Doodstraf eis tegen
Van Geelkerken
Russisch Orthodoxe Kerk drukt Rome
op de Balkan weg
„Mussert leiderVan Geelkerken
bezielende strijder van N.S.B.
Witte garnering dè mode
van dit voorjaar
Jaap Johan hoeft deze
lente niet naar school
Namenlijst van slachtoffers
van de Woeste Hoeve
Cl
Vrijdag 10 Maart 1950
(Van een onzer verslaggevers)
UTOECHT. Na een requisitoir dat twee uur duurde, eiste de
officier bij de Bijzondere Strafkamer van de Utrechtse recht
bank, mr dr L. W. M. M. Drabbe onder grote spanning tegen
de voormalig plaatsvervangend leider van do N.S.B. Cornelis
van Geelkerken de doodstraf.
Hamel hem gevraagd had of hij de
verdediging van Van Geelkerken op
zich wilde nemen, hij niet geaarzeld
had. Hij heeft zich wel dadelijk af
gevraagd welke de taak van de ver
dediger in een zaak als deze zou
moeten zijn. Hij zag die als: op een
juiste wijze gebruik maken van het
vrije woord.
Ten aanzien van de vraag of de
beschuldigingen bewezen zijn kan
men kort zijn. Daarover hoeft niet
verder gesproken te worden en op
dat punt kon de verdediger tegen
de officier volstaan met te zeggen
„U wint", maar het gaat erom wie
van Geelkerken 1 s en wat deze
man heeft bewogen zo te handelen
als hij gehandeld heeft. En nu is van
Geelkerken's standpunt dit „Ik weet
en ik weet het al geruime tijd, dat
voor mijn daad geen excuus is te
vinden. Hoogstens kan deze daad
iets begrijpelijker worden gemaakt
maar het zal geen rechtvaardigings
grond zijn van eventuele straffeloos
heid".
Deze houding onderscheidt hem
van tallozen zijner kameraden. Het
is de houding van het ,.mcn aan
vaard men peccavi of men aanvaardt
het niet."
In het tweede gedeelte van het
pleidooi stelde mr Mathuvzen vast
De officier begon met op te mer
ken, dat het aan één kant te betreu
ren is, dat de oerechting van deze
verdachte eerst vyf jaar na de be
vrijding plaats heeft. Deze jaren
hebben natuurlek voor de verdachte
zwaar geteld. Zijn verblijf in de ge
vangenis. dat vrijwel cellulair was,
is, met zo'n zware beschuldiging na
tuurlijk niet licht geweest. De offi
cier was bereid te erkennen, dat hij
graag gezien had, dat verdachte eer
der berecht was en door het daartoe
destijds in het leven geroepen insti
tuut. het Bijzonder Gerechtshof
Er is, aldus de officier, naar mijn
mening een tweede moeilijkheid: in
de loop der jaren heeft een factor
zijn intrede gedaan, die een neiging i
met zich bracht om de berechting te
vertroebelen. Dat is de factor barm
hartigheid Barmhartigheid is goed
als christelijke deugd, maar zij voegt
een nieuwe moeilijkheid toe bij de
bepaling van de strafmaat. De uit
drukking „genade voor recht laten
gelden" is zeer illustratief; het is ge
nade en geen recht. Het is moeilijk
een compromis te zoeken tussen deze
barmhartigheid en de zuivere rechts-
ocfening.
Tegenover dezö bezwaren zag de
officier ook voordelen, namelijk, dat
wij afstand hebben kunnen nemen.
Wij kunnen nu de verschillende ge
dragingen van de verdachte beter
zien in hun consequenties, en wu
kunnen in alle rust en gemoedelijk
heid een oordeel vellen. De haat te
gen de N.S.B richt zich niet meer in
de eerste plaats tegen de represen
tanten van het systeem maar tegen
het systeem zelf. Wij hebben dan ook
afstand kunnen nemen ten opzichte
van deze verdachte, maar hij zal ver
oordeeld moeten worden als een der
voornaamste exponenten van het i
systeem.
Verdachte, zo zei de officier, heeft
ruiterlijk bekend, op enkele onder-
geschikte punten na. zich te hebben
schuldig gemaakt aan al hetgeen in
ae dagvaarding ;s ten laste gelegd.
Zijn daden zijn in twee groepen te
onderscheiden; le hulpverlening aan
de vijand via de N.SJ3. en 2e. recht
streekse hulpverlening.
„Bezielende stryder"
Uitvoerig ging mr Drabbe de ver
houden tussen deze verdachte en de
vroegere leider van de N.S.B. na. Hij
kwam tot deze uitspraak; Mussert is
de organisator en de bouwer ge
weest, Van Geelkerken was de be
zielende strijder.
Natuurlijk was Van Geelkerken
ondergeschikt aan Mussert. maar de
officier zag deze ondergeschiktheid
als meer theoretisch dan practisch.
De N S B. is opgericht door Van
Geelkerken, die Mussert ertoe bracht
zijn ideeën vorm te geven in een
partij.
Men _zou_ een .vergelijking kunnen
maken met een wagen, die door
twee paarden wordt getrokken. Het
kan zijn dat het ene paard sterker is
dan het andere, maar voor het con
crete. bepaalde doel het voorttrek
ken van de wagen zijn ze van vol
komen gelijke waarde. Wat Van
Geelkerken in de partij betekende?
