Moskou (in de klem), zoekt een
►ngevaarlijke uitweg
MULTATULI, de redenaar, huurde
Administratieve rechtspraak nodig
tegen willekeur van overheid
sleepboot om Zierikzee
niet teleur te stellen
CHEFAROX
Twaalf jaar geëist tegeneen
ex-politiecommissaris
■Malik's politieke landingspoging
tot falen gedoemd
Frans Vroons bindt
de kat de bel aan
RECHTER. BURGER EN OVERHEID (I)
(ter bescherming van gemeenschap)
Rapport commissie-De Monchy
uil moeilijkheden omzeilen
Belangstelling voor Jut, cle
moordenaar
Waarom Chefarox
bij maagzuur?
aterda» 5 Augustus 1950
n. i
a
nz f Veel belangrijker dan de strijd in Korea op zich zelf, is de
^•actie daarop van Moskou. Dat zal wel niemand ontkennen.
e strijd in Korea is een strijd om tijd.Omstreeks 20 Augustus
illen de Amerikanen met sterke strijdkrachten voor de Ko-
aanse kust kunnen verschijnen. Waar zij nu voor vechten
*UI het behoud van een bruggehoofd voor de ontscheping van
in troepen. Worden zij in dit stadium uit hun laatste haven
irdreven, dan staan zij voo^ de noodzakelijkheid van een lan-
ng. Waren zij tegenover Hitier daartoe in staat, dan zijn zij
't ook tegenover de Noord-Koreanen. Zozeer is hun positie
de Pacific gemoeid met het terugdrijven van de Noord-
Dreaanse invasie, dat zij daarvoor zich iedere inspanning zul-
i getroosten. De uitslag van de worsteling schijnt niet twij-
lachtig. Een open vraag is nog slechts, hoeveel tijd en mid-
•len daarvoor nodig zullen zijn.
)e vorige week heb ik betoogd.
de Russen zich gedupeerd
•eten voelen. Korea scheen een
/»n veilig geval als Tsjechoslo-
kije, waarvan eveneens bekend
s, dat Amerika er geen actie
;en een omzetten van de wet
i ondernemen. Washington had
i aanzien van Korea nog meer
len gegeven tot dergelijk ver-
uwen. Nu het toch ingegrepen
ïft wat een politieke onver-
Idelijkheid geworden was
nd Moskou voor de keus met
wapenen of met diplomatieke
ddelen Noord-Korca te hulp te
•nen. Waarschijnlijk gelooft het
:t aan veranderd inzicht van
ïerika. maar meent het dat al
verloochening bedoeld was om
-dnor
""X
Ir. M. v. Blankenstein
J
sland in een val te lokken. Ik
daar de vorige week reeds op
vezen. Was dit vermoeden juist,
.1 moest Moskou de diplomatieke
g kiezen. En dat heeft het ook
laan.
ïet koos een moeilijk geworden.
het ongevaarlijke weg. Want
ils de Amerikanen te voren
Dr hun onthouding in zake Ko-
i zich voor een militaire actie
orlopig machteloos hadden ge-
lakt, zo hadden de Russen dit
het diplomatieke gedaan door
n wegblijven te Lake Success,
in tegenstanders hebben van de
ardoor verkregen vrijheid van
:ie in de Veiligheidsraad terdege
Druik gemaakt. Geen Russisch
to zat hun dwars. Daardoor is
positie ta Lake Success voor de
issen verloren gegaan. Zij moes-
daar nu een politieke landings-
ging ondernemen, maar tegen
achten, die met elkaar veel ster-
r zijn dan de hunne. Niet slechts
overwegende meerderheid,
iar ook dé mogelijkheid van een
vo veto's moeten zij te boven
men. Dit lijkt onmogelijk.
Desniettemin, de poging moest
irden gewaagd. Tegenover de
•erderheid heeft Moskou het
akkere voordeel van het presi-
ntschap van de Veiligheidsraad,
t het chronologisch toeval hun
handen gespeeld heeft. Het
rgemakkelijkte de terugkeer.
