KIBOETS; Bewijs van wat idealisme in i w u: Israël vermag Taxi-chauffeurs beleven soms vreemde dingen Utrechtse vingerafdrukken van 2000 jaar geleden Alex de Haas begon zijn loopbaan met een bus erwten r V.J Grond behoort aan gemeenschap, vrucht aller arbeid ook D1 Individualisme overwint langzamerhand Chinezen houden niet van nieuwe wagens Ervaringen met rare klanten in metropool Rotterdam „Een werkstad zocht vermaak titel van zijn nieuwe boek Maandag 13 November 1950 ATEN hoort in Israël niet graag het woord communistisch -LVA De macht is aan de socialisten, die weer uitdrukkelijk betogen, geen marxisten te zijn. Toch heeft Israël een groot aantal agrarische bedrijven, die men niet anders dan commu nistisch noemen kan. Zij hebben echter weimg, dat aan Rus land herinnert. Want ten eerste zijn zij even consequent demo cratisch als zij communistisch zijn. En ten tweede zijn zij werkelijk communistisch in een mate, die Rusland niet kent. Het zijndekiboetsimofkwoetsa's. E kiboets werd gevormd door kolonisten die alle particulier bezit, ten minste in verband met de kolonie, hadden opgegeven. Zij had den geen betaalde arbeidskrachten, maar zij zelf, mannen en vrbuwen, verrichtten met elkaar het werk van de gemeenschap, geheel voor die gemeenschap. Uit teleurstellingen en vergissingen is een straf werkend stelsel ontstaan, dat een zekere per fectie bereikt heeft en dat nu bezig is, in de richting van groter indivi dualisme te evolueren. In 1909 is de eerste kiboets of kwoetsa aan het meer van Tiberias ontstaan. Nu zijn er ongeveer 150. Volsterfoe gelijkheid TJ" ET systeem gaat uit van een A volstrekte gelijkheid in rech- i ten en mogeb'jkheden. De grond be hoort aan de gemeenschap en de vrucht van aller arbeid eveneens. De harde werker, de minder harde wer- ker, de zieke, dc invalide, zij worden niet verschillend behandeld. Ieder lid krijgt zijn werk toegewezen door de gemeenschap Er is geen verschil in rechten of levenswijze tussen de dok ter, de onderwijzer, de ingenieur en de schoenlapper. Niemand krijgt geld 5 in handen. Omdat de gemeenschap voor allen zorgt, is er geen geld no dig. Zij verschaft veelal primitieve woning, maaltijden in de eetzaal, wasgelegenheid en kleding. Zij no- digt kunstenaars en toneelgezel- schappen uit, in samenwerking met andere vestigingen. Beroemdheden stellen er prijs op, hieraan gehoor te geven. Daar vader en moeder beiden wer ken voor dc gemeenschap, neemt die J gemeenschap de zorg voor de kinde ren op zich van de geboorte af. Zij worden afzonderlijk gehuisvest. De eerste verzorging gaat uiteraard met medewerking van de moeder De ge meenschap bepaalt door een daar voor aangewezen commissie de op voeding van de kinderen. De ouders M kunnen samen zijn met hun kinde- ren als het werk afgelopen is. tot etens- en bedtijd van de kinderen toe. De ouders zelf hebben alleen de 1 noodzakelijke woongelegenheid, één vertrek waarin zij slapen, praten en lezen, met het bed als voornaam- 11: ste meubelstuk, h j) IT regime is tc Spartaans gc- -L>' bleken om op den duur zo tc blijven voortbestaan. liet heeft de verdienste gehad voor Israël, een harde kern van agrarische cn andere leiders te vormen. Tallozen zijn zicb in die omgeving gelukkig blijven voelen. Men vindt grote opgewekt heid in de kiboetsïm. Een levend idealisme is er de grondslag van alles. Maar nu is er kentering. De be hoefte aan meer familieleven laat zich gevoelen. Het familiehuis keert terug, waar dit, bij nieuwe aanbouw, mogelijk is. Dc ouders willen sa- menzijn met hun kinderen, thuis eten, thuis zich wassen enz. Men wil meer individuele culturele vrijheid. Iets