Waar Mussert geacht en geëerd werd.
daar werd Van Geelkerken bemind
en op handen gedragen.
In het ontslag van verdachte als
plaatsvervangend leider zag de offi
cier de hand van Rauter, die op die
manier de laatste band met de N.S.B.
wilde doorsnijden en hem geheel in
het kamp van de SS. wilde haV-
..Zeer zwaar weegt voor mij de
plaats van deze verdachte in dc
Landwacht. Dc bestrijding van het
verzet is in de eerste plaats te wijten
aan deze man. Men staart zich vaak
blind op allerlei Duitse instanties, die
zich daarmee ook bezig hielden.
Maar voorop staat dc enige landelij
ke organisatie, de Landwacht en 1 -ar
inspecteur-generaal, Van Geelker
ken."
„Schuldig!"
„Ik kom nu, meneer de president,
aan de straf, die deze verdachte moet
worden opgelegd," aldus de officier,
die dan ruim twee uur aan het woord
ir geweest. „En dan zou ik geneigd
zijn het voorarrest af te trekken
maar dat zal in dit geval niet moge
lijk zijn. De schuld van deze ver
dachte is van bijna ongrijpbare af
metingen. Hij heeft zich niet alleen
schuldig gemaakt aan landverraad,
maar ook aan hoogverraad. Ook bij
het eisen van een onbepaalde vrij
heidsstraf, zou het laatste restje pre
ventieve werking aan de straf ont
nomen worden en daarom-heb ik eer
de zwaarste straf te requireren, de
doodstraf."
De verdachte gaf geen uiterlijke
tekenen van emotie bij het horen van
de eis. Onmiddellijk daarna werd de
zitting geschorst. In de middag zal de
verdediger, mr. J.K.M. Mathuizen
zijn pleidooi houden.
De raadsman begon met op te
merken dat .toen destijds prof. van
Vogelpest bedreigt
pluimveestapel
De Nederlandse pluimvccstapel wordt
op het ogenblik bedreigd door een
uiterst gevaarlijke en besmettelijke ziek
te. de pscudcr-vogelpest. waartegen wij
enige weken geleden reeds waarschuw
den. Te Eindhoven. Geldrop en Maas-
niel zijn de eerste slachtoffers gevallen.
In België en Duitsland kwam deze ziek
te reeds geruime tijd voor. De pscudo-
vogelpcst. die ook wel de ziekte van
New Castle of hoenderpest -wordt ge
noemd. kan zich langs allerlei wegen
zeer snel uitbreiden. Mensen, kisten,
dozen en lal van andere voorwerpen,
die met de dieren In aanraking zijn ge-
Prins Bernhard van heden
af de gast van Canada
OTTAWA. Prins Bernhard
wordt heden officieel per vliegtuig
te Ottawa verwacht voor een drie-
daags bezoek als gast van de Cana-
I deze regering. De prins zal bij aan
komst begroet worden door de gou
verneur-generaal de minister-pre
sident Louis St. Laurent, de Neder
landse ambassadeur dr. J. H. van
Roijen. leden van het Canadese ka
binet en een erewacht. Omstreeks
de middag wordt het vliegtuig op
het vliegveld Rockcliffe verwacht,
wcest kunnen dc ziekte overbrengen. £)e prins, die de gast zal zijn van de
maar aaV «nrMtlwi«n L-raai*»rt fa-rant^n
maar ook spreeuwen, kraaien, fazanten
cn zeevogels vervoeren het virus van
het ene naar het andere bedrijf. Kippen
en kalkoenen zijn cr het gevoeligste
voor. Te Hassllnghausen ln Duitsland.
75 km. van onze grens, stierven er op
een pluimvecbedrljf ln 6 dagen 1300 van
gouverneur-generaal Alexander en
zijn echtgenote, vertrekt Maandag
naar Quebec.
MAISON KUIPER LUIDT LENTE IN
O O
Magnifieke nollen stoffen worden
weer veelvuldig toegepast
Strooien hoedje veel
gedragen
4 Gorters onsterfelijk gedicht „Mei
de 1600 kippen De overige 300 moesten Kploninor voor renders V311 kunnen zeggen. Want nu de winter
worden afgemaakt Onder de kippen is ciuiuiig tcuuuio a kenncUjk op de vlucM is gCgaan
- Zuydamheb- bemanning van de ,Berkel' Asters "na^de ^vi^cr^wèer J gc^
ben onlangs adviezen gegeven ter be- I vensters na ae winter wier ge
strijding van dc pseudo-vogelpest. Ge-
van toiletjes, ontwerpen door be
roemde Franse modedictators als
Dior. Fath, Piquet e.a. Het op
merkelijkste van de Parijse mode
I is de garnering met wit. De witte
Een nieuwe lente, een nieuw ge- I garnerjng aan revers, kragen en
waaa, zou men met een variant op mouwopslagen zien we bijna overal
Un I doorgevoerd. Zelfs tailleuis met
neesmlddelcn tegen de ziekte zijn niet
bekend Wel k3n een voorbehoedlnen-
ting worden gegeven De Rijksscrum-
Inrichting kan deze entstof ln voldoende
hoeveelheden voor ons land produce
ren. Zij heeft een voorraad voor 50 dui
zend dieren voor verzending gereed lig
gen Op de besmette bedrijven moet het
nlulmvee direct worden gedood cn ver
brand en dc eigenaars ontvangen een
redelijke schadevergoeding. De heren
Rocpke en Zuydam hebben dc pluim
veehouders aangeraden alle voorwerpen,
die zij ontvangen, in het bijzonder ver
pakkingsmateriaal voor pluimvee, met
1~r natronloog of creoline te ontsmetten.
