Vooruitgang van de natuurwetenschappen in de
afgelopen tien jaren
r
Over applaus, sinaasappelen en
claqueurs
door prof dr S. R. de Groot
Tijd en afstand spelen bij
telepathie geen rol
Pinksterfeest
Achter het IJzeren Gordijn is
parapsychologie verboden
De Gouden Eeuw herleeft op de
Amsterdamse Dam
Scherpe critiek op ministeriële
oppervlakkigheden
4
Zaterdag 27 Mei 1950
Wel zelden zijn in de be
oefening en de ontwikkeling
van de natuurwetenschappen
zulke bruuske en in zekere zin
dramatische wendingen voor
gevallen als aan het begin en
aan het einde van de tweede
wereldoorlog. De perioden
19401945 en 19451950 staan
daardoor in vele opzichten als
tegenstellingen tegenover elk
ander. Terwijl men het over de
historische kenschetsing van
de wetenschappelijke ontwik
keling gedurende deze tijd
perken vermoedelijk wel eens
kan worden, is dit zeker niet
het geval met vragen als de
voglende.
Hebben de natuurwetenschap
pen het lot van de mensheid in
de laatste tien jaren verbeterd?
Of is nu dan werkelijk het tijd
vak van de „vooruitgang" aan
zijn einde gekomen? Sedert de
tweede wereldoorlog plotseling
eindigde met de vernietiging van
twee Japanse steden door mid
del van atoombommen, hebben
deze problemen velen bezigge
houden, omdat het duidelijk
wordt, dat ieders belangen ge
moeid zijn met de ontwikkeling
van de natuurwetenschap. En
aangezien de belangen der maat
schappelijke groepen sterk uit
eenlopen, en dientengevolge ook
de opvattingen over „vooruit
gang" en „heil der mensheid",
is het geen wonder dat de boven
staande vragen op de meest
verschillende wijzen beantwoord
kunnen worden.
Tweëerlei soorl
vooruitgang
In verband met de natuurweten
schap bestaan er twee betekenis
sen van het woord „vooruitgang".
Met de eerste bedoelt men ver
betering van het menselijk lot in
sociaal economisch en cultureel op
zicht door de ontwikkeling van
de natuurwetenschap. Het betreft
hier dus uitdrukkelijk de toe
gepaste, de technische
zijde van de wetenschap. Dat tech
nische ontwikkeling automatisch
ook maatschappelijke vooruitgang
betekent, is een oeroud idee, dat
zijn bloeitijd beleefde in de opti
mistische XIX eeuw en dat nog
steeds voortleeft. Het is natuurlijk
buiten kijf, dat vooral thans steeds
meer toepassingen van de natuur
wetenschappen hun weg vinden in
de maatschappij, maar of dit voor
deze laatste nu een „vooruitgang"
betekent, is zuiver een kwestie van
persoonlijke smaak. Ik zal mij
daarom liever van de iets neu
traler term „technische ont
wikkeling" bedienen en een
ieder de vrijheid laten deze als
een ramp of een zegen of als
een mengeling van beide te maar het vormt geen centraal ver-
„Komt, komt, o driemaal heiige
Geest!
Gebenedijt ons pinksterfeest!"
Zo begint Vondel zijn Pinkster
hymne. die iedereen elk jaar naast
hoofdstuk twee van de Handelingen
der Apostelen zou moeten lezen, of
nog beter: zingen. En toch is er van
de bijbelse boodschap uit één ding
tegen Vondels feestzang in te bren
gen; dit: op Pinksteren hoeven wij
niet te vragen om de Geest, want
het feestelijke ervan is juist dèt God
die Geest gééft. Wie iets ontvangt,
hoeft er niet meer om te vragen. Hij
heeft het immers? Zelf gekregen!
En nu worden wij nuchter. Want.
alles goed en wel, de kerk kan twee
feestdagen proclameren en die voor
het wonderbaarlijke feit van de Uit
storting van de Heilige Geest reser
veren, de maatschappij (althans de
West-europese) kan die dagen ac
cepteren en -— als het weer tenmin
ste meewerkt ook als twee extra
vrije en dus feestelijke dagen hono
reren. het is toch maar een merk
waardige zaak om te aanvaarden,
dat één maal per jaar op vantevo-
ren vastgestelde dagen Gods Geest
die immers gelijk de wind, waait
waarheen hij wil, ons ongelovige
christenen en niet-christenen, zou
vervullen, aansteken en geestdriftig
maken.
