DAGBLAD VOOR AMERSFOORT icherpe conflicten over defensie en Nw-Guinea Aftreden van minister Stikker zeer waarschijnlijk Crisissfeer om Generale Staf en in Kabinet ,uitenant-generaal Kruis van zijn functie ontheven Kokende watermassa stroomt polder in WAKKER WORDEN! Plaatsvervangend chef staf gaat eveneens heen Kabinetscrisis mogelijke slot van Kamer-debat wijzen sancties tegen Peking af J en er aal Eisenhower ver generaal Kruis Jarmoefening begonnen Ikoon-juwelen in Amerika? Dijk van Miiiitendammerdiep is toch bezweken Jaargang, no. 20 Woensdag 24 Januari 1951 :richt tfoor de Stichting „Het Parool" - Giro 510330. Rotterdamsche Bank Postbus 9 Abonnemcnts- 40 cent p. w. of 5.15 p. kw. Losse nummers 9 cent Uitgave: N.V. De Nieuwe Pers Telefoon redactie 4291. Telefoon administratie 6235. Redactie en Administratie: Snoutkaertlaan 7, Amersfoort. HOOFDREDACTEUR: TJ. DE BOORDER HnraSjg -ET volgende diene tot een ,»ed begrip van de crisis- r er, die in de afgelopen 24 ^ir in Nederland is ont daan: Donderdag 11 Januari dringt generaal Eisenhower in Den lag aan op de vorming van pa- te troepen. De regering verklaart zich hiertoe niet volledig in staat l!gens gebrek aan wapenen en sociaal-economische situatie. Op 17 Januari bepleit gene raal Kruis het snel op dc en brengen van parate troepen. Minister Drecs zegt op 18 Januari: „Het leger is niet zelfstandige macht, die pres- hceft uit te oefenen. Regering parlement nemen bcslissin- Op 12 Januari richt mr Oud in een vergadering der beide ■V.D.-fracties een bedekte, maar herpc aanval op minister Stik- r in verband met dc houding r regering tijdens dc Nicuw- ^inea-confercntic. Donderdag 18 Januari ver zoekt prof. Rommc, dc Ka- oliekc fractie-leider openbaar- aking van bepaalde passages t het comité-generaal van Dc- mbcr j.l. Publicatie van een deel der geheime notulen toont aan. it de regering beloofde overleg et dc commissie voor Unic- ken te plegen, met welk Aoor- cl dc meerderheid van dc Twec- Kamer zich accoord verklaar- In dc vergadering van Dins dag 23 Januari handhaaft mr ud zijn critiek op het Kabinet. Dinsdag 23 Januari wordt mr Kruis van zijn functie ont- ïven; minister Stikker zegt in i Kamer dat aanvaarding van •n door mr Oud ingediende otie van afkeuring, zijn aftrc-| ?n is. Zuiver binnenlandse kimstie' arijs Generaal Eisenhower, raagd naar zun mening over het ngaan van generaal Kruis als f van de generale staf. heeft klaard, hierop geen commentaar kunnen geven. De Atlantische icrbcvclhcbbcr beschouwt deze gelegenheid als „een zuiver bin- ilandsc" kwestie. HAAG Dc dezer dagen jgekondigde grote alarmoefening. E. Ike ten doel heeft na te gaan. Aissnel door verschillende dien J?"n en onderdelen onder bevel van end p' Commandant Strijdkrachten te aassJtlde zal worden gereageerd op 1 onverwachte alarmering, is ifgesp«,^aaff begonnen. Hedenmorgen r klas: uur is bet bevel gegeven tot Oudt niddcliykc verplaatsing van troc- 9 tusscji ter sterkte van 9000 man naar oostrand van dc Veluwc. Met Iruk wordt herhaald dat het hier alleen een oefening betreft. of <i" L,j 1 "Copenhagen. Bijna aiic dui- inwoners van Godthaab. de echt ifdstad van Groenland. liggen 1 griep te bed. aldus hier ont- bn hgen berichten. In verschillende nnnrc"en van het eiland zijn veel men- aan griep gestorven. (Van een onzer redacteuren) DEN HAAG. Generaal II. J. Kruis, chef van dc generale staf en voorzitter van het comité van chefs van staven, is door dc minister van Oorlog van zijn functies ontheven, liet besluit tot deze stap is Maandag middag