Voorts dienen zij alle bezoekers, vooral
degenen die markten en andere pluim-
veebedrljven bezoeken, van hun erf te
weren en geen kippen van buiten op
hun bedrijf toe te laten
dat de dagvaarding van Van Geel
kerken de dagvaarding is van elke
N.S.B.-er. Maar terwijl anderen zich
aanbieden voor een baantje met de
mededeling ..ex-politiek delinquent",
zit Van Geelkerken in de verdachte-
bank met een doodstrafeis. Deze man
had nu eenmaal het talent denk
beelden te kunnen verspreiden en
Mussert heeft daarvan gebruik ge
maakt. De ..afbraak van nationale
waarden" heeft bij hem destijds een
haat opgezweept tegen de democra
tie Hij werd een uitgesproken anti
democraat en zijn toetreding tot de
NSB was zijn eerste noodlottige stap
Hij is consequent geweest en toen hij
moest kiezen tussen zijn Idealen en
zijn betrekking bij de Utrechtse grif
fie,, heeft hij die betrekking, waar
hem een goede carrière wachtte, er
aan gegeven. Zijn houding toont aan
dat er sprake is geweest van een eer
lijke overtuiging, wftrvan hii nu het
fatale heeft ingezien. Van Geelker
ken die uit een gereformeerd milieu
komt. is in de laatste jaren tot zijn
geloof teruggekeerd en hij is nu wat
men zou kunnen noemen weer thuis.
Deze man. aldus de verdediger zou
een ideaal strijder- kunnen zijn, als
dat ideaal maar goed was geweest
Het lot heeft hem echter op een ver
keerde plaats neergezet. De verde
diger vroeg zich af, of deze man, die
nu ruim vier jaar eenzaam is opge
sloten geweest, nog in aanmerking
kon komen voor de doodstraf.
Uitspraak Donderdag 23 Maart,
kwart voor tien. -
Twee mijn-autobussen op
elkaar gebotst; geen doden
SITTARD. Twee autobussen
met mijnwerkers botsten gister
morgen om 7 20 uur tegen elkaar
op de riiksweg-Noord ter hoogte
van de Philipsfabrieken. De be
stuurder van een der bussen. G. uit
Helden Eeringen. wilde een vracht
auto die ingehaald werd, snijden,
en dit ofschoon er slecht uitzicht
was door de zware mist.
Toen beide wagens naast elkaar
reden, naderde uit de richting Sit-
tard een andere autobus met mijn
werkers. die naar huis keerden.
Deze autobus, van do Gebrs. Vaas-
sen uit Echt reed op het uiterst
linker gedeelte van de rechter weg.
helft, waardoor de beide bussen,
elkaar ramden met alle gevolgen
van die. Enkele personen werden
zeer ernstig gewond en naar het
ziekenhuis vervoerd; vierentwintig
andere inzittenden liepen meer of
minder ernstige kwetsuren op,
voornamelijk hoofdwonden. Ge
neeskundige hulp was zeer spoedig
ter plaatse.
STOCKHOLM. De eigenaar
van het Nederlandse stoomschip
..Berkel". dat kort geleden bij Soe-
derham aan de Noord Zweedse kust
aan de grond liep. heeft aan de
Zweedse loodsdienst toestemming
gevraagd de loodsen te Lilljung-
frun een beloning van duizend kro
nen te geven voor het redden van
de bemanning van de „Berkel". die
uit 29 koppen bestond. Deze loods
dienst heeft hiertoe toestemming
verleend.
AMSTERDAM. De A.J.C. maakt
in het vervolg weer deel uit van de
Internationale Organisatie van Soci
alistische Jeugd, zoals voor de oor
log, sedert omstreeks 1920 het
geval was.
Mr Visser 28 April
voor gerechtshof
Drs Bos komt op 21 April voor
DEN HAAG. Op 28 April zal
de zaak tegen ex-burgemeester Vis
ser uit Den Haag in hoger beroep
door het Gerechtshof worden be
handeld.
Zijn voormalige secretaris, drs.
W. Bos. staat op 21 April terecht.
In de zaak tegen mr. Visser is drs.
Bos en in de andere zaak is mr.
Visser als getuige gedagvaard.
Evenals bij de behandeling voor de
economische politierechter zal ook
thans mr A. E. J. Nijsingh de ver
dediging van mr Visser voeren; jhr.
mr C. A. Beelaerts van Blokland
treedt op als verdediger van drs
Bos.