De presidenten van de Wereld
raad van Kerken zeggen daarover
onder meer het volgende:
„Wij leven in een wereld, waarin
het oorspronkelijk geloofsvertrouwen
van de Kerk, dat Christus de Heer
der wereld is. voortdurend wordt
bedreigd. Durven wij vol te houden,
dat Christus de Heer van deze
onze wereld Is, met haar schreeu
wend onrecht, haar lijdende massa's,
haar machtspolitiek, haar eindeloze
conflicten en haar pogingen zichzelf
te vernietigen? Alleen de Heilige
Geest kan ons doen geloven, dat
Jezus de Heer is, waardoor wij dit
geloof vast en ongeschokt tot het
einde kunnen bewaren. In de kracht
van de Geest geloven wij en moe
ten wij verkondigen, dat Christus al
deze zonde en al dit lijden gedra
gen en overwonnen heeft en dat
Hij regeert. Vervuld van deze over
winnende zekerheid houden de ker
ken stand in de strijd tegen de
hopeloosheid, het défaitisme en de
onverschilligheid, die het leven der
volken dreigen te ondermijnen.
Want. omdat Christus als Koning
heerst, worden wij uitgezonden om
onbevreesd van Hem te getuigen en
om de broeders te dienen in onbaat
zuchtige daden van barmhartigheid
en gerechtigheid en ons te wijden
aan de genezing der volken".
Wie dit ernstig neemt, komt toch
weer uit bij Vondels gebed en merkt
dan dat hij alleen zo vragen kan
om Gods Geest, omdat hij geloven
mag dat God die vraag beantwoordt
en reeds beantwoord hééft.
OBERMAN.
beschouwen.
De tweede betekenis van voor
uitgang in de wetenschap, die
vooral in zwang is onder de be
oefenaren, is die van uitbreiding,
samenvatting en verdieping van
kennis door middel van een ex
periment en theorie. Ook hier is
het toekennen van de naam
„vooruitgang", dus de ge
dachte aan een ontwikkeling naar
een betere toestand, weer een
quaestie van appreciatie. Maar
aangezien de wetenschapsmensen
de genoemde uitbreiding van ken
nis enz. als ideaal van een „betere
toestand" voor ogen staat, is het
consequent en verantwoord van
vooruitgang te spreken. Ik zal ech
ter, om duidelijk tt doen uitkomen,
dat hier niet op eventuele maat
schappelijke consequenties gedoeld
wordt, de term „zuiver-weten-
schappelijke vooruitgang" gebrui
ken. Men kan wel zeggen, dat er
in deze laatstbesproken zin bijna
steeds vooruitgang is geweest in
de laatste eeuwen, behalve op be
paalde gebieden in de totalitaire
staten.
Twee perioden
Met behulp van deze begrippen
is het gemakkelijk aan te geven,
wat het karakteristieke verschil is
tussen de perioden 1940-1945 en
1945-1950. In de eerste periode,
tijdens de oorlog dus, ontstonden
op spectaculaire wijze atoombom,
radar, de plastica, penicilline, om
slechts enkele zaken te noemen.
Niettemin, het moge paradoxaal
klinken, heeft nooit in de afgelo
pen 100 of 200 jaar de wetenschap
zo zeer stil gestaan als juist
tijdens de tweede wereldoorlog, De
genoemre „ontdekkingen" zijn na
melijk in werkelijkheid niets an
ders dan toepassingen van tevoren
welbekende principes en feiten. En
aangezien deze technische
o r. t w ik k e 1 i n g tot stand werd
gebracht door dezelfde lieden, die
vóór de oorlog een belangrijk deel
van het zuiverwetenschappelijk on
derzoek leidden, betekende dit een
vrijwel volledige stopzetting van
de zuiver-wetenschappelijke voor
uitgang.
In 1945 vond even plotseling als
in 1940 een grootscheepse omwen
teling plaats in het bedrijf van de
wetenschap. Een groot deel van de
onderzoekers schakelde terug op
zuiver-wetenschappelijk werk, niet
of althans niet direct gericht op
eventuele toepassingen. De politie
ke toestand belemmerde dit on
derzoek soms, maar dit nadeel
werd gecorhpenseerd door de steun,
die men had aan de in de oorlogs
periode verkregen hulpmiddelen.
In snel tempo zijn in de laatste
jaren onderzoekingen verricht en
vele belangrijke resultaten werden
geboekt op zuiver-wetenschappe
lijk gebied.