genomen tijdens de vergadering van dc ministerraad. Onmid dellijk na afloop van deze vergadering heeft minister s'Jacob generaal Kruis bezocht om hem mededeling tc doen van zijn voornemen, hem te vervangen in zijn functies, in verband met het verschil van mening, dat tussen de minister en de hoogste legerleiding bestond over dc wijze, waarop onze strijdkrachten moeten worden gereorganiseerd. De kolonel B. R. P. F. Hasselman. inspecteur van dc cavalerie, cn destijds militair attaché in Tsjcchoslowakijc. dat hij in Maart 1950 moest verlaten op bevel van de Tsjechische regering, is tot opvolger van gene raal Kruis benoemd. Hoewel na dc scherpe verklarin gen van de ministers Drees cn Stikker van vorige week Donder dag over dc politieke activiteit van vooraanstaande figuren in dc ge nerale staf. reeds ernstige geruch ten over het aanstaand aftreden va» generaal Kruis dc ronde deden hebben zowel het feit van dit ont slag als dc wijze, waarop dit werd verleend, in Den Haag zeer veel opzien gebaard. Bij de generale staf zelf is het bericht van het ongevraagd ont slag aan mr. Kruis verleend, zo hevig ingeslagen, dat, reeds de vol gende dag de plaatsvervangend chef van de generale staf, lt.-gene raal M. R. H. Calmcyer. minister s'Jacob heeft verzocht hem onmid dellijk van zijn functie te willen ontheffen. Dit verzoek is prompt ingewilligd. Generaal Calmcyer zal ter beschikking worden gehouden voor speciale diensten. De indruk bestaat, dat hetzelfde ten opzichte van generaal Kruis zal geschieden, hoewel daaromtrent nog niets is verklaard. De mogelijkheid bestaat altijd nog dat generaal Kruis thans zelf ontslag uit de dienst zal vra gen. Voor generaal Kruis zelf schijnt deze ontwikkeling eveneens een bij zonder grote en teleurstellende ver rassing. Wel deed het gerucht, dat hij zou heengaan in kleine kring reeds enkele dagen de ronde en staat wel vast. dat hij dat gerucht zelf ook kende, doch toen wij hem Vrijdag j.l. lieten vragen of dc be lichten dat hij ontslag had gevraagd, juistheid bevatten, liet hij ons dit met de meeste klem tegenspreken. Thans blijkt inderdaad, dat dit ook niet in zijn voornemen heeft ge legen. hoe ernstig hij de verklarin gen door dc twee ministers in dc Tweede Kamer afgelegd ook op nam. GENERAAL KRULS Ontheven van functie Minister Stikker op het moment, dat hij in de nacht van Dinsdag op Woensdag in de Tweede Ka mer zijn verklaring voorlas, waar mee hij beklemtoonde de conse quenties te zullen dragen van de motie van afkeuring, ingediend door zijn partijgenoot Oud. (Van onze parlcmcnlsrcdactcur) DEN HAAG. Na het opwindend Tweede Kamerdebat over Nieuw Guinea van Dins dag. staat Nederland voor de dreiging van een kabinetscrisis, op zijn minst voor het waar schijnlijk aftreden van dc minister van Bui tenlandse Zaken, mr D. U. Stikker. De voorman der VVD, mr Oud, bad gister middag, namens zijn fractie, bet vertrouwen in de Regering opgezegd. Op zichzelf was dit, na hetgeen in hel afgelopen jaar is geschied, niet zo'n verrassing. Maar thans werd minis ter Stikker, dc oprichter van de VVD, niet langer ontzien. Dc heer Oud betreurde het dat zijn aanval zich mede moest richten tegen een geestverwant, die zijn fractie in bijna alle opzichten waardeerde. „Niet, dat ik hem minder genegen ben," zo zei mr Oud, „maar het behoud van de zuiver constitutionele ver houdingen is mij méér genegen." Wat dc VVD het kabinet in het bijzonder kwalijk nam, was, dat het zonder overleg met dc Kamer, zijn standpunt teil opzichte van Nieuw Gui nea gewijzigd had. Op