Ontploffing in'atoom-
centrum: 14 doden
ALBUQUERQUE (Nieuw Mexi-
co). Vanmorgen vroeg zijn bij
een ketel-ontploffing in het arres
tantengebouw bij de Sandiabasis
voor geheime wapens 14 mensen
om het leven gekomen.
De ontploffing volgde op een
brand, waarvan de oorzaak nog
niet vaststaat .In het gebouw be
vonden zich 16 gevangenen en twee
leden van de wacht.
Koningin de volgende
week van vacantie terug
DEN HAAG. Het ligt in de be.
doeling van Hare Majesteit de Ko
ningin om overeenkomstig de plan
nen in de loop van de volgende
week naar Nederland terug te ke
ren. De juiste datum van vertrek
uit Sankt Anton is nog niet vast
gesteld.
WINNAAR OPSTELWEDSTRIJE
10 WEKEN NAAR ENGELAND
(Vort een onzer verslaggevers)
OUD-BEYERLAND Deze voortvarende
knaap, de schooltas onder de arm. is de 16-jari-
gc Jaap Johan Schipper. Bekijk hem goed. want
hij is een geluksvogel. Vanmorgen stapte hij
in de bus naar Schiphol. Op het vliegveld ont
moette hij Joan Brandsma uit Groningen, nog
zo'n gelukkige, en samen vertrokken zij dan
naar Engeland om daar twee en een halve
maand rond te kijken.
Jaap dankt dit buitenkansje aan ccn <mstel.
waarmede hij meedong naar een prijs >n een
prijsvraag van de Council for Education to
World-Citizenship. Zijn onderwerp was: „Ne
derland en de Wereldvrede". Honderden jongens
en meisjes hebben nan die prijsvraag meege
daan en zonder zich veel illusies te maken
stuurde hij zijn werkstuk in. Maar een paar
weken geleden, zijn vader had de radio aan
gezet om de nieuwsberichten van acht uur te
horen, hoorde Jaap, gebogen over zijn huiswerk,
dat hij met dat Groningse meisje de gelukkige
winnaar was. Hij zal die avond niet gauw ver
geten, want van de consternatie schonk zijn
moeder de thee naast in plaats van in zijn kopje.
Jaap zit in de vierde klas van de Rijks-HBS
in Oud-Beyerland. Hij kan cr heel behoorlijk
meekomen, maar is volstrekt niet het studie
hoofd, dat voor spel geen interesse heeft In
tegendeel, hij voetbalt graag, speelt hockey en
zwemt en houdt ook wel van lezen (vooral
de sportkrant van Maandag). Het is
een knaap met een levendige al
gemene belangstelling cn daar
aan, zo verleide ons zijn leraar,
heeft hij het succes van zijn op
stel te danken. Het gestelde on
derwerp heeft zijn belangstelling
cn hij heeft op vlotte .interessan
te manier zijn gedachten erover
neergeschrèvcn.
Nu is hij druk bezig zijn Engels bij të spijkeren cn met
Joan Brandsma staat hij in drukke correspondentie over hun
reis. Als zij in Engeland aankomen gaan zij eerst een week
naar Londen. Daarna zullen zij de verschillende delen van
het Verenigd Koninkrijk en Schotland bezoeken, om daar
kennis te maken met hun Britse schoolkameraden.
In de ruim twee maanden, dat hij zijn schoolbank in Oud-
Beyerland ontrouw zal zijn zal Jaap natuurlijk achterop
raken in de schoolvakken (behalve het Engels) Hij is er
echter -van overtuigd, dat hij die achterstand wel weer in
loopt in de grote vacantie. Een kans als deze még je een
voudig niet laten gaan.
In zijn opstel zegt Jaap. dat het samengaan van het Wes
ten in verdragen als het Noord-Atlantisch Pact cn de West-
Europese Unie te zeer is gericht op practische overwegingen.
Het is een samengaan op de basis van het „Wie de vrede
wil, bereide zich ten oorlog". Het mist een ideële grondslag,
tenzij hoogsten de negatieve van af-
witte revers doen opgeld. Een heel
fiatteuse mode overigens. Verder
wordt de vorm der japonnen voor
een goed deel bepaald d-jor de
opend worden om de hecrHj.ce zon m0ywcn oe normale ingezette
binnen te laten, nu ontsluiten de mouw ontbreekt vrijwel geheel. De
modepaleizen hun deuren wtc» en rag,an of mecr nog de kor|c soms
laten op aantrekkelijke wyze zien. j1tcj wyde aangeknipte mouw is fa-
wat Koningin Mode heelt mtge- vorjet Deze over het algemeen
dacht voor het nieuwe seizoen zeer korte mouw draagt meestal
Maison Kuiper te Zeist opende ook ncg ecn omgeslagen manchet, die
ditmaal weer de nj cn liet -en zeer njwe] de schouder raakt,
aanzienlijke reeks mantels, tail- I bjj meer dan één model behoren losse
leurs en japonnen de revue pas- aonhechtbare mouwen, die aan het wat
seren simpele van d® hcc' korte mouw een
gekleder cachet geven. Verder wordt
Vele van deze modellen zijn op inci dc mouwen en de haisipn nogal ge-
eigen atelier vervaardigde copieën cxperimentccrd Laag onder dc schou-
I der aangezette ballonmouwen of ge
plooide volants bepalen het type van do
vrouw In 1950. Om dc heupen slank met
nauwsluitende rokjes. Korter -weer dan
het vorig jaar (zeker 40 cm. van dc
grond), maar van boven breder. Ecn
enkele maal Is het jakje vrijwel geheel
Empire stijl. Zonder het décolleté: want
onder dit zwart-wittc tafzijden en
semble werd ccn nauw aan dc hals slui
tende organdie of volle blouse
gedragen met wijde poffende ondermou
wen. Heel curieus.
