wat een polder overkomen kan
HET VIERDE LUSTRUM
Wieringermeer maakte alles mee
F- DIE EERSTE RUIGE JAREN
TOT ZIENS, EUROPA!
We hadden cle beste tijd van ons leven
Nederlands elftal krijgt
huiswerk mee
van hard werken, blubber, kou en regen
waren toch een mooie tijd
Geschiedkundigen in
Amsterdam bijeen
DE CENTRALE
1400
W oensdag 6 September 1950
3
rr—
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM Een affiche met
dc tekst .1943 is geen 1918" hangt
in het Internationaal Cultureel Cen
trum te Amsterdam, te midden van
andere aanplakbiljetten, die afwisse- j
lend een Duits of een duidelijk gcal- i
heerd geluid doen horen.
Zij hangen er ter ere van de we-
tenschappelijke conferentie „De
tweede wereldoorlog in het Westen",
die vanmiddag door de burgemees- j
ter van Amsterdam, mr A. J. d'Ailly
is geopend, nadat de voorzitter van
de organisatiecommissie, prof jhr dr
P. J. v. Winter een inleidende rede
had gehouden.
Mr d'Ailly wees op het belang van
deze bijeenkomst van geschiedkundi
gen. die het verleden behandelen,
waaruit voor dc toekomst misschien
belangrijke lessen kunnen worden
getrokken.
Prof dr A. J. Toynbee was de
eerste die een referaat hield. Hij j
behandelde het onderwerp: „Heden-
daagse geschiedenis als een weten-
schappelijk probleem.''
Rallyerijders starten te
Den Haag
DEN HAAG Donderdag 7 Sep
tember zullen tussen 15.07 uur en
15.30 uur voor het secretariaat van
dc KNAC, Lange Vijverberg te Den
Haag 6 Nederlandse equipes worden
gestart, die deelnemen aan de rallye
internationale ..Interlaken".
Voor deze sterrit vertrekken on
geveer op hetzelfde tijdstip in ver-
schillende Europese steden de ove-
rigc inschrijvers, waarvan een 25-
tal. waarbij ook enkele Nederlandse
equipes Vrijdag 8 September tussen
11.00 uur en 15.00 uur door Den
Haag komt om de contróle-post al
daar aan te doen.
Dc bedrijfsgebouwen van de-
boerdcrijen in dc Wieringermeer
zijn op ruim dertig stuks na
alle weer hersteld, maar op een
enkele uitzondering na moeten
de boerengezinnen zich nog met
een noodwoning behelpen. De
heer Van Wijk heeft in dit be
drijfsgebouw van „Zuidcrzce-
land" een paar kamertjes laten
maken (links vooraan).
(Eigen foto's)
Geschiedenis van een
boer en een polder
(Van onze landbouwredacteur)
VIER jonge boeren uit de
Haarlemmermeer zaten in
1931 achter een glas bier op de
landbouwbeurs te Hoofddorp,
waar men aan de samengepers
te rook van pijpen en sigaren
zijn pet kon ophangen. En toen
viel het besluit. Zomaar een
onbetekenend besluit, waar
van op zo'n moment geen haar
op je hoofd doet vermoeden
welke vérstrekkende gevolgen
het voor je verdere leven zal
hebben. „Als ik nu morgen
eens dat Ford je van mijn
schoonvader leen om met z'n
vieren in de Wieringermeer te
gaan kijken?", had er een ge
opperd.
Jan van Wijk, die toen een bedrijf
van 20 bunder in de Haarlemmer
meer had. herinnert zich die tocht
nog precies. „Ik heb nog altijd het
gevoel, of het de langste tocht van
mijn leven is geweest". Maar dat is
niet het enige: vóór die „langste
tocht" had Van Wijk al vaak met
zijn vrouw over de Wieringermeer
gesproken. „Wij waren nog jong en
niet bang voor hard werken. Waar
om zouden we het er niet op wagen,
als we in die nieuwe polder een
kans zouden krijgen?" In die stem
ming zat hij 's morgens in dat oude
bakje. De volslagen verlatenheid van
de onafzienbare en drassige vlakte,
die hij die dag te zien kreeg, heeft
hem niet doen schrikken. „Ik had er
meteen zin in".