Centrale rol van de
natuurkunde
Ofschoon de geschetste gang van
zaken plaats vond bij alle natuur
wetenschappen, is de ontwikkeling
van de natuurkunde het meest ka
rakteristiek geweest, omdat in
geen ander vak het verschil tussen
de twee perioden zo groot was. Dit
mag misschien op het eerste ge
zicht verbazing wekken, omdat im
mers de natuurkundigen zowel tij
dens de oorlog als daarna zo zeer
hun aandacht gericht hebben op de
bestudering van de atoomkernen,
op die tak van de natuurkunde
dus, die men kernphysica
noemt. Maar de verschijnselen,
waarop de atoombom berust en die
waarvoor de natuurkundigen thans
zo wrm lopen, zijn, ofschoon bei
de tot de kernphysica behorend,
hemelsbreed verschillend. Het a-
toombomproces is reeds met vrij
ruwe begrippen zo te behandelen,
dat het technisch toepasbaar is,
schijnsel in de natuurkunde. Het
probleem daartegen, dat op het
ogenblik de natllrkundigen fasci
neert, is van volslagen andere en
veel fundamenteler aard: het be
treft het nog onbekende karakter
van de kleinste bouwstenen der
materie en van hun wisselwerking,
Op dit terrein, dat overigens niet
uitsluitend kernphysisch is, ligt
thans de grootste activiteit. Ver
scheidene vooraanstaande natuur
kundigen snakten er al gedurende
de oorlog naar het geliefde pro
bleem weer op te kunnen vatten
en niet weinigen keerden, al voor
de oorlog voorbij was. het terrein
van de toegepaste wetenschap de
rug toe, toen zij zagen dat een
eventuele, nieuwe vinding toch
niet meer op zodanige wijze tech
nisch toepasbaar gemaakt zou kun
nen worden, dat de oorlogsvoering
er invloed van kon ondervinden.
Sommige natuurkundigen uit En
geland en Amerika bekenden aan
hun collega's uit bevrijde landen,
dat zij hen benijdden om de vrij
heid (sic!) voortdurend zuiver
wetenschappelijk onderzoek te
hebben kunnen verrichten tijdens
de bezetting!
Nieuwe aspecten
Al is dus het zuiver-wetenschap-
pelijk onderzoek na 1945 weer op
gevat, dat wil geenszins zeggen,
dat de toestand vóór 1940 nu vol
ledig is weergekeerd. Het toege-
past-wetcnschappelijk onderzoek
is namelijk niet geheel verlaten,
maar wordt zelfs voortgezet op een
enorm veel grotere schaal dan voor
de oorlog: men denke slechts aan
de plannen omtrent de waterstof
bom; maar ook iets vreedzamer
doeleinden worden nagestreefd,
zoals de economische benutting
van de atoomenergie.
Een ander nieuw aspect van de
ze tyd is een eigenaardige ver
strengeling en wisselwerking van
zuiver en toegepast onderzoek. Zo
zijn bijvoorbeeld de machines, be
rustend op de atoomsplitsing, en
ook de radarinstallaties, aanvanke
lijk op basis van zuiver-weten
schappelijke principes ontstaan en
vervolgens hebben zij hun oorlogs
prestaties geleverd. Thans dienen
ze nog steeds voor deze en andere
technische doeleinden, maar ze
worden tevens op hun beurt weer
als hulpmiddelen voor verder
zuiver-wetenschappelijk onderzoek
gebruikt.
Maatschappijen en
wetenschaps man
Dit soort wisselwerkingen en in
het algemeen de historische en
sociale gronden van de weten
schapsbeoefening zijn door de
kracht der feiten thans beter be
kend dan tien jaar geleden, al ligt
hier voor de sociologen nog steeds
een groot terrein ter systematische
bestudering braak. De weten
schapsmensen, vaak consequenter
ivoren-toren-bewoners dan de
meeste kunstenaars, zagen in en
vooral na deze oorlog plotseling
hun sociale rol en hun sociale
verantwoordelijkheid. Zij bestu
deren deze nu ijverig in daarvoor
speciaal opgerichte verenigingen
en tijdschriften. Bovendien ver
geten zij ook niet hun zuiver-we
tenschappelijke belangen door zich
tegen geheimhouding, politiecon
trole en obscurantisme teweer te
stellen.
Autoriteiten en
wetenschap
Ook de gemeenschap, of liever
de machthebbers, zien thans, dat
zij de natuurwetenschap meer dan
ooit in het oog moeten houden.
Hun belangen zijn, menen zij, ge
baat bij technische „vooruitgang"
of althans ontwikkeling en hun be
langstelling is dientengevolge voor
al gericht op het toegepast-welen-
schappelijk onderzoek. De intelli-
gentsten onder hen hebben zelfs
ontdekt, dat ook het zuiver-weten
schappelijk onderzoek gestimu
leerd moet worden, niet zozeer
om zichzelfs wil, maar omdat soms
de ontwikkeling van zuiver-wetcn-
schappelijk naar technisch stadi
um verbluffend snel gaat. De ont
wikkeling van atoomsplitsing tot
atoombom in slechts zeven jaar is
daarvan het meest treffende en
leerzame voorbeeld, De mogelijk
heid van deze snelle ontwikkeling
werd het eerst in Frankrijk voor
zien en. na de val van dit land,
in Engeland en tenslotte in Ame
rika, waar alle financiële, techni
sche en wetenschappelijke hulp
middelen op ongekende schaal in
geschakeld werden. Duitsland
maakte de fout een dergelijk snel
verloop niet als mogelijkheid te
hebben voorzien en steunde slechts
onderzoek, dat al in vergevorderd
technisch stadium verkeerde (VI
en V2-wapens). Daardoor was men
er volkomen achterop met het
atoomsplitsings-onderzoek. (Een
andere oorzaak hiervan was na
tuurlijk ook, dat men een groot
aantal van de beste onderzoekers
tot emigratie had gedwongen).
