Moordrecht weeft tapijt voor
Utrechts raadhuis
Het geheim van drie
vrouwen
BERT BRECHT
lurieus maar aanvechtbaar
boek over Bach
1 antal arbeidsuren 3744
aantal knopen 983.970
Zachtgroen is
hoofdkleur
PTT beloont moedig
optreden met
promotie
„*n Jantje op het gladde pad*
deze week in City
.King Kong in
..Rembrandt
Schilderijen worden
onderzocht op
echtheid
_in conflict met Stalinistische lijn
Zaterdag 19 Mei 1951
(Van een onzer verslaggevers)
MOORDRECHT. Zachtgroen is de dominerende kleur van het grote,
jaie Deventer-tapijt, dat in de Koninklijke Verenigde Tapütfabrieken te
Dordrecht met de hand is geknoopt en dat de hal van het Utrechtse stad-
jis binnenkort bij zijzondere gelegenheden zal sieren. Zes meisjes
Dna van Zanten, Janny v. d. Heyden, Janny Schilt, Adri Hoogewaart.
arie Lussenberg en Annie de Lange hebben er dertien volle weken
b gewerkt. In totaal vergde het knopen van het tapijt 3744 arbeidsuren!
Per vierkante meter zijn 21.025 knopen gelegd, dus in het gehele kleed.
A 5.20 meter breed en 9 meter lang is, 983.970! Tweehonderd vijf en ze-
atig (275) kilo van de beste kwaliteit wol, die „motecht" is gemaakt, is
in verwerkt.
De foto geeft maar een vage in
druk van het fraaie tapijt, dat de
K.V.T. te Moordrecht voor de
Utrechtse stadhuishal hebben ge
maakt. Het kleed is zo zwaar
het weegt 275 kilo! dat acht
man het moesten versjouwen om
onze fotograaf gelegenheid te ge
ven er een plaat van te maken.
Dit is het enorme weefgetouw van
de K.V.T. te Moordrecht, waarop
het tapijt voor de Utrechtse stad
huishal is geknoopt.
ie hoofdontwerper van de K.V.
de heer C. P. Koevoet, tekende
in overleg met B. en W. van
■echt het patroon van het
ïjt. De dominerende tint is om-
imd door een goudkleurige
ok. waarin oud-roze bloem-
iefjes zijn verwerkt. De rand
;an een iets donkerder kleur
en. In de middenpartij zijn
derkransjes geknooDt n em-
Estijl. In de hoeken van het
ed prijken vier sierlijk gesty-
leerde wapens (in rood en wit)
van de stad Utrecht.
De heer Koevoet heeft er naar
gestreefd het tapijt aan te passen
aan de sfeer van de stadhuishal
cn hij is daarin, naar onze mening,
zeer geslaagd. Het kleeJ is rustig
van tinten en vlakverdeling er
zal zonder op te vallen de
hul van ons raadhuis een zeer
bijzonder cachet geven. Tezamen
met de prachtige kronen en
de nieuwe indirecte verlichting
zal nu de ontvangstruimte van het
stadhuis uitermate geschikt zijn
om officiële bezoekers welkom te
heten.
Nog scheren
Het tapijt is deze week voltooid.
'andts Buys geeft in ieder geval blijk van
grote kennis van zaken
nds de Bachrenais-
ce in de eerste
ft van de vorige
\v zijn ontelbare
iragen geleverd tot
kennis van persoon
werk van Joh. Seb.
:h.
'x waren biografen
musico-grafen, die
ïierswerk verricht
er waren er die
j»hts kwamen tot
hif min of meer res-
^Ktabele herordening
het materiaal, dat
P.a!fcs vergaard was.
lin®Js wij nu, na ruim
eeuw Me balans
diaken constateren
'berlj met verbazing
met ontzag
de onmetelijke
rlieilzijdigheid van
wijfjh's werk dat
lang niet het ge-
terrein ontgonnen
'.o kon bij Stafleu
liden) een studie
Brandts Buys
de Passies van
|h verschijnen, wel-
iank zij de omvat-
Iheid en de aan-
ing der problemen in haar
t geheel nieuw is.
