r
Nederlands Economisch Instituut
doet verslag over Amersfoort
Boeiende Bach-avond
V olksuniver siteit
van
Kanaalcommissie hervat
werkzaamheden
De oude stad aan de Eem
Economische ontwikkeling van
Amersfoort gunstig
Noteert u even
W oningbouw-vooruitzichten
zijn nog somber
Werkers van het Roode Kruis
krijgen onderscheiding
Elf diefstallen
opgehelderd
Korfballers spelen
op tournooi
2
Woensdag 10 Mei 1950
i
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Is dit economisch?
iVist U dat in 1049 dagelijks 2.087
personen naar Amersfoort ko
men. omdat zij er hun werk heb
ben? Misschien vermoedde U het,
omdat het soms zo bar druk kan
zijn in de omgeving van het sta
tion. Hoe kan het ook anders,
want dagelijks gaan er ook 1.581
Amersfoorters elders werken.
Een overschot dus aan dagelijkse
migratie van 506. Van die 2.087
elders wonenden komen er 1.022
of 49 uit de aangrenzende ge
meenten t.w 803 mannen en 219
vrouwen. Daarvan komen er per
rijwiel resp. 647 en 131. Verder
komen er nog uit Nijkerk 239,
Utrecht 127, Bunschoten 60, Hil
versum 69. Barneveld 59 en
Amsterdam 54 personen dagelijks
naar Amersfoort.
Er zijn bedrijfstakken waarin
de verschillen in de dagelijkse
migratie betrekkelijk gering zijn.
Gevonden voorwerpen
Gevonden voorwerpen van 5 t/m
8 Mei: Wit kindervestje en kinder
borstrok; paar beige dameshand
schoenen; militaire regenjas; duim
stok; broche <been); bruine alpino
muts; plastiek ceintuur; portem.
inh. f 60.rode hoofddoek; rode
kam; Ierse setter; groen gebatikte
hoofddoek; waterpas; kindermuts
(bruin grijs); blauwe alpinomuts;
sierkleedje (nieuw); br. lederen da
meshandschoen; kinderkruiwagen:
popje, blauw tasje; blauwe muts
met twee kwasten; autoped t/n
Verwei; autoped (rood); groene
ceintuur: portef. inh. weekkaart
van Tensen t/n van L. J. Sijtsema;
bruin glacé heren handschoen (R.);
witte gymschoen; rozenkrans; fox
terrie krulharig; heren portem. inh.
f 0.30; Ierse setter; welpenpet; 4
medaillons, goudkleurig; kindersan
daal (R.); 4 metalen plaatjes voor
stempels; bailpont pen; lederen kap-
handschoen; bruin glacé dameshand
schoen (L.); zakmesje (bruin);
f 12.50; doublé armband: broche
2 olifantjes; drie wielig kinderfiets
je.
Soesterkwartier boekt grootste
bevolkingsaan teas
De betekenis van het werk dat het Nederlandsch Economisch
Instituut voor de gemeente Amersfoort verricht valt moeilijk
te overschatten. In velerlei vorm komt deze arbeid tot uiting:
nu in het zeer overzichtelijk verslag van de economische toe
stand van Amersfoort in 1949.
deze wijk belangrijke woningbouw.
Een nadere bestudering van de cij
fers bracht het N.E.I. tot de volgen
de conclusie:
Er vindt als het ware «en door
stroming plaats van het omringende
platteland naar Amersfoort; van
daar naar de rest van Nederland en
in nog sterkere mate naar de gebie
den buiten Europa (Indonesië, Ca
nada en Australië).
GEBOORTEN
In 1949 werden er in Amersfoort
1.228 kinderen geboren het laagste
peil sinds 1946). Van deze kinderen
werden er 186 aangegeven zonder
godsdienst. 443 als Nederlands Her
vormd en 437 als Rooms-Katholiek.
Tot zover volgden wtf de gege
vens van het N.E.I. op de voet. Om
het overzicht overzichtelijk te hou
den publiceren wij de andere aan
dit belangwekkende jaarverslag
ontleende gegevens onder de door
het N.E.I. aangegeven rubrieken.
Doorstroming naar
gebieden buiten
Europa
In de inleiding op dit verslag
wordt o.m. meegedeeld, dat het N
E. I. bij zijn arbeid steunt op de
medewerking van de gemeentelijke
diensten en instellingen, de ter
plaatse gevestigde rijksinstellingen
en het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek. Aan de hand van de bin
nengekomen gegevens worden zgn.
directie-mappen bijgehouden. Het
laat geen twijfel, dat deze mappen
voor de leidende personen in onze
gemeente belangwekkende gegevens
bevatten. Het werk wordt op deze
wijze vergemakkelijkt Uit deze
mappen worden de zgn. kwartaal-
indices samengesteld, die vergezeld
gaan van een kwartaalbericht. In
1950 kan de eerste jaarstatistiek
worden tegemoet gezien.