Waarom in Ja. an tot ieders ver
rassing tijdens de oorlog nog zo
veel puur-speculatief werk gedaan
is, blijft nog een sociologisch raad
sel. Men zal toch vermoedelijk wel
niet de hoop gekoesterd hebben
met de abstracte theorieën der Ja
panse natuurkundigen een nieuw
wapen te kunnen vervaardigen.
Men bezat dus blijkbaar een merk
waardige voorkeur voor zuivere
bespiegelingen ofwel de organisa
tie van de wetenschappelijke oor
logsvoering deugde niet.
Nederland na de
bevrijding
In ons land is na de oorlog on
getwijfeld bijzondere aandacht be
steed aan het probleem van de be
vordering van zuiver en toegepast
wetenschappelijk onderzoek. Ech
ter wordt de eerste, relatief ge
sproken, nog zeer stiefmoederlijk
bedeeld. Men kan waardering heb
ben voor de instelling van het In
stituut voor Zuiver wetenschappe
lijk onderzoek, doch dit neemt niet
weg. dat de universiteiten op ar
metierige wijze moeten voort ve
geteren: één van de oorzaken,
waardoor ons land meer en meer,
ook geestelijk, in een afhankelijke
positie zal geraken.
Het is misschien moeilijk om
zuiver-culturele zaken om hun
zélfs wil te bevorderen, omdat de
gemeenschap daarmee nu eenmaal
zijn belang niet gediend ziet. Er
is echter, wat de zuivere weten
schap betreft, zoals zoeven uiteen
gezet is, een ander argument om
haar te steunen, dan dat van de
cultuur om haar zelfs wil. Ver
waarloost men namelijk de zuivere
wetenschap, dan wordt daarmede
na enige tijd ook onherroepelijk
aan het toegepast onderzoek, en
daarmee aan de materiële be-
In Engeland benzine
vrij, Amerika blij
LONDEN In Groot-Brittannië
is de benzine distributie gisteren of
ficieel opgeheven. Philip Noel-
Baker, de minister van Brandstof
voorziening, deelde dit in het
Lagerhuis mede en zei, dat het het
resultaat was van een transactie met
twee Amerikaanse petroleummaaf-
schappijen. die voorgesteld hadden
aan Engeland benzine te verkopen
tegen ponden in plaats van dollars,
mits Engeland de distributie ophief.
Door deze transactie is een einde
gekomen aan het maandenlange dis
puut met Amerikaanse maatschap
pijen over de maatregel van de
Britse regering, de invoer van ben
zine uit het dollargebied met een
derde te verminderen. Deze maat
regel werd genomen om de uitga
ven van dollars te beperken.
Opstand in Philippijnse
gevangenis eist 19 doden
MANILLA Vrijdag is een deel
van de 6.000 gevangenen in de New
Bilibid strafgevangenis in opstand
gekomen. De wapenzaal van de ge
vangenis werd veroverd cn in
brand gestoken en hetzelfde gebeur
de met de hoofdgebouwen.
Er ontstond een gevecht van drie
uur tussen de gevangenen enerzijds
cn bewakers en -militairen ander
zijds. Zeventien gevangenen, 1 be
waker en 1 burger verloren het
leven en 5 gevangenen en 2 bewa
kers werden ernstig gewond. Geen
enkele gevangene kon ontsnappen
De autoriteiten zeggen dat zij de
toestand thans weer meester zijn.
Prof. dr. J. B. Rhine
houdt een college
De collegezaal van prof. dr D. J.
van Lennep, aan Pausdam het is
het voormalige ietwat naar voren-
springende winkelpand met de be
kende grote spiegelruiten was
gistermórgen tjokvol toen prof dr J.
B. Rhine, de bekende Amerikaanse
para-psycholoog, een college hield
over zijn methode bij het para-psy
chologisch onderzoek.
Prof. dr Rhine, die zijn verblijf in
Engeland tijdelijk heeft onderbroken
om hier te lande een paar lezingen
te houden en kennis te maken met
een Nederlandse universiteit, bleek
een eenvoudig man, krachtig van
uiterlijk, donker gelaat, bijna wit
van haar, die zijn college gaf op een
volmaakt pretentieloze manier, meer
als een causerie dan met vertoon
van enige welsprekendheid. Prof.