volfiet lijvig boekdeel verraadt de
buifTikwekkende kennis van zaken,
rover de auteur beschikt en de
'me studie, welke er aan ten
idslag lag. Dit nu houdt een
CF aar in; het is een boek voor
rlanjreen en onder de lezers zul-
er slechts weinigen zijn, die
vaak briljante maar soms
wat misplaatst studentikoze
ijftrant kunnen weerstaan en
isch de geboden stof besehou-
ls ook al adviseert de schrijver
lozers er vooral een eigen me-
con; op na te houden, er in alle
.heidenheid op rekenend, dat
in een gedeelte van zijn betoog
paden der juistheid verlaten
ïctf Overal in het boek vindt
talew kleine tegenspraken en grote
;aarschijnlijkheden.
jet meest storend is voor mij
er dat Brandts Buys op nog
orde oldoende gronden een bepaalde
osit" irie omtrent het een of ander
zige: ouwt en dan alle andere ge-
h oïjiten en gegevens dusdanig
endt toevallig gelukkig,
wel geforceerd, maar soms
terecht om de juistheid de-
theorie te bewijzen.
GOOCHELEN MET CIJFERS
aartoe kan men zijn gegoochel
cijfers rekenen. Niemand zal
nen of willen ontkennen, dat
strenge muzikaal-arehitectoni-
ordening bij Bach zich in re-
cundige grootheden laat uit
een. De juiste verhoudingen,
se men al luisterend ervaart,
it men ongetwijfeld in klare en
foudige getallen kunnen terug-
Maar Br. B. benadert deze
oucf; -n van uit een verkeerde hoek.
uikjedit werk had hij mi. moeten
taan met het aanduiden van
problemen. De speculatieve
'tering van deze maten heeft
!en zin voor vakmusici en al-
1 voor muziekanalysten.
*ken raken, zonder Br. B.'s
"Ode te doorzien, te gemakke-
ov
ege t
mee
lifte
CJi
an h
e
looï
brac!
wor-
P
lijk onder de indruk, waardoor zij
óf een onjuiste kijk op de muziek
analyse krijgen óf zich verder dan
ooit van Bach verwijderd voelen.
Op het punt van verstand
en gevoel in de muziek zijn de
meeste muziekliefhebbers erg
kwetsbaar en beslist anticerebraal
ingesteld Het zou de musicografie
in discrediet kunnen brengen. Het
doel dat Br. B. zich stelde: de
mens te tonen in zijn wonderbaar
lijke veelzijdigheid, met een onge
wone intuïtie en beheersing der
materie, wordt voorbijgeschoten,
vrees Lk. Op zich zelf houdt dit
alles geen gebrek aan waardering
in voor de bijzondere prestatie van
deze uitmuntende Bach-kenner
Slechts de vorm der publicatie is
in dit opzicht geen synthese dei-
bedoelingen geworden.
Het rijk uitgegeven boek bevat
naast een curieuze en uiterst
waardevolle technische wegwijzer,
een ontwikkelingsgeschiedenis van
het genre, een bespreking van
Bach's verschillende Passies, waar
bij werkelijk alle zijden belicht
worden, zij het dan op de boven-
aangegeven wijze juist of minder
juist. Vele illustraties en talloze
notenvoorbeelden verluchten het
geheel. Kortom een niet geringe
Nederlandse bijdrage!
HENK STAM
Het moet alleen nog worden ge
schoren, hetgeen gebeurt op een
ingenieuze machine, die wij tijdens
ons bezoek aan de K.V.T.-fabrie-
ken te Moordrecht in werking
hebben gezien, voorgelicht door de
heren Koevoet en De Haan. Men
vertelde ons, dat de K.V.T. bin
nenkort begint met het vervaardi
gen van enige grote kleden voor
de republiek Indonesia. Het groot
ste zal 7 x 21 meter meten; het
wordt in één stuk geknoopt.
Volgende week komt het kleed
voor Utrecht geheel gereed. Het
wordt dan per auto naar de
Utrechtse firma Bosselaar ge
bracht, die als tussenhandelaar
fungeert. En over een paar weken
zal het kunnen prijken in de grote
hal van het Utrechtse stadhuis.
Nederlandse Bioscoopbond
geverbaliseerd
(Eigen berichtgeving)
DEN HAAG. De economische
controledienst heeft proces-verbaal
opgemaakt tegen de Nederlandse
Bioscoopbond in verband met de
weigering van deze bond zijn be
drijfsregeling bij het Kartelregister
te doen inschrijven. De rechter zal
nu moeten uitmaken of hier inder
daad sprake is van kartelvorming.
