Geen reden om alarmklok te
luiden over de financiën
Dader van Looschrinse
moord gearresteerd
Laatste zaak behandeld
voor perszuivering
Monetair evenwicht bereikt;
begroti iigstekort 220.000.000
Opzienbarende uitvinding op
gebied van blindenschrift
Prompt en Pijnloos
LAXEER-AKKERTJES
De Labourparty 50 jaar
Bewanening
en atoombom
Carnaval
Meyer Schwencke is zelf niet
verschenen
Donderdag 23 Februari 1950
MINISTER LIEFTINCK IN EERSTE KAMER:
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG „Er Is geen reden om de alarmklok te luiden, zoals ln
het jaarverslag van de Amsterdamsche Bank is gebeurd." betoogde minister
Lleftinck gisteren in de Eerste Kamer. Zyn oxertuiglng was gebaseerd
op drie oxerwegingen. In het binnenland i* het monetair evenwicht be
reikt, in de verhouding tot het buitenland komt het hoe langer hoe meer
binnen ons bereik door de gestage verbetering van de betalingsbalans.
Ondanks de devaluatie zal aan het begrotingsex enwicht slechts plm.
220 millioen gulden ontbreken. De ingediende belastingvoorstellen houden
voldoende rekening met de kapitaalbehoefte voor het bedrijfsleven In het
byzonder in verband met de industrialisatie.
brengst vermindert als gevolg van
de voorgestelde maatregelen. Te
genover het verwyt van mr Polle-
ma. dat 30.7 pet van het nationaal
Inkomen afvloeit naar de publieke
kassen, voerde de minister aan. dat
daarby 17 pet is. welke onmiddellijk
wordt overgedragen aan particulie
ren Voor instandhouding van het
staatsapparaat, leger en vloot inbe.
grepen, wordt dus slechts 12 3 pet
aangewend. De gedachte van de
heer Vixseboxse om de vermogens
belasting en de personele belasting
af te schaffen en de indirecte belas
tingen te verhogen wees de minister
af.
Indirecte belasting
wordt niet verhoogd
De minister kon er. wat het in
tern monetair beleid betreft op wij
zen. dat een geldomloop van 51 pet.
van het nationaal inkomen, die de
heer Regout verontrustte, normaal
is. Het percentage in 1938 was 52.
terwijl het in Zwitserland, dat geen
oorlog achter de rug heeft en een
zeer conservatief financieel beleid
voert, zelfs 56 is. Bovendien ver
toont de geldcirculatie ondanks de
devaluatie een zekere standvastig
heid.
Dat de vlottende schuld van de
Staat onrustbarend zou zijn. omdat
vojgens de heer Pollema een veel
te groot deel der bankdeposito's ge
bruikt zou worden voor financie
ring van de staatsuitgaven, be
twistte de bewindsman. Reeds in
het midden der dertiger jaren werd
in Engeland daarvoor plm. 50 pet
der deposito's gebruikt. In België
is het percentage thans 64, tegen 28
vóór de oorlog. Daar is trouwens de
belegging van deposito's in schat
kistpapier verplicht, terwyl dat in
Nederland niet het geval is.
De tegenwaarde in guldens van
de Marshall-dollars, de z.g. local
currency, is geblokkeerd. Dit ver
sterkt het monetaire evenwicht om
dat het inflatie tegengaat. Over de
deblokkering van dit geld spreekt
Amerika een woordje mee. Zy kan
geschieden voor drieërlei doelein
den: uitgaven ter directe bevorde
ring van de industrialisatie, uitga
ven voor de indirecte bevordering
der industrialisatie, uitgaven voor
doeltreffende vermindering van de
nationale schuld. De twee eerste ge
vallen hebben betrekking op objec
ten. waarvoor geen geld op de be
groting is uitgetrokken, b.v. grote
openbare werken, waarvan de uit
voering bijzonder dringend wordt in
geval van massale werkloosheid.
Ruw berekend bedraagt de local
currency voor 1949 12501280
millioen, voor 1950 (geschat) 1220
1240 millioen.
Krachtig nam de minister stelling
tegen de bewering, dat de devalua.
tie van het Engelse pond de mis
lukking betekende van de Britse
socialistische politiek. Hoe zit dat
dan. vroeg tay een tikje ondeugend,
met de devaluatie van het pond ln
1931 Men mag bU de beoordeling
van de jongste de\aluatle niet voor
bij zien, dat Engeland onnoemelijke
offers heeft gebracht ln de oorlog
voor recht en vryheid en daardoor
het dollargebled In een zwakke po
sitie ls geraakt. Wat het externe
monetaire e\ enwicht betreft streeft
Nederland zoveel mogelijk naar een
oplossing, waarby Engeland niet
buiten de Europese samenwerking
ln zake een vrijer geldverkeer komt
te staan.