van het oude aardewerk, van 500 tot 2000 jaar oud. dat t; werd opgegraven in de Boter- straat. (Foto NUD-Hoflahd) middelen om naar eigen wens uit tc gaan, boeken aan te schaffen, om er maar enkele tc noemen. De ouders willen zelf over dc loopbaan van hun kinderen beslissen cn dit niet meer aan een commissie overlaten. Een overgangsvorm van de ki boets is dc coöperatie die in Israël zeer sterk is ontwikkeld, cn waarin de leden een commercieel aandeel hebben in de opbrengst van het ge heel. en waarin ook nog de helft van het terrein ter beschikking blijft voor het geheel individuele bedrijfje van de leden afzonderlijk. Principieel en practisch staat deze. zeker popu lairder geworden vorm ver af van het communisme van de kiboets. In de kiboetsïm en coöperaties merkt men heel sterk de verandering die zich bij talloze jonge Joden heeft voltrokken. Vroeger, buiten Palesti na, onderwierpen velen, ofschoon zij niet godsdienstig waren, zich aan het kerkelijk gezag of hielden zij dc band daarmede levendig, omdat dit door dr M. van Blankcnstein MET een critische beschou wing over dc aard van deze merkwaardige landbouw bedrijven vervolgt onze mede- werker zijn reeks artikelen over Isra'cldat hij onlangs bezocht of) zijn reis naar het Nabije Oosten. ^■j.'—uumuiiüui—mwi|iiii[.iiii; nc®;. L-JffSinLUSFfi' 2rJKKlCfllt de enige vorm was om de solidari teit van het Jood-zijn te demonstre ren. Nu is die solidariteit geen pro bleem meer Men vindt die m de staat, zoals in ieder ander land. De niet beleden maar toch gehandhaaf de godsdienst heeft daardoor een functie verloren. Men aanvaardt het gezag van het rabbinaat, waar dit door de staat wordt opgelegd, in za ke de burgerlijke stand, bij geboorte (besnijdenis), huwelijk en dood. of schoon de Pools-orthodoxe bedie naars van deze functie vaak. om uiterlijk en optreden, begrijpelijke critiek wekken. De innerlijke opstand tegen de macht van de orthodoxie is van dien aard en zo uitgebreid (Van een onzer verslaggevers) rp EN HAVENSTAD als Rotterdam heeft natuurlijk net als alle andere steden voor de taxichauffeurs het gewone alledaagse werk. Rijden naar en van de schouwburg, de bio scopen, 't van huis-naar-huis-werk, een trouw partij of een doopplechtigheid (een dopie, zei- I den ze gemakshalve) en noem maar op waar voor taxi's zo voor en na gebruikt worden. Maar Rotterdam maakt het met de haven soms wel heel apart voor deze mannen. £e,v ~"N taxi-chauffeur is misschien de enige sterveling in ons land, die met genoegen cn bijval dat gure. ongezellige najaarsweer be kijkt waarmee we hel dc laatste weken weer zwaar tc stellen hebben. Hoe harder het regent cn stormt cn hoe vuiler het er buiten uu) wo ning uitziet* des tc meer wordt cr van zijn taxi gebruik gemaakt. Het is het vorige weekend wel gebleken B.) een grote onderneming hier ter stede rekendmen ons voor, dat cr op Zondag negenentwintig October, met een weertje om zelf* geen htiid op straat te sturen, 1300 ritten door het bedrijf werden uitgevoerd. Dat kwam neer op 2.1 maal uitrijden van een wagen. Taxi-chauffeur zijn is 'ccn wonderlijke bezig heid. In allerlei opzichten. In Den Haag berus ten gegevens. die u kunnen vertellen, dat een taxi-chauffeur eigenlijk maar 14 uur in dc week werkt. Voor de rest van dc tijd wacht hij op het telefoontje dat hem naar zijn ivagcn doet stap pen voor een ru van adres zus naar adres zo. En als h{i wachten moet, wordt cr ccn kaartje pelend. De Rotterdamse chauf feurs, die wij een dezer dagen ontmoetten, hielden zich trouto aan dc edele klaverjassport cn hadden de hele wereld om zich heen vergeten. Neem bijvoorbeeld de treurige en ware