Deze kwestie hangt hiermee sa
men dat de Nederlandse Bioscoop
bond kort na de bevrijding het be
sluit heeft genomen, geen enkele
Duitse film, vervaardigd in de pe
riode van 1933'45 ooit weer in
vertoning te brengen. Desgevraagd
weigerde de bond ontheffing van
dit verbod.
„The Shelter" is een tehuis voor ongehuwde jonge moeders, ergens in
Amerika. Daar worden op één dag drie jongens geboren, waarvan de
moeders noodgedwongen afstand doen. En daarna keren z\j terug in
het gewone leven, dat voor elk der drie zyn loop neemt. Tot op een dag
een vliegtuigongeluk geschiedt, waarbij slechts een kleine jongen er het
leven afbrengt, terwijl zjjn pleegouders omkomen. Uit dc courantenberich
ten blükt, dat de kleine boy een uit de inrichting „The Shelter" geadop
teerd kind is, wiens geboortedatum cn jaar gelijk zijn aan die der drie
kinderen. Dus staat het voor ieder der moeders vast, dat er één kans is
op dc drie, dat de kleine vliegtuigpassagier haar zoon is.
mnmoÉnmi ongeluk heeft plaats gehad
op een vrijwel ontoegankelijk berg
plateau en terwijl moedige bergbe
klimmers pogen het kind van het
plateau te redden, ontmoeten de
drie vrouwen elkaar op het centrale
punt, vanwaar de opstijging plaats
vindt.
Een buitengewoon knappe indeling
van de filmprent maakt het moge
lijk het leven der drie jonge vrou
wen vóór en na de geboorte van
haar kind te aanschouwen. Zeer
goed uitgebeeld zijn de verschillen
de reacties, die de vliegtuigramp bij
haar teweegbrengt.
Van een diep-menselijk gevoel ge
tuigt ten slotte de oplossing, die men
voor c"t dramatisch gebeuren heeft
gevonden.
Wij aarzelen niet. deze film het
praedicaat uitmuntend toe te ken
nen. waarbij we zelfs in aanmerking
willen nemen, dat de situatie door
het gebeuren ontstaan, wel niet zo
heel waarschijnlijk is. Toch is het
niet alleen het spet van de hoofdfi
guren. dat deze film zulk een bij
zonder relief geeft, maar ook de
zuiver-menselijke reacties. zowel
kwade als goede, die het geheel tot
leven brengen. De figuren in deze
rolprent vertonen een duidelijke
achtergrond, zij hebben meer gees
telijk perspectief, dan Hollywood
als regel laat zien.
Technisch is de zaak prachtig ver
zorgd. Veel kleine scènes houden
het beeld voortdurend levendig. Wij
wijzen slechts op de uitbeelding van
de radio-reportage, die om de ge
beurtenis ontstaat.
Het spel der drie vrouwelijke
hoofdfiguren is van een bijzonder
gehalte. Wij noemen hier de namen
Eleanor Parker, Patricia Neal en
Ruth Roman.
Robert Wise voerde de regie en
zij was geheel in overeenstemming
met deze waardevolle productie.
Deze film moet men gaan zien.
DEN HAAG De directeur-gene
raal der PTT heeft de employé der
de klas G. Th. G. Böhmers te De
nekamp bevorderd tot kantoorhou
der in Dwingelo (Dr.) Hy heeft deze
promotie te danken aan zijn moedig
optreden tijdens een overval op het
postkantoor Denekamp. enige tijd
geleden. Hij was op een avond al
leen op het kantoor toen een in
dringer met een revolver binnen
drong en van hem eiste dat hij de
kas zou overhandigen en toen dit na
lang treuzelen gebeurd was, dat B.
in de kluis zou gaan. De heer Böh
mers zag toen op een moment, dat
de aandacht van de indringer werd
afgeleid, kans hem te bespringen
en hem zo toe te takelen, dat de
bandiet zich overgaf. Het geld lag
over het hele lokaal verspreid, doch
werd tot de laatste gulden terugge
vonden.