Tegenover twee berekeningen van
het tekort op de Staatsbegroting
1950 als gevolg van de devaluatie
(Stichting tot Bestrijding van de
Inflatie: 639 millioen, prof. Mole
naar: plm. 1 milliard) stelde de
minister de volgende berekening:
direct ongunstig effect der
devaluatie 180.000.000
vermeerdering tekort op
Landb. egalisatiefonds - 20.000.000
Indirecte gevolgen der
devaluatie - 100.000.000
uitvloeisel R.TC. (geen
verhaal kosten militaire
acties) -140.000.000
Advertentie (l.M.)
Totaal 440.000.000
gunstig effect: hoger belas
tingopbrengst - 220.000.000
Biyft f 220.000.000
Na 1950 vervallen sommige ex
tra-uitgaven, doch de belastingop-
Parlementair record
verbeterd
(Van onze parlementsredacteur)
DEN HAAG Minister Lief-
tinck geeft zijn tegenstrevers in
het parlement de volle maat. Hij
stalt een huiveringwekkende
hoeveelheid stukken en dossiers
op de Regeringstafel uit en heeft
een doos met scherp-gcpunte
potloden onder zijn bereik ten
einde niet in de omstandigheden
te geraken, dat hij een opmer
king der geachte afgevaardigden
niet naarstig zou kunnen note
ren. Onvermoeid is hij daarme
de tijdens de redevoeringen be
zig en telkens opnieuw treft het
de toehoorder, dat de bewinds
man in zijn antwoord ondanks
de talloze bomen toch het bos
blijft zien.
Gisteren in de Eerste Kamer
heeft hij een tweeledig record
gevestigd. Uit deferentie voor
het hoge gezelschap bracht hij
niet zoals gewoonlijk twee tas
sen met stukken mede, doch
drie. Met de inhoud veran
derde hij de Regeringstafel in
een barricade, die hij taai en
volhardend verdedigde. De vol
harding uitte zich in het duur-
record dat hij vestigde bij de
beantwoording der sprekers.
Drie uur eri 35 minuten is hij
aan het woord geweest Hoewel
hij een lunchpauze heeft gehad,
bleek dit duurrecord van de
krachtenwelke hij aan 's lands
zaak pleegt te geven, toch wel
het uiterste te hebben gevergd.
Het oude duurrecord van 2 uur
48 minuten, dat ook op zijn
naam staat, werd dus ruim
overtroffenHet applaus, dat
een recordverbetering gewoon
lijk vergezelt, hebben wij node
gemist.
V-.
J
Wat het veel becritiseerde aan
bod betreft in zake de uitkering van
het tijdens de bezetting in beslag
genomen Joodse vermogen (garan
tie van 70 pet cn verder afzien van
alle rechten), meende de bewinds
man, dat de Regering geen verwijt
treft Zij zal minstens evenveel moe
ten bijpassen als het bedrag, waar
voor de kampen te Westerbork en
Vught in rekening zijn gebracht.
De Kamer is geëindigd met de
begroting van Financiën, die bjj de
algemene financiële beschouwingen
tevens aan de orde was, zonder
stemming aan te nemen.
Van der Ark werpt zich op Schenkviaduct
voor vrachtauto
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG. Woensdag, De dader van de moord, die gisteren in Loos
duinen is gepleegd, de 27-jarige J. W. van der Ark, is vanmorgen om
streeks vjjf over negen gevonden, kort nadat hy poogde zich van het leven
te beroven. Op het Schenkviaduct, waar hy al enige tijd zittend op het
Ijzeren hekwerk had gewacht, wierp hy zich plotseling voor de wielen van
een vrachtauto, bestuurd door de 30-jarige P. de V. uit de Maasstraat. De
chauffeur slaagde erin nog net op tyd het stuur naar links te gooien cn
zodat Van der Ark slechts door het rechter spatbord geraakt werd en
niet ernstig gewond. Hjj is naar het ziekenhuis .Zuidwal gebracht cn heeft
een volledige bekentenis afgelegd.
Dobigrafie leest drie keer zo
snel als brailleschrift
(Van onze verslaggever)
De heer Marius den Outer te Rotterdam, uitvinder o.a. van de tacho-
type, heeft een belangrijke uitvinding gedaan, die volgens deskundigen een
omwenteling op het gebied van brailleschrift voor blinden zal teweegbren
gen. BU het normale brailleschrift leest de blinde met Unkervlngertop ln
horizontale richting van links naar rechts, waarbij de rechtervinger „voor
leest" en aan het eind van de regel de nieuwe regel zoekt. BIJ het schrift
van de heer den Outer. Dobigrafie genaamd, lezen belde vingers simul
taan in kolommen, die van boven naar beneden, dus verticaal, lopen.
Zoals de ziende met twee ogen leest kan de blinde door middel van de
dobigrafie met twee vingers lezen
Duitse Minister komt
naar Nederland
DEN HAAG De Westduitse
minister van Economische Zaken,
prof Ludwig Erhard, komt 1 Maart
voor een tweedaags bezoek naar
Nederland. Prof Erhard zal met
enige autoriteiten besprekingen
voeren.
Na het ongeluk bleef Van der Ark
roerloos liggen. Hij had echter geen
wonden of kleerscheuren opgelopen.