Aan het eerste jaarverslag (1949).
door het N.E.I uitgegeven, ontlenen
wij de volgende gegevens.
Zo blijkt, dat de loop der bevol
king in 1949 per stadswijk als volgt
is: bevolking op 1 Januari 1950 in
de stadskern 8.067, Soesterkwartier
16.261, Kruiskamp 3.868, Randen
broek 2.235, Arnh. Vermeerkwartier
7.671, Stationskwartier 1.706, Leus-
derkwaitier 9.207, Bcrgkwartier
6.738, Birkhoven 158, Vlasakkers
2.127, totaal 58.0.38. Deze cijfers hou
den een stijging in van 632 perso
nen. Deze toeneming bestond uit
een geboorteoverschot van 788 per
sonen en een vertrekoverschot van
156 personen. Afgezien van de ge-
stichtswijken geven alle wijken
een vertrekoverschot te zien met
uitsondering van het Soesterkwar
tier waar de toeneming 350 perso
nen bedraagt. De oorzaak van deze
stijging ligt voornamelijk in de in
Bouwactiviteitmede door particuliere
bouw, op zeer hoog niveau
De economische ontwikkeling
van Amersfoort in 1949 was gun
stig. De activiteit was groot en de
geringe werkloosheid, hoewel iets
hoger dan In 1948. bleef gehand
haafd. Slechts op enkele detail
punten valt een lichte teruggang
te constateren, welke echter niet
tot ongerustheid aanleiding be
hoeft te geven.
In verschillende cijfers betref
fende de economische ontwikkeling
van Amersfoort, kan men de li
quidatie van de beperkende maat
regelen waarnemen.
De omzet, gerekend in 1000.
was van het" le kwartaal '49 van
totaal nijverheid 11.682, voor het
4e kwartaal 14.481. Daarvan is ge
ëxporteerd resp. 17.4% en 26.9%.
Voor voedings- en genotmiddelen
waren deze cijfers le kw. 5.277
(export 28.0%) 4e kw. 7.023 (ex
port 38.6%). Ook in de andere
takken van de industrie (metaal
nijverheid geeft een geringe te
ruggang) valt een zeer aanzienlij
ke stijging waar te nemen. De bui
tenlandse omzetten liggen ver bo
ven die van de voorgaande jaren.
Het verslag geeft over deze cijfers
nog een belangwekkende beschou
wing.
In de groep industriële bedrijven
is in geringe mate eenzelfde voor
uitgang in de personeelsbezetting.
Enerzijds betekent dit, dat de om
zet per arbeider stijgende is, an
derzijds. dat ook de totale werk
gelegenheid in deze groep bedrij
ven blijft stijgen.
INDUSTRIE-VESTIGING
In het verslag memoreert het N.
E. I. de vestiging van industrieën
als Morris, Bofa e.a. Men tekent
daarbij aan dat de verkoop van
2.2 ha industrieterrein in 1949
nauwkeurig klopt met de prognose
van het Instituut, namelijk 2 ha
per jaar met ingang van 1949.
De totale bouwactiviteit kwam
in 1949 op een zeer hoog niveau.
De bouwkosten (verbouw en
nieuwbouw) bedroegen in 1949
5.4 min., 1948 2.5 min., 1947
2.1 min.
Vooral de particuliere bouw
speelt In deze stijging: een belang-
GRAND THEATRE. „De Inspecteur
Generaal" a. L Vrijdag 5 Mei en
Zondag: 2.00, 4.15, 6.45 en 9 uur
Alle overige dagen: 2.30, 6.45 en
9 uur.
CITY THEATER. „Hotel Tragedie"
14 j. Vrijdag, 5 Mei en Zondag:
2.00, 4.15, 6.45 en 9 uur. Alle ove
rige dagen: 2.30, 6.45 en 9 uur.
REMBRANDT THEATER Van Vrij
dag t/m Maandag: „De vijfde Co
lonne" 14 j. Van Dinsdag t/m
Donderdag: „De Saint contra de
Tijger 14" j. Vrijdag, 5 Mei en
Zondag: 2.00, 4.15, 6.45 en 9 uur.
Zaterdag: 2.30, 6.45 en 9 uur. Alle
overige dagen: 2.30 en 8 uur.
EXPOSITIES. Academie voor beel
dende Kunsten (Utrechtsestr. 53)
Foto's van A. Pastoor, van 29/4—
10/5. Dagelijks geopend van 105
en 7—9 uur.
T.e.m. 14 Mel St. Pleters- en Block-
landsgasthuls A.K.G. Voorjaarstentoon
stelling. 105 uur. Zondags 2—5 uur.
OPENBARE LEESZAAL, - Uitle
ning voor volwassenen dagelijks
25 u.; bovendien Dinsdag- en
Vrijdagavond van 7—9 uur. Uitle
ning voor kinderen: Woensdag en
Zaterdagmiddag van 2.30—4.30
uur. Leeszaal dag. van 1012.30 en
2—5 u bovendien Dinsdag- en
Vrijdagavond vaD 7—10 uur.