^Malik staat er nu op, dat voor
Koreaanse aangelegenheid
rder behandeld wordt, eerst de
rtegenwoordiger van Formosa
de Raad vervangen wordt door
vertegenwoordiger van com-
n vv-inistisch China. Gromyko's po-
'^-Permanente organisatie
der V.N. voor welzijn
der kinderen
'5M ;3ENèVE. De sociale commissie
10 k:;n de Economische cn Sociale Raad
en ij e(t haar goedkeuring gehecht aan
"s t plan tot het vormen van een per-
JZ inente organisatie der V.N. voor
t welzijn van kinderen als voort-
VAi.ting en ontwikkeling van het
e n3">rk van het Internationale Kinder-
n^Üodfonds der V.N. (Unicef).
et
ging lag voor de hand. Immers
Rusland zou niet meer verschij
nen in de Veiligheidsraad vóór
dit geschied was. Nu het toch te
ruggekomen is, zou dit een capi
tulatie lijken tegenover de ande
ren. als de voorwaarde achteraf
niet nog vervuld werd.
Het ware echter naïef te gelo
ven, dat enkel dit punt van pres
tige achter Gromyko's aandringen
steekt. Moskou wil zelf niet vech
ten voor Noord-Korea. cn het zal
er niet op gesteld zijn dat Mao's
China dat doet Immers dat kon
in zijn gevolgen even noodlottig
blijken. Maar het wil de hulp van
Mao in de" politieke worsteling in
de Raad. Het heeft die hard nodig.
Moskou zou daardoor over een
stem meer beschikken cn dc te
genpartij had kans, bij belangrij
ke stemmingen niet meer de ver
eiste meerderheid van 7 tegen 4
te halen. En dan: Moskou zou een
staat met recht van veto op zijn
kant hebben.
Het is een moeilijk geval voor
de regeringen, die Mao's regering
reeds, de jure of de facto, hebhen
erkend. Kunnen zij die vervanging
weigeren? Daarom wordt de strijd
nu gevoeld als een probleem van
volgorde. De anderen zeggen: „Wij
zijn bezig aan de Koreaanse kwes
tie. Deze is van het opperste be
lang. Daar wordt bloedig gestre
den. dagelijks sterven er van onze
soldaten. Die kwestie moet voor
gaan. China komt daarna".
Men kan nuchter opmerken:
„Waarom die Chinese kwestie
niet even afgedaan? Dat kost min
der tijd dan het gekibbel om volg
orde. En Amerika kan zijn veto
inbrengen als het dat verkiest. In
geen geval kan dit tijdrovend
zijn".
Zo eenvoudig is de zaak echter
niet. Na een Amerikaans \eto zou
de morele noodzakelijkheid om
opnieuw weg te gaan voor Moskou
te sterk kunnen worden. Waar
schijnlijk is het niet. Rusland zal
dit vitaal gebleken terrein niet ge
makkelijk meer prijsgeven. Maar
men moet daarmee toch rekening
houden. En tot wat heeft men dan
het Kremlin genoopt?
Laat men Mao toe dan zijn er
twee bekvechters voor de Noord-
Koreanen. Amerika heeft voorge
steld de mogendheden, die invloed
hebben op de Koreaanse commu
nisten. te vragen op een staken
van de vijandelijkheden bij hen
aan te dringen. Maar stellig zou
voorwaarde zyn: Een terugtrek
ken op de 38e breedtegraad. Dat
ware de volslagen mislukking van
de invasie, een demonstratie van
de macht van de Verenigde Na
ties. Het ware een debacle voor de
Russische penetratiepolitiek. Rus
land zal dus niet aandringen. Het
ziet er naar uit, dat dit voorstel
de benodigde 7 stemmen in de
Raad halen zal. Rusland zal dan
wel zijn veto inbrengen, maar dat
staat, voor de „vredelievende"
mogendheid bij uitnemendheid,
wel heel lelijk.Communistisch Chi
na echter zou óf het bereiken van
die 7 stemmen kunnen beletten,
of wel mede zijn veto uitbrengen.
Dan stond Rusland niet meer al
leen.