Kon. Middenstandsbond
congresseert in Delft
DEN HAAG. De Koninklijke
Nederlandse Middenstandsbond
houdt op 22, 23 en 24 Mei a.s. in
Delft zijn jaarlijks congres. Het
congres wordt in Delft gehouden
ter gelegenheid van het 65-jarig
bestaan van de Delftse Handels
vereniging. De algmene ledenver
gadering wordt op 23 en 24 Mei in
Stads-Doclen gehouden. Dinsdag
22 Mei is er een reunie-avond en
23 Mei een feestavond.
Cornel Wilde op ski's, een dol
dwaze scène uit dc geestige film
„Swiss Tour" ('n Jantje op het
gladde pad).
Na de laatste oorlog verbaasden
enkele kleinere Europese landen,
die tot dusverre op het gebied van
films hier geen naam hadden, ons
met eerste klas werken. Zo kwam
Denemarken bijvoorbeeld met „De
Rode Aarde" voor de dag cn Zwit
serland met „De laatste kans" en
„Marie Louise". De maker van de
twee laatste films was Leopold
Lindberg.
We zien deze naam nu staan bo
ven een nieuwe Zwitserse film van
wel ee:. heel ander genre, die on
der de naam ,,'n Jantje op het
gladde pad" deze week in City
wordt vertoond.
Het verhaal is simpel: een aan
tal Amerikaanse soldaten brengt
enkele verlofdagen door in het
Zwitserse wintersportoord Zer-
matt. Een van hen wordt tot over
zijn oren verliefd op een verkoop
stertje uit een horlogewinkel, dat
daar ook aan het wintersporten is.
Het noodlot heeft de Amerikaan
echter bovendien nog een zeer aan
trekkelijke juffrouw op zijn dak
gestuurd, die met uitgebreide bij
zonderheden beschreven staat in
de tips over Zwitserland van vroe
gere verlofgangers. En net wan
neer onze held het eens is gewor
den met zijn verkoopstertje komt
HAAGSE
DANST IN
LONDEN
IT is me
vrouw An
nie Wayan uit
Den Haagdtc
op het ogen
blik de aan
dacht trekt in
Londen met
haar candle-
dance" ofwel
haar „kaarsen-
dans", die zij
uit Sumatra
heeft geïmpor
teerd. Mevr.
Wayan treedt
op het ogen
blik op op de
danstentoon-
stelling, die is
georganiseerd
door de Royal
India-Pakistan
en Ceylon So
ciety in South
Kensington
(Londen),
het andere meisje, dat door alle
Yanks achterna wordt gezeten,
roet in het eten gooien. Zij kan de
idylle wel tijdelijk verstoren,
maar we zijn langzamerhand wel
zo in dit genre films thuis, dat we
ook van te voren weten dat alles
op zijn pootjes terecht komt, wan
neer er maar genoeg meters cellu
loid door de projector zijn ge
draaid.
De hoofdrol in deze Zwitserse
film wordt gespeeld door de hier
niet onbekende Amerikaanse ster
Cornel Wilde, Josette Day en Si-
mone Signoret staan hem ter
zijde.
Wat met filmtrues Is to bereiken,
wordt dit weekend overduidelijk ge
demonstreerd In de film .King Kong"
die tot en met Maandag in het Rem
brandt Theater draait. Een koloES-nl©
Ocrang Oetang. die een mens in rijn
klauwen houdt gelijk wU een strootje,
bezorgt de filmbezoekers menige ril
ling en bovenal veel sensatie. Bijzon
der interessint zijn do opnamen van
King Kong ap een hoge wolkenkrab
ber in New York. waar hij was ten
toongesteld cn zich van zijn boelen
had bevrijd. Een «quadrille van vier
vliegtuigen maken tenslotte een eind
aan het leven van dit bovennatuurlijke
beest.
(Eigen bericht)
ROTTERDAM. De Officier van
Justitie in Rotterdam, heeft Don
derdag besloten twintig schilderijen,
welke geruime tijd geleden bij de
Rotterdamse veiling Van Marle, De
Stille en Baan in beslag werden ge
nomen, door het gerechtelijk labo
ratorium te 's-Gravenhage nader te
laten onderzoeken. Er bestaat ern
stige twijfel aan dc echtheid van do
signatuur welke op deze schilde
rijen is aangebracht. Meer dan der
tig andere schilderijen, die bij de
zelfde gelegenheid in beslag geno
men zijn. zullen door dezelfde be
schikking aan dc eigenaars worden
teruggegeven.