R.K. OPENBARE LEESZAAL. -
Wijersstraat 2, geopend van 10—1
uur en 2206.45 uur. Maandag en
Vrijdag 7—9 uur. Uitlening van
11—12.30 uur.
rijke rol. In 1949 bedroeg deze
reeds 2.4 min of 42.5% van het to
taal.
Interessant zijn ook de gegevens
over de nivellering van de lonen
van geschoolde cn ongeschoolde
arbeiders. Van 1946 op 1948 ste
gen in Nederland de uurlonen
van ongeschoolde arbeiders resp.
geoefende arbeiders met 12 resp.
13.0%, de geschoolde met 13.2%.
Voor Amersfoorts resp. Utrecht be
droegen deze cijfers voor onge
schoolde arbeiders 11.2 resp. 11%;
voor geoefende arbeiders 14 resp.
12.4% en voor geschoolde arbei
ders 14.7 resp. 11%. Aan deze ni
vellering komt thans een einde.
Men tekent daarbij aan dat bii een
volkomen nivellering de prikkel
lot verdere scholing aanzienlijk
zou verzwakken.
DETAILHANDEL
Ook de detailhandelsomzetten
gaven gedurende 1949 een verder
gaande stijging te zien. Van een
groot aantal artikelen is de omzet
stijging in de arbeiderswijken aan
zienlijk hoger dan in cïe wijken
voor de middenstand en beter-ge-
situeerden.
Rekent men het eerste kwartaal
op 100 dan is de vooruitgang van
de volgende branches in vergelij
king met het 4e kwartaal als
volgt: Brood en banket -f 18,
vlees en vleeswaren -f 82, kruide
nierswaren -f8, zuivel en zuivel
producten 16, tabak en tabaks
artikelen -f 13.
Deze cijfers zijn min of meer be
ïnvloed door de opheffing van de
distributie-maatregelen.
1276. Na een lange
speurtocht onder het ijs
bereikt de tank de
plaats waar het onder
grondse meer overgaat
in het bovengrondse.
Van zijn commandokoe
pel uit ziet de „gene
raal" al het daglicht
schijnen. Hij laat nu de
ijsvloer beschieten en
met geweldig gekraak
bezwijkt het ijs. Dan
komt de tank langzaam
boven water. Argwa
nend speurt de com
mandant de omgeving
af en tot zijn schrik ziet
hij vlak in de buurt een
vliegtuig op het ijs
staan. „Ze zitten ons op
de hielen, jongens," zegt hij; „dat is een ma- Vlug! We moeten ze aanvallen, voor wij van hen i bevelen,
chine van de Royal Canadian Mounted Police. I de volle lading krijgen". En snel geeft hij zijn
Dames die opvielen
Twee liftende vrouwen vielen bij
Nederberg op de Hoge Brug op door
hun gedrag. De politie bemoeide zich
met het geval en maakte uit dat een
van de dames in het opsporingsregis
ter stond voor bedelarij. Zij betaalde
haar boete en mocht toen vertrek
ken.
Burgerlijke Stand
9 Mei 1950
Geboren: Jacqueline, d v M Gles en
M Mazgon. Hendrikjen, d v A P v
Nlmwegen en H J Hoogers
Getrouwd: B v Bekkum en B van
Ree.
Overleden; H van de Veen. 22 maan
den. Henri van Kaalte, 70 jaar, geh m
B A Cohen.
Bouw blijft achter bij de in 1946
gestelde prognose
In het economische jaarverslag van Amersfoort over 1949 zeggen de
rapporteurs van het Nederlandsch Economisch Instituut, dat thans wel
blijkt hoe optimistisch de veronderstellingen ten aanzien van de wo
ningbouw waren waarvan in 1946 werd uitgegaan.
Middenstandswoningbouw
In feite zijn in 1947 slechts 8
woningen voltooid. De prognose
was 100 woningen. In 1948 was dit
aantal 71 (pr. 350) en in 1949 318
(pr. ca 900 ook voor de volgende
jaren). Men acht het ook voor 1950
absoluut uitgesloten dat 900 wo
ningen gereed zullen komen. Een
raming van 350 is al rijkelijk hoog.
Van deze woningbouw na de be
vrijding nam de gemeente 75%
voor haar rekening. Door particu
lieren werden in 1949 51 woningen
gebouwd. Van de totale woning
vermeerdering (397) waren 319
arbeiderswoningen en 78 midden
standswoningen.
Door de bouw van nagenoeg
uitsluitend arbeiderswoningen
zullen bij de huidige woning
nood ook middenstanders de
ze woningen gaan betrekken.
Zij zullen deze echter verlaten
zodra de bouw van midden
standswoningen op gang komt.
In het woningrapport van het
N.E.I. (1946) werd reeds op dit
gevaar gewezen en geadviseerd»de
woningbouw overeenkomstig het
tekort in iedere groep te doen vor
deren.