Van Lennep en dr W. H. C. Tenhaeff
leidden de bezoeker de zaal binnen,
waarna de eerste een kort en gees
tig welkomstwoord sprak, waarin hij
betoogde dat niets zozeer in de we
reld verenigd kan werken dan de
wetenschap. Spreker wees erop dat
de publicaties van dr. Rhine in de
Nederlandse wetenschappelijke we-
(Van een medewerker)
TJET concertbezoekende
li piibliek weet tegen-
vjoordig meestal wel wan-
ueer het dient te applau
disseren. Een enkele keer
gebeurt het, dat die bij
valsbetuigingen te vroeg
komen, op verkeerde ogen
blikken. Er was een tijd,
dat een dergelijk applaus
niet als een ernstige on
derbreking werd be
schouwd. getuige bijvoor
beeld het feit, dat de 22-
jange Mozart over de eer
ste uitvoering in Pakijs van
zijn symphonie KV 29 7
naar huis schreef: „Ik be
gon het stuk met de violen
alleen acht maten lang
heel zacht. Zoals ik ver
wachtte werd het publiek
heel stil. Daarna volgde
plotseling een luide passa
ge van het orkest en na
tuurlijk begon iedereen
meteen te klappen".
Een nog merkwaardiger
geval is het volgende: de
beroemde zanger Farinelli
zong tn 1737 in Londen een
lied van zijn broer en al na
de allereerste noot brak
een enorm applaus uit, dat
vijf minuten aanhield.' Heel
bijzonder is ook wat de
zangeres Tietjens in 1868 in
Dublin overkwam. Zij had
in Weber's „Oberon" een
aria beëindigd, waarop
geestdriftige bijvalsbetui
gingen volgden, die pas na
15 minuten (11) verminder
den, toen zij er in toestem
de het lied „De laatste roos
van de zomer" te zingen
De moeilijkheid was dat
het orkest de muziek daar
van niet bezat. Er moest
een piano op het toneel
worden gedragen, een taak,
waarvan Oberon zelf zich
kweet, daarin bijgestaan
door vijf demonen uit de
volgende scène. Na het lied
kon de voorstelling door
gang vinden...
voor, en dat kan dan wel
eens tot heftige taferelen
aanleiding geven. Toen
Kurt Weill's opera „Maha-
gonny" in 1929 haar pre
mière in Leipzig beleefde,
ontstond er een waar bom
bardement met rotte eieren,
zo zelfs, dat de uitvoering
geen voortgang kon vin
den.
DE PINKSTERMARSCH DOOR OOST-BERUJN
Dit weekeinde wordt te Berlijn de
mars van de communistische, zoge
naamde ..Vrije Duitse Jeugd'' ge
houden, die men aan de hand van
dit kaartje zal kunnen volgen. Hoe
wel de Oostduitse autoriteiten de
deelnemende jongeren ten streng
ste verboden heeft zich naar de
westelijke zónes te begeven, acht
men de mogelijkheid van ongert
geldheden niet helemaal uitga'
ten. Van een paniekstemming
de Wcst-BcrUjncrs is echter ga
sprake. Men weet welke voorzorg'
maatregel de westerse geallieerd
hebben getroffen en men wad.
rustig op de dingen die zulle
komen.
(Van een onzer verslaggevers).
AMSTERDAM Er begint al tekening te komen In de oud-Hollandt
stad. die van 14 Juni tot 15 Juli op dc Dam te Amsterdam zal verrijj?
ter ere van het 500-jarig bestaan van de Kalverstraat.
Die „Damstad" krijgt een eigen burgemeester, een schout met rakker
eigen burgers en burgeressen, mitsgaders hansworsten en soortgelijke lit
den. Ze zullen allen in zeventiende ecuws costuum worden uitgedost. Hi
raadhuisje zal in vol bedrijf zyn en voor een luttele vergoeding kan me
er zich zelfs in de echt verhinden, met dien verstande echter, dat he
huwelijk slechts geldig blijft binnen de (wankele) muren van „Damsbd
Voor het overige zal „Damstad"
gevuld worden met zeer levendige
kunst- en variété-mensen van deze
tijd.
Net als in de biscoop komt er-
elke Vrijdag een nieuw repertoire.
De eerste week zal het spel „De
blyde Incomste van Maria van Me
dici, Koningin van Venetië 't Aem-
steldam" worden opgevoerd. De
tweede week is gereserveerd voor
het „Amsterdams Prentenboek", dc
derde week is voor de „Toverlan
taarn van Mercurius" (de ontwikke
ling van Amsterdam als handels
stad) en de vierde week brengt ^het
zotte spel „Jan Klaassen lééft". Kees
Brusse zal Jan Klaassen uitbeelden.
Hetty Blok zal Katrijn zijn.
De Zondagen zullen aan de
folklore gewijd zijn.
Het comité is er in geslaagd een
aantal bekende Nederlandse hand
werkslieden bereid te vinden hun
tenten op de Dam op te slaan en
zo zal men er aan het werk kunnen
zien: pottenbakkers. edelsmeden,
glasblazers, klompensnijders, we
vers. stempeldrukkers. leerbewer-
kers. kantklossers. ijzersmeden, pop-
penmakers, enz. allen „uit de 17-de
eeuw"
De centrale figuur van het feest
op de Dam wordt zoals men weet
„Naatje". Ze wordt op 14 Juni
feestelijk ingehaald.
