Nederlandse busreiziger is tot in
de grond verwend!
Assemblée aanvaardt conventie
voor rechten van de mens
Internationaal Academisch
Statuut wordt opgericht
Rijke expressie in de kunst
der primitieve volken
5
Gouden NBM vervoert per maand
ruim twee millioen personen
Twee en half miUioen
kilometer veiligheid
Voormalig trampersoneel
is grondig omgeschoold
In Zeist grote
nieuwe garage
Politie-inspecteurs
leidden Franse
bende
Indonesië roept
studenten terug
Zesjarig jongetje
aangerand
^er kampioene**
Misplaatst Duits pleidooi voor
oorlogsm isdadigers
Recordsprong van en
dolle jacht op
ontsnapte
„Evertsen" averij
bij Korea
_.jieruag -O Augustus 195U
TWEEHONDERD TIEN van deze bakbeesten J
onderhonden tussen Amsterdam en Arnhem de
vegen grote en een aantal kleinere lijnen van
de NBM. Bovendien doet een aantal, vooral
zomers, dienst als reiswagen In Parijs, in
Luxemburg en Kopenhagen kunt U plotseling
zo'n groene reus tegen komen.
Gouden ster voor
voorzichtigheid
(Van een onzer verslaggevers)
A LS U wilt weten, wat wij voor
y) de bevordering van het vei
lig busverkeer doen. moet U eens
met onze secretaris gaan praten",
had ons de heer Klinkert gezegd:
Mr J. A. Willems, vroeger v)erk-
zaam bij de Verkeersinspectie in
Indonesië, stond ons graag te woord.
Reeds bij de keuze van haar chauf
feurs, zo vertelde hij. begint de
N.B.M. er voor te zorgen, dat de
grote groene bussen niet de schrik
ran het verkeer worden. Iedere sol
licitant. al toont hij nog zoveel
schitterende bewijzen van zijn rij
vaardigheid, moet zich onderwerpen
aan een test van het Psychotech
nisch Laboratorium voor het Weg
vervoer in Utrecht, welks adviezen
reeds vaak van groot belang zijn
gebleken. Vervolgens wordt de be
trokken man nog eens terdege door
een van de instructeurs onder han
den genomen. Is oo/fr die tevreden,
dan pas wordt de nieuwe chauffeur
achter het stuur van een der Fords,
Crossley's of Scania's gezet.
Van het kleinste ongevalletje moe
ten de bestuurders rapport uitbren
gen. Door middel van een premie-
Grote schade bij brand
in textielfabriek
(Van onze correspondent)
ENSCHEDE. Voor een kwart
millioen schade is aangericht bij
een brand, die Vrijdagavond bin
nen een half uur een groot deel
van de Sloompletterij en Ververij
Blydenstein te Lonneker bij En
schede in de as legde.
Militajren van het vliegveld
Twente en de Enschede brand
weer gaven met vijftien stralen
water maar konden niet voorko
men, dat de spanzaal en de er naast
gelegen mangelzaal geheel uit
brandden.
Veel opgeslagen goederen en
kostbare machines gingen verlo
ren. De fabriek kan voorlopig geen
orders meer uitvoeren.
(Van een onzer verslaggevers)
TOEN de tram verdween en wij alleen met
bussen gingen rijden, moesten natuurlijk
heel wat van onze mensen omgeschoold worden.
Ontslagen hebben we niemand. Het technisch
personeel bezocht, voor zover nodig, een spe
ciale avondcursus aan de Utrechtse ambachts
school. Wagenbestuurders werden conducteur
of volgden, indien ze geschikt waren bevonden,
onze opleiding tot buschauffeur. Vóór alles hiel
den wij er rekening mee, dat de mensen plezier
in hun werk moesten houden." De directeur van
de Nederlandse Buurtspoorweg Maatschappij,
de heer E. D. Klinkert, stemde direct toe, toen
wij hem vroegen, ons eens wat te vertellen over
het grootste busbedrijf in het midden van ons
land.
„Géén historie," hadden we hem verzocht,
„maar de feiten van vandaag de dag!"
