WOONHUIS VAN GENIE
WERD MUSEUM VOOR
DAGJESMENSEN
Meer dan honderd mannen
bouwen een circustent
HIER LEEFDE BERNARD SHA W
FANTASIE EN WERKELIJKHEID
200 GULDEN
V-J
Na uren ploeteren gaat het zeil
de hoogte in
4
Vrijdag 15 Juni 1951
VH(M)MrDHH:S.*L\\\
M
g
door
SIMON
CARMIGGELT I
m
a
X-ICT huis van Bernard Shaw
-■» staat in Ayot St. Lawren
ce, een landelijk gehucht, dat
een uurtje sporens van Londen
ligt weggekropen in een der
malse plooien van het glooien
de Hertfordshire. Het is een
karakterloze, maar niet onbe
haaglijke villa, omgeven door
een weelderige tuin vol bloe
men die met kleurtjes als fris
gewassen poppengezichtjes ge
zeglijk in de lentezon staan.
Shaw kocht het, toen hij op de
begraafplaats van het dorp een
grafsteen had gezien met de
inscriptie: „Hier ligt Jane
Eversley, geboren 1815, gestor
ven 1895. Haar tijd was kort".
Vijf en veertig jaar heeft hij
in het huis gewoond; hij
schreef er de helft van zijn
oeuvre. De National Trust, die
de villa erfde, heeft haar op
Shaws wens als museum open
gesteld voor het publiek, dat in
dichte drommen vooral op
Zon- en feestdagen afrekent
met de delicate stilte die hier
vroeger heerste. De bus, die
het plaatsje altijd voorbij
placht te rijden, stopt sinds
twee maanden voor de deur en
een politieagent wijst de auto's
het parkeerterrein bij het zélf
de hek, waarop in de morgen
van 3 November het bericht
van Shaws dood was opgehan
gen met de in emotioneel be
vende lettertjes geschreven
toevoeging: „Uit de schatka
mers van zijn genie verrijkte
hij de wereld".
„Er zijn hier in twee maanden zes
duizend mensen geweest en dat is
heel wat meer dan meneer Shaw er
ooit heeft binnengelaten", zegt Mrs
Laden, zijn huishoudster, op wie ik
ftoot nadat een hevig stotterend
jongmens mij bij de deur voor twee
shilling een toegangskaartje heeft
verkocht. Zij is belast met de rond
leiding in Shaws Corner en 'voert
de belangstellenden in groepjes over
de cocosloper, die. ter bescherming
van de tapijten, in de hall, de stu
deerkamer, de eetkamer en de huis
kamer zijn neergelegd, op de door
hekjes afgesloten gedeelten waar het
publiek zich vrijelijk mag bewegen.
De bovenvertrekken, waarvan de
sterfkamer er één is. heeft men af
gesloten. „Ze zijn precies zo netjes
als alles wat U hier ziet, want me
neer Shaw was een erg ordelijke
man je kon nooit merken dat hij
gebruik had gemaakt van zijn bed,
want hij liet niets liggen voor de
dienstbode. Het enige wat hij wel
eens vroeg, was zijn broek op te
persen."
Mrs Laden zegt het op een toon
van tedere hoogachting, die alleen
even ontvalt aan haar stem. als zij
zo nu en dan uitroept: „Beschrijvin
gen van Shaws Corner drie pen
ce per stuk!", want men kan die
boekjes bij haar kopen. Zij is een
klein, kordaat vrouwtje met grijzend
haar en zij stapt door het huis met
dezelfde parmantigheid. die een
méé-regerende privé-secretaresse van
een machtig heerschap altijd zo doet
gelijken op een vroegrijp kind. dat
jongleert met categorieën die het
niet begrijpt.
In de lichte, zonnige hall kraakt
de kapstok onder Shaws lange jas
sen. wijde capes en breedgerande
cowboy-hoeden. Op de bruine Bech-
steinpiano, waaraan hij zo vaak Ita
liaanse opera's zat te zingen, staat
Beethovans Negende opengeslagen.