Mantelpakje
Dc show opende met een lange ril
voorjnarsmantcls tailleurs en ensemble's.
Het was een genot om te zien. welke
magnifieke wollen stoffen weer kunnen
worden toegepast. Het mantelpakje zal
dit jaar heel erg cn vogue zijn. De jas
jes over het algemeen streng aangeslo
ten; de rokjes van voren meest geheel
glad. van achteren met enkele plooien.
Een bijpassende aangesloten of wildere
mantel completeert vaak het geheel.
Ook ls het wel eens ccn drie-kwart
mantel die over de tailleur kan worden
gedragen bij kouder weer Heel geslaagd
was ook dc oudrose twccd-talllcur mot
dc daaroverheen gedragen geruite
mantel.
Zo waren cr weer heel wat Indrukken
op te doen Woensdagmiddag op de
drukbezochte show ln Figl. Rest ons nog
een enkel woord te zeggen over dc vaak
ravissante hoedjes, die werden gedra
gen. Bijna allemaal van stro ln veel
variaties Kleine coquette dopjes van
grof stro net omgekeerde mandjes soms.
met aardige garnering van hot zelfde
materiaal De strenge matelot ontbrak
niet Verder waren er aardige hoedjes,
vervaardigd van hetzelfde materiaal als
Een van dc aardipsfc toiletjes die
pisferejt in de modeshow van
Maison Kuiper bij Figi (Zeist) te
zien waren: een u>it piqué blous-
je (katoen) met aangeknipte bo-
leromouwcn, geestige revers, van
achteren opstaand, cn klein voor
schootje. De blauu>e knopen cor
responderen met de kleur ran
het smalle marineblauw rokje cn
het blauwe hoedje, gegarneerd
met witte bloemen. Een kittig ge
heel, dat juist door zijn grote een
voud trof!
de Japon soms ln twee kleuren, zoals
bij de geruite taftzfjdon Japon met blnu-
we overmantel
Maar behalve de practische klei-
nc modellen, zag men voor het
eerst weer grote doorschijnende
kanten of tullc hoeden dragen, ccn
mode die herinneringen oproept
oan de zorgeloze twintiger laren.
En wat zal de lastige Hollandse
wind doen met die immense kanten
hoed met tulle sluier, een hoed als
een pajong die perfect gedragen
werd boven dc geraffineerde, gc-
ruit-tafzijden cocktail met de even
zo immense revers
Jaap Schipper heeft
het druk. Hij moet
blokken op zijn En
gels om straks in Lon
den niet met ecn mond
vol tanden te staan.
Van twee van de 117 gefusilleerden
ontbreken de namen nog
(Van onze correspondent)
at v/p »uww RlJSuCn (28 1.1
Hoeve, tussen Apeldoorn cn Arn- <24 jaar». R
van QUk. Auen, (2& Jaar) H. Drost,
I Dedcmsvaart (24 J»ir); J. Dommcrholt.
APELDOORN. Op Woeste j RU,sen (28 Jaar);'j. Dekker, Hoogevceri
J. .Edëlenbos. Den Haag
Vrijdag vroeg op
staan. Met de bus
van Oud-Beyerland
naar Schiphol. Dan
Schiphol Londen
Airport Londen.
Daar een week rond
kijken en dan Enge
land in. Namen van
de atlas zullen voor
Jaap gaan leven. Wat
een boffer!
J
weer tegen een bedreiging. Voor ecn
ware vrede moet cr vertrouwen ko
men tussen dc volkeren
Hij besluit met dc zinnen: „Zij
(alle mensen) dienen zich dus be
wust te worden van hun gebreken,
fouten cn tekortkomingen cn zich te
verbeteren teneinde de vrede in en
gere zin duurzaam te verwerven. !s
het nfet, dat hier een taak voor Ne
derland en de Nederlandse Jeugd is
weggelegd? Een moeilijke en moge
lijk ondankbare taak, welke noch
tans het nastreven ten volle waard
is."
hem. Is Woensdag de vijfde her
denking gehouden van de geweld
dadige dood van 117 Nederlanders,
die met hun leven moesten boeten
voor de aanslag op Rauter in 1945.
Bij het gedenkteken spraken de
heer M. Buitenhuis, voorzitter van
de reünistenvereniging van oud-
illegale werkers, mr A. L. Des
Tombe, burgemeester van Apcl
doorn, de deken G. C. Oostveen uit
Deventer cn ds J. F. Berkel. Daar-
na werd het sobere monument be
dolven onder ccn schat van bloe
men en kransen.