Dat vond de heer Klinkert
trouwens zelf ook 't beste.
Want al bestaat de Buurtspoor
weg Maatschappij dit jaar een
halve eeuw, aanleiding tot
feestvieren geeft dat niet. Het
ontstaan van de maatschappij
was niets anders dan het sa
menvoegen van enige reeds
bestaande tramlijnen in 't
Sticht. Een formaliteit en dus,
naar de mening van de direc
teur, géén historische gebeur
tenis. Nee, voor de geschied
schrijvers is er over vier jaar
werk aan de winkel, wanneer
het vijf en zeventig-jarig be
staan van de eerste lijn wordt
gevierd.
Daarom nu wij tegenover do
heer Klinkert in zijn werkkamer
zitten, aan de voorzijde van het
hoofdkantoor in Zeist, praten we Al
leen over het heden en het zeer na
bije verleden. Dat begon toen op 2
Mei van het vorige jaar uit Utrecht,
1 Doorn en Amersfoort de laatste
stelsel voor schade-vrij rijden, tracht
de bedrijfsleiding echter zoveel mo
gelijk ongelukken te voorkomen
Wat nog niet wil zeggen, dat zij
niet een groot vertrouwen heeft in
het verantwoordelijkheidsbesef van
de chauffeurs. En terecht.' Dat moge
blijken uit de volgende cijfers. Van
de ruim vijfhonderd ongevallen,
waarbij in 1948 N B M.-bussen be
trokken waren vele waren van
zeer onbetekenende aard was de
helft aan eigen schuld te wijten.
Het daarop volgende jaui. toen er
bovendien vier millioen kilometer
meer werden afgelegd, bedroeg dit
aandeel slechts één derde! Dood
door schuld van een der chauffeurs
kwam gelukkig geen enkele maal
voor. Een N B M.-chauffeur, die drie
jaar rijdt zonder schade te deroor
zaken, krijgt een zilveren ster. Wie
dat vijf jaar vol houdt, een gouden.
Zo'n bestuurder heeft er dan een
dikke anderhalf millioen kilometer
op zitten Van dc driehonderd be-
stuuiders dragen er acht en veertig
deze onderscheiding in zilver, tien
in goud en drie man hebben beide
sterren. Acht jaar achter het stuur
van zo'n bakbeest zonder een
schrammetje te veroorzaken....
Twee en een half millioen. kilometei
veiligheid.
schrik niet ongeveer twee mil
lioen personen 't zijn er wel
meer geweest," reageert de heer
Klinkert op onze verbaasde blik.
..Maar zoals overal is ook bij ons een
terugslag in t vervoer merkbaar.
Men reist minder, omdat de beurs
dat niet toelaat. Vele mensen kregen
in dc loop der laatste jaren woon
ruimte in de plaats, waar ze werken
en waar ze eerst elke dag per bus
heen moesten. De opheffing van de
distributie deed 't hare. want de
huismoeders, die anders rrog wel
eens in een buurplaats op zoek gin
gen naar moeilijk verkrijgbare waar,
blijven nu thuis.
Ik geloof echter, dat de om
vang van het personenvervoer
zicli in dc loop van dit jaar
wel zal stabiliseren. Of die ver
mindering intussen een nieuwe
tariefsverhoging tengevolge
zal hebben? Tja. dat hangt na-
(Van onze correspondent)
PARIJS. In Frankrijk is een
moord ontdekt op een kruidenier,
waarbij, naar het schijnt, een ex-
inspecteur van politie en een nog
in dienst zijnde betrokken zijn.
Men heeft enige dagen moeten
zoeken voor men dc schuldigen
had. Ten slotte echter is men op
het juiste spoor gebracht door ccn
brigadier, die op eigen houtje
voor Sherlock Holmes is gaan
spelen. Hij heeft zich bij de ex-
inspecteur, die hij reeds verdacht,
ingedrongen en hem aangeboden
assistentie te verlenen bij komen
de inbraken. De aangeklampte is
daarop ingegaan cn heeft hem
niet alleen het bestaan onthuld
van een bende, maar bovendien
ook nog verteld, hoe de moord
in zijn werk was gegaan. Dc bri
gadier had inmiddels dit gesprek
op een verborgen gramofoonplaat
laten opnemen.