De mogendheden tegenover
Noord-Korea stellen er natuurlijk
prijs op Rusland te Lake Success
te houdgn, zonder echter het be
ginsel van de collectieve veilig
heid. dat de zaak van hun eigen
veiligheid is, prijs te geven. Het
China van Mao, te Lake Success
met macht bekleed, zou daar zeker
de collectieve veiligheid niet be
vorderen. Er is een gezegde in de
„Zwitserse" taal: „Nur die dumm-
sten Kalber wahlen ihre Schlach-
ter selber". Dat is de wijsheid, die
dc meerderheid in de Veiligheids
raad nu drijft
HILVERSUM. Wanneer van
een radio-uitvoering een ..eigen op
name" wordt gemaakt, wordt zij
dikwijls opnieuw uitgezonden, zon
der dat de uitvoerenden enige ver
goeding daarvoor ontvangen. Zij
achten dat onbillijk, maar dc Ned.
Toonkunstcnaarsbond is er nog niet
in geslaagd in deze iets tc berei
ken. De omroepverenigingen stel
len zich nl. op het standpunt, dat
voor heruitzending geen honora
rium behoeft te worden betaald cn
enkele hebben daaromtrent een
clausulo in dc contracten opgeno
men. die door de artisten moeten
worden getekend.
De zanger Frans Vroons heeft
thans de kat de bel aangebonden
en heeft de KRO gedagvaard tot
betaling van 175welk bedrag
hij eist als honorarium voor een
heruitzending van zijn optreden
voor de KRO-microfoon zonder
zijn toestemming cn zonder dat hij
daarvoor iets ontving.
Deze principiële zaak, die door
I do artistenwcrcld met grote belang
stelling wordt gevolgd, diende de
zer dagen voor de Utrechtse kan
tonrechter mr. K. Denijs. Voor
Frans Vroons pleitte mr dr A. A.
Enserinck. voor de KRO mr dr P.
J. Wittcman. de oud-minister. Do
uitspraak werd op 24 dezer be
paald.
riE vlasooqst is lu volle gang
U gelukxg zij die het mogen
aanschouwen en die zich niet dik
behoeven te maken welk van dc
00 soorten vlas daar op hokken
wordt gezet, of het Friese ivit-
btoei dan wel Baltischc blauwbloei
is, of het rcvclaarsvlas dan
wel revelaarskindervlas is. Stijn
Slreuvels is door de vlasoogst ge
grepen en wijdde er een van zijn
leesbaarste boeken aan (De
Vlaschaard) en dit was bctousf,
maar menige vrouw heeft onbe
wust dc lof van haar linnen en
haar kant gezongen zonder zich
te realiseren dat het eens vlas
was- En wie lijnolie zegt denkt er
niet aan dat dat kostelijke goedje
wit vlaszaad gewonnen wordt,
Overvlas is een lied te zinpen,
dat begint met dc windselen der
Egyptische mummies en eindigt
met het tevreden geloei van
koeien die lynmeel gevoederd
krijgen, maar de vacantiegangcr
wiens weg toevallig langs een
kleiige vlasakker voert behoeft
dat niet te doen. Hij kan genie
ten van de natuur cn een prach
tig natuurproduct, genieten
zonder meer, zo maar van hart
en oog uit.
IN GESPREK MET EEN SPEURDER
(Van een Juridische medewerker)
DE geleide economie, die noodzakelijk is, indien de landen van West-
Europa zich willen handhaven, heeft een oud cn fundamenteel vraag
stuk van de democratische staatsordcnlng veer in het brandpunt van de
actualiteit geplaatst: de verhouding van burger en overheid. Wie over
buitenlandse deviezen wil beschikken, wie goederen wil invoeren of uit
voeren, wie een winkelbedrijf wil opzetten heeft een vergunning van de
overheid nodig. Het laten verrichten van overwerk, het ontslaan van
arbeiders is gebonden aan toestemming van dc administratie. Zo zijn nog
tal van andere voorbeelden te geven.