Eveneens in Dublin in
1831, gebeurde het, dat Pa-
ganini en de zanger Bra-
hom door het publiek wer
den gedwongen op de piano
staande hun concert voort
te zetten, zodat iedereen
hen zien kon.
Sommige
wantrouwen
bijvoorbeeld Berlioz, die
over de uitvoering van een
zijner werken zei: „Het
werd met een enorm en
thousiasme ontvangen en
dus moet het waardeloos
zijn. En ik dacht nog wel,
dat hei zo een goed stuk
was!"
ROTTE EIEREN
Waarom, overigens, geeft
men ook niet van zijn af
keuring blijk? In sommige
landen komt dal inderdaad
Hel werpen met sinaas
appelen schijnt in de 18de
eeuw min of meer gebrui
kelijk te zijn geweest om
afkeuring uit te drukken:
Pergolese kreeg eens bij
een opvoering van een zij
ner opera's een sinaasappel
midden in zijn gezicht, en
in 1704 werd de zangeres
Tofts er van beschuldigd
haar knecht naar de
schouwburg te hebben ge
zonden om haar rivale te
bekogelen.. Nog niet zo heel
lang geleden berichtte
iemand dat in een Spaans
theatei een meisje rond
ging met een mandje rotte
componisten sinaasappelen, welke zij
applaus. Zo verkocht aan hen, die ze
naar de zangeres wilden
gooien!
Het is gewoonte in ker
ken niet te applaudisseren.
Toch zijn hierop uitzonde
ringen en ook gaf men wel
op andere wijze van zjjn
waardering blijk. In 1770
mocht men in Italiaanse
kerken niet in de handen
klappen, maar om toch be
wondering te geven kuchte
men of snoot luid zOn neus.
En dan is er nog een
treffende instelling: het
gesubsidieerde applaus"
de bijval betuigende huur
lingen.. die men „claqueurs"
noemt. De „Times" van
Augustus 1828 vermeldt
daarover een merkwaardi
ge bijzonderheid:
„Een smerig geklede zots-
klap met een bleek gezicht
neemt voortdurend in de
loges tan het Haymarket
Theatre plaats, waar hij het
publiek verveelt met zijn
belachelijk applaus, dat ov
vreemde ogenblikken komt.
Als die meneer ervoor
wordi betaald om de ver
tolking van zekere spelers
te ondersteunen, dan zou
hij dit oordeelkundiger
moeten doen, en zijn om
koopbaarheid en domheid
niet zo opzichtig laten blij
ken."
Tenslotte volgen hier nog
de „officiële" salarissen in
1919 vastgesteld voor dc
Italiaanse claqueurs:
1. Voor applaus bij op
komst van een heer: 25 lire.
2. Voor applaus bij op
komst van een dame: 15
Ure.
3 Gewoon applaus tij
dens de vertoning, per
keer: 10 lire.
4. Aanhoudend applaus
tijdens de vertoning, per
Ueer: 15 lire
5. Voor uitroepen als
,.Goed zo!" of .Jiravo!": 5
lire.
6. Voor een „Bis", met
moeite bereikt: 50 lire.
7 Stormachtige geest
drift, daarvoor moet een
speciale afspraak worden
gemaakt.
•reld en bij de Utrechtse studenten
bekend zijn, zodat dit college hier
een extra vruchbtare werking zal
kunnen hebben.
Prof dr. Rhine begon met te zeggen,
dat wij hier een betrekkelijk gering
aantal uren verwijderd zijn van de Rus
sische grens: Rusland, waar de mens
als physlsch-chemisch geheel wordt be
schouwd cn waar het materialisme
hoogtij viert Spreker gaf vervolgens
aan de hand van tekeningen etc. een
indruk van de door hem gevolgde
quantitatieve methode, waarbij gebruik
gemaakt wordt van kaarten, die met
symbolische tekens zijn voorzien cn die
door mensen op een afstand moeten
worden geraden. Het is bij de vele
proeven, die dr. Rhine heeft genomen,
gebleken, dat de willekeurig gekozen
proefpersonen meer kaarten weten te
raden dan volgens de z g. kansbereke
ning geraden kunnen worden. Hier
moeten dus andere factoren in het spel
zijn. Spreker deed speciaal mededeling
van een proef, welke hij nog nimmer
had gepubliceerd, met een Joegoslaviër.
De brieven hierover moesten binnenge
smokkeld worden in Joegoslavië, daar
men achter het IJzeren Gordijn niets
van de para-psychologle wil weten en
deze wetenschap verboden is.