Advertentie (LM.)
Doel: voorbereiding voor werk in
ten achter gebleven gebieden
DEN HAAG. Voor dc radio heeft minister Rutten gisteravond dc op
richting aangekondigd van het Internationaal Academisch Instituut in het
kader van de poodzaak voor ons Hoger Onderwijs om zich aan te passen
aan de nieuwe behoeften, welke door dc nauwere internationale samen
werking zjjn ontstaan. Daarbij valt dan vooral de nadruk op het feit, dat
in de toekomst academisch gevormden buiten het vaderland emplooi moe
ten vinden, omdat dit te dicht bevolkt wordt, en op de omstandigheid, dat
de sociaal-economisch cn technisch ten achter gebleven gebieden sneller
tot ontwikkeling zullen worden gebracht.
Aan deze gebieden moeten wij ons
kennen en kunnen aanbieden. De
regering verwacht, dat bjj de uitvoe
ring van programma's voor interna
tionale technische hulp in toenemen
de mate Nederlanders zullen kunnen
worden ingeschakeld. Evenzeer ver
wacht zij. dat de dynamische ontwik
keling. die zich in Zuid-Oost-Azië
voltrekt en welke ook in Afrika te
wachten staat, tot gevolg zal hebben,
dat meer cn meer onderdanen van
panden uit die delen der wereld naar
TSuropa ook naar Nederland
zullen komen, om zich hier op taken
in eigen land voor te bereiden.
Onze universiteiten cn hogescholen
zullen echter buitenlandse studenten
biet het verlangde onderwijs kunnen
geven,' ten eerste vanwege het taai-
bezwaar, ten tweede vanwege het on
derwijssysteem, dat anders is gericht
dan dat van het buitenland.
Daarom wil de regering de oprich
ting bevorderen van een Internatio
naal Academisch Instituut, dat een
centrum moet worden voor bestude
ring en onderwijs van sociale en psy
chologische vragen, die bjj de ver
lening van technische hulp aan lan
den, welke sociaal-economisch ln ont
wikkeling zijn achtergebleven, nood
zakelijk aan de orde komen. Een cen
trum. waar ook de Nederlander, die
arbeid buiten onze grenzen zoekt,
zich zal kunnen oriënteren omtrent
de nieuwe samenleving, waarvan hij
deel gaat uitmaken. Het onderwijs
zal er worden gegeven ln verschillen
de talen. De minister hoopt, dat Ne
derland op die wyze een bydrage zal
leveren aan het streven naar inter
nationale samenwerking, zoals dat is
belichaamd in het charter der Ver
enigde Naties, in het verdrag van
Brussel en ln het statuut van de Raad
van Europa.
(Van onze correspondent)
LEIDEN Aan dc Indonesische
studenten, die in ons land met een
Maliro-beurs studeren, is vanwege
het hoge commisariaat aangezegd,
dat zij binnenkort naar hun vader
land moeten terugkeren.
Onder deze regeling vallen stu
denten in de medicijnen, rechten,
economie, letteren en landbouwwe-
tenschapp, in het algemeen zij, die
hier een studie-richting volgen,
waarvoor in Indonesische ook moge
lijkheid openstaat Zij, die voor 1
Januari 1951 van plan zijn examen
te doen. kunnen dit alsnog in Ne
derland doen.
WASHINGTON. Het ministerie
van het leger heeft medegedeeld, dat
de snelheid van de aanwerving voor
het vrouwelijk hulpcorps van het
leger (W.A.C.) zal worden opgevoerd
tot 105 recruten per week, in plaats
van een honderdtal per maand.
DE NIEUWE GARAGE jn Zeist
mag dan nog niet gebouwd zijn,
voor zover mogelijk werden de
oude werkplaatsen toch modern
ingericht. Zie ze plassen en ploe
teren, de monteurs. Er zit weer
een dagtaak op.
trams voorgoed naar de remises re
den. Wat is er van die tachtig wa
gens geworden? „Verkocht naar het
buitenland of aan slopers." zo vertelt
ons de directeur. „Voor de helft ten
minste. De overige veertig wachten
hier in Zeist nog op hun nieuwe be
stemming: emigratie of demontage."