De chauffeur stopte kort daarop en
van alle kanten kwamen voorbij
gangers aansnellen. ..Het is vast van
der Ark" werd cr geroepen. De 26-
jarige reclameschilder J. B. uit de
Van Reesstraat verklaarde terstond
Van der Ark te herkennen van de
beschrijving in- de kranten. Hij
vertelde dc man al enige tijd te heb
ben geschaduwd, maar had het onge
luk niet kunnen voorkomen. De 57-
jange mevrouw E. P.—K. uit de
Gortmolen deelde ook mee. dat zij
in de man. die nog steeds roerloos op
de grond lag. Van der Ark meende te
herkennen.
Onmiddellijk werden de G G D. en
de verkeerspolitie gewaarschuwd.
I Een ambulancewagen kwam spoedig
aanrijden en even later volgden een
paar agenten Naar aanleiding van de
beweringen der omstanders besloot
men het zekere voor het onzekere te
nemen en Van der Ark tijdens het
vervoer naar het ziekenhuis Zuidwal
onder politiebewaking te stellen.
Toen de ambulancewagen vertrok,
zochten andere politiemannen, die
met een radiowagen naar de plaa s
des onheils waren gekomen draad
loos contact met de recherche aan de
Laan Copes van Cattenburch. Van
daar werden terstond rechercheurs
naar het ziekenhuis gezonden om.
indien mogelijk, een verhoor af te
nemen.
Van der Ark was volkomen over
stuur. doch langzaam maar zeker
kreeg men hem aan het spreken Hij
vertelde dat hij Maandagavond tus
sen elf en twaalf uur via de achter
zijde het huis aan de Kijkduinse-
straat 57 was binnengekomen. Hij
was naar het kabinet gegaan. waar
zijn vrouw al te bed lag en ging ge
kleed naast haar liggen. Verscheide
ne uren hebben man en vrouw daar
na gepraat. Er bestond reeds een
tijdje onenigheid en nu werden over
en weer nog eens ernstige verwijten
geuit.
Op zeker moment zo bekende
Van der Ark heeft hij zich zo
kwaad gemaakt, dat hij zich niet lan
ger meer kon beheersen. Hij heeft
zijn wapen gegrepen en zijn vrouw
links en rechts geslagen. Daarna is
hij heimelijk naar buiten gegaan, stal
uit een schuurtje in de Ëmmastraat
ie Loosduinen een blauwe Belgische
^portfiets met ballonbanden en een
lichte regenjas, die ergens was opge
hangen. Daarna is hij gaan zwerven
?n ruilde vermoedelijk bij een op
koper de gestolen fiets voor een
bruine overjas en zes gulden. Wat
hij met de regenjas heeft gedaan ver
telde hij echter niet.
Nadien heeft Van der Ark vol
gens zijn verklaringen lange uren
door de stad gezworven. Ook van
nacht bleef hij zwerven, tot hij van
morgen geen uitweg meer zag en
zich voor de auto wierp. Wie de op-
koper(s) is of zijn geweest, heeft hij
niet verklaard, omdat het uiterma
te moeilijk was hem aan het spreken
te krijgen. Wellicht zal een volgend
verhoor meer aan het licht brengen.
De opkopers doen het beste zich zo
spoedig mogelijk op het recherche-
bureou Laan Copes van Cattenburch
55 te melden
Nader vernemen wij. dat gister
avond tijdens lijkschouw van de ver
moorde vrouw vijftien wonden zijn
DF OORLOG IS REEDS VIJF
JAAR 'TEN EINDE, doch nog
steeds zijn er Nederlanders, die
in bunkers wonen. Dit aantal
wordt echter steeds kleiner, want
in alle delen van ons land wordt
hard gebouwd. Hoewel in het
zwaar geteisterde Westkapelle
hele nieuwe blokken woonhuizen
zijn verrezen, leven ook daar nog
gezinnen in bunkers. Zij doen dit
blijmoedig, omdat zij weten, dat
binnen afzienbare tijd ook voor
hen een normale woning beschik
baar .al zijn. Een bunkerbewoon
ster hangt de was op in 't „voor
tuintje"
waargenomen. De wonden zijn niet
alleen toegebracht met de bijl maar
ook met een dolkmes, dat nog zoek
is. Hoe Van der Ark tijdens het nach
telijke gesprek met zijn echtgenote
zo gauw aan de bijl is gekomen blijft
nog een raadsel. In ieder geval L
het voorwerp afkomstig uit het huis
van zijn vrouw De eerste slag moet
dodelijk geweest zijn. Omtrent de
kennismaking, die Van der Ark voor
de moord met een andere vrouw zou
hebben aangeknoopt, kunnen wij ten
slotte nog mededelen, dat do man al
leen Zaterdag, Zondag cn Maandag
jongstleden met een ^verpleegster uit
Loosduinen is gezien Hij had haar
Zaterdag op straat ontmoet.