En wanneer hij dat tegen ons zegt,
nu in zijn noodwoning in de Wierin
germeer, glunderen nog zijn grote
blauwe ogen. Met zijn vrouw hoefde
hij er niet lang over te praten toen
hij 's avonds thuis kwam; een paar
uur later lag dc sollicitatiebrief voor
bedrijfsboer al in de bus. „En in De
cember had ik mijn aanstelling al in
de zak. Op zoveel geluk had ik niet
durven hopen, want voor de 66 be-
drijfsboeren die voor 1932 werden
gevraagd, waren een kleine 2000 sol
licitanten!"
„Je weet, hoe het met de pioniers
in de Haarlemmermeer is gegaan,
die hebben allemaal hun nek gebro
ken. En nu wil jij hetzelfde stuk in
de Wieringermeer gaan uithalen,"
Waarschuwden zijn vrienden.
Maar Van Wijk had „De Meer" in
zijn kop zitten en zijn vrouw liet
zich evenmin ompraten. Achttien
jaar geleden zijn zij er met hun vier.
jarig dochtertje heen gegaan. In
Slootdorp toen nog meer naam en
sloot dan dorp kregen zij een huis.
waarin het water van de muren
droop.
Van Wijk heeft de eerste jaren de
leiding gehad over ploegen arbei
ders, die sloten en greppels moesten
graven, Dat was in die beginperiode
het belangrijkste werk.
Het was hard werken, want ik
moest per fiets over meestal onbe
gaanbaar terrein en grote afstanden
de werkploegen controleren. Van
wegen was toen in de polder nog
nauwelijks sprake, bij slecht weer le
ken de meeste op karresporen in een
prairie.
Toen wij in 1933 naar een boerderij
onder Den Oever verhuisden, kon
dat niet over de weg. het moest per
schuit. En het huisraad brachten we
weer met een rupstrekker van de
schuit naar de boerderij. Als ik daar
een vat olie wilde hebben, moest het
van twee kilometer ver naar de boer
derij worden gerold, ander vervoer
was niet mogelijk.
De eenzaamheid waarin we ons
overigens altijd thuis hebben gevoeld
was toen in de Wieringermeer zó
groot, dat wij echt een beetje ver
vreemdden van het leven op het
zo mager als ceil wild
konijn"
TWINTIG jaar is het geleden,
dat de Wieringermeer droog
viel (22 Augustus 1930) en dat
feit gaat zijn bevolking van 6
t.m. 9 September vieren met
feestelijkheden en een tentoon
stelling over de geschiedenis der
Zuiderzeewerken Vier ministers
hebben hun vaam verbonden aan
het ere-comité voor dit vierde
lustrum.
Wij hebben ccn van de eerste
boeren, die naar de Wieringer
meer zijn gelrokken gevraagd,
ons zijn belevenissen, die in gro
te lijnen toch ook de geschiede
nis van de Wieringermeer weer
geven. te vertellen. Dc heer J.
van Wijk, boer van de hoeve
..Zuiderzeeland", hebben wij door
bemiddeling van Domeinen daar
toe bereid gevonden.
Dc Wieringermeer is ccn bij
zonder knap stuk waterbouw
kundig en agrarisch werk. Het
heeft de bewondering van de ge
hele wereld opgewekt. Toen de
eerste koeien de polder in kwa
men, schreef een van de grootste
Amerikaanse kranten: „Koeien
grazen op de bodem van de zee!"
De boeren bekijken hun omge
ving nuchterder, maar daarom
worden zij er niet minder door
geboeid.
Hier is het verhaal, dat een
der pioniers, Jan van Wijk, ons
vertelde.
Margaret Dupont Osborne
en Art Larsen kampioen
FOREST HILLS Margaret Du-
pont Osborne won voor de derde
achtereenvolgende maal het kam
pioenschap van Amerika dames
enkelspel. In dc finale sloeg zij Do-
ris Hart met 63 63.
Art Larsen (Ver. St.) won de ti
tel in het herenenkelspel door een
overwinning op zijn landgenoot Her
bert Flam met 6—3 46 57 64
6—3.