De schilderijen, die aanvankelijk
waren ondergebracht in het ge
bouw van de Rotterdamse griffie,
bevonden zich reeds geruime tijd in
bergruimten van het directoraat-
generaal van politie te "s-Graven
hage. in verband met het nijpend
ruimtegebrek op de Rotterdamse
I griffie.
- na vele gunsten en volledige vrijheid in Sowjet-Berlijn
HET GEVAL van de Duitse toneelschrijver Bert Brecht is het re
centste en misschien het meest instructieve voorbeeld van het
welhaast onoplosbare probleem, waarvoor de Stalinistische vredescam
pagne een groot scheppend kunstenaar stelt, die terzelfdertijd een con
sequent en overtuigd Marxist is en dat wenst te blijven. Onder de
thans levende Duitse dramaturgen vormt Brecht een klasse op zichzelf.
Hij is de begaafdste en verbeeldingrijkste regisseur van het tegenwoor
dige Duitse toneel en de enige echt revolutionnair onder zijn toneel
theoretici.
Zijn knappe en inslaande bewerking van John Gay's Beggar's Opera
(Driestuivers Opera) met muziek van Kurt Weill, verschafte hem in
de tijd voor Hitier een internationale reputatie. Maar zijn belangrijkere
werken, de meeste in verbanning in Frankrijk, Finland en Amerika
geschreven, zoals Moeder Courage en haar Kinderen, Master Puntila,
Galileo Galilei cn De Kaukasische Krijtkring, zijn buiten Duitsland
nog veelal onbekend.
Getuigenis-avond
Dinsdagavond 8 uur houdt de Af
deling Utrecht van „Kerk en Vre
de" in de Pieterskerk een Open
bare Getuigenis-avond, waar Ds. Kr.
Strijd, Ned. Hervormd predikant '.e
's-Hertogenbosch hoopt te spreken
over: „Moeten wij mogen wij
herbewapenen? Wat dan0" Mevr.
L. A. de Vries—Stolp (Sopraan)
verleent vocale medewerking.
DE FLUWELEN HANDSCHOEN
Op Maandag 21 Mei a s. zal de Haac-
schc Comedie directie Cees Laseur en
Paul Steenbergen één enkele voorstel
ling ge\en van „De Fluwelen Hand
schoen" (The velvet glovel van Rose
mary Casey, in de Stadsschouwburg.
BRECHT is een doorgewinterd
Marxist, hij is nauw verwant
geweest aan de Communistische
Partij, hoewel hij gedurende de af
gelopen vijf en twintig jaar geen
daadwerkelijk lid is geweest. Sinds
hij. nu drie jaar geleden, uit zijn
vrijwillige verbanning terugkeerde,
werkt hij in de Sowjct-sector van
Berlijn, waar hij zijn eigen troep
heeft gevormd en de feitelijke
eigenaar is van het vroegere theater
van Max Reinhardt.
Brecht verklaart steeds, dat het
allemaal de schuld is van dc Ame
rikanen. die zijn terugkeer zoveel
bureaucratische belemmeringen in j
de weg legden, dat hij ten einde
raad dc kortere Russische weg
koos. Of dit nu waar is of niet, het
is veelzeggend, dat de slimme, han
dige Brecht. die bovendien uiterst
individualistisch en onafhankelijk
is. nooit openlijk ziin verbondenheid
met president Pieck en de Oost-
duitsc Republiek heeft laten blij
ken. Hij heeft zich steeds afzijdig
gehouden althans in de ogen van
het prote publiek van de Sowjet-
autoriteiten. Hij heeft nooit de tradi
tionele reis naar Moskou gemaakt
is nooit lid geweest van het Verbond
van Schrijvers, hij zit in geen enkel
comité en ondertekent geen mani
festen Hij nam niet deel aan de
talrijke culturele c.i vredescongres
sen. die de Russen in de afgelopen
drie jaar hebben gehouden, maar
stond er op dat ziin troep meeging
op tournee door Wcst-Duitsland en
hij ging rustig voort met het regis
seren van zijn eigen stukken in
Zwitserland.
Het was waarschijnlijk zijn grote
artistieke reputatie die 'tem in staat
stelde zijn eigen zin te doen De
Duitse communisten zijn bijzonder
met hem ingenomen. Zij verleenden
hem alle mogelijke gunsten, die hem
een volledige vrijheiu om te werken
garandeerden; men stond hem vrij
heden toe, die verder niemand in
Sowjet-Berlijn geniet. Tengevolge
daarvan behaalde Brecht in de af
gelopen drie jaar het ene succes na
het andere en hij werd langzamer
hand een factor van grote artistieke
en politieke betekenis. Wat Brecht
verder zou doen was een vraag
waarop het antwoord niet alleen
voor het toneel betekenis had: het
was een toetssteen hoe ver iemand
kon gaan.
