunnen onderwerpen. Daarop wil
thans niemand he laten aankomen.
|dr
door
dr. M. v. Blankenstein
Nu is het kwade aan de situatie,
dat feitelijk wat men van een
Amerikaans besluit tot het onder
nemen van de vervaardiging van
waterstofbommen vreest, reeds
werkelijkheid is geworden door
het openbaar worden van Truman's
dilemma. Dat de waterstofbom kan
vervaardigd worden, is daardoor
bekend. Daarmede bevindt de we
reld zich reeds op de helling, die
Amerika nog vreest tc betreden.
Men is nu niet meer veilig voor
d- waterstofbom, ook al verwerpt
Truman, of het Amerikaanse Con-
g ess, het plan.
Ik begon met eraan te herinne
ren, hoe de Russen telkens weer
de gangmakers <ijn gebleken voor
hetgeen zij boven alles vrezen of
verfoeien. Op het ogenblik doen zij
dat weer ten aanzien van de water
stofbom. Er was in Amerika een
verslapping waar te nemen van
het extreme wantrouwen tegenover
Rusland. Na een enorme opdrijving
van de inspanning tot beu apening,
was er een reactie aan de gang,
ook in Truman's wereld en niet
enkel ten aanzien van de hulp aan
Europa. Het program voor het
luchtwapen was besnoeid. Men
scheen te Washington tot de over
tuiging te zijn gekomen dat er ge
noeg was gedaan om Moskou van
avonturen af te schrikken, en ook,
dat Moskou aan andere middelen
dan oorlog voor het bereiken van
zijn doeleinden de voorkeur gaf.
In de laatste weken echter toont
zich het Kremlin, dat zelf schappe-
1 ijker scheen geworden, opnieuw
uitdagend lastig. Te Lake Success
saboteert het de werkzaamheden
van de Verenigde Naties, terwille
van de Chinese regering van Mao.
die het zelf zo laat erkend heeft.
Het houdt geen pleidooien voor
Mao. wat niet moeilijk ware; het
staakt de samenwerking op een
zo dwingelandenge manier, dat
het beoogde doel er zeker door
wordt geschaad. De satellieten
doen hun best, om Amerika zoveel
mogelijk te prikkelen. Bulgarije
laat het aankomen op een verbre
king van de diplomatieke betrek
kingen. Tsjechoslowakije misdraagt
zich op velerlei wijz-In en buiten
Rusland wordt de smaadcampagne
tegen Amerika aangemoedigd. Mao
Tse-toeng, die nu met behoorlijk
heid zo veel zou kunnen bereiken,
antwoord op de Britse erkenning
met onhebbelijkheden, en gaat
zelf over tot erkenning van de
„regering" der communistische ver
zetslieden in Viet Nam. Dit is een
onverbloemd vijandige daad tegen
over Frankrijk, dat een recht van
veto bezit in de Veiligheidsraad.
Hieruit blijkt reeds hoe weinig
Mao zich in werkelijkheid aan het
lidmaatschap van de Verenigde
Naties gelegen laat liggen.
De activiteit van de vijfde kolon-
ne van de Kominform. van de
communisten in Italië en Frank
rijk, die een tijd lang gedempt leek
laait weer op. Dat geschiedt nooit
zonder instructies uit Moskou.
En dan is er het nieuwe conflict
te Berlijn. Wat de Amerikanen
daar deden was een domheid. De
Russen zijn hun in doortasten al
tijd de baas als er geen oorlogs
gevaar mee verbonden is. Hier
moesten zij winnen, omdat de
Amerikanen het nooit op een con-
DE verschijning van de Amerikaanse oorlogsroman
„The Naked and the Dead" van Norman Mailer
heeft zowel in de Verenigde Staten als in Engeland de ge
bruikelijke heibel der „fatsoenrakkers" doen ontstaan. In
Engeland kwam zelfs het Lagerhuis er aan te pas; in
Nederland, waar het meesterwerk onlangs door J. F. Klip
huis onder de titel „Helden zonder Glorie" ver
taald bij A. W. Bruna te Utrecht verscheen, zijn de bezwa
ren tegen de „vieze woorden" evenmin uitgebleven. Grote
heibels en grote woorden worden bijna altijd tegen grote
boek engebezigd (Lawrence, Joyce, Vestdijk) en dat is hier
wederom het geval. „Helden zonder Glorie" is de eerste
belangrijke oorlogsroman sinds 1945, véél en véél beter
dan „lm Westen nichts neues"
was, waarmee het overigen, ge
lukkig, onvergelijkbaar is. Zo
Duits sentimenteel, oppervlak
kig en goedkoop als het boek
van Remarque was, zo Ameri
kaans cynisch, intelligent en
meedogenloos is dat van Mailer.