Zuidslavische roeiers
willen niet terug
MILAAN Vier Zuidslavische
roeiers, die aan de Europese roei-
kampioenschappcn hebben deelge
nomen. verklaarden niet naar hun
land te willen terug keren, zij wen
sen in Italië te blijven.
Drie van hen zijn studenten, ter
wijl dc vierde architect is. Zij ver
lieten het hotel waarin zij met hun
teamgenoten hadden gewoond en
hebben zich thans in een hotel in
Como laten inschrijven.
Faaiihof winnaar te
Sas van Gent
SAS VAN GENT Te Sas van
Gent werd een wegwedstrijd ge
houden over 120 kilometer voor
profs en onafhankelijken.
De uitslag luidt: 1. Faanhof (Am
sterdam) 3 uur 11 min 0.2 sec.; 2.
Alpaerts (België); 3. Bakker «Zaan
dam»; 4. Gerrit Voortmg (Haar
lem); 5. Jansen (Elsloo).
Tnrpin wint van Elandon
WATFORD Randolph Turpin.
candidaat voor dc Britse middenge-
wicht titel won door k o. in de 2e
ronde van de belg Elandon. Het
1 gevecht was vastgesteld over 10
I ronden.
„durfde het aan"
oude land. Mijn vrouw cn ik kwa
men eens het station te Haarlem uit
en toen durfden wc nauwelijks het
stationsplein over te steken, zo druk
vonden we het!"
Het was toen toch een mooie tijd.
Niemand van die eerste ploeg van
66 zou die ruige jaren hebben willen
missen. Je leerde elkander volkomen
kennen en raakte aan elkaar gehecht.
Nu. achttien jaar later, is die band
nog zo sterk, dat we op het eerste
seintje voor elkaar klaar staan.
In 1938 heeft Van Wijk zijn tegen
woordige boerderij gepacht met 43
bunder beste grond; hoeve „Zuider-
zeelancl" aan de Alkmaarseweg on
der Middenmeer. Eigenlijk heeft hij
er maar één jaar normaal op ge
boerd, in 1939. De oorlog bracht
daarna zijn overbekende moeilijkhe
den cn zorgen. Enorme hoeveelheden
voedsel hebben in öie jaren de Wie
ringermeer voor illegaliteit en on
derduikers verlaten.
Enkele weken voor de bevrijding
kwam de catastrofe, toen de Duit
sers hun vernielzucht op de dijk bot
vierden.
„Dinsdag 17 April 1945, 's morgens
om 6 uur. hoorde m|jn knecht van
Advertentie (1. M.)
Bij brandend maagzuur
een of twee Rennies
eenvoudig laten smelten op de tong.
Nog vóór U het weet, behoort de pijn
tot het verleden. Ook voor U Is cr nu
geen reden meer. bepaalde licvelingsgc-
rechten te laten voorbijgaan. Als cr eens
ren weer een \nj normale oogst. heen te werken. Als zij na alle el- iets verkeerd valt, hebt gc toch Uw Rcn-
De Wieringermeer heeft in dc 20 lende nu het geluk mochten hebben, nies bij dc hand En ge kunt re inne-
jaar van zijn bestaan alles meege- dat er wat meer schot komt in het men zonder water of wat ook. altijd en
maakt wat een polder maar kan i bouwen van woningen, dan kan de ?r11eral',.
overkomen, maar zijn bevolking weet Wieringermeer na 20 jaar eindelijk Rg"e? SfïcM rSl?.'pïcuiï
zich gelukkig vlug over tegenslagen aan een normaal leven beginnen." om in te nemen cn. zo doeltreffend.
„Het is kort dag!"
vindt Van der Leek
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG. ..Jullie hebben
ccn groot voordcel: de mensen ver
wachten niet veel van je. Maar dc
Hollanders hebben dc goede ge
woonte juist iets te presteren als
niemand het verwacht", sprak gis
teravond bondstralner Van der
Leek in de befaamde Wondortcnt
van VUC tot de leden van de nieu
we Nederlands clftalclub. „Het is
kort dag!" voegde Jaap van der
Leek er aan toe. „Zondag over vijf
weken spelen we tegen dc Zwit
sers cn omdat vijf weken eigenlijk
te kort is om jullie lichamelijke
conditie op te voeren, heb ik hier
een scrietje raadgevingen om er
voor te zorgen dat die conditie te
gen die tijd toch prima is". Negen
tien van dc vijfentwintig uitgeno
digde spelers trokken later op de
avond met een enveloppe met
.huiswerk' naar hun verschillende
woonplaatsen. Dc overige zes, die
hadden afgeschreven, vinden dc
brief vandaag in hun brievenbus.