P)EGENEN DIE VOORSPELDEN
dat Brecht eens „alles zou
doorzien". Pieck en Grotewohl de
rug zou toekeren en zich naar het
Wésten zou wenden, heeft hij te
leurgesteld. Maar nu heeft hij tegen
deze mannen „stelling gekozen" in
omstandigheden die e en leerzaam
als onvoorzien zijn. Het ging om
zijn nieuwe opera De Berechting
van Lucullus. oorspronkelijk ge
schreven in 1932 als luisterspel en
later getoonzet door Paul Dessau.
De opera beleefde zijn eerste en
enige opvoering in de door de Rus
sen gecontroleerde Berlijnse Opera
op 17 Maart jl.
De inhoud is als volgt. Lucullus
de grote Romeinse generaal is ge
storven en moet op de overgang van
Hades naar Elyseum voor een
schimmenrechtbank verschijnen om
zijn gedrag op aarde te rechtvatr-
digen voor hij het rijk der gezegen
de geesten mag betreden. De veld
heer. die voor Rome „het Oosten"
in wrede, met agressie en uitbuiting
gepaard gaande oorlogen veroverde
faalt volkomen zich steekhoudend
te verdedigen. Terwijl hij, steeds
wanhopiger, de heldhaftige feiten
uit zijn loopbaan opsomt, doemen
de slachtoffers van zijn grote daden
op. soldaten en burgers, die zijn be
weringen alle zin ontnemen door
hun beschuldigingen en door de
ontstellende bewijzen van de ellen
de en het lijden dat de generaal
hen heeft aangedaan Alleen zijn
kok en zijn tuinman getuigen voor
hem. De laatste omdat Luculles het
hem mogelijk maakte de kersen
boom in Europa in te voeren. Maar
de kersenboom alleen is niet vol
doende. De rechtbank veroordeelt
Lucullus tenslotte tot de afgrond
van Acheron en de opera eindigt
met het koor: „Weg met hem in het
Niets!"
Zo op het eerste gezicht schijnt
het verhaal niet in strijd met dc
partijlijn. De rechtbank veroordeelt
de agressie-oorlogen legen het Oos
ten en straft de agressor voor zijn
volkomen gemiste kans bij te dra
gen tot een constructieve vrede.
Maar de topleiding van de Socialis
tische Eenheids Partij bekeek het
heel anders. Terwijl dc repetities al
enige tijd aan de gang waren, kreeg
de partij-secretaris. Walter Ulbncht.
plotseling argwaan. Had de slimme
Brecht dit keer niet het onderste
uit de kan willen hebben? Aan de
onvoorwaardelijke pacifistische
strekking van de opera kon geen
twijfel bestaan; maar hield die
strekking automatisch een verster
king van de Stalinistische vredes-
actie in? Dat lag helemaal niet voor
dc hand. De veroordeling van de
aanvalsoorlog die Brecht duidelijk
voor ogen moet hebben gehad,
scheen volkomen teniet te worden
gedaan door zijn sterke propaganda
voor onvoorwaardelijk pacifisme
dat. consequent doorgedacht, onver
mijdelijk in conflict moest komen
met de Russische opvatting van de
„strijder voor de vrede".
Men mocht nauwelijks aannemen
dat Brecht zelf deze controverse
niet had gemerkt: maar als dat zo
was. als hij dus zonder het rond
uit te zeggen het probleem had
willen stellen hoe dc strijd van de
vrede in overeenstemming kon wor
den gebracht met de onvoorwaarde
lijke veroordeling van dc oorlog,
dan was hij deze keer toch te ver
gegaan. Meer nog: weloverwogen
had hij zijn verhaal laten spelen in
de onderwereld, die zelfs door de
stoutste fantasie niet als „realis
tisch" kon worden beschouwd
Bovendien had de opera een niet te
miskennen pessimistische grond
toon. waartegenover niet zoals
moest, een „opbouwende gedachte"
stond. Goed beschouwd was het ge
heel volkomen en verwerpelijk
„Formalistisch". Had Bert Brecht
met zijn grote artistieke gaven <v
zijn ongeëvenaarde reputatie de te
genstrijdigheid willen aantonen van
de Marxistische leer met de com
munistische Dropaganda0 In dat ge
val moest hij een lesje hebben Men
besloot de opera te laten kelderen,
of beter nog: hem voldoende touw
te verschaffen om zichzelf op te
hangen. Brecht uitstoten was onmo
gelijk. Hij moest van het toneel
worden gejouwd door het enige
publiek dat, naar hijzelf steeds had
verkondigd, maatstaf voor hem was.
door de arbeiders.