Norman Mailer, Ameri
kaan, schrijver van het boek
„The Naked and the Dead",
Hollandse titel: fielden
zonder Glorie".
Gaf de Duitser een platte, horizon
tale doorsnee van het soldatenleven,
Mailer hakt rechtstandig, verticaal in
het samenstel van krachten dat de
oorlog maakt De generaal Cum-
mings, de luitenant Hearn. de ser
geant Croft, de soldaten Callaghcr,
Wilson, Red. Polack, .Minetta en al
die anderen hebben niet alleen hun
eigen problematiek, die door de oor
log wordt toegespitst, maar er is nog
de duistere problematiek van de
„hogere" macht, die hun oorlogsbc-
staan zinloos maakt: niet zij verove
ren het eilandje Anapopei op de Jap
pen, maar de legerleiding, die een
tenslotte beslissende zet doet.
Met deze werkwijze geeft Mailer
een beeld dat dieper en genuanceer
der is dan dat van het soldatenleven
alleen: dat van een tijdvak. De oorlog
is hier een voor de soldaat tijdloos,
onbegrijpelijk en in zichzelf reeds
zinloos monster, dat hen verslindt.
Hij verslindt de intellectueel en de
tramp, de boef en de genieter gelij
kelijk Mailer heeft al deze figuren
feilloos weergegeven, uiteengerukt
en weer samengebracht, daarbij ge
bruikmakend van een realistische
schrijfwijze en een techniek, waaraan
-door-
A
V
Dos Passos en Hemingway niet
vreemd zijn. Dat realisme ligt ten
grondslag ook aan de weerzinwek
kende taal, die soldaten nu eenmaal,
als protest tegen hun machteloze en
abnormale situatie uitslaan. Het is
de* kracht van het boek. maar de
zwakheid tevens omdat het niets wil
Een koraalrif als
nieuwe „heimat"
NEURENBERG. Het Neuren-
bergse weekblad ..Wochenende" pu
bliceert de inhoud van een dagboek,
dat afkomstig heet te zijn van een
der leden van de bemanning van
een Duitse onderzeeboot, die thani
reeds gedurende b'jna vier jaar een
onbekommerd bestaan zou leiden
op een van de koraal-eilanden in
de Stille Oceaan. „Wochenende"
verklaart, dit het manuscript ter
redactie is aangeboden door een
man. die verklaarde het weer mee
te zullen nemen, indien hem zou
worden gevraagd, hoe hij eraan
kwam. Alles, wat men te weten is
kunnen komen, is, dat het manu
script is verzonden in een brief,
welke te Wellington, de hoofdstad
van Nieuw-Zeeland. is gepost.
Volgens het dagboek verliet de
Duitse onderzeeboot twee dag-m
voor de capitulatie van Duitsland
een niet nader genoemde haven-
Na twee dagen varens deelde de
commandant van de onderzeeër aan
de bemanning mede, dat hij zich
niet aan de gcallieeider. wenste over
te geven. Het dagboek vervolgt dan:
„Besloten werd. koers te zetten
naar een eiland in de Stille Oceaan,
dat ver buiten de normale scheep
vaartroutes is gelegen. Het eiland,
waarop de keus viel. is rotsachtig,
door koraalriffen omgeven, cn be
groeid met dichte bossen, struikge
was en lang gras. Het was aanvan
kelijk niet bewoond.
Twee grote riffen beletten ons
het eiland te naderen, doch wij had
den nog twee torpedo's aan boorc
Wij voeren ongeveer een halve mijl
achteruit en lanceerden beide tor
pedo's. Nu v/as de kust letterlijk
vrij.
Een klein dorpje. „Neu-Klel",
werd gesticht. Wij begonnen handel
te drijven met de inwoners van een
naburig eiland, om aan tabak te ko
men. De onderzeeboot wordt in pri
ma conditie pehouden Om beurten
houden wij de wacht. De uitkijk
krijgt een extra sigaret.
Een van ons ontdekte hoe hij
palmwijn kon maken.
Het gaat ons goed, doch wij den
ken toch dikwijls aan thuis. Wij
zijn behalve jagers en vissers, ook
boeren en schaapherders. Wij be
mesten het land met as van ver
brande bomen, met fijn gehakte
planten en met vogelmest, die wij
op de rotsen vinden Onze handel
met de inboorlingen breidt zich uit
„In het voorjaar van 1948, zo gaat
Advertentie (1 M.)
fliet konden laten aankomen om
een zo nietige kwestie. Amerika
gaf dus toe.