Zo'n eerste trainingsavond heeft
altijd een bijzonder tintje. Er zijn
nieuwe gezichten en dus verschil
lende kennismakingen. Maar dit
maal was er een extra kennisma
king cn een dito toespraak. Een
van de nieuwe gezichten was im
mers dat van het dezer dagen in
dc Keuze Commissie benoemde lid,
de heer Burgwal, die maar meteen
begon met het aanwezige voetbal
talent een hart onder dc riem te
steken „We zijn in een sloot be
land en we moeten cr weer trach
ten uit te komen. Daarom zullen
we een elftal op moeten bouwen
dat kan vechten. Niet de Keuze
Commissie is verantwoordelijk
voor de resultaten, dat zijn jullie
zelf!"
Deze bijeenkomst in de VUC-
tent werd gehouden nadat de spe
lers van zes uur af sprintjes had
den .gehijgd' en onder leiding van
I Van der Leek het uitermate be- j
I langrijke positie kiezen hadden ge
oefend. De meeste hoofden die te
gen een uur of kwart voor negen j
in de clubtent verschenen hadden
dan ook een flinke rode kleur!
Het mondelinge gedeelte van
deze eerste bijeenkomst werd ge
opend door de heer O. de Vries,
van de Technische Commissie, die
speciaal woorden van dank richtte j
tot de (afwezige) heren Triebei
e Herberts „Het nieuwe team
behoerft niet altijd te winnen,"
meende hij, „als de resultaten
maar draaglijk zijn!"
Na het debuut van de heer
Burgwal hield bondstramer Van j
der Leek een kort praatje over
ploegverband cn lichaamsconditie.
Met een „wie nog wat drinken wil,
bestelt maar" van de kant van de
heer Burgwal was de eerste trai-
ning tegen negen uur weer afge
lopen. Sommige spelers, zoals
Lenstra cn Hofma, die nog een
flink reisje voor de boeg hadden,
waren snel verdwenen. De ande
ren bleven nog wat napraten,
waarbij de nieuwelingen een beet
je schuchter tussen de nieuwe
Sprintjes vormden de hoofd
schotel van de eerste training
van de nieuwe Nederlands Elf
talclub. Anton van der Vegt,
Piet Langclaan cn Abc Lenstra
lopen hier gezamenlijk te hijgen.
Bondstrainer v. d. Leek (rechts)
bepaalt zich tot fluiten.
(Eigen foto)
vrienden ronddwaalden. Ook Stof-
felen had haast, maar hij moest bij
de uitgang eerst en hindernis ne
men in dc vorm van een legertje
handtekeningen-jagers, die na
tuurlijk net precies Stoffelen's
naam nog niet in hun boekje had
den staan. De Amsterdammer keek
wat angstig op zijn horloge, riep
iets over een trein, die niet wacht
te en klodderde snel een paar
handtekeningen in de kleine ver
fomfaaide boekjes. Maar dc greep
werd steeds groter. Ten einde raad
riep Stoffelen: „Jongens, daar gaat
Lakenberg, die mag je niet mis
sen." Een groot deel der knaapjes
rende om dc voorbij wandelende
schim af. Stoffelen zette z'n laat
ste handtekening cn verdween.
Lakenberg voetbalt ergens ia
Frankrijk
Advertentie (LM.)
oe jammer,
als hij dan niet
verder kon leren, alleen
omdat er geen geld was.
't Gaat toch eigenlijk
maar om een bescheiden
bedrag, speciaal tot dek
king van dc extra uit
gaven.
Met het schoolgeld komt
't wel in orde - dat be
taalt U naar Uw inkomen.
Maar met dicbijkomende
uitgaven kunt U het zon
der hulp niet klaarspelen.