dit punt wilde dc VVD dan ook haar afkeuring uitspreken. Het werd echter een motie, waarin slechts teleurstel ling over de gang van zaken werd uilgespro ken. Prof. Rommc poogde dc zaak nog te red den door op dit verschil te wjjzcn. Mr Oud verzocht echter opnieuw het woord om mede tc delen, dat hy van die aankleding niet was gediend; hij wilde over zijn motie geen mis verstand laten bestaan. Zij bedoelde kortweg afkeuring uit te spreken. Zo brak Dinsdagnacht, omstreeks twee uur. het dramatisch hoogtepunt in de Ridderzaal aan. Mr Stikker, die de ganse avond met een opgewonden gelaatskleur had zitten schrijven cn druk met zijn ambtgenoten, vooral do heren Drees en Van Schaik had overlegd soms in de ministerskamer, soms achter de regeringstafel vroeg het woord. Niet om zich in het Nieuw Guinea debat tc mengen. Hjj had juist zolang mogelijk op een dui delijke verklaring van zijn geestverwanten gewacht, aleer In het openbaar ccn mededeling te doen, die, naar zijn zeggen, verstrekkende gevolgen kon hebben. Zie verder pag. 3 ROTTERDAM Dc daders van de roofoverval op de Eendrachts- weg zijn nog steeds spoorloos De recherche heeft inlichtingen inge wonnen m New York. In Amerika zijn namelijk diamantensmokkelaars aangehouden. Een van deze smok kelaar? zou zijn opgestegen van Schiphol, zodat de mogelijkheid be staat, dat het hier de daders be treft van de roofoverval in de ..Ikoon". Vooralsnog acht de recher che oeze mogelijkheid echter klein, doch in ieder geval heeft zij in New York foto s \an de aangehouden diamantsmokkclaars verzocht, als mede een omschrijving van de in beslag genomen juwelen. Regering ucl bereid lot veroordeling open f tr*d tikete enon M ens W jasser colferp- ristru^j 2381. rtrecH'- nwoo-Tj oeken] van Chinese interventic (Van onze correspondent te Londen) LONDEN. Op de eerste dag. dat het parlement na het Kerstreces bjjeen was heeft eerste minister Attlee gisteren ccn belangrijke 0Acr Kore* afgHcgd. Deze >crklaring was een bevestiging van ■Jes. e 101 dusver door de regerine gevolgde politiek van matiging en voor- belle htlgheid in liet Koreaanse conflict. ..Wij rijn", zei Attlee. ..van mening. t de Verenigde Naties op dit ogenblik niet een nieuwe en belangrijke ---^llssing moeten nemen". i Meer dan 300 doden in dc Alpen ZURICH. Het dodencijfer, als gevolg van de lawines in de vier Alpenlanden, is tot boven de 300 gestegen, terwijl Zwitserland hoop vol verklaart, dat het gevaar voor bij is, doch Oostenrijk cn Italië nog voor nieuwe ongelukken vre zen. Het is nu al de zesde dag. dat in West-Oostenrijk en Noord-Italië de lawines neerkomen en nog nooit heeft men in de Alpen een ramp van dergelijke omvang meege maakt. In laatstgenoemde streken zijn meer dan honderdduizend hel pers gemobiliseerd om naar slacht offers te zoeken cn te helpen bij de haastige evacuatie van de be volking uit dalen die nog steeds bedreigd worden. De laatste cijfers zijn: Oostenrijk 168 doden of reeds lang vermisten, die men officieel heeft opgegeven en nog eens 44 die de afgelopen twee dagen vermist worden en vermoedelijk ook wel het leven hebben verloren. Zwitserland: 82 doden, 20 ernstig gewonden: Italië: 32 doden, 35 ge wonden; Frankrijk: 3 doden. resolutie besprekende, die door de Amerikanen bij de Ouo commissie is ingediend. s iti hij. dat de regering het natuur- c eens was met het voorstel om "THr1 commissie van goede diensten t2i;r te stellon. waardoor een werk- Ooi S zou zijn geschapen, waarmee mogelijkheden van een rege- van het geschil door onder- ^ndelingcn