bekwaam, hij zal. als hij het maai
Deze ontwikkeling heeft geleid tot
het mtstaan van een zekere span
ning tussen de burger cn dc over
heid. Er bestaat geen controle op de
wijze, waarop het. bestuur zijn grote
bevoegdheden hanteert, en daardoor
ontstaat een zeker wantrouwen
tegen alles wat „de ambtenarij" is
Dat wantrouwen is tot op zekere
hoogte gerechtvaardigd. Dat wil niet
zeggen dat niet dc overgrote meer
derheid van de mensen, die samen
de administratie vormen, ctiplijk cn
plichtsgetrouw is. Maar dat bete
kent. dat de burger het juist aan
voelt, dat ieder mens. die zonder
controle grote bevoegdheden uit
oefent op den duur een gevaar is
voor de rechtszekerheid Want al
bedoelt de ambtenaar het nog zo
goed cn al is hij nog zo ijverig en
IVCtfWr .-
iX» t let zogenaamde hydraulische rem-
k ijfem op de moderne personen-
tr^jtf>'s heeft vele voordelen. Er is
^olpc' c^n belangrijk nadeel. Dtt
g Viteem kan iccigeren. En inderdaad
21 er gevallen bekend dat een wei-
edertrinp ernstige gevplgen had.
2p het Museumplein in Amster-
mm» 'm maahtcn we onlangs een de-
^Ij^msfratie mede van een nieuw ap-
rts Vraat dat het weigeren van de hy-
:enciJiulische rem in dit geval onmo-
t'lijk maakt. De heer D. Nauta Jr.
rc."pride deze kleine demonstratie, die
r zonder duidelijk was, doordat op
wlD-» klein wagentje twee wielen,
gri'-ndrem ên dit apparaat zijn gc-
15*mteerd. Zelfs een leek kan op de-
100wijze in enkele minuten duidelijk
d^'uaakt worden waar het hier om
a. *- .a
0 Pi
jt yills namelijk bij een wagen met
1 diïdraulisch remsysteem de remlei-
HET VRIJ KLEINE Nowee Rem-
veilig'ncidsventiel ziet men binnen
de u'iffe cirkel. Deze foto is opge
nomen tijdens demonstratie op het
aanhang wagentje.
ding lek wordt, is dc remcapaciteit
van die wagen nihil. Uit de demon
stratie bleek echter, dat met het
automatische Nowee-remoelkgheids-
ventiel de wagen bij een mogelijk
voorkomende lekkage van de rem
leiding het remvermogen houdt.
Eenvoudig gezegd komt het Prin
cipe van deze automatische rem be
veiliging hierop neer. dat b(j het
trappen op de rem, automatisch de
eventuele lekkage van de remleiding
wordt afgesloten.
Het apparaat, dat slechts een be
scheiden bedrag kost. wordt in on
geveer een uur op de duto gemon
teerd.
om op genomen beslissingen terug
te komen, ook al merkt hij later,
dat zij niet volmaakt juist zijn. Hij
zal niet bereid zijn met dc betrok
kenen de zaak lang cn breed te he
spreken cn hij zal al gauw geneigd
zijn om. nu er toch geen controle is.
te denken, dat zijn beslissing de
enige juiste en de enige mogelijke is.
Hierdoor hoort men telkens weer
in het parlement de roep om hand
having van de rechtsstaat, om ver
hoging van dc rechtsbescherming
van de individu. Wel kan de kamer
in theorie de verantwoordelijke mi
nister ter verantwoording roepen
voor de beslissingen van zijn amb
tenaren. cn zij doet dit ook wel In
bijzondere gevallen, maar dat blij
ven natuurlijk uitzonderingen.
De kamer kent immers lang niet
alle klachten en als zij ze tc horen
krijgt beschikt zij niet over oen ap
paraat om de waarheid er van tc
onderzoeken. Bovendien is het gun
stigste resultaat van de behandeling
van onrechtvaardige handelingen
van de administratie in de Kamer,
dat er een motie van wantrouwen
tegen de minister, onder wie hot
betrokken bureau ressorteert, wordt
aangenomen.
Dit gebeurt niet, omdat ook een
Kamerlid wel begrijpt, dat een mi
nister nu eenmaal niet op dc hoogte
kan zijn van alle zaken, die zich op
zUn departement hebben afgespeeld.
Maar zelfs als het wel zou gebeu
ren, dan zou de gedupeerde burger
cr nog niets aan hebben. Wat hU
verlangt is niet het aftreden van een
minister, maar schadevergoeding of
een vergunning, die hem geweigerd
is.
Wat men verlangt is dus controle
op de beschikkingen van de over
heid door een orgaan, dat de macht
heeft om de feiten, waarover ge
klaagd wordt, tc onderzoeken en dat
bevoegd is om een onjuiste beschik
king tc vervangen door een andere.