Aanvaard de hulp van
„De Centrale". Sluit-nu
een studieverzckcring,
dan is straks de studie
verzekerdwat er ook
gebeurt. Stel 't niet uit!
ARBEIDERS VERZEKERINOSBANK,:.
/Hoofdkantoor: Rilnitraat 21. Dan Haag
Grandioos was 'tafscheid van
Amerikaanse studenten
ROTTERDAM Weer zwierden
trossen van duizenden serpentines
langzaam en sierlijk in het steeds
breder wordende water tussen Wil-
helmmakade en op stroom komend
schipweer klonken Amerikaanse,
Canadese. Nederlandse volksliede-
ren en ,.Old Lange Syve" over Dc
Maas, riepen vreemd uitgedoste
dc illegaliteit, dat de Duitsers die jongelui in nauwelijks meer ver-
dag de dyk zouden opblazen, 's Mid- staanbare spreekkoren: ..tot ziens"
dags 11 uur gebeurde het. Twee dof
fe knallen in dc verte. Van ccn pa
niek was geen sprake, want de ille
galiteit had dc ontruiming goed voor
bereid en het oude land heeft ons
daarbij buitengewoon geholpen Wij
wonen hier ver van dc dijk cn had
den dus voldoende tijd om ons huls-
raad in veiligheid te brengen.
Woensdagmiddag 3 uur hebben mijn
dochter en ik mijn vrouw was
Dinsdags al gegaan de boerderij
verlaten, het water stond bü ons
toen bijna gelijk met dc weg."
„Het herstel van de Wieringer
meer is een ongelofelijke prestatie
geweest Wie dat niet heeft meege
maakt. kan zich nauwelijks voorstel
len met hoeveel energie de overheid
en allen die er bij betrokken waren,
daaraan hebben gewerkt. Denk je
eens in: 5 Mei was de bevrijding en
zeven maanden later, 11 December,
waren de dijken weer dicht en de ge
hele polder droog! Ik kon 2 Januari
1946 weer op mijn bedrijf aan het
werk. puin ruimen (alle muren wa
ren ingestort), sloten uitgraven en
struiken rooien
Nooit zal ik de 7de Maart vergeten,
toen ik voor het eerst weer groen in
de Wieringermeer zag. weliswaar
onkruid, maar niettemin een symp
toom van spontaan natuurlc\en. Nog
datzelfde jaar hadden de meeste boe-
overlgcns ook niet over te klagen
zullen hebben: er is een uitgebreid
serieus cn vermaakprogramma voor
I hen samengesteld. In „arca-mcc-
tings" zullen deskundigen met dc
studenten aan boord van gedachten
wisselen over dc opgedane ervarin
gen en eventuele voorbari»* getrok
ken conclusies corrigeren. Zo hou-
.lang zal ie leven, hip-hip-hur-
rah!" naar hun gastheren en -vrou
wen van het continent. die hen uit
geleide tvaren komen doen. Ditmaal
was het de „Volendam". die met
de 1400 Amerikaanse studenten, die
ruim twee maanden geleden uit de
zelfde stad Rotterdam wegzwierven
op hun verkenning van Europa,
koers zette naar de States, haven
Hoboken.
Van het vertrek van dit studen
tenschip wa^Dinsdag nog meer
werk eemaal^^dan verleden week,
tóen de „General C. H. Muir" met
500 studenten huiswaarts keerde.
Nauwelijks waren de trossen losge-
smeten of een waterkanonboot be
gon te spuiten. Nog feestelijker
werd het afscheid van de Oude
Wereld waarbij menige opvarende
het oog o\ .rigens niet droog wist
te houden, toen een Spido-boot.
bemand met led.n van het Neder
lands Bureau voor Buitenlandse
Studentenbetrekkingen vuurpijlen
lanceerde, die met geweldige klap
pen hoo? vóór het schip explodeer
den en kleurige vlaggen aan para
chutes omlaag lieten zweven.
Het was een grandioos gezicht en
een grootse bekroning van een
weer geslaagd internationaal-con-
tactcxperiment.