onderzocht kon wor- Eveneens erkende de regering feden van de situatie in Korea dtö*3 was het eens met het veroorde- hurc4 van ^9 Chinese interventie ter n dersteuning van een agressor, die doeleinden der Verenigde Naties -b belemmerd en tegengewerkt, de c*faar wij geloven, niet", besloot erer g «j cerd. -__üaA Attlee. ..dat het reeds tijd is voor het overwegen van verdere maat- regelen. Zulks te doen zou implice ren, dat wij dc hoop op het he reiken van een vreedzame regeling hebben opgegeven en dat hebben wij niet". Uit deze verklaring wordt hier algemeen opgemaakt, dat de instruc- j 5 ties, die gisterochtend na een nieu- 1 - we kabinetszitting aan de Britse 1 vertegenwoordiger in Lake Success - zijn gezonden, inhouden, dat hij af- zonderlijke stemmingen over de ver- schillende paragrafen van dc Ame- S rikaanse resolutie moet zien te ver- f krijgen en tegen de sanctieparagraaf zal moeten stemmen. I Licliie vorst Weersverwachting geldig van Woensdagavond tot Donder dagavond: Overwegend droog weer met plaatselijk mist. Overigens overdrijvende wolkenvelden af- gewisseld door opklaringen. Vannacht op vele plaatsen lichte vorst, morgen overdag temperaturen op de meeste plaatsen enkele graden boven het vriespunt. 25 Jan. zon op 8 32 onder 17.14; j maan op 19.53 onder 09.44. (Van onze correspondent) WINSCHOTEN. Dc strijd tegen het water in Zuidbrork bereikte Dinsdagavond zijn hoogtepunt toen de Oostelijke kanaaldijk het begaf cn er een gat van ongeveer 1.25 meter in het wegdek sloeg, waardoor het water uit het boordevolle Muntcndammerdicp met geweld dc oostwaarts gelegen polder binnenstroomde. Zó groot was het geweld van het water dat ccn lege praam door het gat werd gesleurd en in een ommezien in de polder was verdwenen. Een andere schuit, beladen met zware potklei, sloeg eveneens door het gat cn bleef enkele tientallen meters verder in dc polder steken. Het ziedende cn kokende water bood een angstig schouw spel. Hel sleurde de twaalf stalen balken, die enkele uren tevoren tegen dc dijk waren geheid, mee naar de diepte, zodat daarvan in ccn ommezien nog slechts ccn meter boven water uitstak. Niet alleen het water in het Muntendammerdiep maar ook dat in het Winschoterdiep van Win schoten tot Waterhuizen daalde zienderogen en was in Winschoten reeds om elf uur 's avonds 40 cen timeter gezakt, hetgeen vanzelf sprekend groot ongerief opleverde voor de scheepvaart. De autoriteiten van het water schap De Munthe en van de provin ciale waterstaat, alsmede de militai ren uit Assen, Groningen. Zuidlaren en Steenwijk stonden voor ccn on begonnen taak. Het water was niet in zijn enorme vaart te stuiten Er werden dan ook geen pogingen on dernomen om het gat tc dichten, maar wel waarschuwde men de be woners van de naaste omgeving om zich voor evacuatie gereed tc hou den. Met geweldige snelheid stroom de het water door de polders en zet te in een ommezien honderden hec tare blank. De doorbraak van het wegdek was niet alleen voor de mi litairen maar ook voor de betref fende autoriteiten ccn grote ver rassing. Men was namelijk de ge hele dag bezig geweest om de gaten in de dijk en het wegdek met puin en zandzakken te dichten. Voorts liet men met z.g. onderleggers (pra men met kleppen in de bodem) op bepaalc plaatsen bakken klei zak ken cn met een heimachine dreef men palen in de weg om de duiker aan de oostkant af te sluiten. Deze werkzaamheden vorderden goed, zodat men omstreeks vijf uur er in slaagde de oostelijke damwand aan te brengen Men was tevreden over hetgeen tot stand