Politieke controle door de volksver
tegenwoordiging is daarvoor ineffi
ciënt cn onvoldoende. Wat nodig is
is beoordeling van besluiten en han-
delinge.. van de overheid door een
onafhankelijke rechter.
Reeds lang geleden, toen de
overheidsbemoeiing nog lang
niet zo ver ging als tegenwoor
dig. beschouwde men het als
een beginsel van de rechtsstaat,
dat de administratie bij haar op
treden tegenover de burgers niet
alleen gebonden zou zijn aan
vaste regels, maar ook dat er
een rechter bevoegd zou zijn om
te toetsen of zij zich in ieder
afzonderlijk geval wel metter
daad aan die regels hield.
Zo deed in 1891 reeds een staats
commissie een voorstel tot instelling
van een administratieve rechter Het
voorstel is in dc archieven bijgezet
In 1905 diende de min. van Justitie,
Loeff. een aantal ontwerpen in om
dc administratieve rechtspraak, d.i
de beoordeling van beschikkingen
van overheidsorganen, op te dragen
aan dc gewone rechterlijke macht
Het voorstel is, na vele jaren te zijn
blijven hangen ingetrokken.
En in 1935 kwam de commlssic-
Koolcn met een rapport, waarin
nogmaals een voorstel werd gedaan
om een regeling voor een admini
stratief beroep te maken Ook dit
rapport bracht het niet tot een wet.
zelfs niet tot een wetsontwerp.
Hoe komt het nu. dat al deze ont
werpen nooit tot wet geworden
zijn? Natuurlijk voor een deel door
de traagheid van de menselijke
geest, die slechts langzaam een nieu
we instelling in het staatsbestel nan
ter niet overschatten. Wij hebben in
1926 ---* heel nieuw strafprocesrecht
gekregen en wij hehben gezien hoe
na de oorlog met voortvarendheid
de wettelijke grondslag voor de pu
bliekrechtelijke bedrijfsorganisatie is
tot stand gekomen.
Er moet dus een andere reden zijn
En die is cr inderdaad. Controle van
de rechter op overheidsbeslissingen
I bergt een zeker gevaar in zich Dat
is het best met een voorbeeld aan te
tonen.
Wanneer de overheid een in- of
uitvoervergunning verleent of wei
gert. wordt die beslissing vooral
bepaald door dc handelsafspraken,
die wij..met andere landen hebben.
Wij hebben afgesproken, dat wij
bepaalde hoeveelheden goederen
van bepaalde soort zullen importe
ren uit een bepaald land cn be
paalde goederen uit Nederland
naar dat land terug zullen leveren.
Wordt nu een importvergunning
gevraagd voor een artikel, dat niet
in de afspraak begrepen is, dan
loopt onze handelsrelatie met dat
land gevaar cn dus zal de vergun
ning moeten worden geweigerd.
Zou nu de rechter de bevoegdheid
hebben om die vergunning toch ie
verlenen, dan zou in een dergelijk
geval de handelspolitiek, die de re
gering met zorg heeft opgebouwd,
daarmee om hals gebracht worden.
De administratieve rechtspraak,
die zo nodig is ter bescherming van
de burger tegen willekeur van de
overheid, kan dus tegelijkertijd lei
den tot doorkruising van het over
heidsbeleid. waarvoor niet de rech
ter maar dc regering verantwoorde
lijk is. Vandaar de aarzeling om de
vroegere ontwerpen tot wet te ma
ken. Wij zullen in een volgende be
schouwing zien. hoe een ontwerp
van de commissie-De Monchy. dat in
April van dit jaar bij de landsdruk
kerij het licht zag. getracht heeft
deze klip te omzeilen.
(Van een onzer verslaggevers)
WE hebben een gesprek gehad met de Amsterdammer
Henri A. Ett. De heer Ett behoort tot het gilde mensen,
dat diep wegduikt in schemerduistere archieven van ons land
en boven komt met de parels zijner speurkunst. Hij reist
naar Zeist, hij reist naar Groningen, hij reist naar Goes Hij
verschaft zich toegang tot de kelders en zolders, waar dossiers
en mappen en krantenjaargangen met stof bevracht
liggen opgetast. En hij zet zich om nauwgezet daaruit te halen
wat hij zoekt.