Er komen cijferlijsten en statistieken
op tafel. Sedert de afschaffing van
de trams kwamen er acht en vijftig
bussen bij, zodat de maatschappij er
thans in hel geheel tweehonderd cn
tien heeft. Vijftig daarvan zijn on
dergebracht in dc onlangs geopende
splinternieuwe garages in Rhenen,
de rest is gelijkelijk over de depots
in Hilversum en Zeist verdeeld. Ook
dc garages in Hilversum zijn modern
ingericht. In Zeist allerminst: daar
is er namelijk geen enkele. Zestien
bussen kunnen in een omgebouwde
remise onder dak. de rest staat in de
open lucht Do onderhandelingen
met hot gemeentebestuur van Zeist
over de plaats van de nieuwe ga
rage verlopen echter gunstig. Hope
lijk kan nog dit najaar met hot bou
wen worden begonnen, zotfat de bus
sen in de loop van het volgend jaar
een goede stalling hebben: buiten
het bereik van regen en wind in een
zo nodig verwarmde ruimte. ..Het
wordt een pracht garage",, zegt de
heer Klinkert vergenoegd. twee en
dertig meter breed en negentig me
ter diep". Zestig tot zeventig wa
gens kunnen er in."
Goede greep
Die ruim tweehonderd N B M.-
bussen, waarvan er altijd een veer
tigtal op de depóts is. onderhouden
tussen Amsterdam en Arnhem dc
dienst op negen grote cn een aantal
kortere lijn. Bovendien de stads
diensten in Bussum, Hilversum cn
Ede. „Maar vooral met de gecombi
neerde stads- en interlocale dienst
tussen Utrecht en Zeist hebben we
een goede greep gedaan," zegt dc
heer Klinkert tevreden. „In beide
plaatsen hoeven de passagiers nu
vaak lang niet zo ver te lopen als
vroeger, voor ze in de bus zitten."
Over al die lijnen gezamenlijk ver
voert de maatschappij per maand
VOLENHOVE Vrijdagmiddag
omstreeks 16.00 uur is het zesjarige
icoontje van de familie R te Vollen-
hove door een tot nu toe onbeken
de man aangerand. Het jongetje
werd meegelokt toen dc man hem
vroeg ..even met de fiets tc hel
pen". De nog onbekende man
droeg een bruin geblokte plusfour
en een bruine regenjekker.
R.STANIEYDOUARwod
de Harmsworth Trophy
race met een gemiddeld»
uursnelhcld van 160 Km.
HU beschermde do motor
van z(]n boot met Aloblloll.
"D ECORDHOUDERS op het water, te land
of in dc lucht vertrouwen op Mobiloil.
Mobiloil weerstaat ccntcnaarsdrukken en vul-
caantempcraturcn, verzet zich tegen oxydatie
cn houdt de motor schoon. En... Mobiloil
heeft het hoogste smeervermogen!
Bescherm ook de motor van Uw auto met A Ubiloil!
delergent heavy duly a nti-oxydatie
VACUUM OLie MAATSCHAPPIJ NV ROTTERDAM
DIRECTEUR E. D. KLINKERT
komt eens even in de onder-
houdswcrkplaats kijken. Hij heeft
er zelf plezier in, dat de oude
trammonteurs nu zo vakkundig de
bussen kunnen repareren
(uurlyk ook samen met dc ge
hele conjunctuur, maar voor
zover ik dat op 't ogenblik kan
bezien: Nee, zeker niet!"
„Wij hebben daarbij 't voordcel,
dat onze maatschappij in een dicht
bevolkte streek werkt. Grote veran
deringen in dc frequentie van onze
diensten cn in ons lijnenstelsel zijn
al evenmin tc verwachten. Misschien
brengt dc op handen zijnde nieuwe
concessieverlening in dat laatste
enige kleine wijzigingen." Dc heer
Klinkert bergt zijn papieren weer
op. Eén ding is zeker," zegt hij.