was gebracht en men sprak zelfs over de mogelijk heid de soldaten naar hun kazernes terug te sturen Men besloot echter de soldaten nog voor één nacht te laten waken. Om'kwart over vijf kreeg burge meester Steenhuis van Zuidbroek die juist in huis was teruggekeerd, de telefonische mededeling, dat het wegdek scheuren vertoonde Een kwartier later begon het tc zakken en een half uur later stroomde de kokende watermassa dc polder in. Hoewel men aan dc westkant de polder zo zwaar heeft versterkt dat doorbreken onmogelijk wordt ge acht. staan hier nog steeds vele boerderijen cn huizen midden in het water, dat ongeveer 300 hectare land blank zctlc. Hij stelde het op prijs, dat de heer Romme de VVD tot een duidelijke verklaring had gebracht over dc motie die z.i. een onduidelijke aan sluiting aan de rede van haar in diener was geweest. Maar tegelijker, lijd bracht deze verklaring hem in een uitermate moeilijke positie, ook al verkreeg zij geen meerderheid De VVD keurt blijkbaar in zo sterke mate het beleid der regering af. dat zij zelfs verklaart geen waarde te hechten aan een belofte van minis ter Van Maarseveen dat dit kabinet de souvereiniteit over Nieuw Gui nea nimmer zal overdragen. Een minister van Buitenlandse Zaken, zo zei de heer Stikker, moest haast nog meer dan een ander het vertrouwen genieten, soeciaal van degenen, die men gemeenlijk zijn politieke vrienden noemt. De heer Stikker stak niet onder stoelen of banken, dat hij nauw bij het Nieuw Guinea-bclcid betrokken was ge weest. Daarom meende hij aan de motie-Oud gevolgen te moeten ver binden als zii tenminste door de VVD werd gesteund en al verwierf zij. wat iedereen trouwens verwacht, geen meerderheid. Hij grondde deze beslissing od de aard van het huidig kabinetprogramma, dat beoogde de medewerking van vier partijen, waaronder de WD te verkrijgen. Dit weerhield minister Stikker niet. scherp uit te spreken, dat hij het niet eens was met zijn geestverwant Oud. ..Zonder paniek te zaaien." zo zei hij, ..heb ik vorige week gewezen op de ernst der wereldsituatie. Het is zeer gevaarlijk, daarin een kabinets crisis uit te lokken, vooral wanneer daarin een richtlijn voor de oplos- sing ervan ontbreekt." Desniettemin I meende hij z.ijn zware taak niet te kunnen voortzetten, als hem uit dc I stemming over de motie zou binken. I dat de VVD zijn beleid niet langer wilde steunen Dc stemming over dere en nor I drie andere moties werd na deze ontboezeming echter bepaald op Woensdagmiddag-. Het slot van deze strijd tussen mr Oud en minister Stikker bleef dus deze nacht uit. Maar in de wandelgangen van de Ridderzaal kon men meteen al ver nemen dat de VVD niet voornemens was terug te wijken. Als dit gerucht juist Is, staat de ontslagaanvrage van mr Stikker voor de deur en naar deze liet doorschemeren, ook die van het kabinet. Zie verder pag. 3 Rij 11 bij Bonn buiten zijn oevers BONN. Dc Run is verscheidene plaatsen tussen Keulen en Bonn buiten zijn oevers getreden. In Bonn beeft het Rijnwater bijna de tuin van het parlementsgebouw bereikt, dat dicht bij de rivier is gelegen In Keulen zijn dc kelders van enige dichtbij de rivier gelegen huizen onder water gelopen. Voorlopig be staat er nog geen gevaar voor de scheepvaart. Het water stijgt even wel met ongeveer twee centimeter per uur. Zwaar beschadigd door de enorme klap waarmee het toestel tegen een betonglooiing sloeg, ligt hier de eerste van de zes Catalina's, die dc Nederlandse Marine in Amerika heeft gekocht. Toen het toestel Dinsdagmiddag aankwam, misluk te de