Wat zoekt de heer Henri A. Ett in
die archieven?
Dat verhaal wil hier nu verteld
worden. Al op jeugdige leeftijd had
hfj belangstelling voor litteratuur
geschiedenis. Op zijn 16de jaar kreeg
nij een exemplaar van „Max Have-
laar" in handen Dat boek boeide
hem. Die bepaalde satyrieke schrij
verij lag hem. Uit de eerste ont
moeting groeide een steeds diepere
belangstelling voor de figuur Multa-
tuli. In 1937. na het verschijnen van
Du Pcrron"s ~,iDe man van Lcbak",
dacht de heer Ett: ik ga eens kijken
wat cr over de Havelanr* te vinden
is aan gepubliceerd cr ongepubli
ceerd materiaal. Die gedachten heb
ben geen vorm gekregen zoals de
verzamelaar zich het had voorge
steld. Toen hij in 1940 conservator
van het Multatuli-museum was ge
worden kon hij Du Perron bohulp-
Adverlentie ',1M.)
Omdat Chefarox géén vor
ming van steeds méérzuur
veroorzaakt, zoals bij gewoon
maagzoutvaak voorkomt. Bo
vendien beschermt Chefarox
de maagwand met een ge
leiachtige genezende laag.
Vormt géén nieuw maagzuur
MULTATULl
zaam zijn bij het onderzoek, waaruit
„Multatuli en de Luizen" voort
kwam, dat dan ook aan hem is op
gedragen. Zelf verzorgde dc heer
Ett enkele uitgaven, zoals de brie
ven aan A. C Loffelt en schreef
over ..De betekenis van Multatuli
voor onze tijd."
Regeringsopdracht
Al die arbeid was voor de rege
ring aanleiding hem een opdracht
te geven. Stel eens een onderzoek tn
naar Multatuliana. Die opdracht is
wat dacht U? natuurlijk graag
aanvaard.
En ziedaar, dc speurder speurt.
Waar speurt hij naar?
Wel, hij gaat na:
ten eerste, wat er geschreven Is in
de bladen over de lezingen, die Mul
tatuli gehouden heeft en over de
opvoeringen van zijn ..Vorsten
school" (première in J875>:
ten tweede, waar in Nederland
nog iets te vinden is dat betrekking
heeft op Multatuli. Dus versjes,
extemporeetjes. aantekeningen in
particuliere dagboeken, enzovoort,
enzovoort.
Tot dat tweede deel van zijn taak
is de onderzoeker nog niet gena
derd. Wel heeft hij cr al een uit
voerige correspondentie over ge
voerd. Hij zal straks in alle hoeken
van het land families bezoeken, die
wellicht vergeelde brieven, mémoi
res van voorouders, wie weet teke
ningen of vodjes papier bezitten, die
hem een zucht van geluk kunnen
ontlokken. De namen van die fami
lies en de voor hem misschien waar
devolle enkelingen staan genoteerd,
hun adressen zijn (met eindeloos
i \eel geduld) uitgezocht. Door tegen
slag moet men zich bij dit werk niet
I laten ontmoedigen, cn de ware
speurder ontwikkelt op den duur
een soort ..zesde zintuig".
De onderzoekingen naar hetgeen
de kranten over Multatuli's persoon-
1 lijk optreden cn over zijn ..Vorsten-
-chool" schreven, hebben, wordt ons
door de heer Ett verzekerd, allerlei
I aan het licht gebracht, dat de moei-
I tc waard is.
De spreker Multatuli ls een man
geweest, die zijn publiek graag liet
lachen. Hij placht dan bijvoorbeeld
een slecht vers zo voor te lezen, dat
zijn gehoor kon vaststellen, dat het
inferieur was. Hij sprak zeer gemak
kelijk, maar naar het schijnt was
zijn voordracht niet vrij van ac-
tcursposc. In het laatste deel werd
dc spieker ernstig, kreeg zijn be
toog een profetische allure. Had
Multatuli een ontwikkeld publiek
voor zich. dan stelde hij daaraan
hoge eisen. Men moest blijven zitten
tot hiy dc zaal verlaten had Hij
gedroeg zich op zijn tournee als een
„grand seigneur", logeerde in voor
name appartementen en gaf royale
fooien. Hij kon erg lastig zijn. Als
het m zijn kamer een beetje rookte,
zette hij het hele hotel op stelten.
