Hersenen leveren stroom Dam-rubriek Schaak-rubriek Bridge-rubriek Wat zou dat voor een vogel zijn Zaterdag 28 Januari 1950 Advertentie (l.M.) Beproefde hulp bu verkoudheid voor Va der. Moeder en kind. Ongeluk met de Franeker wordt vereeuwigd op gedenkplaat AMSTERDAM De heren mr M. Rooy, voorzitter Federatie van Ned. Journalisten, Daniel Schorr, bestuurslid van de buitenlandse persvereniging in Nederland, mr G. J. van Heuven Goedhart, hoofd redacteur Het Parool, schrijven ons: Op 12 Juli 1949 verging bij Bom bay de Constellation „Franeker" van de KLM, een ramp, waarbij niemand het leven redde en waar bij onder meer een dertiental Ame rikaanse journalisten omkwam. Zij hadden op uitnodiging van de Nederlandse regering een reis naar Indonesië ondernomen om zich persoonlijk op de hoogte te stellen van een situatie, waaromtrent in een deel der Amerikaanse pers veelal onjuiste voorlichting werd verstrekt. Toen zij op hun weg naar huis door de ramp van de Franeker werden getroffen kwam van hen in volle omvang te gelden dat zij „in het harnas" stierven. Een oproep aan het Nederlandse publiek tot het oprichten van een eenvoudig gedenkteken te hunner herinnering bracht circa f 600.- op. Thans is het plan gerijpt om in het Persmuseum aan de Nieuwe Zijds Kolk te Amsterdam een ge denkplaat aan te brengen. De on dergetekenden, die voor de uitvoe ring van dit plan de handen ineen geslagen hebben, houden nog tot 15 Februari de gelegenheid tot bij dragen (op rekening van de Am sterdamse Bank, bijkantoor Dam rak of op Postgiro nummer 3839 van genoemde bank onder vermel ding: Comité Gedenkteken ramp „Franeker" open voor hen die aan het beoogde eerbetoon deel willen hebben. Voetbalcrack loopt in gestolen kleren rond PARIJS Jean Gregoire. een Frans voetballer van internationa le vermaardheid, is door de politie gearresteerd, wegens het opkopen van kleding, die onlangs door een dievenbende uit een kledingmaga zijn werd gestolen. Op het moment van zijn arrestatie liep hij prins heerlijk in zijn gestolen pakje rond. Ook Adolph Ragueneau. de voormalige athletiekkampioen. is aangehouden. Het 2 791 ton metende Finse schip Margareta, dat op de Oostzee in nood kwam te verkeren, is ge zonken. De bemanning is aan boord genomen van het Poolse schip Po seidon en een Poolse loodsboot. Hoe een probleem ontstaat Een dammersgroep die niet ten volle krijgt wat hen toekomt is de groep der problemisten Zij zijn het die de mogelijkheden van ons spel in zijn schoonste vormen de monstreren zondeer ooit loon naar werk te ontvangen, behalve dan de voldoe- ning van hun naam boven een probleem in één of andere rubriek. En toch, wat al strijd moet er dikwijls worden gele verd tegen de materie, alvorens ze hun „Eureka" kunnen laten horen I Een 15-tal jaren geleden werd door mij. in een problematieke bui het vol gende slotmotiefje ontdekt: Zwart 35.39. Dam op 44. Wit: 45.50. I Dam op 28 of 22 of 17 of 11 Zwart is aan zet en kan niet anders dan 1. 35—40 2 45x43. 44x6 3.43—39, enz. en wit wint. Nu was dus de zaak, een probleem sa men te stellen dat in dit originele mo tief eindigde. Dit bleek verre van ge makkelijk en het gelukte niet. er iets dragelijks van te maken. Ik gaf mijn motief door aan de En gelse Hollander G. L. Gortmans. die met de volgende primitieve bewerking voor de dag kwam Zwart 10. 20 30. 35. Dam op 14. Wit 25. 29. 34. 39. 45 50. 1. 29—23. 14x44. 2. 25x5. 30x39. 3. 