Het aantal samenwoningen in de
wijke voor beter-gesitueerden. dat
op 1 Januari 1949 reeds ca 64%
hoger was dan in de arbeiderswij
ken, is gedurende 1949 nog ge
stegen en was op 1 Januari 1950
zelfs 70% hoger.
Ten aanzien van de gevolgen
van de- geringe omvang en eenzij
dige structuur van de woningbouw
zegt het verslag ondermeer:
,,De kansen op volledige vrije
woningbouw zijn wel niet bijzon
der groot, maar het is toch wel
waarschijnlijk, dat men ten aan
zien van bepaalde onderdelen de
al te strakke teugel zal vieren.
Niettemin is het gevaar aanwezig
en het besef, dat de bevolkings
spreiding onder invloed staat van
de woningtoewijzing. Dit geldt zo
wel voor de spreiding van de wo
ningen over de gemeenten als bin-
Aan 157 personen is
Herinneringskruis
uitgereikt
Het Nederlandsche Roode Kruis
heeft wel een bijzonder aandeel
gehad in het werk om landgenoten
tijdens de bezetting in nood en an
dere moeilijkheden te helpen.
Thans waren de Amersfoortsche
Roode Kruis werkers, en zij die
zijdelings bij deze sympathieke or
ganisatie betrokken waren en hun
steun verleenden, dikwijls onder
de meest gevaarlijke omstandighe
den, in 's Prinsenhof bijeen alwaar
het afdelingsbestuur Amersfoort
namens het Nederlandsche Roode
Kruis bij monde van de afdelings
voorzitter de heer W. H. de Beau
fort Herinneringskruizen uitreikte
die vergezeld gingen van een oor
konde. Het waren er zeer velen
die naar de groene tafel wandelden
om het „Herinneringskruis 1940
1945" zoals op deze fraai uitge
voerde decoratie vermeld staat, in
ontvangst te nemen. In totaal 157
personen.
De heer De Beaufort bracht, na
een welkomstwoord, in het bijzon
der aan burgemeester H. Molen
dijk, de oorlogsjaren bij de aanwe
zigen m herinnering en liet in vo
gelvlucht het werk van het Roode
Kruis in die jaren de revue pas
seren.
Reeds tijdens de eerste oorlogs
maanden toonde het Roode Kruis
zich paraat en trok de vaste colon
ne weg om hulp te bieden bij ver
voer. bij verbandplaatsen en bij de
evacuatie. De informatie-afdeling
en de bloedtransfusie dienst o.l.v.
het plaatselijk bestuur bewezen
uitstekende diensten, het werk
voor de Nederlandse krijgsgevan
genen en allerlei andere verdien
sten werden door spr. gememo
reerd. Jammer was echter dat ve
len het Roode Kruis verlieten toen
in het Hoofdbestuur minder ge
wenste elementen aan het roer
kwamen. Zodoende ontstonden er
moeilijkheden doch ook zij die met
het werk onversaagd doorgingen
meenden goed te doen. Spr. hoop
te dat de tweespalt hierdoor ont
staan beide partijen thans bij de
meer normalere verhoudingen in
wederzijds begrijpen nader tot el
kaar zullen brengen.
In de laatste jaren stond vooral
het Concentratiekamp in het mid
delpunt der belangstelling. Door
diverse groepen mensen is veel
gedaan om het leed daar te ver
zachten. Bij de hongertochten cn
aan onderduikers werd hulp gebo
den terwijl de ziekenhuizen te
Amersfoort een speciale hulde voor
hun voorbeeldig werken niet door
spr. onthouden werd. Hen, die in
de afgelopen jaren het Roode
Kruis ontvielen, werden met een
korte stilte staande herdacht.
Hierna werd tot de uitreiking
overgegaan.
Advertentie (l.M.)
nen de gemeente over de woning
typen."
BOUWTEMPO
Het bouwtempo is zeer gunstig.
Dit blijkt uit een vergelijking ge
trokken tussen de gemeenten
Zwolle, Amersfoort, Oegstgeest.
Bussum. De Bilt, Enschede. Vught,
Ede, Vlaardingen, Oosterhout.
Wageningen en Zeist. Zwolle opent
daarin wat de efficiency-index
betreft (normaal 100) met het cij
fer 117, Amersfoort volgt met li2
en Zeist sluit de rij met 78.
Struikrovers aan 't werk?
Uit een tuin van een woning aan
de St. Bonifaciusstraat is een struik
je, vermoedelijk een Azalea Mollis,
ontvreemd.
ONDER PRESSIE
De Utrechtse Rechtbank veroor
deelde Dinsdag de 31-jarige G. B.,
die als inpakster bij de Aluminium-
fabriek destijds een aantal emaille
voorwerpen had gestolen onder
pressie van haar verloofde, een ge
wezen SS-man, tot zes maanden
voorwaardelijke gevangenisstraf.
Geëist was acht maanden.