„Door dc veranderingen van dc laat
ste jaren zijn wij in staat het. publiek
veel meer service tc verlenen En dc
Nederlandse buspassagier is tot in do
grond verwend, hoor! Als ik U daar
van staaltjes ging vertellen.
„Reiswagen"
Maar de tijd dringt Wij willen
graag nog even het Zeister emplace
ment zien en eens praten met dc
oud-gedienden. die vroeger de voor
hamer lieten daveren op zo'n fikse
tram-as en nu het veel ingewikkel
der automechaniek te verzorgen heb
ben. Onderweg komen we een NBM-
bus buiten dienst tegen. „Reiswagen'
staat er voor op de kop.
Dergelijke bussen rijden
's zomers meer dan 's winters,
maar toch het gehele jaar
gans Europa door. Met voor op
de bok chauffeurs, die ver
scheidene talen goed spreken
en zo'n haarspeldbocht in de
bergen even gemakkelijk ne
men als de eerste de beste weg-
kromming tussen Utrecht en
Zeist. Zelfs onderhoudt de
maatschappij een vaste dienst
naar het buitenland. Samen
met het Deutsche Touring Ge-
sellschaft rijdt ze sedert enige
maanden wekelijks van Am
sterdam op Frankfurt. En U
mag 't wel weten: Van de
week zaten ze even in de
knoop, want één bus bleek niet
voldoende!
VERGANE GLORIE! Veertig
tramwagens werden al naar het
buitenland verkocht of gingen
naar dc sloper. Veertig andere
wachten nog op emigratie of de
montage- „Als die eens vertellen
konden", zei di. heer Klinkert.
over vrijlating van onschuldige
krijgsgevangenen had mr Burger
geen bezwaren, «och hij noemde het
eer ernstige fout oorlogsmisdadigers
op hetzelfde niveau tc plaatsen.
De Belgen Larock cn Rolin sloten
zich bij het Nederlandse protest aan,
doch de voorzitter maakte snel een
einde aan het incident.
Een Britse resolutie, waarin de
aangesloten landen verzocht wordt
om volledige werkgelegenheid als
beginsel tc aanvaarden, werd met 87
stemmen voor cn 3 onthoudingen
STRAATSBURG. Met algemene stemmen heeft dc Assemblee gisteren
dc conventie voor dc mensenrechten aangenomen, nadat de tekst van het
Ministerscomité door dc juridische commissie op verschillende punten was
gewijzigd. Een Europees Hof van Justitie zal worden opgericht om dc con
ventie uit te voeren. Dit Hof treedt eerst in werking als inbreuken op dc
conventie door een beroep op ccn commissie niet geregeld kunnen worden, aangenomen. Inzake dc defensie
heeft de politieke commissie beslo
onder het oog bracht, dal de behan
deling van de conventie voor de
mensenrechten niet het geschikte
ogenblik was voor een pleidooi voor
oorlogsmisdadigers. Zolang het ging
Defensie verdaagd tot
November
Een voorstel van dc Franse neger-
afgevaardigde Scnghor, om cle door
het Ministerscomité in de conventie
opgenomen „koloniale bepaling" tc
schrappen, werd met 46 tegen 37
stemmen aanvaard. Door deze bepa
ling kon een land zijn koloniale ge
bieden uitsluiten van dc werking
der conventie
De beslissing over dc conventie
werd voorafgegaan door een klein
incident, toen de bejaarde Duitse
mevrouw Webcr meende in het ka
der van de mensenrechten een plei
dooi te moeten voeren voor vrij
lating van krijgsgevangenen. Zij. die
onschuldig waren, moesten volgens
haar terstond worden vrijgelaten cn
..de overigen" moeten gratie vcr-
kriigen.