Advertentie I M
u/erken
rstoppioQ
Nieuwe „Mona Lisa"
ontdekt
NEW YORK In de V.S. is
een nieuwe „Mona Lisa" van Leo
nardo da Vinei ontdekt. Mana
Antoinette, aan wie dit stuk zou
hebben toebehoord, zou het tij
dens de Franse revolutie aan eer
zekere Verdon hebben geschon
ken, die het stuk naar de V.S.
heeft meegenomen Zijn nazaten
zijn thans eigenaar van dit stuk.
Do kunstexpert dr. Judson zou
het schilderij met infra rode stra
len en andere scheikunde proe
ven hebben geindentificeerd Mona
Lisa is op dit stuk jonger dsn op
het bekende stuk in het Parijse
Louvre
AMSTERDAM. De ledenver
gadering der Exportgroep Verf van
de Vakgroep Verf machtigde
Woensdag het bestuur der expert
groep een proces aan te gaan met
de Duitse bondsstaat over vergoe
ding van de aan de belangen der
Nederlandse verfindustrie toege
brachte schade'.
Het machientje, door de heer den
Outer geconstrueerd om dobigrafie
op papier tc brengen, heeft slechts
zeven toetsen. Door middel van
tandzaagjes worden in een papier
strook zgn oriëntatieli.inen getrok
ken. die drie kolommetjes van bo
ven naar beneden vormen De dobi
grafie berust op dc zeven combina
ties. die met drie punten kunnen
worden gevormd. In twee kolom
men (de middelste kolom, die het
machicntie produceert, is een zgn.
sDatic-kelom) kunnen 63 combina
ties worden gevormd, hetzelfde aan
tal als bii het gewone hrai]ie-~l*rift
Dobigrafie lees' echter blijkens
proefnemingen, aldus dceld? de
Minister Stikker
confereert in Bonn
BONN Minister Stikker, die
thans in Bonn vertoeft in zijn
functie van politiek directeur van
de Organisatie voor Europese Eco
nomische Samenwerking, begon
gisteren zijn besprekingen met
Duitse ministers in een atmosfeer
van terughoudendheid. Als pleit -
bezorger \oor de /riimaking van
de Europese handel is hii in de
Westduitse hoofdstad aangekomen,
juist nadat de Westduitse regering
door de geallieerde Hoge Commis
sie op de vingeis was getikt, om
dat zij teveel en te vlug had geli
beraliseerd.
Na een bezoek aan de president
van de bondsrepubliek. Heuss, had
mr Stikker een onderhoud met de
kanselier, dr Adenauer, en met de
vice-kanselier, dr Blücher die te
vens minister voor het Europese
herstelprogramma is. Van welinge
lichte zijde is vernomen, dat -het
onderhoud met dr Blücher. dat
meer dan twee uur duurde, een in
formatief karakter droeg. Het had
betrekking op de vrijmaking van
de Europese handel.en op het plan
voor een clearingstelsel voor rie
betalingen uit hoofde van de Euro
pese handel Heden heeft mr Stik
ker een tweede bespreking met dr
Blücher.
heer den Outer ons mede. bUna drie
keer zo snel als het normale braille
schrift.
Het idee voor de uitvinding is bij
de heer den Outer in de hongerwin
ter gerijpt Toen heeft de uitvinder
het brailleschrift geleerd en dit
bracht hem op het idee. dat er een
eenvoudiger systeem moest zijn te
vinden. Het woord dobigrafie is
gevormd uit de eerste letters van
Den Outer Brailleschrift
In het voorjaar van 1951 hoopt de
heer den Outer dc Dobigraaf tc de
monstreren op een tentoonstelling,
die al het kantoorwerk, dat door
blinden kan worden verricht, om
vat Op dat tiidstip wil de heer Den
Outer de machientjes dan ook in de
handel brengen. Zijn voornemen is
de Dobigraaf zo goedkoop moge
lijk ter be:chikking te stellen. Te
vens wil hij met de Blindcncom-
missie van de Unesco in contact tre
den om zyn uitvinding internatio
naal te Introduceren.
Advertentie tl M i
Tsiang Kai Tsjek bereidt
tegenoffensief voor
HONGKONG. Generalissimo
Tsiang Kai Tsjek zal spoedig het
leiderschap van het nationalistische
China weer op zich nemen en een
tegenoffensief op het vaste land
van China openen.
Een nationalistisch vliegtuig
strooide boven Kanton pamfletjes
naar beneden waarin aan de be
volking werd medegedeeld dat een
invasie in voorbereiding was.
De rode troepen hebben terstond
een grote hoeveelheeid zware wa
penen naar het gebied van Kan
ton gezonden om een landing van
nationalisten te voorkomen.
Een Interessant tiummer
VRIJ NEDERLAND
brengt deze week o.a.
öitdragerv. van:
Sam Watson, voorz. Lab. party
K. Vorrink. voorz. P. vd. A e.a.
Einstein:
(volledige fefcsf van zijn rede)
Professor Pootjes:
Dwaas o1 martelaar?
door Lapsus.
Wenst u dit nummer te
ontvangen?