De Volksuniversiteit van Amers
foort wil het hare bijdragen tot de
herdenking van het 200ste sterfjaar
van J. S. Bach en zij doet dat op de
voor haar geëigende wijze door het
geven van een tweetal cursussen
over deze componist, cursussen in
de vorm van lezingen, geïllustreerd
met muzikale toelichting. Zij heeft
daarbij de medewerking van Mevr.
BresterGebensleben, de h.h. G. v.
d. Burg en A, Schuurman, bene
vens die van het prachtige orgel der
St. Joriskerk. Verbreding en verdie
ping der kennis omtrent Bach is de
bedoeling van deze avonden, twee
in getal, en vastgesteld moet wor
den, dat deze cursussen een flink
aantal deelnemers trekken. Gister
avond had dc heer Gerrit v. d. Burg
het woord en het is hem gelukt voor
een aandachtig en geboeid gehoor
een schets te geven van leven en
werken van Bach. Natuurlijk is het
slechts mogelijk een zeer algemeen
beeld te geven van het rijke en veel
bewogen leven van zulk een groot
man indien men slechts over een
beperkte tijd Ce beschikking heeft,
de heer v. d. Burg zag niettemin
kans Bachs leven in vogelvlucht aan
ons te doen voorbijtrekken en zelfs
door het verhalen van menig anec-
dotisch voorval aan zijn lezing kleur
te geven.
Daarna kwam de heer v. d. Burg
te spreken over het werk van Bach.
Hij zei daarbij zeer behartenswaar-
dige dingen over het begrip toon
kunstenaars in het algemeen en voor
het werk van Bach in het bijzonder.
Veel mensen hebben de behoefte,
aldus de heer v. d. Burg. ieder toon
werk te willen begrijpen; zij hebben
nie; geleerd van een grote compo
sitie te kunnen genieten, voor zij dit
werk geanalyseerd hebben. Wie luis
terend wil genieten opene zijn hart
cn veel zal hem duidelijk worden,
wat bij langdurige studie misschien
onverstaanbaar blijft. Hij haalde in
dit verband aan een uitlating van
Claude Debussy, die de moeite waard
is te citeren: „Wie het mysterie van
het woud wil begrijpen, moot niet
de bomen gaan lellen of hun hoogte
gaan meten, maar hij moet veel in
het bos wandelen, open oog hebben
voor dc schoonheden, de geuren op
snuiven en naar het gezang der vo
gels luisteren." Het is goed de zaak
zo te stellen; diepzinnige commen
taren, zij mogen betekenis hebben
voor de muziekgeleerde, ze brengen
de kunstgevoelige leek niet veel na
der tot Bachs werk, dat beluisterd
wil v/orden. In verband hiermede
ging spreker even in op de vraag,
welke de juiste wijze is om de Mat-
thaus-Passion uit te voeren. De heer
v. d. Burg kon zich indenken, dat
Bach twee geheel verschillende uit
voeringen, beide uitgaande van to
taal andere opvattingen, misschien
wel even schoon kon hebben gevon
den. Hij wees vooral op de beteke
nis van Bach als schrijver van „Das
Wohltemperierte Klavier" en de gro
te mogelijkheden welke de daarin
neergelegde opvattingen hebben
doen ontstaan.
Ten slotte heeft dc heer V. d. Burg
zijn gehoor met enkele gramofoon-
platcn iets van de grote schoonheid
van Bachs werk onthuld en hij ein
digde met het spelen van de Pasa-
caglia op ons fraaie St. Jorisorgcl,
daarmede deze ontwikkelingsavond
op luisterrijke wijze besluitend.
Op 16 Mei is dan beurt aan Me
vrouw Brestcr cn de heer Schuur
man Men kan deze cursusavond ge
rust bezoeken, ook al was men niet
in de gelegenheid de eerste bij te
wonen, daar elk der beide voor
drachtsavonden binnen zekere gren
zen een op zich-zelf staand geheel
vormt. Daarom raden wij muziek-
minnend Amersfoort aan. deze twee
de gelegenheid niet te verzuimen.
De laatste lijd noteerde de politie
verscheidene kraakjes. Het was wel
geen groot werk, maar het is toch
niet prettig als de stad onveilig
wordt gemaakt. Zo moesten om.
enkele brandstoffenzaken, het tram
station en een verffabriek aan de
Nijverheidsstraat het ontgelden. Dit
laatste adres is de inbrekers noodlot
tig geworden. Het door een zekere
Van S„ in samenwerking met zijn
vrouw, aldaar gestolen vloerkleed,
bleek in de omgeving te zyn inge
graven. Een rijksspeurhond vond het
kleed. Daarmee was het voor Van
S afgelopen. Enige dagen en nach
ten heeft de politie in de omgeving
de wacht gehouden. In de nacht van
Maandag op Dinsdag, omstreeks 12
uur kwam het echtpaar het kleed
ophalen. Niet veel later zaten zij op
het politiebureau. Van S. bekende
alle diefstallen te hebben gepleegd.