5—28, met het slot als boven aangegeven. Het was een begin maar bevrediging gaf het zeker niet. Blijkbaar zag ook geen ander proble mist kans een bewerking te leveren, want in jaren verscheen er niets meer op dit slotmotief Ook ikzelf had mijn pogingen gestaakt 1 Jaren later vond ik het volgende stuk je: Zwart: 7 9. 10. 13. 15. 19. 30. 35. Wit 18. 24 25 28 34 39. 45 50 1.25—20. 13x44 2-24x4. 30x39 (A) 3 4510. 15x 24 4.4x1. 44—49 5 40—34. 39x30 6 50. (A) 2—. 15x24, 3.4x1. 30x39. 4 45—40. enz. wint Het is duidelijk dat er verwantschap bestaat met het eerste stukje. Het re sultaat was dat ik mijn eerste motief weer ter hand nam en. het stuk speelde tien jaar later want .nu slaagde ik als volgt Zwart.: 5. 9, 12/14. 16. 18. 20. 22. 30 35. Wit 21. 25. 31. 33. 34. 38 39 41. 45. 50 1. 33—28. 16x47 2 28x10. 47x44; (A) 3 25x3 30x39: (B) 4. 325. 5x14 5 25x22 en de motief stand uit het eerste voorbeeld is bereikt (B) 3. 5x14; 4. 50x39. en wint zon der meer. (A) 2 47x40; 3. 25x3. 5x14; 4 3x1; en wint in een andere aardige slot-stand. Dit kleine voorbeeld geeft U een idee van de moeilijkheden waarmede de pro blemist te kampen heeft om zijn oplos, sers een uurtje bezig te houden I Wat U een uurtje van zoeken kost heeft hem soms jaren beziggehouden alvorens „het kind ter wereld was!" Voor onze oplossera Zwart; 7/10 12. 15. 17. 13. 22. 30. Wit: 25. 28. 29 32/34. 37. 39. 48. 50. Wit speelt en wint. Oplossing vorig probleem 1. 27—11! 16x27: 2 32x21!! 23x34; 3. 42—37. 29x38; 4. 40x9. 13x4: 5. 21—17. 12x21; 6. 37—32, 38x27; 7 31x2. 19—23: 8. 2—16, 21—26. 9. 16—32. 23—29: 10. 32—38. 29—34: 11. 38—13. en Wit wint. AMSTERDAM Een door Ver- schure en Co. te Amsterdam voor rekenine van de Verenicing van Algemene Scheepvaartbelangen ge bouwde 30 meter lange nieuwe iisbreker ..Walvis" zal morgenoch tend om 9 uur onder commando van kapitein J. Prime. Steiger 1 bij het Centraal Station verlaten voor een Droefvaart over het IJsselmeer. De „Walvis", die 7.60 meter breed is. heeft een diepgang van 2.30 me ter. Electro-encephalogram toont gezwellen en afwijkingen aan De wetenschap wist allang, dat in het menselijk lichaam tijdens het leven verschillende electrische stromen ontstaan. Alleen was het vroeger bij gebrek aan een be- hooilijke apparatuur niet mogelijk deze stromen aan te tonen. Pas door de uitvinding van de snaar- galvanometer (door onze landge noot Einthoven) kon men deze zeer zwakke stromen optekenen. Daarmee is de zegetocht begonnen van een onderzoekmethode, het electro-cardiogram, dat verschil lende hartziekten zo nauwkeurig kon bepalen, dat wij deze ziekten tegenwoordig veel beter kunnen behandelen. Maar de wetenschap stond niet stil. Hans Berger heeft in 1929 de eerste publicaties over electrische stromen, uitgaande van de herse nen, het licht laten zien. Kort daarop heeft de Engelse geleerde Adrian een methode uitgewerkt om deze stromen op te tekenen. Zo is de methode van het electro-ence phalogram ontstaan. Door een ver nuftig toestel is het mogelijk de stromen van de hersenen als krom me op een papier op te tekenen en bepaalde afwijkingen te bestude ren. Terwijl het vroeger alleen moge lijk was deze stromen aan te tonen, wanneer bij een hersenope ratie de hersens bloot lagen, is het nu zover gekomen, dat het elec tro-encephalogram ook afgenomen kan worden door gewoon twee electroden aan het hoofd te brengen en deze dan door draden met het toestel te verbidden. Nu moet