Dit leidde tot protest van de Ne
derlander mr J A W. Burger <Pv
dA), die de Duitse afgevaardigde
ALMELO Vrijdagmiddag om
streeks vier uur is de ruim 20-jari-
gc B. uit Almelo, die in het Huis
van Bewaring aldaar was opgeslo
ten. er in geslaagd te ontvluchten-
Dc gevangene ondernam zijn ont-
vluchtingspaging tijdens het luch
ten. Op een gegeven moment deed
hij een sprong cn hoe het mo
gelijk was is nog een raadsel
slaagde er in houvast tc krgen aan
een bijkans drie meter hoge muur.
slingerde zich cr over heen en ver
koos de vryheid Het was een re
cord-hoogsprong van B. maar de
Almelose politie leverde eveneens
een record. Binnen een half uur, na
een felle hardloop-race waarbij een
aantal schoten op hem werd gelost,
was hij geslagen.
(Eigen berichtgeving)
DEN HAAG. H. M's. torpe-
dobontjager Evertsen is licht be
schadigd in de actie waaraan het
Nederlandse schip, dat deel uit
maakt van de maritieme strijd
kracht van de Ver, Naties bij
Korea heeft deelgenomen.
Uit de binnengekomen berichten
blijkt, dat de Nederlandse torpe
doboot jager eind Augustus weer
zal kunnen uitvaren uit Japan,
waarheen is gederigeerd voor
herstel.
In niet-officiële kringen meent
men hier te weten dat het schip
in het vuur van de actie aan de
grond is gelopen vermoedelijk bij
de landingsoperatics bij Intsjou.
Wij vernemen zeer positief, dat
bij hot incident geen persoonlijke
ongelukken hebben voorgedaan.
ten. dat daarover in de Noyember-
zitting zal worden gerapporteerd,
omdat de tijd te kort was voor het
ingewikkelde probleem in dc sub
commissie grondig te behandelen.
EXPOSITIE CENTRAAL MUSEUM
Overzicht van zeer verschillende
cu lluren
Het ls niet gemak
kelijk om over de
tentoonstelling ln het
Centraal Museum te
schrijven, maar het
kan zijn nut hebben
onze lezers cr nog
eens op attent te
maken, voordat zij
definitief sluit. Het
zou waarschijnlijk
menigeen, die door
vacantle-bcslommc-
ringen weerhouden
ls\q te gaan zien,
achteraf spijten er
niet wat meer aan
dacht aan tc hebben
besteed.
Met wijs inzicht
lijkt zij samengesteld.
Zij geelt een veel
omvattend overzicht
van zeer verschil
lende culturen, die
in de grond toch
weer een samenhang
vertonen, en zij doet
dat zonder zich in
een vermoeiende
hoeveelheid tc ver
liezen Het is voor dc
geïnteresseerde be
zoeker aanbevelens
waardig een rondlei
ding mee te maken,
want wie de religieuze achtergronden,
het waarom en waartoe van deze beel
den etc. begrijpt, zal ook van de acsthc-
tischc werking Intenser genieten.
De cultuur van deze volken boezemde
ons Hollanders uiteraard belangstelling
in, toen ons innig contact met Indonesië
ons op zo veelvuldige manier met hen ln
aanraking bracht. Nu die aanraking ln
menig opzicht minder en zeer zeker
anders ls geworden, zou het schade
voor onszelf zijn die belangstelling vol
komen tc laten bekoelen. Het primi
tieve cn het moderne zijn niet zozeer
ontwikkelingsstadia als wel structuren,
die eeuwig in dc mens voortleven Zo-
als een deskundig schrijver het heeft
uitgedrukt ..Ook in ons schuilt het pri
mitieve. zij het vaak slechts in zwakke
vorm, gelijk in de archaïsche mens het
..moderne' aanwezig was, op zijn
minst het vermogen om het elemen
taire te geven, de oerkracht van do
geest tc binden in een vorm, die geen
bedenkingen laat."
Wie het boek van prof. Kohlbrugge
over de oorsprongen van 's mensen reli
gie leest, zal er aan herinnerd worden,
in hoevelc gevallen dc moderne mens
dingen doet. die met do primitieve gc-
dacntenwcrcld samenhangen, vaak zon
der dat wij ons dat bewust zijn Als tv-
plsch voorbeeld haalt hij het feit aan
van dc plechtige steenlegging van het
eerste vaste jaarbeursgebouw, toen in
de bus. welke ingemetseld werd. ook
doorboorde munten werden Ingesloten.