De rolstoel waarin hij de laatste
maanden rondreed, vormt een
vreemd-zinloos pièce de milieu van
de kleine ruimte waar men U. links,
de zetel wijst „die meneer Shaw al
tijd gebruikte als hij zijn schoenen
aantrok."
In de salon
OP de glimmende orde van de
salon ziet het in Rome geschil
derde portret van Charlotte, die in
1943 gestorven vrouw des huizes,
met een ernstige, sterke blik neer
Ginds staat de aan „Pygmalion" toe
gekende gouden Oscar, op deze ta
fel „tekende mr. Shaw zijn film
contracten" en de bekende buste van
Rodin verrijst zon-omgloord bij het
venster.
„Werd die niet gemaakt in 1926?"
In ons groepje, gevormd door eni
ge eerbiedige echtparen, vier
schwörmende meisjes met rugzak
ken, een lange, gewichtige heer die
kijkt of hij voortdurend op het punt
staat gefotografeerd te worden en
een paar goed gewassen soldaten,
stelt alleen een jongeman zonder
verhemelte telkens vragen.
„Want een vis wil vliegen en een
vogel wil zwemmen", zei Shaw eens.
„Ik heb nooit willen schrijven. Ik
be^ef nu natuurlijk wel, de zeld
zaamheid van het literaire vermo
gen, maar ik wil het nog altijd niet.
Want je kunt nu eenmaal niet iets
willen en het hébben tegelijker
tijd."
Het is een typische uitspraak van
een man die zichzelf tot het eind
van zij leven met ijzeren discipline
dwong, elke dag 1500 woorden te
schrijven in zorgvuldig gecalligra-
feerde stenotekens, die Blanche
Patch, dertig jaar zijn secretaresse,
met de consisie van een plichtsge
trouwe domineesdochter voor hem
uittypte op de portable. De machine
staat nog open op Shaws bureau in
de studeerkamer, want hij tikte er
de laatste jaren zélf ook wel eens
op. een werkje waarbij hij hand
schoenen placht aan te trekken.
„En hier is zijn Nobelprijs", zegt
Mrs Laden en neemt een in krul-
rijke letters gesteld diploma van een
hoge lessenaar, die onder het por
tret van William Morris tegen de
muur geschoven staat. Terwijl zij
het document boven haar hoofd
houdt, klinkt haar stem: U ziet, het
is voor mr George Bernard Shaw,
maar van de naam George hield hij
zelf helemaal niet. Toen ik kort
voor zijn dood bij hem kwam in
het ziekenhuis, zei hij tegen me:
„Ik krijg hier zo weinig pap". Want
hij hield erg veel van pap, ziet U.
„Nou", antwoordde ik, „Vraag dan
om meer". Toen knikte luj en sprak:
„Ja, ik zal zeggen, geef George maar
een klein beetje en Bernard een he
leboel"
Een welwillend gelach steekt op
maar er ligt iets navrants in het
bleke mopje, triomfantelijk nage
kauwd door een corpulent mevrouw
tje, dat een vreemde gymnastiek
uitvoert met een Nobelprijs, in de
nog niet helemaél tot museum ver
dorde werkkamer van een der bril-
lantste geesten die deze eeuw heeft
gekend. „Misschien is alles wat ik
hier zei en schreef wel het seniele
geleuter van een babbelzieke, veel
te oude man," besloot de negentig
jarige Shaw zijn zelfbeschouwingen.
En de scherpzinnige V. S. Pritchett
schreef, na zijn dood: „Hij leefde te
lang. Na een vreugdevuur te heb
ben gemaakt van alle menselijke il
lusies en passies verkoos hij voor
zichzelf geen orgie, maar voorzich
tigheid en overleg, de bourgeois
deugden".
Van die levensstijl getuigt elk ver
trek in dit keurig aangeveegde rec
torshuis. dat met zijn nauwgezette
postzegelbakjes, brievenwegertjes,
handschoenendoosjes en belletjes-
voor-het-binnenmeisje eerder schijnt
te wachten op de oppassend ijverige
stap van Ds. Morrell uit ..Candida"
dan op de vlijmende klank van de
stem die sprak: „Een échte kunste
naar steelt de melk van zijn moe
der en maakt er inkt van om haar
daarmee te kunnen beschimpen."