Als een kellner hem niet bediende
zoals hij wenste, stond hjj erop door
een ander bediend tc worden. Viel
die in dc smaak, dan kon hij zeker
zijn van een ruime fooi. Toen hij
een lezing moest houden in Zierik
zee kon hij niet met het stoom
bootje. Hij charterde daarop een
sleepboot. Dit is karakteristiek voor
deze man. die om met de heer
Ett te spreken een volkomen aris
tocraat was, die geloofde in een ver
licht despotisme en wiens leven één
grote inspanning was om op het
niveau te komen van zijn ideaal.
Men moet nu weer niet dpnkcn,
dat Eduard Douwes Dekker een
man was. die nooit uit dc plooi
kwam. Hij was vlug in zijn bewe
gingen cn maakte dc indruk zeer
lenig te zijn. In zijn jonge jaren
moet hij een goed schermer zijn ge
weest. Toen later de toenmalige
I hoofdredac4cur van „Het Nieuw*
I van den Dag" een z.i. gemeen stuk
aan hem wijdde, heeft het weinig
gescheeld of hij had geduelleerd.
Als in de Nieder Inghclhcim-Wjd
een vriend op bezoek kwam, had
Multatuli er plezier in hem uit te
dagen: in hoeveel sprongen kom jij
van het ene trottoir op het andere?
Of: laten wc doen wie het eerst bij
de hoek is. Kinderen waren zeer
op hem gesteld, hij was onuitputte
lijk in het verzinnen van gezel
schapsspelletjes Ook vond hij een
nieuw bewijs voor de stelling van
Pythagoras, waarop hij erg trots
was.
Over „Vorstenschool" is veel ge
schreven. De toenmalige hoofdre
dacteur van de Middelburgse krant
wijdde een feuilleton aan de schrij
ver. Het stuk kon in het première
jaar niet in Middelburg gespeeld
worden, omdat de rol van Hanna in
handen was van mej. Ellse Baart.
Mejuffrouw Baart stamde uit een
respectabele Zeeuwse familie, dio
haar familie dc schande had aange
daan bij het toneel te gaan, zodat zo
in Middelburg niet geduld werd. In
Utrecht vreesde men relletjes do
studenten meenden in koning Geor
ge een caricatuur van koning Wil
lem III te moeten zien Dcrk Has
pels verscheen deswege om alle ge
lijkenis tc vermijden zónder baard,
cn het werd geen oproer maar een
ovatie. In Delft werd de schrijver
na de opvoering ccn huldeblijk
aangeboden. Een van de intekenaren
leeft nog en kon nog geïnterviewd
worden over deze gebeurtenis. Hij
is 98.
Multatuli en cle misdaad
Al zoekende, cn Multatuli zoge
zegd op zijn duimpje kennende, is
het dc heer Ett opgevallen, dat do
schrijver zich interesseerde voor
strafprocessen van zijn tijd. Ook
daaraan heeft hij vervolgens zijn
aandacht geschonken. In een boekje,
dat volgend voorjaar zal verschij
nen. wordt Multatuli's naam In ver
band gebracht met een paar histo
rische moordzaken, die destijds gro
te opschudding tc weeg hebben ge
bracht. In 1872 werden in Den Haag
vermoord dc oude mevrouw Van
der Kouwen en haar dienstbode
loontje Becloo. Het was een roof
moord. met ccn grote buit. Drio
jaar later werd de kellner H. J. Jut
gepakt en zijn vrouw Christina
Goedvolk. Jut. tot levenslang ver
oordeeld, stierf in dc gevangenis.
Dc vrouw is hoogbejaard overleden,
zc kreeg twaalf jaar gevangenis
straf. Een handige kermisreiziger
zorgde dat de naam van de moor
denaar bleef voortleven in do
krachtpatsers-attractie de Kop van
Jut. Wat was Multatuli's bemoeie
nis met deze zaak? Wel, hij heeft
fel Juts verdediger aangevochten cn
het pleidooi als belachelijk gedefi
nieerd. Veel stof deed ook opwaaien
dc moord in Dekkersduin in 1880.