De medeplichtigheid van de vrouw
wordt nog nagegaan. De man is 25
jaar de vrouw 20 jaar. Het echtpaar
heeft 2 kleine kinderen.
Eem-vraagstuk en vervuiling van
beken en grachten in studie
(Eigen berichtgeving)
De Kanaalcommissie Gelderse Vallei, die reeds ver voor de oorlog voor de
verbetering van de Eem als vaarwater en de verbetering van het water der
beken in de Gelderse Vallei ijverde, is dezer dagen nieuw leven Ingeblazen
Tijdens een vergadering op het Amersfoortse gemeentehuis met de oude
•ommissie en een aantal andere personen uit Amersfoort en omliggende
plaatsen werd een nieuwe commissie geïnstalleerd, die ln de toekomst bij
de diverse instanties voor de normalisering van de Eem zal pleiten en
een verbetering van het grachtenwater zal bewerkstelligen.
Burgemeester Molendijk wijdt een artikel
aan Amersfoort in het maandblad
van Oud-Utrecht
„De wandelaar die het verrukke
lijke landschap doorkruist in de om
trek van Amersfoort, heeft één vast
punt, waar hij zich altijd weer op
kan orienteren:
de Onze Lieve Vrouwetoren,
slank, fijn en doorzichtig als kant".
Burgemeester H. Molendijk wijst
op deze omstandigheid in 't Maand
blad van „Oud Utrecht", waarin hij
een bijdrage schreef over „De oude
Stad aan de Eem".
De toerist, die zich moeite ge
troost om de toren tc bestijgen.
zo vervolgt hij ziet omgekeerd de
stad in zoals zij ligt opgenomen, in
het landschap: noordwaarts de uit
gestrekte weidevlakte ter weerszij
den van de Eem. zuidwaarts de
heuvels van het Sticht en naar het
zuiden en oosten de vallei, met haar
kronkelende beken.
Boven in de toren neemt men als
vanzelf afstand, niet alleen in het
ruimtelijke, doch ook in de gang
van tijden Aan de voet van het
laat-gotische bouwwerk, ligt de
oude stad, zoals zij er vijf eeuwen
gelegen heeft en zoals wij haar
kennen van de precieuze afbeelding
uit de steden atlas van Blaeu
(1649). De toren staat in de eerste
omwalling aan de binnenste stads
gracht en men is met het bouwen
begonnen (1471), toen de tweede
omwalling aan toren en de kleine
O. L.-Vrouwekapel bescherming kon
bieden.
Binnen deze twee gordels ligt
vrijwel alles wat Amersfoort aan
historische schoonheid rijk is. De
Muurhuizen, gebouwd tegen de
eerste stadsmuur, verlenen de stad
haar karakteristiek. Niet alleen de
stoere huizen zelve, waarvan er vele
gerestaureerd, trekken de oudheid
minnaar. de licht-gebogen straten
achter de huizen, met ter andere
zijde wat kleine, wrakke bouwsels,
maken het hem gemakkelijk zich in
de middeleeuwen te verplaatsen.
Binnen deze kleine kring ligt het
oudste Amersfoort.
In het hart staat de oudste kerk,
de St. Joris, die in 1247 werd ge
wijd, met een vanaf de O. L. Vrou
wetoren gezien ietwat dorpsaan-
doende toren, waarvan het onderste
gedeelte nog in de romaanse stijl
gebouwd is. Daar bij de Hof en de
Vijver zal het kasteel van de Heren
van Amersfoort gestaan hebben,
daar waar Langestraat en gracht
elkaar kruisen, zal de vonde in de
Amer of Eem geweest zijn, waar de
kooplieden die van Oost naar West.
en van Noord naar Zuid trokken en
met één overtocht het bekengebied
passeerden en in de herbergen ble
ven pleisteren. Daar in de hoek van
de Hof stond het „oude stadhuis".
De tweede omwalling, tot stand
gekomen tegen het einde der 15e
eeuw is vanaf onze hoge stand
plaats evenals de binnenste duide
lijk te onderscheiden, rijk voorzien
als zij is met beplanting. Zij om
sluit de vele gestichten en godshui
zen. die in de tweede helft der mid
deleeuwen buiten de versterkte stad
waren gevestigd en bescherming
verlangden. Het St. Aechten-kloos-
ter is grotendeels verdwenen, alleen
de verwaarloosde kapel bleef ons,
het St. Pieter- en Bloklands Gast
huis werd door een lelyk modern
gebouw vervangen, het „mannen-
deel'' en de kapel zijn nog een lust
voor het oog, het huis de Poth, met
de Rochuskapel, bleef goed be
waard en het oude fraterhuis „Ma-
riënhof" wordt momenteel gere
staureerd.