OP DE AVOND van de première
had de pers (ook de communis
tische partijbladen) geen toegang.
De kaarten waren niet aan het ge
wone publiek verkocht maar uitge
reikt aan selecte groepen van vak-
verenigingsmcnscn. leden van com
munistische jeugdorganisaties en
verwante verenigingen, met dc op
dracht een schandaal uit te lokken,
dat Brecht zou noodzaken hot werk
terug te nemen Maar terwijl Pieck
en Ulbricht in hun loges toekeken,
gebeurde juist het tegenovergestel
de. Een paar joelers voldeden aan
hun opdracht, de rest vergat alles
I om zich heen. meegesleept door de
overweldigende dramatische kracht
van het stuk cn de indringende mu-
I ziek van Dessau: de opera werd een
uitbundig succes!
i Ooggetuigen vertellen, dat Pieck
cn Ulbricht verontwaardigd hun
loges verlieten terwijl het publiek
l wild juichte, klapte en stampte cn
Hoe bij de botsing tussen twee
tegengestelde ideologieën de per
soonlijkheid van de mens zich
nief blindelings bij een van bei
de kampen wil laten indelen, in
het gedrang kan komen, toont het.
conflict van de kunstenaar Bert
Brecht de man die de tekst
van de Driestuivcrsopera schreef
met de Oostduitse autoriteiten.
In het Engelse weekblad The
New Statesman and Nation be
lichtte Peter de Mendelssohn in
een artikel waarvan dit de ver
taling is. de achtergronden van
dat conflict.
-9
Brecht en Dessau die ongetwijfeld
precies wisten wat er aan de hand
was elkaar openlijk op het toneel
omarmden. De volgende dag werd
bekend gemaakt, dat er geen voor
stellingen van Dc Berechting van
Lucullus meer zouden volgen.
De communistische pers schreef
een week lang niets over het inci
dent. Toen nam het officiële partij
blad schrijver en componist onder
handen in een kort maar leerzaam
artikel. ,.De opera,zo schreef de
commentator, „was een experiment,
dat om artistieke en ideologische
redenen gedoemd was te mislukken.
In de tijd dat Brecht de tekst
schreef, zo vervolgde het blad, had
hij misschien gelijk dat hij voor de
strijd tegen het Duitse fascisme de
symboliek van de onderwereld koos
en voor zijn voorspelling van het
onontkoombare lot van alle agres
sors de vorm van de allegorie ge-
brui! te.
Maar zijn buitengewone analystl-
sche gaven zullen hem er ongetwij
feld van overtuigd hebben, dat zelfs
in 1940 deze poëtische parabel niet
langer de historische situatie en
haar ontwikkeling weerspiegelde en
dat ze op het ogenblik zeer beslist
niet aan de werkelijkheid beant
woordt. Het kamp waar men de
wereldvrede wil. met zijn 800 mil-
lioen aanhangers onder het leider
schap van de Sowjet-Unie, is niet
alleen geen „schimmenrechtbank".
maar het bezit de wel zeer reële
macht om alle oorlogshitsers en
misdadigers hier en nu. op deze
aarde te berechten. Wat in het be
gin van de oorlog tegen Hitier nog
te begrijpen was als een uiting van
een verbannen anti-fascistische
schrijver, die in een moeilijke en
onzekere positie verkeerde, is van
daag de dag een bewijs van terug
val in twijfel en zwakheid
Brecht heeft hier niet op geant
woord; evenmin heeft hij deel ge
nomen aan de polemieken die sinds
dien rond zijn opera zijn ontstaan.
Maar naar verluidt is bij van plan
zijn opera in München of elders aan
deze kant van het IJzeren Go#lijn
te regisseren
PETER DE MENDELSSOHN