men zich niet voorstellen, dat deze stro- men sterk zouden zijn. Men heeft uitgerekend, dat om een enkel zaklantaarnlampje te laten bran den, stroom van 100.000 hersenen nodig zou zijn. In de toestellen zijn daarom versterkers aangebracht, die deze stromen zo versterken, dat zij op het toestel zichtbaar worden. De spanning der stromen bedraagt ongeveer een twintig millioenste volt. Bij de bestudering van de her- senstromen kan men drie soorten golven onderscheiden: alpha-, bèta- en delta-golven. De alpha- golven blijken voor het leven noodzakelijk te zijn en worden ook bij dieren gevonden. De bèta- golven ontstaan, als de mens in tensief aan het denken is of wan neer bepaalde prikkels de zintui gen raken, bijvoorbeeld een felle lichtflits. Tenslotte zijn er nog de delta-golven, die bij de normale mens alleen gedurende de slaap optreden en ook bij patiënten met een gezwel in de hersenen. En daarmee zijn we bij de toepassing gekomen, die het electro-encepha logram in de geneeskunde heeft gevonden. Deze methode heeft het mogelijk gemaakt verschillende af wijkingen in de hersenen te vin den, die met vroegere methodes moeilijk of helemaal niet aantoon baar waren. Niet alleen gezwellen kan men zo opsporen, ook letsel aan de hersenen kan door middel van het encephalogram geobser veerd worden. In het bijzonder voor de epilepsie, de vallende ziek te. is het encephalogram van grote betekenis. Zo konden gevallen, die door de afwezigheid van typisch epileptische toevallen onherken baar waren, als ondubbelzinnig epileptisch gedefinieerd worden. Deze methode is men ook gaan toepassen bij de diagnose van gees tesziekten. Hoewel ook sommige afwijkingen in het geestesleven, op het electro-encephalogram te zien zijn, mag men niet voetstoots aan nemen, dat de psychiater met deze methode een zuivere diagnose kan stellen. Evenals trouwens bij alle electrische onderzoekmethodes kan een zuivere diagnose alleen tot stand komen door combinatie van deze methode met alle klinische observaties. Het paste in de Amerikaanse mentaliteit, dat men in de V.S. getracht heeft deze methode ook bij de ondervraging van misdadi gers toe te passen. Dit is nog niet gelukt. Ten eerste worden de béta- golven, die daarvoor in aanmer king komen, door de bestaande toestellen niet zuiver genoeg over gebracht cn ten tweede is geble ken, dat men alleen dan iets kan bereiken, als de misdadiger een psychische afwijking vertoont. En dat is ook goed zo. Het lijkt mij hoogst ongewenst deze zuiver we tenschappelijke methoden voor politieonderzoek toe te passen, om dat dit moreel niet aanvaardbaar kan zijn. En men moge ook beden ken, wat zo'n methode in handen van een totalitair staatsbestel zou kunnén betekenen. Tot het volgende spreekuur. MEDICUS. Het moeilijke eindepel Van de drie phasen. waarin men een schaakpartij kan verdelen, opening, middenspel en eindspel is de laatste phase verreweg het moeilijkste, hoe paradoxaal dit eigenlijk ook moge klin ken. immers men zou verwachten, dat een spel met een gering aantal stukken gemakkelijker zal zijn dan een spel met een bord vol stukken! Ken men een enorme literatuur vinden over openin gen en over richtlijnen, hoe men in een middenspel moet koersen, over eindspe len is dc literatuur veel armer. Zoals men weet schreef Euwe een serie van 12 deeltjes over de openingstheorie, maar ook (en dat weten velen mis- Even nadenken Haastige spoed is zelden goed, zegt