Drie stadspoorten bleven voor het
nageslacht gespaard, toen in de 19e
eeuw (1829) de sloopwoede, veel
schoons, veel van historische bete
kenis wegvaagde: de Camppoort ook
wel Camperbinnenpoort cn twee
waterpoorten, de Koppelpoort en
het Monnikendam. (De Plompetoren
is waarschijnlijk geen eigenlijke
stadspoort geweest) Zij omsluit
met muren en grachten het stille,
vredige geheel, dat daar van onge
veer 1450 tot 1900 zonder ■verande
ringen van structuele aard te on
dergaan, heeft gelegen. De stads
muur aan de noordzijde is weer
blootgelegd en hersteld.
De spoorweg en de industriële
ontwikkeling in ons land brachten
de stadsuitbreiding buiten de poor
ten. Het was een tamelijk chaoti
sche aanwas, die het historisch ver
worvene in de binnenstad dreigde
te overwoekeren. Een paar grote
warenhuizen en een markthal doen
de tere schaalverdeling van de
oude stad ernstig afbreuk. Van ons
verheven standpunt zien we deze
dissonanten in de architectuur der
stad maar al te duidelijk opdoemen.
Het huidige stadsbestuur pakt het
stadsherstel ernstig aan, overheid en
particulieren restaureren historisch
en architectonisch belangrijke ge
bouwen. een weloverwogen stads
uitleg zal de historische stadskern
weer tot centrum maken.
Amersfoort heeft geen bewogen
geschiedenis. Toch vormen A. van
Bemmel's geschiedenis der stad en
die van pastoor W. F. N. Rootselaar,
boeiende verhalen, om van de kro
niek van het St. Aechten-Convent
niet te spreken. De laatste geeft een
beeld van de beroering in de tijd
der Reformatie cn de verovering
der stad door Maarten van Rossum
in 1534. Flehite, het stedelijk mu
seum, brengt een schat van mate
riaal, o a. een prachtige verzame
ling plattegronden uit verschillende
tijden. Plattegronden die zoveel op
helderen. voor degene, die nu speu
rend rond gaat in de historische bin
nenstad.
Normalisering van de
Eem
De Kanaalcommissie Gelderse Val
lei is een instelling, die geruime
tijd voor het uitbreken van de
tweede wereldoorlog werd ingesteld.
Zij werd voor de tijd van 29 jaar
in het leven geroepen en stelde zich
ten doel: de verbetering van de
Eem als vaarwater voor de indus
trie: dc verzorging der beken en
de verbetering van het beekwater.
De comm. werd gevormd door ver
tegenwoordigers uit diverse plaatsen
uit de Gelderse Vallei. De oud-bur
gemeester van Amersfoort, mr. J.
C Graat van Randwijck was toen
voorzitter. Toen de oorlog uitbrak
staakte de commissie haar werk
zaamheden. Tenminste voor de
Duitsers was de commissie niet
meer actief. In werkelijkheid wer
den de werkzaamheden voortgezet
en regelmatig kwam de commissie
nog bijeen. Öm de financiën van de
Kanaalcommissie uit handen van de
bezetters te redden werd een brug
gebouwd, waarvan later weer pro
fijt werd getrokken. Een bedrag van
ongeveer f 7000 bleef op de Spaar
bank staan en staat nu ter beschik
king van de nieuwe commissie, die
dezer dagen met haar werkzaamhe
den is begonnen.
De oude Kanaalcommissie kwam
vorig jaar voor de eerste maal na
de oorlog bijeen. Het enige onder
werp dat ter sprake kwam was haar
eigen positie. Men was van mening
dat de urgentie van de commissie
niets aan belangrijkheid had inge
boet. Men besloot dan ook een nieu
we commissie in te stellen. Deze is
dezer dagen op het Amersfoortse
gemeentehuis geinstalleerd en be
staat uit de volgende heren: voor
zitter de heer H. Molendijk, burge
meester van Amersfoort; secretaris
de heer Bosch Ridder van Rosen
thal. burgemeester van Rhenen en
penningmeester de heer C. van Boe-
schoten, vertegenwoordiger van de
Kon. Schippersvereniging „Schutte-
vaer". In de Grote Commissie heb
ben de volgende heren zitting J. M.
Los (Schuttevaer); H. Gerritsen
(Schuttevaer); J. L. van Nieuwen-
huizen (Schuttevaer); D. Vliek
«Schuttevaer); A. F. C. Nieuwen-
huyze (Nederl. Heide Mij.) W. J.
van Raalten (Nederl. Heide Mija);
J. H. van Lonkhuvzen (Nijverheid
en Handel); J. H. Hosang, burge
meester van Woudenberg; mr. J. C.
Graaf van Randwijck. oud burge
meester van Amersfoort en oud
voorzitter van de Kanaalcommissie:
J. van Haselen,directeur van de
Nederl. Bank te Amersfoort P. vbn
Straalen, vertegenwoordiger van
het landbouwkundig genootschap: J.
Spoel (ambtshalve namens gemeen
te Amersfoort); mr. F. C. A. Een
horst. secretaris van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor
Utrecht en de burgemeester van
Renswoude.