Toezending volgt
n. Na ontvangst van 25 ets aan
postzegel»; of
b. gratis na ontvangst van een
hrlefK.tar; woormeda u een
proefabonnement bestelt tot en
met 30 Juni 1950. terwijl u
ons r 3.30 doet toekomen per
postwissel of per postgiro nr
6219 ten name van De Twent-
sche Bank met vermelding
rekening ..Vrij Nederland"
Administratie: ..Vrij Nederland".
Raamgracht no. 4 Arnsterdam-C..
Telefoon 32600
(Van een onzer verslaggevers)
De perszuiveringscommissie, onder voorzitterschap van mr. E. J. E. G.
Vonkenberg begon gistermorgen in Den Haag met de behandeling van de
zaak tegen A. Meyer Schwencke. De opgeroepene is niet verschenen en
heeft zyn raadsman verzocht hem niet te verdedigen. Er zyn 26 getuigen.
deze inlichtingen van mevrouw Van
Ooyen, redactrice van de V.P.B.; die
hem ook meedeelde, dat ze meerma
len rapporten had getikt voor de S.D.
Getuige is ook van mening, dat M. S.
geheim lid is geweest van de N.S.B.
Mevrouw Van Ooyen. als getuige
gehoord, zegt. dat ze over die finan
ciële steun van Duitse zijde alleen bij
geruchte heeft gehoord. Cheques
heeft ze nooit gezien en M. S. heeft
er haar nooit over gesproken
„Dus de heer Matla heeft hierover
positief onwaarheid gesproken?"
„Ja."
„En de vertrouwelijke rapporten
aan de S.D Deze zouden zijn gericht
aan een zekere Vogel, die in het huis
van M.S. woonde." Getuige geeft toe
dat ze wel eens dergelijke rapporten
heeft getikt, maar ze weet niet meer
aan wie ze waren gericht
Na enig heen en weer gepraat er
kent getuige, dat M S. toch wel steun
uit Duitsland kreeg Maar waaruit
die bestond, weet zij niet. Er kwam
wel geregeld een Duitser, dr Moser.
die artikelen bracht
De heer L van Heijningen, die re
dacteur bij de V P B. is geweest, ver
telt, dat hij moeilijkheden heeft ge
had met M S vóór de oorlog, omdat
hij te weinig aandacht besteedde aan
Duitse belangen. Getuige zelf heeft
wel eens inlichtingen verstrekt (in
begin 1940) aan het Franse gezant
schap M. S. wist dit ook wel Dat er
goede relatie bestond tussen de V P B.
en het Duitse Propaganda ministe-
rium was getuige bekend uit ver
schillende feiten: zo werd een zekere
Dürstberg, die voor M S artikelen
schreef over Tsjechoslowakije be
taald door dr Schmidt Burg. direc
teur van radio Bremen.
..Had M. S. nu nat.-socialistische
svmpathiën volgens u?"
„Och ik geloof, dat hij die relaties
meer uit zakelijke overwegingen
aanknoopte."
In de oorlog werd tot zakelijk leider
van de V.P.B, benoemd de heer W. H.
Streng, een nationaal-soclallst. Hij zegt.
dat men dit persbureau wel mocht be
schouwen als spreekbuis van het rijks
commissariaat. Het personeel was. poli
tiek gezien, zeer gemengd Een groot
aantal medewerkers van M.S. was posi
tief anti-Duits cn juist deze werden vaak
vertrouwelijk door M.S. behandeld.
„Hij had de gewoonte ons tegen elkaar
uit te spelen", zegt getuige.
Verdediger verzocht
geen ver\veer
te voeren
Als eerste getuige wordt gehoord
dr Adalbert Smit, voormalig „lei
der" van de NSNAP. Hij deelt
mede Meyer Schwencke in 1933 in
contact te hebben gebracht met dr
Otto Dietrich. „Reichs-pressechef"
te Berlijn, tegenover wie hij zich
beklaagde, dat wèl het persbureau
Vaz Dias en niet zijn eigen bureau,
de V.PB., berichten uit Berlijn
kreeg. Hij toonde dr Dietrich knip
seis van Vaz Dias om hem te be
wijzen, dat dit bureau anti-natio-
naal-socialistisch was.
„Was M. S. lid van uw partij?"
„Ik beschouwde hem wel als lid,
ofschoon hij geen contributie be
taalde. Hij bewees ons andere
diensten, die de contributie com
penseerden. Zo heeft hij ons een
hectograaf geleverd."
„Hebt u hem geen valse lidmaat
schapskaart gegeven, zoals M. S
zelf beweert?"
„Dat is volkomen nieuw voor
mij. Ik weet daar niets van."
De heer W. J. Bastiaan, voor de
oorlog directeur van het Nationaal
persinstituut, verklairt naar de
heer Janke, de Duitse Presse-refe-
rent, te zijn gegaan, om te vragen
welke bevoegdheden Meyer
Schwencke had.