Correspondentie
DIT zijn de fototoestellen van
mr Shaw, want hij was ver
zot op kiekjes maken en hier
ziet U een bak me gedrukte kaar
ten die hij altijd gebruikte om al
lerlei telkens weer terugkomende
verzoeken te beantwoorden." Het
zijn er héél wat. in alle kleuren
van de regenboog. Jan de Har-
tog kreeg er eens een, toen hij
een Engelse vertaling van „Schip
per naast God" ter beoordeling
had opgezonden. De tekst luidde:
„Wat een jonge toneelschrijver
moet doen met zijn eerste stuk. Als
u een stuk hebt geschreven, jonge
man. dan moet U het niet aan Uw
uitverkoren auteur zenden. Want als
het idee van het stuk goed is. dan
zal hij het stelen en als het slecht
is. geraken beide partijen in een
bijzónder pijnlijke situatie."
Verzoeken om een boek van zijn
handtekening te voorzien werden
bijna altijd afgewezen, omdat Shaw
vreesde dat lieden met handelsgeest
daar een zaakje van zouden maken,
door die gesigneerde werken op de
veiling te brengen. Alleen een ne
genjarig jongetje had succes, met
een briefje waarin hij schreef: „Ik
wil graag Uw handtekening. Mijn
broertje zegt dat U 'm niet geeft,
maar ik geloof vast dat U het doet."
In een jolige stemming beantwoord
de Shaw zijn post wel eens zelf. Op
een uitnodiging voor een cocktail
party die, in de gebruikelijke for
mule. meldde dat meneer en me
vrouw Zo-en-Zo „op Dinsdagmid
dag thuis zouden zijn" schreef hij:
„So will G. B. Shaw" en de heer
die schriftelijk had gevraagd hoe hij
gedichten kon leren schrijven, ver
strekte hij de raad. voortaan op rijm
te spreken en gaf hij, bij wijze van
voorbeeld, in overweging: „Molly,
you sinner, where is my dinner?"
„In het boek waaraan ir.r. Shaw
de laatste maanden werkte, was ik
de hoofdpersoon", zegt Mrs: Laden.
Zij lacht niet zonder coquetterie en
vervolgt: „Als U nu door de tuin
loopt, dan ziet U rechts de garage
waarin vroeger de Rolls Royce van
mr Shaw stond en dan vindt U he
lemaal aan het einde de houten hut,
waarin hij de meeste van zijn to
neelstukken heeft geschreven. Brief
kaarten van het huis zijn bij mij
te verkrijgen."
De hut
Buiten straalt de zon op de bloe
men en het kortgehouden gras. In
dit van leven en jonge bloei glan
zende park is Shf.ws as. vermengd
met die van zijn vrouw, op zijn uit
drukkelijke wens uitgestrooid in de
aarde die hem bijna een halve eeuw
lang de vreugden der seizoenen be
reidde.
Naast de meisjes met de rugzak
ken wandel ik over het smalle, har
de pad naar de hut en zie. door het
achterraampje het bed. de leunstoel
en 't tafeltje, met de accuraat ge
rangschikte schrijfbehoeften: het ste
nen aapje in welks kop de scherp
gepunte potloden in het gelid staan,
de benen krokodil, met wiens krom
me staart brieven kunnen worden
geopend en de kalender, met de tot
eind Augustus afgestreepte data.
Hiér was het. Aan dit tafeltje
werd „Saint Joan" geschreven en
ontstonden de onweerstaanbare dia
logen van „Man en Superman", ver-
In Shaws
corner
Shaws Corner'
was de naam
die de schrij-
zèlf gaf
zijn villa
Ayot St.