een der spreekwoorden dat de bedacht zaamheid van ons, Nederlanders, pleegt aan te tonen. Aan de bridgetafel is het over het al gemeen noodzakelijk, weliswaar een maal een spel waarbij men de kunst moet verstaan de tegenpartij regelma tig voor verrassende wendingen te plaatsen. Hetgeen men natuurlijk al leen maar bereiken kan door niet te langzaam te spelen, waardoor men de tegenpartij de gelegenheid ontneemt zich al te zeer in de situatie te ver diepen. Natuurlijk zijn er ook steeds een aan tal spelen die wél zorgvuldig bekeken moeten worden, alvorens men het juiste speelplan ten uitvoer kan brengen. Een dergelijk spel is het onderstaande: in dien men het met „haastige spoed" zou trachten af te werken zal men vermoe delijk geen kans van slagen hebben. West: Oost: Sch. h. v, 3 Sch. b. 10. 9 Ha a. 9. 2 Ha. v. 7. 3 Ru. h. v, 4 Ru. b. 10, 9 KI. a. v. 10. 3 KI. h. b, 9. 2 De beide partijen zijn kwetsbaar en het bieden verloopt als volgt: Zuid West Noord Oost 1H. dblc. pas 1 SA. pas 2 SA pas 3 SA. allen passen. Zuid komt uit met H. 6 en de vraag is nu. hoe of Oost dtt spel moet af spelen. Het lijkt natuurlijk eenvoudig ge noeg; men kan dc eerste H. slag laten „doorlopen" naar de hand (Oost) en men gaat dan Sch. óf R aanvallen. Kan zo'n speelplan slagen? Uit het feit dat Zuid met 1 H. heeft geopend, kan met stelligheid worden afgeleid dat hij (Z) tenminste H. heer en zowel Sch. als R. aas heeft; anders honneur- trekken die het openingsbod zouden kunnen rechtvaardigen zijn er nl. niet meer in het spel. Men mag ook aanne men, dat Zuid tenminste een 5-kaart in H. heeft en zodoende kan Oost dus al beginnen met uit te rekenen, dat Zuid zal kunnen maken 3 H. slagen en zijn beide azen. Oost kan het spel immers niet winnen zonder Zuid's beide azen weg te spelen. Het spel schijnt dus tot downgaan ge doemd, tenzij Zuid een 6-kaart.in H heeft! Oost moet met deze zeer rcëcle winstkans op de volgende manier rekening houden. In West wordt de H. 9 bijgespeeld, die vermoedelijk door Noord met H. 10 of b. zal worden ge nomen. Oost moet die slag dan laten lopen! Heeft Zuid inderdaad een 6-kaart in H.. dan heeft N. dus slechts een singleton in die kleur cn kan geen H naspelen. Wèt Noord in dat geval ook doen zou. Oost heeft een makkelijk spel. waarbij hij alsnog zijn dubbele harten dekking overhoudt wanneer Zuid later de H. kleur opnieuw gaat spelen. „Even nadenken" is bij dit spel dus wel zeer geboden; zelfs uiterst sterke spelers zullen niet in staat zijn om bin nen enkele seconden te zien hoe zij te werk moeten gaan in dit geval. Maar na enig overleg ls dc te volgen speel wijze niet zo moeilijk te vinden. De moeilijkheid is dus reeds in de eerste slag gelegen; heeft men daar de ..slou- telzet" gevonden, dan zal men tot de bovengeschetste, fraaie winstvoering in staat zijn. Van schelp tot cameo Kiyoshko Yanome uit Tokio, het vier jaar oude zoontje van een Japanse schrijver van ro mantische verhalen belooft reeds thans een groot kunste naar te worden. Zijn aanleg werd ontdekt toen men probeerde hem schrijven te leren, wat in Japan al een hele kunst is. Hij gebruikt speelgoed als modellen. Van deze schelpen worden nu prachti ge cameo-figuurtjes gemaakt. Dat ge beurt hoofdzakelijk in Italië in de om geving van Napels. De schelpen worden ingevoerd uit Mada gascar en Cuba. Die uit Madagascar le veren een mooier achtergrond, die uit Cuba z{jn bijna ge heel wit. De schel