„Hij doet zich voor als een man
van de Gestapo", had getuige ge
zegd. „Daar behoort hij zelf ook
toe," had Janke geantwoord. Dui
delijk bleek uit het gesprek, dat
tussen Janke en M. S. een gespan
nen verhouding bestond.
De V.PB., het persbureau van
Meyer Schwencke ging omstreeks
1930 financieel slecht Na 1932 ging
het beter. De heer J. H Matla uit
Den Haag weet hierover iets meer.
Hij deelt mede, dat M. S van dat
jaar ai geregeld geld uit Duitsland
ontving, eerst van Sir Henri Deter-
ding, later van het Propaganda-mi-
nisterium rechtstreeks, bedragen tot
tienduizend gulden toe. Getuige heeft
Getuige kreeg opdracht dc V P B. te
saneren, want het werkte met grote ver
liezen. Daarna wijdde hij zich aan ..Neu-
ropa". het reclamebureau voor de Wchr-
niacht. de S S enz. Elke order werd
prompt uitgevoerd, zonder sabotage (be
halve voor de Wchrmacht). M.S. ver
diende aan deze transacties behoorlijk.
„Nu heb Ik nog een moeilijke vraag
aan u". zegt de voorzitter, maar Ik hoop,
dat u de waarheid zult zeggen Er is
eens. door „Algemeen toezicht leden van
de N.S B." contrólc uitgeoefend op M.S.
Daarvoor werd een meneer naar hem
toegestuurd. M.S. nam hem echter mee
voor een diner en toon deze man enigs
zins onder de invloed was ls htj ln een
kamer gebracht, waar zich een dame
bevond. Daar zijn enige moeiltlk-
heden geweest ..Hebt u opdracht gehad
dit toneeltje gade te slaan?
„Ja".
Getuige zegt nog. dat hij M.S als een
politiek avonturier beschouwde, je kon
nooit op hem aan. Niemand wist. wat
hij precies uitvoerde.
Getuige meent dat In 1943 op zijn
drukkerij al het Illegale „Parool" klaar
werd gemaakt, maar zegt daar nooit Iets
van geweten te hebben
Ook de getuige J A Bogerman die
redacteur-verslaggever van de V.P B ls
geweest, had van de politieke bedoe
lingen van M S nooit veel begrepen.
Wel had getuige de Indruk gekregen,
dat MS. na medio 1942 zich positief
tegen de nieuwe orde had gekeerd.
„Opportunisme?"
..Ik weet het niet, Ik acht het ook wel
mogelijk, dat zijn omzwaai het gevolg
was van een nieuwe overtuiging
Meyer-Schwencke moet worden be
schouwd als de geestelijke vader van de
.Raad van voorlichting voor de Neder
landse pers' die In de zomer van 1940
werd opgericht, aldus de getuige drs. J
Goedhuys. Die raad werd opgericht om
de te verwachten reorganisatie van de
pers voor te bereiden, zonder dat de
Duitsers er te veel ln werden gemengd
Getuige heeft M.S. beschouwd als een
politieke draaitol Aanvankelijk was hij
positief pro-Duits, maar later ging hij
zo wild doen. dat hij niet meer als
serieus beschouwd kon worden Hij liep
wel eens In S S.-uniform en droeg net
5-inren speldje van de N S B
De heer A J Noordam. die voor -lie-
gale doeleinden tlidcns de bezetting vele
reizen naar België en Frankrijk maakte,
was in de Jaren 1941—'42 werkzaam b(t
M. S en maakte dankbaar gebruik van
..Ausweise' stempels enz die zijn chef
had. Of M.S. van deze Illegale werk
zaamheden op de hoogte was? Hl) moet
het wel hebben vermoed, aldus de heet
Noord, „en begin 42 was hij zeker od
de hoogte."
„Beschouwde U M.S als N.S.B.-er?"
„Ik weet het niet Het was zo'n zon
derlinge figuur.
..Hoe verklaart u het dan. dat hii in
N* S.B.-uniform liep. dc bijeenkomsten
op de Cannenburgh organiseerde, enz.?"
Toen het Oosten des lands bevrijd
was. heeft M. S.. die daar woonde zich
bemoeid met de oprichting van Parool-
edities. die de Illegale werkers in die
streken oorichtten Zij Kenden M S
nodcr schuilnaam uit het illegale werk
M S wist. aldus getuige dat dit tegen
de uitdrukkelijke wil van dc centrale.
In het nog bezette Westen des lands
verblijvende Paroolleiding was. die hem
vóór het contact met het Oosten verbro
ken werd. op ondubbelzinnige wijze had
verboden zich als vertegenwoordiger
van het Parool uit te geven
Ongetwijfeld, aldus getuige heeft M.
S gedurende de laatste bezettingslaren
belangrijk illegaal werk gedaan, hij was
o m koerier voor onderscheidene orga
nisaties en spionncerde ten behoeve van
dc illigalitcit bij de S.D.
„U zelf deed gevaarlijk Illegaal werk
M. S. wist daarvan. Vertrouwde U hem
dan zo goed?"
„Ja, inderdaad."