Lawrence
waaraan wij 'n
bezoek hebben
gebracht. Shaw
kort
voor zijn dood
genomen foto
hier boven
staat heeft zijn
meeste werken
geschreven in
steno of ty
pend op zijn
portable, ge
zeten aan het kleine tafeltje in
een achter in de tuin gelegen
houten hut, die men hiernaast
tijdens zijn leven als werk
plaats en, na zijn dood als mu
seumstuk, ziet afgebeeld.
rees Pygmalion uit het gekriebel der
stenotekentjes en kwam de grootse
visie van „Back to Mathuselah" op
papier. Terwijl ik denk aan de
schouwburgen vol schaterende men
sen, die vanavond in Londen een
veel levender monument voor Shaw
zullen oprichten dan deze lege
vioolkist ooit kan zijn, zie ik door
het ruitje van de deur, een curieus
tafereel.
De echtparen hebben zich voor de
hut opgesteld in een ongedwongen
groepje, dat een lange dame nu fo
tografisch zal vereeuwigen.
„Iets meer naar links, Donald
en jij. Margaret, leun maar tegen
de hut met je hand. Ja. zó Is het
goed. Nu even stil...."
Wat zou hij er om geschaterd
hebben in zijn goede tijd, denk ik,
maar dan valt mij opeens zijn de
finitie in van het begrip humor:
„Alles wat doet lachen, maar de
mooiste soort voegt er een traan
bij."
Doctoraal examen in de
Friese taal
DEN HAAG. Nadat aan de
rijksuniversiteit te Groningen het
doctoraal examen in de Friese taal
is ingesteld, hebben ook de ove
rige universiteiten in ons land bij
het ministerie van Ónderwijs een
verzoek ingediend daartoe even
eens te mogen overgaan. Het ver
zoek is om advies naar de Onder
wijsraad gezonden.
IN SHAWS EETKAMER staan foto's van Lenin, StalinGandhi en
Ibsen op de schoorsteenmantel.
Utt Boontje en Utv dochtertje sijn
pienter genoeg
Mocht U zelf geen tijd heb
ben, roept U dan maar de
hulp in van Uw zoontje
of Uw dochtertje. Zij zijn
pienter genoeg en kunnen
die
ook verdienen!
Let op
het „Dagblad van Amersfoort" van
morgen,
Zaterdag 16 Juni
NU in de komende weken de vol
gende memoires op schrift zijn
gesteld, wil de schrijver in dit
„woord vooraf" zijn zeer gewaar
deerde lezer laten weten, dat aan de
tijdsorde wel eens geweld moest
worden aangedaan, en dit om twee
redenen. Ten eerste om aan enige
identificatie met nog in leven zijnde
of reeds overleden personen de pas
af te snijden en vervolgens ook, om
zoveel mogelijk vrij te zijn bij het
neerschrijven van de gebeurtenis
sen of bij het tekenen van situaties,
in de volgorde waarin deze in zijn
herinnering terugkwamen.
Maar de lezer kan er zeker van
zijn. dat 's schrijvers fantasie al
was deze niet altijd gehéél te ver
mijden bij het neerschrijven van
deze herinneringen een zeer onder
geschikte rol heeft gespeeld. Het
gaat hier immers om herinneringen
en niet om ficties. De laatste toch
behoren tot een geheel andere cate
gorie. Ze bestrijken een veel ruimer
veld. dienen een ander doel. zijn
ongebreideld, strelen of prikkelen
de menselijke fantasie bij voorkeur
Aanbesteding Genie
Door de eerstaanwezend-inge-
nieur der Genie te Amersfoort is
in het openbaar aanbesteed „Het
doen van herstellingen c.a. aan het
Infanteriekazernement te Amers
foort."
G. v. d. Hoef en Zh te Soest
72.900.Gebr. D. en G. Brou
wer te Zeist 87.108.—; N.V. J. M.
Strijland te Uithoorn 87.690.—:
Fa W. en J. Heilijgers te Amers
foort 88.620.J. G. Verschuur
te Zeist 88.700.—; H- C. Geer-
dink te Amsterdam 88.702G.
H. v. d. Berg te Soest 89.000.—;
Th. H. de Goede te Soesterberg
89.200.R. A. van Batenburg te
Leusden 89.300.—; H. v. d. Vijzel
te Amersfoort 89.850.—; N.V. Wil
lem Geel te Amsterdam 90.000.