historie van de Rotterdamse taxi-chauffeur, die het ongeluk had een Noor naar zijn schip te moeten brengen De Noor leek nuchter, maar hij was het niet Ilij was zo ontstellend dronken, dat men van een bezienswaardigheid mag spre- i ken. Hij" had geen geld. maar aan dat dit op den duur tot een - boord lagen twee boxes met siga- afrekening" moet leiden, niet- retten cn als de Rotterdammer hem tegenstaande het feit, dat de hoogste leiders van het rabbi naat persoonlijkheden zijn, wier geest eerbied afdwingt. „Hoe dichter bij Jeruzalem, hoe verder van de synagoge," zou men menigmaal willen op merken. (Van een onzer verslaggevers) Wie veel reist, kan veel verhalen, luidt ccn be kend gezegde. Nu. reizen heeft Alcx de Haas wel gedaan (hij is pas nog in Indonesië geweest) en vertellen kan hij ook. Een garantie voor ccn gezelli ge middag dus. „Ga maar rustig in die luie stoel zitten," zegt hij heel gast vrij, als we onverwacht z'n werkkamer binnen stappen. „dan laat ik die schrijfmachine wel met rust. Dat programma van „Au Salon des Variétés" kan wel tot morgen wachten". Meteen zitten we mid den in het gesprek. „Au Salon des Variétés". Een bekende radio-uitzending, die door Alex de Haas in haar geheel wordt sa mengesteld. „Man. daar komt een werk voor kij ken! Alle liedjes moeten omgewerkt en bewerkt worden cn alle conferen ces moet je schrijven. Het is ontzettend veel. Maar het is lollig. Het geeft je voldoening, vooral als de luisteraars spontaan rea geren. En niet alleen de ouderen betuigen hun in stemming, ook de jonge ren schrijven me, dat ze die ouderwetse liedjes, die ik meestal in een mo dern rhythmisch jasje heb gestoken, bijzonder waarderen." Het behoeft natuurlijk geen betoog, dat Alex de Haas voor die voorberei ding een grote hoeveel heid documentatiemate riaal nodig heeft. En daarvan is hij rijkelijk voorzien, hetgeen z'n uitge breide bibliotheek bewijst, waar op het gebied van alle mogelijke soor ten kleinkunst boeken en partituren te vinden zijn. „Zie je die stapel boe ken daar, die moet ik doorwerken voor een uitzending van veertig mi nuten. De 21ste van deze maand zit ik met een „Salon" in de Bonte Dins- dagavondtrein. Je kent dat lied van de bonte trein toch wel. Dat is ook varr mij. De tekst tenminste; de mu ziek is van Max Tak Met hem heb ik veel liedjes gemaakt, o.a, „Het meisje met de blauwe hoed". „Vrien dinnetje". „Het leven is heus met zo kwaadom er maar enkele te noe men' Behalve die liedjes, waarmee Alex de Haas als echte Rotterdamse hu morist-conferencier alom in den lan de bekendheid geniet, heeft hij ook draaiboeken voor verscheidene Ne derlandse films geschreven. Films, meisje met de blauwe hoed". „Het leven is heus niet zo kwaad", „Ko medie om geld" en „Suikcrfreulc"? „Ja en bij het samenstellen van die draaiboeken, was ik werkelijk blij, dat ik, voordat ik het toneel betrad, eerst fotograaf bij Mögle geweest was en op de academie voor beel dende kunsten had gestudeerd Ik wist nu wat een camera kon doen en wat een beeldvlak was. Overi gens heb ik altijd van film gehou den. Vroeger al, toen dc oude heer Strcngholt in dc Bagijnenstraat zijn „Apollo"-cinema had. Samen met z'n zoon Frits, de tegenwoordige „F. L. D. Strengholt presenteertwas ik imitateur. We zaten achter het doek met een bus erwten, een kist glas. een ijzeren plaat, een bel, èen hamei en nog veel meer. Angstig nauwkeu rig volgden we de bewegingen op het doek. om de geluiden zo getrouw mogelijk voort te brengen. Werden cr op de film eer. paar luiten inge gooid (en dat kwam bij die gooi- cn smijtfilms veelvuldig voor), dan lie ten wij met een grote klap een zware