„Zonderling, want M. S was toch èrg
pro-Duits?"
„Toen ik mijn illegale werk begon,
wist h(J nog van niets Later wel. Ik
zou M. S. zeker niet bij de anti's In
delen. maar ook niet bij de pro's. Dat ls
een onderscheiding ln zwart cn wit en
die gaat voor M. S niet op
In dc namiddagzitting wordt als eer
ste getuige gehoord prof. dr T. Gocdc-
waagen, wie dc voorzitter o.m. onder
vraagt over de invloed die M. S. (ach
ter de schermen) uitoefende op het De
partement van Volksvoorlichting.
„Hij is er inderdaad ln geslaagd een
paar mannen bij het departement te
plaatsen, die daar voor hem enige con
trole op ons uitoefenden", aldus de ge
tuige.
Daarvoor had dr Goedewnagcn con
tact gehad met M S. in de Raad van
Voorlichting. De bedoeling van dit or
gaan en ook van M S. was
om de Nederlandse pers méér ln te
schakelen bij de Duitse propaganda.
Naderhand kreeg getuige van Duitse
zijde de wenk zich van M. S. te cllstan-
ciëren en Max Blokzijl in te schakelen.
Voor de kosten van een reis van Oos-
terbaan, Gocdewaagen. Lcarbuch en
M. S. naar Berlijn schoot de laatste dc
kosten voor. Daarna terug In Neder
land groeiden al gauw- de plannen
van de „Cannenburghde geregelde
bijeenkomsten van journalisten op een
kasteel van deze naam. Ook werden de
plannen toen uitgewerkt om het maand
blad „Dc Schouw" op te richten als
spreekbuis van het departement. Ge
tuige beschouwde M. S. aJs een goed
organisator, ofschoon hij wel veel plan
nen had. die niet allemaal slaagden
„Had M. S. bepaalde relaties met
Rost van Tonningen?"
„Daarvan ls mij weinig bekend."
„Was hij NSB- of SS-georienteerd?"
„Hij was in elk geval niet pro-NSB.
Meyer Schwencke was georiënteerd op
Meyer Schwencke!
En het Illegale werk van M. S.? Ge
tuige heeft er alleen iets over gelezen'
ln „een bepaalde brochure"
„Het geld was bij hem niet zo zeer
de drijfveer", aldus getuige, „wèl het
streven naar macht."
Was M. S. ook adviseur in perszaken
der NSB? Het staat in een der stukken.
Prof. Gocdewaagen weet cr niets van
Kon men als nict-NSB-er zo'n functie
bekleden. „Och Ja", aldus getuige. „In
die tijd was zoveel mogelijk
Dan komt voor de heer N Ooster-
baan.
Get, is hoofd van de afdeling Pers
wezen van het departement geweest
en daarna toen Blokzijl hem op
volgde hoofd van de afdeling Pro
paganda. In die laatste functie kwam
M, S met een aantal plannen, die
tezamen een bedrag van zeven mil
lioen beliepen.
M. S. had Oosterbaan ook geadvi
seerd bij de opstelling van de „tien
geboden voor de Nederlandse jour
nalist". Hij had gezegd, dat zij moes
ten openen met de erkenning van de
„Führer aller Germanen".
Méénde hij dit alles nu serieus, of
niet?
Oosterbaan antwoordt, dat hij tot
zijn grote verwondering na de Mei
dagen van '40 van M. S had gehoord,
dat hij al jaren geheim lid van de
N.S.B was. Later had get dit onder
zocht en toen bleek, dat hij nooit lid
was geweest. Het was een rare man,
vindt get., een wonderlijke figuur,
die alleen „het spel" interesseerde,,
niet het geld.
Door te suggereren dat er wel eens
opheffing zou kunnen volgen, dwong
M. S. enkele bladen zich te abonne
ren op zijn dienst. Dit deed hij o.m.
met „De Zeeuw" te Goes
De heer G overs (getuige-des-
kundige): „Hoe leefde M. S.? Gaf hij
veel feestjes?"
Oosterbaan: „Hij had de allu
res van een multi-millionnair, En
royaal was hij zeker. Hij gaf veel
geld weg".
Volgens de verklaring van de heer
H. C J Janssens. die technisch
bedrijfsleider van „De Schouw" ge
weest is. liep M. S. in het begin van
de bezetting rond met het plan voor
een anti-semietisch tijdschrift Dat
ging echter niet door. Toen get lid
was geworden van de N.S.B. had M
S dat erg dom gevonden.
Over het lidmaatschap van de
NS B. weet de heer J A. A. Lear-
j b u-c h te vertellen, dat M. S. beweer-
1 de lid te zijn geworden „op naam
i van zijn broer".
Voorzitter: „Weer een nieuwe
versie".
Met de „Untersturmführer" Vogel
van de S.Dhad M S. nog tot 1945
contact, vertelt getuige. Dit weet hij
uit stukken, die hy van hem ter in-
zage heeft gekregen. M. S. ontving
van Lcarbuch geregeld inlichtingen
over leden van het Verbond van Ne
derlandse Journalisten Deze gege
vens belandden later bij de S D. In
'40 koesterde hij ook plannen om zelf
..Verwalter" te worden van de uitg°-
verij „De Spaarnestad" te Haarlem.