STUDIECOMMISSIE
Tijdens de installatie-vergadering
die Maandag is gehouden, werd een
studiecommissie ingesteld, die een
rapport zal opstellen over de ver
vuiling van het Eemwater. Deze
vervuiling hangt ten nauwste sa
men met de vervulling van de
stadsgrachten en het Gelderse Val
leikanaal. O. a. zal worden overwo
gen of aan deze toestand een einde
kan worden gemaakt door de bouw
van een zuiveringsinstallatie in
Veenendaal of Ede. Een dergelijke
zuiveringsinstallatie zal in de nabije
toekomst door beide gemeenten
worden gebouwd. Het college van
Gedeputeerde Staten van Utrecht
heeft Veenendaal en Ede tenminste
reeds geruime tijd geleden een der
gelijke opdracht gegeven maar in
verband met de hoge kosten van
een dergelijk bouwwerk, is daar nog
steeds niéts van terecht gekomen.
De studiecommissie van de Kanaal
commissie voor de Gelderse Vallei
hoopt te kunnen samenwerken met
de zustercommissie. die wordt ge
vormd door vertegenwoordigers van
de gemeente Veenendaal en Ede,
om zodoende een spoedige bouw
van de zuiveringsinstallatie te be
werkstelligen.
De dagelijkse commissie zal bin
nenkort een studiereis maken naar
Oostcrwyk in Noord Brabant. In deze
plaats heeft men met een dergelijk
probleem tc kampen als ln Amers
foort cn omliggende plaatsen. Daar
is het het fabriekswater van Til
burg dat het stadswater vervuilt
Men wil in Oosterwijk gaan ilea
welke voorzieningen men daar trof.
De Kanaalcommissie zal voort!
een nauw contact blijven onderhou
den met de directie van de Provin
ciale Waterstaat om zodoende een
verbetering en in de toekomst mis
schien zelfs een normalisering van
de Eem te kunnen bewerkstelligen
Deze normalisering wordt door de
commissie wenselijk geacht, oir.
Amersfoort en het achterland bin
nenkort bereikbaar te maken voor
de kustvaarders.
Voorlopig zijn het nog slechts
plannen, die de Kanaalcommissie
zich koestert. Het moet echter wor
den toegejuicht dat in diverse ge
meenten uit de Gelderse Vallei het
besef leeft, dat aan de vervuiling
van het Eem- en beekwater iets
moet worden gedaan. Dit is een van
de redenen, waarvoor de Kanaal
commissie nieuw leven is ingebla
zen. Wij hopen dat succes de leden
van de Kanaalcommissie bij hun ar
beid zal vergezellen. Amersfoort en'
omliggende plaatsen zullen er pro
fijt van trekken!
GUKB houdt wapen
schouw op „Birkhoven"
Twee en twintig twaalftallen zul
len de strijd aanbinden om het bezit
van de ir Schilthuysenbeker.
Vorig jaar werden deze beker
wedstrijden voor het eerst door
Gooische- en Utrechtsche Korfbal-
bond ingesteld en werd de beker
gewonnen door Tovers 2 te Zeist
In deze bekercompetitie heeft elk
twaalftal gelijke kansen om de be
ker in het bezit te krijgen door het
voorgift-systeem. Al naar gelang d'.
sterkte der twaalftallen ontvanger
de twaalftallen meer punten voor
gift.
Heeft een ploeg 5 verliespunte:
genoteerd dan valt het twaalftal a*
en de overblijvende ploeg ontvangt
voor een jaar de ir Schiltnuysen-
beker terwijl de speelsters en spe
lers een herinneringsspeld ontvan
gen.
De voorgiften voor de verenigin
gen luiden als volgt:
Olympia 1 0 punten. Vogel 1 2 pt
Tovers 1 3 pt., Giraffes 1 5 pt„ Soes
terkwartier 1 5 pt., DSV I 5 pt„ Al-
tius 1 5 pt.. Huizen I 6 pt., Kameo
6 pt., Altius 2 6 pt.', Tovers 2 6 pt
Soesterkwartier 2 7 pt.. Vogel 3 7 pt
Sparta 1 7 pt., Tovers 3 7 pt., Kame5
2 7 pt., Olympia 3 8 pt., Zwaluwen
3 8 pt.. RDZ 1 8 pt., SSVU 1 10 pt
Kameo 3 11 pt.. Sparta 2 11 pt.
Het wedstrijdprogramma voor
Zaterdag en Zondag luidt:
Zaterdag 13 Mei: SSVU I—RDZ 1:
Huizen 1—DSV 1. Altius II—'Tovers
II: Vogel 3—Sparta II.
Zondag 14 Mei: Soesterkwartier1
Olympia 1. Tovers 2Giraffes
Olympia 3Tovers 1.
EXAMENS
De heer C. W. Keuken, adjunct;
commies der administratie
Amersfoortse politie slaagde yo»
het candidaats-examen inspected
van politie.