Maar nu gaan de Russen dóór,
de Duitsers te Berlijn te kwellen.
Aan de spoorweg raken zij niet.
Dat ware gevaarlijk Op de auto
weg laten zij Amerikaanse kolon-
nen ongemoeid. Zij weten nu, dat
de Amerikaanse generaals in 1948
dringend een doorbreken van de
blokkade aanbevolen hadden,
zeker als zij waren dat de Russen
toch niet zouden durven schieten.
Daarom geen blokkade der Ame
rikanen meer.
Maar de West-Duitsers en de
West-Berlijners moeten het ontgel
den. Deze ervaren weer eens. tot
welke terreur de Russen in staat
zijn, waar zij de geallieerden niet
te vrezen hebben.
Dit doet Moskou, op het ogen
blik waarop Washington voor een
van noodlot zwangere beslissing
staat, waarbij de houding der Rus
sen de doorslag kan geven
het manuscript verder, beleefden
wij de eerste grote sensatie. Er kwa
men tien boten aangevaren, waarin
zich inheemse mannen, vrouwen en
kinderen bevonden Zij gingen, hun
gehele hebben en houden met zich
meeslepend, aan wal en zij vestig
den zich ook op ons eiland. W 1
waren bijna verheugd over de
komst dezer inboorlingen
„Wij kunnen heel goed met de in
boorlingen overweg. Er zijn thans
genoeg vrouwen oo het eiland Wij
zijn nu bijm allen getrouwd. Som
migen van ons hebben reeds kin
deren", aldus eindigt het dagboek.
Door een officier van de Britse
admiraliteit wordt de volgende com
mentaar op dit bericht van „Woche
nende" gegeven.
„Het is bekend dat zes Duitse on
derzeeboten in dc laatste acht aa-
gen van de oorlog uit de Noorse
haven Bergen zijn vertrokken Vier
hiervan hebben zich in de Atlanti
sche Oceaan aan ce geallieerden
overgegeven, terwijl twee andere
tot zinken zijn gebracht. Het is
evenwel mogelijk, dat een van dc
beide laatstgenoemde onderzeeërs
erin geslaagd is te ontkomen. He'
is meer voorgekomen, dat men
meende een onderzeeboot tot zin
ken te hebben gebracht, die later
weer is opgedoken".
weglaten. Daardoor heeft het een te
veel, óók aan die vieze woorden, die
de schrijver immers niet kan weg
laten Maar dat teveel is dan ook het
enige waartegen men bezwaar moet
maken Voor het overige is „Helden
zosder Glorie" inderdaad een mees
terwerk (geschrevén door een 24-ja-
rigel), waarin passages voorkomen,
zoals de tocht over de bergen aan het
eind. die in de literatuur zullen blij
ven voortleven als passages uit Stend
hal en Tolstoi.
Interessant en belangrijk is de ver
schijning in Frankrijk van „W c e k-
End Zuydcoote" van Ro
bert Merle (Gnllimard), dat de
Prix Goncourt 1949 verwierf, een
oorlogsroman die zeer veel met ..Hel
den zonder Glorie" gemeen heeft. Het
boek beschrijft een viertal Franse
soldaten, die ..Duinkerken" meema
ken. ingesloten op een smal stuk
strand bij Zuvdcoote. Het is tegelijk
ruwer en verfijnder dan „Helden
zonder Glorie", tegelijk realistische
en minder reëel. Merkwaardig is dat
Merle ook niet zonder invloed van
de Amerikaanse literatuur is geble
ven. dat zijn procédé van beschrij
ving opvallend veel van dat van
Mailer yeft. Maar hij komt toch niet
boven „net geval" uit. Terwijl Mailer
tot algemeen geldige waarderingen is
gekomen, bereikt met middelen van
beschrijvingskunst, psychologie, In
telligentie cn het aangeven van de
achtergrond van het gebeuren, geeft
dat zinloze een plaats in de wereld.