De namen van 115 van de 117
gefusilleerden kunnen nu pas wor
den gepubliceerd, omdat eerder nog
niet alle slachtoffers waren gc
identifieëerd. Zij luiden:
G A van Assen, Apeldoorn (35 Jaari:
A. du Bois, Hcilo (29 Jaar): J. C. dc
Bruin, Rijssen (49 Jaar); N. H. Berg-
stcijn, Amersfoort (26 jaar); M. v d.
Berg Enschede (10 taan*. J. Bcckcs,
Utrecht (27 jaar) J. D Brian. Emmer-
cempascuum (27 ;aar); H v. d. Brink,
Apeldoorn (34 Jaar); J de Boer Apel
doorn (26 Jaari; J. Braama. Anloo (43
jaar); J. van Bruggen. Deventer 22
Jaar); W. A. dc Boone, Eefdc (34 Jaai
G. Blaauw, Doornspijk (38 Jaar): W. de
Boer A dam (23 JrG J Beer Arnhem
(36 J.); M A. v d Born Ede. (23 Jaar);
C. van Dam, Rotterdam, (20 jaar», P
Dubbeldam. Meppel (31 jaar). W. F
i35 Jaar); w Emmcns, Amsterdam (53
Jaar); L. S. Ecnkhoorn. Almelo (48
Jaar);H. C. Edauw. Apeldoorn (53 Jaar);
H Fpankcn, Nunspcct (23 Jaar); J. Fre-
dcriks. Dieren (49 jaari R A. Forma-
noy. Putten, (51 laar); W. Frlcling,
Emmen (28 Jaar); J. G, Guttllhg, Den
Haag (23 Jaari; J B dc Goede, Zwart
sluis .(37 Jaar); G. Grootcnbocr, Ermclo
(33 Jaar); K, Hulbcrs, Hardenberg (49
Jaar); M. H. v. d Harst, Den Haag (75
Jaar): A E Hlckcl. Ermclo (47 Jaari;
Th. Hartllcf, Terschelling (35 Jaar) J.
H. Hciicn. Bu&sum. (28 Jaar); H Had»
ders. Emmen <28 Jaarj: S Holtjcr. Eol-
de (39 Jaar) H. G. J. Huijskamn. Zwol»
lcrkerspel. 38 mar); B Hartcmink. Da
len <32 Jaar). A. J. Hartcmink. Dc- Krlm
(29 Jaar); J. Hoek. Amsterdam (18 Jaar»;
I C Huisman. Den Haag (26 Jaar); J. F.
Haytlnk, Meppel (28 Jaar) A. Hoks,
Harderwijk (37 jaar). B. C M. v. d.
Hoop, Zeist (52 Jaar); A J. Janse. Dc-
I venter (46 Jaar), J. G. Jobstcn, Zwolle
(23 jaar); A. H Kattouw, Den Haag 130
Jaar); L. Krcmer. Apeldoorn (46 Jaar);
j J. E, W. G. Kortlang. Ermclo (57 Jaar);
i D Kuijper. Harderwijk (41 Jaar); J R.
1 Kerkdijk. Vrlczcnvccn '26 Jaari J M.
Kortland. Amersfoort (26 Jacn; J Knp-
teijn. Hcllcndoorn (43- Jaar»; H Koop-
mans. Groningen (25 Jaar); M. Klomps,
Deventer (20 jaar»; J. R. Kröttjc. Tiet-
Jerk (33 Jaar). C. J v„ d. Linden. Hum-
mcln (21 Jaar); J. A. Lamberts. Tubber-
gen (23 Jaar); H. de Lange. Emmen
(46 Jaar); D. Lammes. Apeldoorn (35
jaar). H. Lnngevoort, Deventer (43 Jr.);
TOEN ruim tien jaren geleden de kardinaal-staatssecretaris Eupenio
Pacelli gekozen werd tot de huidige Paus Plus XII, was het voor
velen duidelijk, dat hij alles in het werk zou stellen om de christenen
in Rusland voor de R. Katholieke Kerk te winnen. Pacelli stond bekend
als een goed diplomaat en de bekwaamste onder de kardinalen ivaar het
internationale vraagstukken gold. Zo ging dan ook jarenlang de be
moeienis van de curie uit naar het Kremlin, om op een of andere wijze
een modus te vinden, toaarbij Rome en Moskou beide zouden kunnen
leven. Dit spel was evenwel reeds verloren toen het Kremlin in 1943 de
str{id tegen de Russisch Orthodoxe Kerk opgaf cn als bewijs daarvan
de Patriarch van Moskou weer in zijn ambt en alle rechten daarvan her
stelde en hem erkende als de vader van alle gelovigen in Rusland Daar
mee was plotseling een geestelijke machtsfactor geactiveerd, die dui
zend jaar lang door Rome als haar eigenlijke tegenspeler werd aange
merkt. Sedert werd de Orthodoxe Kerk in Rusland een macht, die Mos
kou gebruikt in alle landen, waar het zijn invloed doet gelden en waar
«roegertot Jalta en Potsdam, de R.K. Kerk van overwegende invloed
\as op de gang van het publieke leven.