Uit deze proef is duidelijk gebleken,
dat de grote afstanden niets aan het
resultaat toe- of afdoen. Is dit reeds
het geval met de ruimte, het is even
eens het ge\al met de tijd. Spreker
maakte gewag van een groot aantal
proeven, betreffende helderziendheid,
telepathie etc.. waarbij het verschil in
tijd geen gewicht in de schaal legde.
Zijn conclusies uit dit alles trekkend,
betoogde spreker dat de mens niet is
een materialistisch, maar een spiritua
listisch wezen. Het materialisme leidt
logisch tot de opvatting van de mens
als een machine en deze leidt weer tot
het dictatorschap. Het is dus ook voor
het behoud van onze morele en maat
schappelijke waarden van betekenis,
dat wij de mens leren zien als geeste
lijk wezen. De para-psychologle is een
beginnende wetenschap. waarvan wij
allen veel verwachten. Spreker betoog
de nog dat de normale mens in deze
aangelegenheid een beter proefpersoon
is dan de abnormale, de geesteszieke.
Verschillende aanwezigen maakten
van dc gelegenheid tot vragen stellen
gebruik en prof. Rhine heeft deze vra
gen uitvoerig en gedocumenteerd be
antwoord.
Betsie van Galen
begraven
ARNHEM Vrijdagmiddag wa
ren cr zeer veel mensen op het klei
ne kerkhofje te Schaarsbergen bij de
teraardebestelling van het dezer da
gen dood aangetroffen 17-jarige meis
je Betsie van Galen. In het sterfhuis
was vooraf een korte rouwdienst ge
houden door ds J. H. Wessel, Nederl.
Hervormd predikant te Schaarsber
gen. Tientallen bloemstukken dekten
de baar aan beide zijden waarvan
meisjes liepen uit de klas, waartoe
Betsie behoorde. Als eerste spreker
voerde aan de groeve een oom van
de overledene namens de familie het
woord. Dr. G. J. Aalbers, rector van
het Christelijk lyceum zeide dat de
verslagenheid bij het vernemen van
de dood groot was; docenten en leer
lingen waren verbijsterd door het
gebeurde. Betsie was een meisje, dat
men kende als een goede leerling en
een goede klasgenote. Dr. Wessel
voerde daarna het woord, waarbij hij
o.a. meedeelde dat uit een schrifte
lijke nalatenschap gebleken is. dat
in Betsie's innerlijk Gods licht heeft
geschenen. Dr Wessel eindigde met
het Onze Vader. De oudste broer
van Betsie van Galen dankte daarna
namens de ouders, broers en zusjes
voor de grote belangstelling en het
gfote medeleven; in zijn dankwoord
betrok hij ook de burgemeester van
Arnhem, die echter niet aanwezig
kon zijn. Als straks alles in het le
ven weer gewoon zijn gang gaat
„zullen wij Betsie erg missen met
haar fantasie, haar dagdromen en
haar grote vriendschap, maar uw
medeleven zal ons over de eerste
moeilijke tijd heenhelpen", zo zeide
hij.
ROME. Luigi Einaudi, president
van de Italiaanse Republiek, heeft
Fanny Blankers-Koen een zilveren
medaille geschonken.
De Nederlandse ambtenaren in gelden der Nederlanders zijn terug-
Indonesië voeren op het ogenblik gebracht tot op 1/3 a 1/6?, dat
een moeilijke strijd voor hun rechts- het met verlof gaan moeilijk of on-
positie, of, zoals ons de Katholieke i mogelijk gemaakt wordt?, dat de
Nederlandse Ambtenaren Federatie rehabilitatie velen dreigt tte ont-
te Djakarta schrijft, „een gevecht gaan?. dat de lonen steeds ontoe-
met de rug tegen de muur ter ver- reikender worden, zó ontoereikend
krijging van recht". Toen minister dat de meeste Nederlandse ambte-
Rutten onlangs uit Indonesië terug- I r.aarsgezinnen (tot de academische
keerde, heeft hij zich over de toe- toe) verpauperen?
standen in Indonesië uitgelaten op Het is waar: de Nederlandse
een wijze, waartegen de K.N.A.F ambtenaren zijn nerveus, zij zijn
scherp stelling wenst te nemen. 7.li I
Zij-
doet dat in een aan ons gericht
schrijven, dat wij aldus samenvat
ten, zonder aan de zin ervan ge
weld te deen:
„Minister Rutten heeft gezegd, lo.
dat de waardering voor de Neder
lander groter is geworden, nu Indo
nesië zijn zelfstandigheid heeft ver
worven, en, 2o. daat (in weerwil
van die grotere waardering?) de
terugkeer van vele Nederlandse
werkers naar Nederland toe te
schrijven is aan een te grote mate
van nervositeit.
Minister Rutten is maar twee we
ken in Indonesië op bezoek ge
weest en hij is die twee weken
vriendelijk behandeld. Waarop
grondt hij echter zijn oppervlakkige
halve waarheden? Op de feiten, dat
de bij de Spaarbank gedeponeerde
diep-teleiirgesteld. ontgoocheld
moedeloos; hun „uittocht" is alles
behalve ongemotiveerd.