waterlanding op de Oude Maas bij Zwijndrecht. De Ameri kaanse bemanning kwam er heel huids af. ALS moeder natuur heeft willen richten over de gedragingen van mr Oud cn mr Stikker in dn kamerdebatten van gisteravond, dan heeft de eerste veel slechter gesla pen dan de tweede. Dan heeft een verantwoordelijkheid hem bekropen, die geen ander in Nederland op het ogenblik in zo n mate draagt en die niemand, wie het nadenken niet tot een te grote inspanning is geworden, hem benijden zal: de verantwoorde lijkheid voor een kabinetscrisis „hic et nunc", op dit tijdstip en op deze basis. Het beginselverschil tussen de pf>- liticus en de staatsman. ligt mede hierin, dat de eerste ..een" kabinetscrisis, maar de tweede slechts een gerechtvaardigde ka binetscrisis veroorzaken zal. Ge meten aan dat latje is mr Oud stel lig een politicus, stellig geen staats man. Men kan ook langs een andere weg gemakkelijk geraken tot de conclusie dat een kabinetscrisis hier cn nu door alle staatsmanswijsheid hartgrondig moet worden verwor pen. De verantwoordelijkheid van Nederland houdt vandaag minder dan ooit op bij dc grenzen van ons kleine land. Zij strekt zich uit over alle wereldproblemen. Niet alleen omdat wij ons sterk hebben ge maakt om die problemen, in aller lei internationaal verband, van Ver enigde Naties tot Benelux, mede op te fossen, maar ook omdat dc feite lijke ontwikkeling van de wereld aan onze isolatie cn daarmee aan de mogelijkheid van geïsoleerde ka binetscrisissen voor goed een ein de heeft gemaakt. Terwijl gister avond dé Nederlandse Tweede Ka mer mr Oud met gevelde deRen op mr Stikker zag afrennen, voerde generaal Eisenhower beslissende be sprekingen over Europa's verdedi ging. matte Lake Success zich af in hot zoeken naar ccn uitkomst uit de Chinees-Russische-Amerikaanse cri sis. die nog altijd ccn duidelijk oor logsgevaar op haar achtergrond heeft slaan, en barstte in Den Haag de bom van de organisatie der Ne derlandse defensie, door het ge dwongen heengaan van generaal Kruis, dat zijn betekenis ontleent aan het naar buiten treden van het gruwelijk tekort aan samenwerking, dat sedert vijf jaar één lijn trekken tussen kabinet en generale staf heeft belet. Onder zulke omstandig heden kan men zich alleszins span ningen om binnenlands-politieke vraagstukken denken, alleszins ver plaatsen in de bestaanbaarheid van meningsverschillen tussen de VVD en mr Stikker, over bepaalde stuk ken van regeerbeleid. maar men kan niet menen, dat er in die klei ne sfeer plaats is voor de grootste consequentie: het beentje lichten van het kabinet. Ih R is een derde weg. waarlangs eenzelfde conclusie gemakke lijk wordt bereikt. Terwijl de politi cus zich gaarne bekommert om het negatieve deel van een crisis dat is: om het doen verdwijnen van een zittend ministerie zal de staats man zich bovenal laten dringen door overwegingen van positieve aard. Hij zal zich afvragen, wat er op een crisis volgen moet cn vooral wat er op volgen kan. Hij zal zijn actie af meten naar het antwoord op de vraag, wolk politiek alternatief ligt voor de hand. indien ik het huidige kabinet de doodsteek geef? Stellig gaf zich gisteravond zowel de heer Schouten als de heer Tilanus reken schap van het verschijnsel, dat men op die vraag onder de huidige om standigheden geen ander antwoord geven kan dan: géén. Dat men zich niet veel mècr denken kan dan een personenwisseling op min of meer grote schaal of zoiets als een „Nieuw Zie verder pag. 3

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1951 | | pagina 1