BEGIN APRIL ZAL TE TERLET
bij Arnhem 't zweefuliegcentrum
van de Koninklijk Nederlandse
Vereniging voor Luchtvaart, of
ficieel worden geopend. Er xoor-
tuigen reeds klaar.
den voor jonge mannen veertien
daagse cursussen gegeven in het
zweefvliegen. Zij zullen worden
opgeleid voor het C-brevet. Voor
de hangar staan de zweefvlieg-
t Toen de wapenen rustten in 1945,
ontstond een nieuwe strijd tussen
Orthodoxie en Katholicisme. Mos
kou streeft er naar de orthodoxe
christenheid in Oost Europa onder
de jurisdictie van de Patriarch te
brengen en tegelijkertijd in poli
tieke zin het Kremlin aan zijn doel.
einden te helpen. Maar dat bete
kent voor Rome. dat het wegge
drukt wordt uit landen, waar het
eeuwen lang is geweest.
De eerste slag ging om de Kroa
tische aartsbisschop Stepinac. Tito
scheen toen nog helemaal in over
eenstemming met Moskou te han
delen. De tweede slag voor Rome
was dat de Griekse geünieerde
kerk (van Roomse ritus) in de
Oekraïne, met haar 6 millioen le
den werd gelijkgeschakeld op het
concilie van Lemberg in 1946. Toen
kwam het proces Mindszenty in
Hongarije. De orthodoxe kerk al
daar stond reeds onder de Pa
triarch van Moskou en was tot een
Exarchaat verheven. Met de Her
vormde en Lutherse kerken van
Hongarije was een overeenstem-
Deze week;
in Kerk en Wereld
ming bereikt, waarbij zij ecn zeke
re onafhankelijkheid behielden
Maar de mogelijkheid daartoe had
Mindzenty zichzelf ontnomen door
zijn redevoeringen o a. Hem terug
roepen naar Rome ging niet meer.
zodat de soepeler aartsbisschop
Czapik niet zijn opvolger kon wor
den. Mindszenty was de weg van
de martelaar reeds opgegaan en of.
schoon Rome dit liever niet had ge
wild, werd dit proces een schakel
in de grote politiek van het Oosten.
In Januari 1949 werd de zetel
van de zogenaamde „Oecumenische
Patriarch van Konstantinopel" op
nieuw bezet door de primaat der
Grieks Orthodoxe Kerk in Noord
en Zuid Amerika, aartsbisschop
Athenagoras. Zijn geestelijke scep
ter zwaait hij echter over nauwe
lijks 1van het aantal gelovigen,
dat onder Moskou valt. Moskou
wilde op deze wijze trachten de
orthodoxe patriarchen van het na
bije Oosten nauwer aan zich te bin
den. Moskou, wel te verstaan: de
leiding der Kerk cn de politieke
leiding. Men ziet dus. hoe geeste
lijke en wereldlijke belangen hier
bewust èiand in hand gaan. Ressen.
timent jegens de kerk van Rome
aan de zijde van Athenagoras.
scheen een goede kans hiertoe op
te leveren. In het spanningsveld
van dit alles moet ongetwijfeld ook
het inmiddels gevoerde proces te
gen de 12 predikanten in Sofia
worden gezien. Immers: alle weste
lijke invloeden dienen te worden
gekeerd en uitgeroeid. Daarom ook
trad de Bulgaarse exarch Stefan
terug aan wie men een te „klein-
Bulgaarse" politiek verweet
Voor Moskou is in Hongarije niet
veel meer te beleven, en het richtte
zich dus tót Tsjechoslowakiie. Aan
het hoofd der orthodoxe kerk stond
een metropoliet. De massa van het
R Kath. kerkvolk is in Tsjecho-
slowakije veel minder nauw aan de
kerk verbonden als in Hongarije.
Jan Hus hééft er nog immer in.
vloed! Maar toch waren de eisen
aan de kerk gesteld, te hoog. Aarts
bisschop Beran kon zich niet aan
Rome onttrekken, hij wilde dat ook
niet en mocht de clerus niet prijs
geven en in handen brengen van
Moskou, wilde hij niet de kerk als
zodanig loslaten en opgeven
Toen dus Praag aan de beurt
kwam na Boedapest, legden de ad
viseurs van de Paus, Mgr. Mont ini
en Mgr. Tardini. hem de ontwikke.
ling der dingen voor. en Pius XII
gaf zijn decreet uit tegen de com
munisten Daarmede werden de
fronten duidelijk gesteld, maar het
gevechtsterrein werd verlegd naar
de gewetens der mensen en in de
gezinnen gebracht. De diplomatieke
kerkstrijd werd een strijd om de
zielen en de Paus werd van diplo
maat tot kerkstrijder. Hetgeen één
zijner voorgangers. Pius IX, in 1937
gedaan had ten aanzien van het
Marxisme, werd extra onderstreept
en won er door aan betekenis.