pen worden eerst gewassen en dan in de zon gedroogd. Hierna gaan ze naar de handwerkslieden, die er fraaie en in gewikkelde figuren uit kerven. Het af gewerkte product, dat vlot zijn weg vindt naar verzame laars en in de han del, varieert in prijs van f 20 tot f 120. Een Japanse restaurant-eigenaar dacht goed koop reclame te maken. Gehurkt in een ton liet hij zich in een der grachten van Tokio drijven. Op zijn vaartuig voerde hij een plak kaat, met zijn menu en de prijzen. De politie viste hem vlug uit het water. Stewards Anne Leadbetter (links) en Jane Turner, houden een buurpraatje met een der prachtige vo gels, die mevr. D. D. Draper op een tentoonstelling in de Britse hoofdstad had ingezonden. Zij vragen zich af wat dat nu voor een vogel is. Een Amster dammer zou het wel weten; een sijssie natuurlijk. Kruiswoordraadsel Horizontaal; 1. Fijn gebak6. Iriwo. ner; 11. venster; 12 deel v. h. hoofd; 14. opera; 15. bai 16 vis18 stopmiddel; 19 vervelend spreken; 20 vis; 22 voor zetsel, 23. muzieknoot24. hardloop 26. verzoek, 2R. dier: 29. schrijfgerei30. modern wapen 23. deel v d. hals35 oude maat; 37 plant - 39 kompasstreek. 40. boom; 42. schadelijk insect44. ver langen 46. afgelopen. 49 gem. in Gel derland; 51. overblijfselen; 53. achtba ren 55. wortel; 57 stad In W. Duits, land. 58. klanken. Verticaal 1. Gemeente in N. Brabant; 2". groeiwijze: 3. spijkeren4. afstand maat (afgek.); 5. laten zien; 6. maat aanduiding: 7 zonnegod; 8 wijze van betalen 9 als 49 Horiz 10. meervoud van 11 Horiz. 13. familielid: 16 rund; 17. Russische zweep21. bijbelse figuur. 25 achten 27. wintersport29 jongens naam; 31 reeds: 32 muziekterm; 34. graansoort36 maatje38. middclb. on. derwijs: 40. runderen; 41. gemeente weide: 42. stacl in Indonesië; 43 kwe ken; 45. boom, 47. voorzetsel: 48. aan- wijz. voornaamwoord; 50. boom: 52 voorzetsel; 54. maanstand; 56. Brief- aanvang (aan onbekende). 1 is de letter F 2 3 4 5 6 7 M Oplossing vorig raadsel 9 is de letter L T 10 D B 11 R M 12 P G 13 K E 14 A N 15 M X S Is het een jongen of een meisje? Dat zou iedere toekomstige moeder graag weten. De Duitse dokter Wilhelm Witzel zegt, dat hij na tien jaar experimenteren in staat is het te vertellen. Het Amerikaanse leger heeft hem in staat gesteld de ogen van Amerikaanse vrouwen te onderzoeken en zijn theorie in de praktijk te demonstreren. soort eindspelen kan men door studie uit boeken leren taxeren en bezit men deze kennis, dan is dat een machtige hulp voor alle eindspelen, omdat hij na 49) Th250) Kh2. Kf5! zou verlie zen Niet 50) Kg5?. omdat wit dan met 51) Kg3 de zgn. ..oppositie" ver overt en net remise is (het zou te ver voeren, hier het begrip oppositie te be spreken Wie hierover niet georiënteerd is, schaffe zich Euwe's eindspelboekje aan, zeker althans deel I. Een eenvou dige maar gebrekkige voorstelling van oppositie van de koningen, dat dc aan- zet-zijnde partij de andere partij niet kan beletten met de koning naar voren te komen óf de aan-zet-zijnde partij zélf niet naar voren kan. omdat de vijandige koning kan afhouden). Wit kan ook r.iet afwachten met bv. 49) Th7 Kg5 50) Th8 omdat dan Td4! volgt bv 51) Th2: Td3t 52) Kg2 Td2t 53) Kg3 Th2: 541 Kh2: Kh4 (of f4) en zwart heeft de oppositie. Of; 51) Kh2 Th4t 52) Th4. Kh4: met opnieuw de oppositie Ook al had zwart de oppo sitie niet dan zou hij nog winnen om dat zijn koning 2 rijen vóór de pion staat cn hij dan altijd door