staaf in dc kist met glas vallen. On weer werd gedemonstreerd met de ijzeren plaat en voor het rijden van een trein was de bus met erwten nodig". En zo vertelt Alex de Haas verder van zijn herinneringen aan het goéde oude Rotterdam, waar zijn geboortehuis stond op de plaats waar nu de werkkamer van de burgemccs- tcr in het stadhuis is. Herinneringen, die hij niet alleen tegen zijn bezoe kers vertelt, maar zwart op wit neer schrijft in zijn nieuwe bock ..Een werkstad zocht vermaak". Bovendien is hij bezig het internationale caba retleven te beschrijven in een manu- schript dat bij Leister Nypels in Maastricht zal verschijnen, terwijl deze winter William Quindt's roman .Heimwee naar Joanna" in een Ne derlandse vertaling van Alex dc Haas in de boekhandel verschenen is. Alex dc Haas is een artist in hart Erg luchtig gekleed met boordje- los was Alcx de Haas druk be zig zijn programma samen tc stellen voor een volgende radio uitzending. (Eigen foto) die successen zijn geworden en we ken lang in de theaters gedraaid hebben. Want wie kent niet „Het Brutale overval op land bouwer te Soeren APELDOORN. Twee mannen zijn Vrijdagavond de woning van de landbouwer D. te Soeren bin nengedrongen en onder bedreiging met ccn knuppel eisten zij geld. De ontstelde landbouwer overhan digde hun een geldbusje, waarin pl.m. i 75.zat. Daarop zijn de mannen weggevlucht. Dc politic stelt een onderzoek in. De ver schrikte familie kon slechts een vaag signalement geven. meenam, waren die rokertjes voor hem. En zo ging het. Toen ze In de hut van de Noor kwamen, haalde de zeeman onder de matras van een slapende collega inderdaad twee sloffen met sigaretten te voorschijn en bood ze de chauffeur can. Voor dat deze iets kon zeggen, was de slapende man met plotseling begrij pen tot lcVen teruggekeerd cn schoot geweldig snel en onder het nodige Noorse sterke commentaar zijn kooi uit. Het einde was een vechtpartij, met groot orkest van de halve be manning. waarbij het vrachtje van de taxi-man hera nog zo goed kon beschermen, dat de Hollander op zijn buik over de vloer kruipend, tussen de benen van de rondhakken- de Noord door. de kutdeur kon be reiken. „En gelopen, dat ik heb, ge lopenMaar naar m'n centen kon ik fluiten". Een andere taxi-bestuurder heeft zijn trouwe clientèle in Katendrccht Dit is een pentekening, die Alex de Haas maakte van zijn dochter Leng. (Eigen foto) cn nieren, een artist, die op vijf jari ge leeftijd als wonderkind al liedjes zong en door Jcan Louis Pisuissc ,,in het vak" geïntroduceerd werd. Ne derland is klein, het kent weinig artisten van formaat. Maar Alex de Haas behoort tot die weinigen, als waardig vertegenwoordiger van de Maasstad. Gevoelige straf in smokkelzaak ROERMOND De bijzondere politierechter bij de Rocrmondse rechtbank veroordeelde de 36-jari- ge directeur van de stoomzuivclfa- brick te Weert gisteren tot 1000 boete subsididair 100 dagen hech- en hij pijpt "hoog op over de Chine zen. „Chinezen" zegt hij. „daar heb je nooit last mee. Ze zijn niet dron ken. ze vechten niet, zo maken je wagen niet vuil ch je hoeft nooit bang voor je,geld tc zijn. Alleen zijn z- dood-sccixur op het geld. In het begin moest ik het hart niet hebben om met een mooie wagen voor te komen, want daar wildeui dc heren niet in. Een ouwe wagen moest het zijn, want natuurlijk zijn ouwe lor ren van auto's veel goedkoper, dan die mooie, dachten de Chinezen. En dus zorgde ik cr wel heilig voor de beroerdste ouwe bakken in handen te krijgen, 'k Had zogezegd geregeld contact met een auto-sloper. „Nou." zei ic dan, „deze kan nog wel veer tien dagen mee." En ik rijen, hè? 