Geen vuiltje aan de lucht?
Gebrek aan moreel bij die dwaze,
hypernerveuze Nederlanders?
Excellentie: het tegendeel is waar.
Zelfs een oppervlakkige waarne
mer kan dat in Indonesië constate
ren", aldus de K.N.A.F.
Op gymnasia nieuw
examen Engels
(Van één onzer verslaggevers)
DEN HAAG. Het Depsrt?
ment van Onderwijs heeft bepaal
dat het schriftelijk elndexam;
Engels op alle gymnasia
gymnasium-afdelingen van Ly«
moet worden overgemaakt.
Het is nl. gebleken, dat de eir:
examen opgave, die door de ca:
didaten is gemaakt voorkomt i
een bloemlezing van de Engel-
literatuur die op enkele scholen i
ons land in gebruik is.
De leerlingen van de schole
waarop deze bloemlezing won
gebruikt, kregen tot hun verbazr
een stuk te vertalen dat zij ree:
eerder in klasseverband hajjee
gemaakt. Dit was bijv. het^Jev
bij het le Vrijzinnig Christel,
Lyceum aan de Parkweg in Scb
veningen. De rector, dr Hondii
had reeds direct de candidal;
verteld, dat zij de opgave verm:
delijk zouden moeten overmake
zodat het bericht voor de VCL-è
niet geheel onverwacht kwam.
De leerlingen van het Haagse L;
ceum aan de Sophialaan hadc]
de vertaling vrij goed gemakt. I
reacties waren verschillend: 1«
lingen die het examen goed hs
den gemaakt, vonden het jamrr.i
anderen waren blij, dat ze de kt
kregen het over te maken.
Dr. J. C. Vollebregt. rector i
het Gymnasium Haganum aan i
Laan van Meerdervoort, kon c:
vanochtend niet vertellen, hoe i
reacties onder zijn leerlingen
ren. Dr. Vollebregt achtte ech'
de bepaling van het departed
in strijd met de wet. „De Wet f
paalt dat het schriftelijk exarj
niet langer dan 3 dagen mag dure
en nu worden het er vier"..
„Het is een onvergeeflijke fc
van de inspectie van het once
wijs," aldus deze rector.
Schadeloosstelling van
Tweede Kamerleden aai
lage kant gebleven
DEN HAAG. De regen
heeft in het wetsontwerp, waai
de schadeloosstelling der Twee
Kamerleden opnieuw wordt
gesteld, enige wijzigingen gebrsc.
De nieuwe grondslag der scha:
loosstelling van 7200 gulden
jaar blijft gehandhaafd, met dj
verstande dat zij nu zal geld
voor Kamerleden, die in Den Ha
wonen of ten hoogste 10 kilomei
uit de kom. Voor hen die tot
kilometer van het kamergebc-
wonen wordt de grondslag met 6
gulden verhoogd, en voor hen
nog verder van Den Haag wc:
met 1200 gulden per jaar. Aan
nieuwe regeling zal terugwerkt
kracht worden gegeven tot het t
gin van dit zittingsjaar, d.w.z.
derde Dinsdag van Septemb
1949. Uit de in Memorie van A
woord opgenomen gegevens
trent schadeloosstellingen van
merleden in andere landen, b.,
dat ook als de nieuwe regeling,
werking is getreden de scbs:
loosstelling der Nederlandse k
merleden nog aan de lage kant
Aanvullende uitkering v
ziekengeld aan
TBC-patiënten
DEN HAAG. In aansluip
op de termijn gedurende wel
wettelijke aanspraak op ziekengt
bestaat (maximum 1 jaar),
voorlopig een vrijwillige aand
iende uitkering van zieken?'
v/orden gegeven voor rekeningv
het Prophylaxefonds, zulks meti
gang van 1 Mei 1950. Deze regel
geldt alleen voor tbc-patiënten
gehuwd zijn of als kostv.it
moeten worden beschouwd, ter?
zij niet blijvend invalide me*,
worden geacht. Het betreft
ziektegevallen die op 1 Mei nog
pende waren of na die datum
ontstaan en een verlenging van
uitkeringstermijn met hoog?'^
iwee jaar, zodat dus in deze g
len in totaal hoogstens drie Is
ziekengeld kan worden genoten
Te Amsterdam is thans, in één uit
gave en ingeleid door prof. dr F. W.
Grosheide, het Nieuwe Testament in
zes Nederlandse vertalingen versche
nen Het betreft hier de naast elkaar,
in zes kolommen over de dubbele
bladspiegel, afgedrukte tekst van de
Statenvertaling. Lutherse vertaling.
Leidse vertaling, vertaling prof.
Brouwer. Petrus Canisius-vertaling
en de vertaling van het Ned. Bijbel
genootschap.