Francis Fisher. de vertegenwoor
diger van de National Student As
sociation of America, die aan Ame
rikaanse zijde verantwoordelijk
was voor dc organisatie van dc rei-
zen zei het kernachtig: „we hebben j den vcrschiïl-nde Nederlanders le
de b«»s(o tijd gehad van ons leven." -- -
Vol lof was hij voor de medewer
king van de Nederlandse regering,
de H A L en natuurlijk de mensen
van N.B.B.S., dat zo langzamerhand
de routine gaat krijgen van een
echt-reisbureau, ook deze embar-
katie weer vlot en soepel regelde
en een technische staf ter beschik
king stelde, die aan boord nog wel
het nodige te doen zal krijgen.
Waarover dc Amerikanen zelf
zinecn: mr M. Rooy. hoofdredac
teur van dc X.R.C. dc heer J. M.
Goudswaard, de Amerikanen prof.
Macrinl en Francis Fisher hebben
hierbü de leiding.
Zij worden geassisteerd door mr.
J. L F. van Esse- adjunct-biblio
thecaris van het Vredespaleis, die
over naoorlogse politieke en econo
mische problemen zal spreken,
door prof. D de Groot, hoogle
raar in de psycholog e aan dc Uni-
„Ons kan niets meer gebeuren'',
zegt Glrnn, die een echte Schot
se reel heeft gedanst. Het laatste
taald.
gc,u is up. maar de sandwiches
en de koffie op de „Volendam"
zijn gelukkig al van tevoren be-
THAT WAS
A PLACE
Amerikaanse stu
denten kijken over
de railing van dc
„Volendam", die
hen weer terug
naar huis zal bren
gen, naar het altijd
boeiende rivier-
beeld. Voor het
Witte Huis op dc
achtergrond hebben
ze weinig belangstelling. Maar:
„daar was Ahojj' wijst cr één
en de anderen beamen: „that
was a place!"
NJ
versiteit te Amsterdam, dr G. O
K. Beyer. Duitsland-specialist, de
Londense hoofdredacteur van de
Manchester Guardian, mr. J, Bea
vin. buitenland-redacteuren van
Franse bladen e.t.q
Het recreatie-programma is in
handen van George Vetter. de
Dartmouth College Band <ook wel
geheten Chamber Music Society of
Hanover, waar hii concerteerdeen
het Leidse muziekgezelschap „Scm-
pre Crescendo" dat op tournee
gaat door Amerika, zullen voor de
nodige muzikale verpozingen zor
gen. En dan is cr natuurlijk dc on
volprezen „Dam Daily", de scheeps
krant van de „Volendam". die het
nieuws, waar en onwaar, zal geven.
Een paar impressies nog van en
kele studenten. Helen Nafziger uit
Los Angeles ze studeert sociolo
gievond het moeilijk een alge
mene indruk van Europa te geven.
Ik zag teveel landen in te korte
tijd. Overal waren we welkom, maar
voor ik weer terugkom naar Euro
pa, ga ik eerst ijverig talen leren;
dat maakt zo'n verschil in het con
tact met de mensen. Helen Nafziger
keek hierbij zeer ernstig, hetgeen
vreemd contrasteerde met de zeven
enorme Italiaanse strohoeden, die
ze boven op elkaar op haar hoofdje
torste.
Kenneth Geicr. medisch student
van Cornell University New York,
was met dertien anderen betrokken
geweest bij het zogenaamde „expe
riment of international living"; hij
had in de familiekring vertoefd van
een Belgische schrijver. Om dc men
sen werkelijk te leren kennen, en
hun gewoonten. Een geweldige tijd
geweest, monsieur de Loper was fel
anti-Leopoldist. hetgeen zeer in
teressant werd in dc troebele Au-
fiustus-dagen. Kenneth was ccn ge-
uksvogcl. want dc hele reis werd
voor hém betaald; hij won namelijk
een opstellenwedstrijd over dc V.N.
We spraken de hele tijd uitsluitend
Frans, voegde hij er trots aan toe.
Francis Fisher tenslotte, was In
Jocgo-Slavic geweest. Dc studenten
daar blijken bijzonder gesteld te
zyn op contact met het Westen.
Niet minder dan 2000 studenten uit
Wcst-Europcsc landen zjjn deze zo
mer in Jocgo-Slavic geweest. En je
kon je overal vrij bewegen, zei
Fishcr.