'k Heb eens een trouwerij gedaan toen de radiator zo lekte, dat het barrel niet verder wou. Hebben we cr een paarfevijg in gestopt. Dat dicht al les: door de graankorrcltjes, die er in zitten. Je moet ook niet menen, dat Chi nezen in een taxi naar dc meter kij ken. Nee. de prijs wordt vooruit be paald. Zeg ik: tien gulden. Zeggen zij: twee. Zeg Ik: negen cn zo gaat het door. Net zolang lot je het be drag wat voor zo n rit op dc meter komt. hebt bereikt, laten we zeggen zes gulden in dit geval. En dan krijg je het ook. Zonder mankeren". De meeste "are dingen spelen zich af bij nacht cn dc hoofdpersonen zijn doorgaans supporters van dc borrel, i Op een herfstavond drentelde zo'n knaap een taxi-gcrage bónnen. De baas zat er alleen in het kantoortje cn ccn chauffeur poetste ccn wagen wat op. „Hejje een wagentje voor r-e", zei de drentelaar. Natuurlijk", zei de baas, „waar wilt u heen?" „Dat ga je toch geen donder aan. wel?" vroeg de bezoeker cn hij reed net zo lang blokjes met de chauf feur. tot die hem weer bij de garage afzette. Onmiddellijk wankelde hij v. .er naar het kantoortje. „Hejje een wagentje voor me?" vroeg hij. Nu. hij had de vorige rit betaald en wai rom dan niet wèèr een wa- i gentje? „Heb je nog geld" zei de baas wantrouwend. De vent haalde twee rijksdaalders tc voorschijn cn ze werden hem netjes uit handen ge- Telcfooncentrale van ccn groot Rotterdams taxibedrijf. (Eigen foto). mooi vindt, krijg jij het van me ca deau. En je kunt het geloven of niet, maar ik moest cn zou zijn colbertje van hem aannemen cn hij is in zijn onderbroek en z'n borstrok dc loop plank opgegaan!'» Als we u verzekeren, dat boven staande staaltjes maar ren heel kleine greep betreffen van alles wat over di- avonturen van slechts enkele Rotterdamse taxi-chauffeurs hoorden, dan begrijpt u wel. dat er geen woord te veel is gezegd met de bewering, dat taxl-ehauffeur-zün, ir. Rotterdam vooral, een bijzonder beroep is. En toch, misschien wel juist daarom, blijven ze er aan ver knocht en gaan op elke rit weer even actief af als op do duizenden, die zo al gereden hebben, wanneer het kan. toor aan de klant heeft verzekerd: .'c zijn direct bü.u!" Nog niet niet meer tcnis en 4 maanden gevangenisstraf i !10Jn^n* V2?r tweec*^ ^^,er ®'n?, voorwaardelijk, met een proeftijd van vier jaar. Met medeweten van verdachte werden in het verloop van 1 jaar circa 60.000 kg boter clandestien over do Belgische grens gebracht. (Van onze speciale verslaggever) Wü wonen hier in Utrecht op historische grond. Dat is wel be kend al heeft men daar zo niet iedere dag erg in. Men heeft het in de binnenstad 'elk ogenblik druk om niet onder een moderne auto mobiel te raken en men realiseert zich dan niet. dat bier een kleine tweeduizend jaar geleden al don- keroglge Romeinen met hun hel men en schilden hebben roud ge wandeld. In het jaar 17 hebben deze lieden hier al een nederzetting ge had cn omstreeks het jaar 150 moes ten ze al een nieuw „castcllum"* bouwen, omdat onze Germaanse voorouders ook niet mis! het eerste hadden verwoest. En tegen ."•00 was cr zelfs een derde neder zetting nodig. Maar daar gaat het nu niet om. 1 In ieder geval hebben al twee- duizend jaar geleden belangrijke wegen over onze grond gelopen, hebben er mensen gewoond, ge werkt. gevochten, gelachen en ge- l leden. Twintig eeuwen lang zijn er kinderen geboren en mensen dood gegaan, hebben dc geslachten zich afgewisseld op de Utrechtse grond. I Hoeveel geslachten? Hoeveel men sen, lieve meisjes vrolijke jongens, zorgende moeders?' Hoeveel vreug- ce is er beleefd, hoeveel leed is er geleden? Dat Utrecht een oude stad is kan 1 men in