Natuurlijk was het decreet van
vorig jaar een doorn in het oog van
het Moskouer Patriarchaat. De Ka.
tholieke gelovigen stonden voor de
keus: Moskou of Rome, en op dit
vlak staat ook de Tsjechische kerk
wet. Voor het parlem .it in Praag
de discussie er over begon, werd
een laatste poging gewaagd via
Warschau om een compromis te
vinden tussen Oosten en Wésten:
erkenning van de nieuwe Poolse
oostelijke grenzen en vrijheid van
godsdienst voor de kerken. Maar
Rome had er geen belangstelling
voor cn Praag bleef middelpunt
van de anti-kerkelijke actie. Al
leen, tot grote, verbazing van allen,
en zeker niet het minst van de
communistische regering in Praag,
draaide de R. Kath. Kerk bij. gaf
toestemming tot de eed aan de
Staat en aanvaardde de betaling
harer geestelijken van staatswege.
Toen ging de regering verder en
vergde de eed van trouw ook van
de bisschoppen. Daarop is nog niet
beslist. Integendeel, deze eed zal
ook niet gegeven worden, maar
wel eist het episcopaat vrijheid van
handelen tegenover de rloor de la
gere geestelijkheid afgelegde eed.
Het schiint wel, dat in het Heilig
.laar de Kerk van Rome in Oost-
Europa naar de catacomben gaat.
zonder dat het vast staat, dat de
patriarch van Moskou zijn stellin
gen blijvend kan handhaven. Nieu
we spanningen treden al op. In
Roemenië, weer in Tsjechoslowa
kije. Maar zij bewegen zich nog
achter het gordijn. Het is dóarbij
de grote, nog niet opgeloste vraag,
of Moskou wellicht blijft denken
aan een onafhankelijke Katholieke
Kerk in het Oosten van ons wereld
deel misschien ook om aan het
effect van het Heilig Jaar zijn
grote kracht te ontnemen? Zo ziet
men hoe in de geestelijke strijd,
wereldse wapenen en machtsfacto
ren in dit geval van grote beteke
nis zijn!
Leus, Bergen op Zoom (28 Jaar);
Harderwijk (49 Jaar);
H Langen,
Meijerlngh, Borger (55 Jaarh H
Meijers. Vrlczcvccn (36 jaari; P. v, d.
Meer, Apeldoorn (34 Jaari: G. Manes
sen Apeldoorn '24 Jaar) J. W. Mat-
thljse. Vaassen (53 Jaar); \V van Mul-
ligcn, Voorschoten (31 jaar); W. Mantel
Groningen. (51 jaar); F. H. Meijer,
Apeldoorn (23 Jaar); F. A. Molijn, Rot
terdam (21 jaar»; J. Nabcr .Deven
ter (43 jaar»; A. Nauta, Ttrnaard (22
jaar); H J. Nikkel. Apeldoorn (21 Jaar);
A J. Nalcs. Tcrwoldc (36 Jaar) G.
Oortgiozen, Eefde (23 Jaar); M. Ploeger,
Amsterdam (27 Jaar); J. H Prcngcr.
Hardenberg (44 jaar)- E Plette, Tcr
woldc (48 Jaari;" H. J. Post Leerdam
(43 jaar); 14. M. Rodlnk. Zwolle (25
Jaar; H. Scylfards. Slowakije (leeftijd
onbekend. P Smit. Ede (24 Jaar) J-
Schoenmaker. Exloo (47 jr); A. Strccf-
land, Renkum (29 laar). H Schipper,
Hoogevecn (36 Jaar); J. Stutvoet. Zwol
le (44 Jaar); E H Stoffel. Deventer (25
jaar); A P Smïtshuyzen. Assen (27
Jaar); L Steen. Assen (45 Jaar); H A.
J H. Schramhart. Deventer (40 Jaar)
K Schra. Bcilen (28 Jaari. J. Stroom-
berg. Zwollerkcrspel (49 Jaar); A. Slu-
rlnk. Zwartsluis (29 Jaar); P. R Tjit-
ters, Deventer (31 Jaari- J. Thllssen,
Rijswijk (37 Jaari; J Vroom. Bellen
(25 Jaar); P v d. Vcgt. Deventer (49
Jaar); A. de Vries Boven Smilde (37
laar: M. J E v. d. Veen, Utrecht (28
jaar) J A, Veldwachter Oud Schonc-
beck (36 jaar<; P C. M. v. d. Velde.
Hoogevecn (48 Jaar); K Vcltmcijer.
Hilversum (22 Jaari; K, Vastenburg,
Amsterdam (48 jaar); J Wlcrcnga.
Ruihcn (37 Jaar). J K. Wendt. Zwolle
(36 Jaar»; J Zandvoort. Rijssen (51 jr);
O Zomer, Hollumschcvcld (47 Jaar; H.
H. Zwccrlng. Apeldoorn (46 Jaar)
Speciale perskamers
op de Jaarbeurs
Naar wij vernemen zal de pers
tijdens de Voorjaarsbeurs, dank zij
de voortvarendhe-d van het Jaar-
beursbestuur, de Nederlandse lezer
beter service en vooral sneller be
richtgeving kunnen bieden dan
voorheen. In het gebouw Vreden-
burg cn op het terrein Croeselaan
worden perskamers ingericht, die
zullen beschikken over een telexap
paraat. waarmede de journalisten
hun nieuws tegen dc normale telex-
kosten naar hun kranten kunnen
zenden.
De perskamer in gebr .v Vreaen-
burg (direct links van de hoofdin
gang) is bovendien zeer geschikt als
centraalpunt voor het opnemen van
radioreportages.