een pion- zet de oppositie later kan veroveren Ook dp volgende variant ls zeer leer. zaanv 49) Th7 Kg5 50) Ta2 51) T'n8 Ta4^dreigt Th4i 52) Th2: Ta3t 53) Ke4 (de pointe var. 50) Kf3 is. dat dc K niet naar de 2e rij hoeft waardoor torenruil vermeden kan worden, maar..) 53).. Kg4 levert een gewonnen positie op voor zwart. Tartakower die in dc dertiger jaren ■-•ls één der sterk ste grootmeestcis in het eindspel gold speelde zeer juist: 49) Th4! Er volgde Te2 50) Tf4* KgS 51) Tg4+ (direct Tfi had wel remise oogelcvcrdi Kf5 v>) Tf4+ Kc5 53) Th4 Ta2! 54) Th8! (Th2 Th2: Kh2; Kf4 wint) Kei 55) TcS+ (zwarts bedoeling was Kei plus T(2' plus Ke2 enz. Daarom was 55) Th4i bv niet goed zie: Th4f Ke3 56) Th8 Tf2ü 57) Tï\8t Kd2 en wit kan promotie niet belettent) 55) Kf5 56) Tf8+ Kg5 57) Th8?? i langs allerlei wegen heeft wit nu toch de opstelling gekregen die hij op dp 49e zet met Th4! wilde vermij den!' Nu verliest hij- Hij had met 57) Tfl! zwart voor een onoplosbaar probleem kunnen plaatsen) Ta4! 58) Kg2 Th4 59) Th4: Kh4: 60) Khl (een valletje: Kh3? of Kg3? is nu pat) Kg4! 61) Kh2: Kf3 62) Kh3 g5 63) Kh2 g1. Weliswaar kan wit nu met Khl de schuine oppositie verkrijgen maar in een stelling met pion op de 5e rij en koning op dP 6e rij helpt dat niet meer 64) Kgl Kg3 65) Khl Kf2 opge geven Terwijl wij hier een extra-borstrok aantrekken en de kachel nog eens wat harder laten branden schijnt in Californië een heerlijk zonnetje. De Amerikaanse schonen Jopen er rond in de nieuwste badpakjes, die de allerlaatste mode voorschrijft. Als Sandi, de ge dresseerde zeeleeuw, die ze hier een lesje in het dui ken geeft, het veld geruimd heeft, zullen zij maar al te graag zijn voorbeeld volgen. schien niet!) een evengrote serie over dc eindspeltheorie De openingsserie beleefde van sommige deeltjes al de vijfde druk de eindspelscrie heeft echter sinds enkele maanden pas zijn tweede druk beleefd en dan nog alleen \?n de eerste 4 deeltjes. Het eindspel is niet erg populair, er is geen stimulans eindspelen te gaan bestuderen en dat ligt eigenlijk voor dc hand: een studie van openingen draagt grole vruchten, omdat elke partij een opening bezit, maar zeer veel partijen brengen het nooit tol moeilijke eindspelen. Het lijkt daarom niet lonend, een zeer tijdroven de studie van het eindspel aan te van gen Toch is deze gedachtcngang niet juist. Immers, hoe nogcr men stijgt op dc schaakladder, hoe feller tegenstand met gaat ontmoeten, hoe minder men dus zijn partijen in het middenspel kan beslissen en hoe meer het op een eind spel aankomt En dan zal blijken hoe veel nut men heeft van een gedegen kennis van het eindspel Hoe zelfs grootmeesters vrij grove eindspelfou- ten kunnen maken toont onderstaand fragment. Dr. AitkenDr. Tartakower Na de 48e zet van zwart in de partij Dr. Tartakower—Dr Aitken in het South-Sea-tournooi 1949 ontstond de diagramstelhng Weliswaar staat zwart twee pionnen voor. maar deze zijn nog niet verbonden, oovendien staan de witte figuren goed. de zwarte niet Het is moeilijk voor zwart, zijn figuren in betere positie te brengen, omdat zijn h- pion op het geschiktste moment opge peuzeld kan worden door wit en zwart dan met éen pion meer in een remise stelling getaakt Zwarts enige kans is. de pion in een zodanige positie te ver liezer dat net eindspel vin pion? koning tegen koning gewonnen ls Dit

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1950 | | pagina 6