Learbuch weet. dat M. S. na „de
krach is de Muzestraat" illegaal
werk is gaan doen. „Hij zag. dat de
zaak omzwaaide." zegt hij.
Over de activiteit van het „plak-
bureau" van M. 'S. vertelt mevr.
Verbeek-W ij nen. die daar
heeft gewerkt, dat er acht hoofdagen
ten over het gehele land waren aan
gesteld Of die hun taak goed uit
voerden. weet zij niet. Biljetten van
de Wehrmacht werden vrijwel niet
aangeplakt, wél die van dc SS. De
plaat „Bolsjewisme is moord" werd
in een onlage van 20.000 exemplaren
verspreid.
Ook nadat het bedrijf van M. S
onder beheer was gesteld, kwam hij
nog geregeld geld ophalen, soms tot
bedragen tot tienduizend gulden. Dit
duurde nog tot Mei '43 voort
Voorz. ..Dat is dus wat anders
dan omzwaaien in 1941".
De boekhandel van M. S liep uit
stekend. vertelt de heer W. A. H.
Wirtz. die daar heeft gewerkt. De
omzet was zeer groot, vooral door le
veranties aan de Duitse Marine en de
O T Hoofd van de boekhandel was
de heer Altink, die bepaald geen nat.
socialistische prooaganda voerde, on
danks het aandringen van M S. Uit
ideële motieven? Getuige heeft die
indruk niet gehad. Het was meer
„show" voor Duitse bezoekers.
Was M. S lid van de S.S
De heer J F Wolffram, ex-
stafchef van de Nederlandse SS
meent van wel. Met zekerheid weet
hij het niet, maar M. S. werd propa-
gandachef van de S.S. Niettemin be
weert M. S., dat dit alles maar een
grapje is geweest.
Had hij een hoge rang?
Hij was Unterscharführer ser
geant dus.
Getuige H. J. Plug, die voor de
V P.B. in Berlijn heeft gewerkt, ver
telt, dat hij M. S. na de bevrijding
weer in Den Haag ontmoette en dat
deze toen zei: „Als ik gearresteerd
word. heb ik een prima verdediging
klaar". Hij scheen van plan alle
schuld op dr Brauksiepe. een Presse-
referent bij het Rijkscommissariaat te
gooien, die toch was overleden.
Aan het eind van de eerste dag
bracht de voorzitter hulde aan
het werk van de secretaris der com
missie de heer Van der Leeuw,
die gedurende twee jaar dit onder
zoek met grote ijver en objectiviteit
heeft geleid.
De zitting werd besloten met de
voorlezing van enkele verklaringen
van getuigen, die niet hadden kunnen
verschijnen. Dr J a nk e. destijds
Prcsscrcferent bij het Rijkscommis
sariaat. deelt mede. dat reeds lang
voor de oorlog betrekkingen beston
den tussen M S. en het Propaganda-
ministerium te Berlijn. Hij streefde
cr na de bezetting naar zijn bureau
grote invloed te laten uitoefenen;
M. S wilde een deel van het T^rk
van het A.N.P. overnemen.
Ook dc perschef van het Duitse
gezantschap in Den Haag, Hein-
rich Hushahn. verklaart, dat hij
vóór de oorlog geregeld contact had
mot M S. Hij verschafte het gezant
schap vertrouwelijke informaties, b.v.
over Nederlandse uitgevers, die met
Engels geld werden gesteund.
De journalist Noordhuis uit
Vriezenveen, die in Februari 1940 in
Berlijn bij het „Auswartige Amt" te
werk werd gesteld, deelt mede, dat
hij in Maart '40 bij „Radio Bremen"
kwam. Daar werkte al de Neder
landse journalist Cas van den Berg
als omroeper M. S. kwam er ook
enige malen Hii voerde dan bespre
kingen mot Dittmar en dr Schmidt
Burgk. leiders van deze omroep.
Hij besprak dan de koers van de
uitzendingen
De (door M. S. doodgewaande) dr
Brauksiepe Duits journalist,
ontkent, dat hij de VB.J. in Duitse
richting heeft gedreven.
Het initiatief tot samenwerking
met de uitgever Kaiser is, zo ver
klaart deze laatste, niet van Kaiser,
doch van M S uitgeeaan. De laatste
zou hem bedrogen hebben en de goe
de samenwerking was na enkele ja
ren geheel verdwenen De omzet van
het (Haagse) Peter Kaiserbedrijf zou
40 tot 50 000 gld. per maand hebben
bedragen.
De chef van de afdeling III van de
S.D. in Den Haag. K nolle, zegt,
dat M. S. bij hem bekend stond als
V-man. Hij ontving diens inlichtingen
via Vogel, maar erg belangrijk wa
ren deze niet.
De zitting werd daarna geschorst
tot heden.