Merle op zijn best een intelligente
beschrijvingskunst, die ons dikwijls
doet huiveren, maar au fond nauwe
lijks raakt. In beide boeken staat de
intellectueel voor de afgrond van
het zinloze, maar Mailer geeft
ja maakt het de wereld ook voor
de niet-intelleclucel. terwijl die mo-
moderne noodlotsgedachte bij Merle
niet aanvaardbaar wordt gemaakt
Maar bet is misschien niet redelijk,
al ligt het bij twee debutanten die
over het zelfde onderwerp op bijna
dezelfde wijze schriiven voor de
hand. ..Week-End h Zuydcootc" di
rect naast een meesterwerk te hou
den. Merle's roman verdient zeker de
aandacht, is een aangrijpend boek èn
een tijdsbeeld. Tegen beide hier be
sproken boeken moet men bestand
zijn; zij zijn niet bedoeld als aange
name tijdpassering, want zij komen
voort uit de ernstigste behoefte zich
bezig te houden met het bestaan cn
de zin ervan. Daarom kunnen deze
boeken ook niet worden afgedaan
met een trnctaatje over vieze woor
den. Wie dat doet heeft noch de oor
log. noch het bestaan zelf z.o hevig
ervaren als Mailer en Merle.
WERK
KLEDING
Advertentie (1 M
-Kan Unger Meel
MEER DAM 16 IAAR IN GEBRUIK Bil DE K LM.
MOG SIEEHI5 BEPERK! LEVERBAAR 1
FAiBR NV EHCO HAAKS&fRCEN
De naam Christoph, Willibald. Rid
der von Gluck (17141787) neemt
in de geschiedenis der opera een zeer
belangrijke plaats in Hij was de eer
ste componist, die de heerschappij
der Italiaanse opera met haar smake
loosheden, coloraturen en bravour-
aria's welke ruim twee eeuwen had
geduurd bestreed door met zijn wer
ken een geheel andere richting in te
slaan. In zijn beginselverklaring, die
hij in enige zijner partituren om
schreef leest men dat hij de muziek
trachtte terug te brengen tot haar
ware roeping. Zij had de taak het
gedicht te steunen, de uitdrukking
van de aandoeningen en de belang
rijkheid van de toestanden te ver
sterken, zonder echter de handeling
te onderbreken.
Over de ouverture,
schreef hij: „Ik ben
van mening, dat dc
ouverture de toe
schouwers moet
voorbereiden op
het karakter van
de handeling en
tevens de inhoud
van de handeling
moet aanduiden."
Dat Gluck's opera's die een ern
stig en voornaam karakter dragen en
waarin dus niets van klankenacroba-
tiek valt te bespeuren met onver
deeld succes werden ontvangen be
hoeft wel geen betoog. Groot was
dan ook de strijd die zowel te We
nen als te Parijs werd gevoerd De
directie der Parijse Opera beschouw
de het schandaal om Gluck als een
zeer welkom reclamemiddel en eni
ge opera's o.a ook Alceste werden in
een Franse vertaling van Moline
voor het voetlicht gebracht. De toe
loop van het publiek was dermate
groot; dat er zelfs toegangsbiljetten
voor de generale repetitie moesten
worden uitgereikt
Minnaars van Gluck's instrumenta
le muziek kunnen thans een opname
van zijn ouverture Alceste aan hun
discotheek toevoegen Het concert
gebouworkest onder Eduard van Bci-
num speelt het stuk met warme
klank en voornaam van allure De
registratie ervan door Decca is be
houdens enige kleine klankzwevin
gen voortreffelijk geslaagd
Voorts verdienen nog twee andere
opnamen die deze maand bij Decca
verschenen de aandacht. In twee
aria's van Puccini nl Donna non Vidi
mai" uit Mannn Lescaut en „Eluce
van Le Stelle" uit Tosea toont Frans
Vroons zich een tenor van formaat
die zonder mooidoenerij toch het
warme karakter van deze muziek
volkomen tot zijn recht weet te la
ten komen De orchestrale begelei
ding onder Hugo de Groot voldoet
ten zeerste.
De tweede opname die er mag zijn
is die van Offenbach's ouverture
..Orpheus in the underworld" ge
speeld zo fraai als men maar wensen
kan door The National Symphony
Orchestra onder leiding van Stan
ford Robinson Liefhebbers van deze
luchtige mclodieu/.o muziek kunnen
er hun hart aan ophalen.
Dieven komen per auto en
aaan per fiets, maar
mél 100.000 francs
MELUN Twee gemaskerde en
gewapende mannen hebben een
inbraak genleegd in een huis te
Melun en 100 000 francs gestolen.
Zü reden in de traditionele zwar
te. Sedan voor, maar vertrokken
per fiets, want de accu van de auto
was leeg. zodat de wagen niet
wilde starten.
In de afgelopen 18 maanden
hebben 5321 politieke vluchtelingen
uit de Kominformlanden hun toe
vlucht gezocht in Zuid-Slavic.