De ontwikkeling van de moderne beel
dende kunst sinds Picasso is niet tc be
grijpen zonder dc Invloed na te gaan van
de primitieve kunst, Smalend vraagt
men wel. of wij, moderne mensen, dan
weer naar de beschavingstrap der na
tuurvolken terug moeten Natuurlijk is
daarvan geen sprake maar „ook in ons
schuilt het primitieve", èn op wat voor
enorme wijze is het veld der expressie-
mogelijkheden door deze bewuste „ont
lening" aan en beïnvloeding dóór de stijl
der primitieven verrijkt en vergroot
Maskers
Expressief dat Is dc kunst dezer
„onbeschaafderassen In hoge mate
Daarvan geeft deze tentoonstelling slag
op slag blijk. Soms neigt zij naar het
krasse, demonische, barbaarse; over
heerst dc uitdrukking van angst, het
schrikaanjagende, de afweer. De meest
evidente voorbeelden daarvan zijn wel
de brutale, groteske, ja verbijsterende,
maskers van Nieuw-Ierland. Hoewel
minder schrikwekkend komt het ma
gisch karakter dat aan de maskers moet
worden toegekend (het masker Immers
Schildering op geklopte boom
bast. Dc hagedis is evenals de
kroUedil een incarnatie van bo-
venzinnelijkc macht cn dc spi
ralen zijn ccn geliefd symbool:
een van de heilige tekens, die
de mens zich schept om zich
niet in de eindeloosheid der we
reld te verliezen.
doorbreekt dc grenzen en schenkt aan
dc drager dc kracht, die In dc voorge
stelde godheid of daemon verondersteld
wordt tc wonen) nog duidelijker tot
uiting in de vlslonnair aandoende mas
kers uit het Seplkgebiccl, een van de
belangrijkste stijlgcbledcn van Nieuw-
Guinea. dat niet alleen staatkundig cen
wereld op zichzelf vormt. Hier begriipt
men nog duidelijker dan elders, dat
het dc inlander niet gaat om de vorm
van de neus. maar om dc functie van
liet snuiven, niet om dc vorm van het
oog, maar om dc functie van liet kijken,
cn merkwaardig is dc fijne, smallo
mond tegenover de overige delen van
't gelaat, die alle sterk vergroot zijn.
Verrassingen
Andere verrassende vormgevingen op
plastisch gebied beleeft men ln dc voor-
óudcrbeelden van Nias cn dc korwars
van Nieuw-Guinca. bij welke laatste het
accent geheel op 't hoofd ligt. Machtig
van zwaai en allure is de offerpaal utt
Borneo, welke gebruikt wordt bij Initia
tief eest en: dc afgebeelde tljgcrkat ver
slindt de jongeling, die dan weer als
man tc voorschijn treedt. Louter ar
tistiek gesproken reeds is de neushoorn
vogel van de Daya's met dc vervaarlijke
krul cm schitterend stuk. Het Is na
tuurlijk een grillige speling, die ons bij
de kop van ccn grote plastiek uit Z.W.
Nleuw-Guinea aan ccn portret van
Karei V doet denken.
Tol welke verfijnde uitingen van
„kunstnijverheid" meer dan één dezer
volken in staat is. men zie om dit te
verstaan de sierlijke ikatwccfscls (met
als hoofdmotief het Ziclcschipl). het
houten doosje van Wcst-Bornco. de
geestige zwartsclbak ln dc vorm van
een vogel, dc verendozen uit Nlcuw-
Zecland. dc versieringen op dc knots
uit Marquesar. etc. producten van
een technisch raffinement, waarop de
Japanners Jaloers zouden kunnen zijn.
En wie sommige boombastbeschilderin-
gen beschouwt (maro), zal met een
ander oog dan lot dusver dc befaamde
tekening van Ouborg willen bekijken,
C. A. ft.