Een Haags knaapje werd ontvoerd
en men vroeg een losprijs van
f 75000. Het jongetje is in de duinen
vermoord gevonden. Gestraft voor
deze moord werd de oud-sergeant
van het Ned. Indisch Leger De
Jongh. Multatuli heeft zijn zoon
Edu voor dc moordenaar aangezien.
Een facsimile van de dreigbrief was
nl. in de kranten opgenomen en
Multatuli geloofde, dat de brief var:
Edu's hand was. Hij gaf hem bij d j
procureur-generaal aan. maar juL'.t
enkele uren tevoren had De Jonph
bekend de schrijver te zijn. Nog
twee andere zaken worden aan de
orde gesteld. Die van de weduwe-
Pruimers, naar aanleiding waarvan
Multatuli een pleidooi leverde voor
het natuurlijke kind en. wat men
zou kunnen noemen dc Zaak-
Slijmcring", waarin dc figuur van
Carcl Pieter Brest van Kempen, ten
tijde van dc Lcbak-zaak resident
van Bantam cn Douwes Dekker's
directe chef wnrdt belicht.
Op het ogenblik, dat U dit leest,
zit dc heer Ett wellicht over pa
pieren gebogen, oogst van dc laat
ste dagen. Hij gaat daar mee door.
Het is zijn lust, en natuurlijk ook
wel zijn leven.
Maar voor de letterkundige ge
schiedschrijving is het heel plezie
rig. dat cr zulke mensen bestaan.
Hij woedde in Rotterdam cn Nijmegen
als SS-er
ARNHEM. De nu 52-Jarlgc P. C. Versloot is via de militaire dienst in
Rotterdam bij de politie gekomen als inspecteur, «aar hii zijn geestelijke
minderwaardigheid camoufleerde door uiterlijk \ertoon. Onder de Duitse
bezetting heeft hij als directeur van de gevangenis aan het Haag:>cveer de
politieke gevangenen het leven zuur gemaakt. Hij liep tegen «le lamp o.a.
door knoeien met distributiebescheiden en werd door de Duitsers voor do
keuze gesteld: toetreden tot de Waffen-SS of gearresteerd worden.
Zo werd deze reserve-officier SS-
man. Op instigatie van dc bezetters
werd hij commissaris van politie
te Nijmegen, waar hij zich met dc
Duitsers vereenzelvigde. Voor ae
bijzondere strafkamer van de Am-
i hemse rechtbank werd zijn zaak.
i die op 30 Juni geschorst was. voort-
I gezet met het requisitoir van de of
ficier van justitie, mr. De Wallo.
Deze hield rekening met verdach-
tcs activiteit te Rotterdam, hoewel
dc daar bedreven feiten niet ten
laste zijn gelegd.
Hij doelde hier onder meer op de
arrestatie van dc illegale werker
Van der Maas in verband met de
ontvreemding \an prccisie-instru-
menten van een oorlogsbodem. De
inspecteur Van den Ende had ver
dachte gewaarschuwd, dat deze in
strumenten waren gestolen in het
belang van het vaderland. Niette
min zette hij de vervolging door.
Van der Maas is later gefusilleerd.
De arrestaties van Joodse landge
noten cn verzetsmensen tc Nijme
gen cn de hulp aan de S.D. tc De
venter achtte de officier bewezen.
Het plaatsen van de Nijmeegse lera
ren op de gijzelaarslijst noemde mr.
De Walle een sombere bladzijde.
Gelukkig zijn in dit geval geen do
den tc betreuren. Maar dc wijze,
waaroo verdachte hier tc werk ging,
'.vijst wel op een zeer bedenkelijke
mentaliteit. Met dc conclusie van
het psychiatrisch rapport, als zou
verdachte lijden aan ziekelijke
stoornissen, ging de officier niet
accoord.
Hij eiste ten slotte twaalf jaar
gevangenisstraf met aftrek van 3
Mei 1945 af.
De verdediger, mr. Van der Does,
klampte zich vast aan het psychia
trisch rapport. Men kan zich moei
lijk voordellen, dat er iemand be
staat met meer zichtelükc stoornis
sen dan deze verdachte. Da^om
verzocht hij de grootst mogelijke
clementie.