zijn bodem lezen. Een his toricus zei eens tegen ons. „Als je I in Utrecht ergens een spade in de grond steekt vind jc een duizend- jarig geraamte of een Romeinse I kan". Nu overdreef de goede man natuurlijk. Maar toch vindt men hier zo nu en dan wel eens wat uit de oude tijd in de grond terug. Potjes en urnen "Zo liet notaris Ter Horst ons van I de week een heel regiment urnen, potjes, vazen en kannen zien. van 500 tot 2000 jaar oud. die, met een gouden Romeinse munt. onlangs zijn opgegraven toen er een funda ment gelegd moest worden voor ccn nieuwe fabriek der Verenigde Melkbedrijven in de Boterstraat. De notaris mocht ze mee naar huis ne men en wij hebben er nu wat van op een plaatje gezet. Men ziet er (op de voorgrond) o.a. een Spaans potje bij, waarin de Spanjolen tijdens de tachtigjarige i oorlog o a hun gebruikte verband- stoffen begroeven. Links vooraan staat een urn uit de Romeinse tijd. I Verder zijn er o.a wat Jacobakan- netjes uit de vijftiende eeuw. Dat aardige smalle ding rechts op de voorgrond is een heel oud oliekan- i netje. Deze kannetjes en potjes zijn bij- r>a alle van ruwe, ongepolijste, bruingrijze klei. sommige nogal onbeholpen bewerkt. De meeste zit - ten vol met de vingerindrukken van j de pottenbakker. Als men zo'n tweeduizendjarige 1 aarden pot. pas uit de Utrecntse grond gedolven, in de hand neemt. I denkt men toch onwillekeurig even aan de man. dio herr eens heeft gc- maakt. Wie is hij geweest? Hoe heeft hij geleefd. Wat heeft hij gc- dacht? Wij weten, dat hij die pot maakte Meer niet. Wij kennen van hem alleen de indrukken van zijn vingers. Zijn potje zal binnenkort wclhcnt j op een tafel of dressoir in ccn van onze Utrechtse binnenkamers staan, j En misschien zal een zachte, twin- I tigstc-eeuwse meisjeshand er blge- I men in schikken. het de chauffeur „geen donder an" waar bij heen moest en dus toerden zc opnieuw net zo lang rond tot de twee riksen op waren. Daarna stapte de rare reizigers voldaan uit en ver dween zingend in het nachtelijk duister. In zijn onderbroek Een collega van hem, of Joost mag weten was het dezelfde, liet zich naar het eindpunt van lijn twee brengen, maar vertelde hulpeloos, dat nu eigenlijk aan het Maasstation moest zijn. Dus reed de taxi naar het Maasstation en de klant snurkte in de kussens Bij het station gear riveerd, had hij zich blijkbaar be dacht. want hij betaalde en com mandeerde rechtsomkeert weer naar he eindpunt van lijn twee. En toen de dwaas daar had afgerekend, ging het linea recta terug naar Maas rn dat zotte gerij heeft de man een keer of zes volgehouden: Maas-lijn twee. Lijn twee-Maas. Enzovoort, net zo lang tot het geld op was. Een comi-traglsche illustratie van de houding, die dc Amerikaanse ne gers in hun eigen land ondervinden, zijn de ervaringen van een andere Rotterdamse taxi-chauffeur. Volgens heigeen hij zo met deze kleurlingen meemaakte, tonen ze In Europa een geweldige dankbaarheid voor de omstandigheid, dat ze hier als nor male mensen worden behandeld. „Ze willen je alles wel toe stoppen. Ik had het ongeluk eens tegen zo'n jon gen. die ik naar boord moest rijden, tc zeggen, dat 'ie zo'n fijn pakje aan had. Reusachtig vond 'ie dat. Hij glun derde cn zegt opeens: als je het zo WASHINGTON De voedsel- en 1 landbouworganisatie -van de V.N. j (de F.AO.) heeft haar steun gege ven aan het herslelprogram der VN. voor Korea (kosten tot 1952 I 3te millioexi dollar). „Chauffeur, houd even vast!" (Hij kan nog niet lopen). (Eigen foto). Chauffeur houd even vast!" (H\j kan niét meer lopen...) (Eigen foto).

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1950 | | pagina 7