N.V. Te Pas en Gebben te Naar-
den 90.200.—; H. Krot te Am
sterdam 90.500.C. v. d. Wiel
te Noordwijk 91.000.—; A. Hen
driks te Assen 91.200.—; A. P.
Boekhoudt te Groningen 91.787.
J. dc Bruin te Amersfoort
92.150—; J. v. d. Wal te Amster
dam 92.835.W. D. van Maurik
met een uiterste geraffineerdheid en
trachten deze déardoor voldoening
te geven.
Aan dèt doel dienen memoires ten
enen male vreemd te zijn. Kunnen
deze het verdragen naar waarde ge
schat te worden, dan dienen zij te
zijn als een spiegelbeeld in klaar
water; dan willen zij geen rivaliteit
met producten uit de fantasie gebo
ren; dan wensen zij niet te poseren
als onbelangrijke, 'bleke tweeling-
r A
Onder het opschrift Herin
neringen van een geneesheer
publiceren wij een aantal korte
artikelen, voor ons geschreven
door dokter F. DAUBANTON
te Utrecht, die gedurende meer
dan 35 jaar te Utrecht de ge
neeskundige praktijk uitoefen
de. Het eerste artikel, waarmee
dokter Daubanton deze reeks
inluidt, vindt de lezer hierne
vens.
te Hilversum 93.800C. M.
Visser te Soest 95.000.Wed.
J. J. v. Schadewijk te Soest
95.998.—; Aann.- en Bouwbedrijf
„NIRO" te Rotterdam 98 629.—;
P. Rings te Santpoort 107.450.
Finse keurturners in
Tilburg
TILBURG De Finse keurtur
ners. die hedenavond een demon
stratie geven in de Haagse Dieren
tuin hebben gisteravond hun kun
nen getoond op het centrecourt van
het gemeentelijk tennispark in Til
burg, waar slechts 500 toeschouwers
een plaats konden krijgen. De Fin
nen werkten hun uitgebreide pro
gramma in ijltempo af. waarbij de
perfecte techniek en de vloeiende
combinaties grote bewondering af
dwongen. Vooral het werken van de
21-jarige Filho Knokkenhanen en
van de oudste deelnemer, de 37-ja-
rige gymnastiekleraar Esa Seeste
had de volle aandacht van het pu
bliek. dat niet karig was met zijn
applaus.
VANMORGEN AAN DE HELLESTRAAT
Herinneringen van een geneesheer
(Van een onzer verslaggevers)
„Hop twee, hop twee" roepen dertig mannen, die uit alle macht aan een
touw trekken. Langzaam gaat het grote tentzeil omhoog. Nog een paar
ferme rukken, en dan spant het zeil zich hoog bij de top van de vier masten,
die vanmorgen vroeg al waren opgetrokken op het terrein aan de Helle
straat. „Kijk, de circustent staat er al", zegt een der voorbijgangers.
Aanleg van buizen
voor waterballet
Maar zo is het niet precies. Want
dat tentzeil en die masten, al dat
touw en de talloze palen vormen te
zamen nog geen circustent. De piste
moet nog aangelegd worden en de
2800 zitplaatsen zijn nu nog niets
anders dan balken en planken en
schragen in vele hel blauw en geel
geschilderde wagens van het circus
Strassburger.
Vanmorgen in alle vroegte reed
de eerste van zeventig dergelijke
wagens Amersfoort binnen. Direc
teur Karei Strassburger was al aan
de Hellestraat gearriveerd, met een
paar mensen, die precies weten hoe
een circustent moet worden ge
bouwd. Ze gingen aan het passen en
meten en toen van de eerste wagen
het materiaal was afgeladen begon
een aantal van de 120 arbeiders, die
de tour met circus Strassburger
meemaken, de ankers in de grond
te slaan en de masten uit te zetten.
Alles paste precies en tijd ging er
dus niet verloren. Desondanks verg
den de voorbereidingen voor de
bouw toch nog enkele uren. Tegen
elven ging het tentzeil de lucht in,
veertien meter boven de grond.
„Dat 15 't gevaarlijkste moment,"
zei de heer Van Doveren, de pers
chef van circus Strassburger. „Het
zeil zit tijdens het hijsen nog niet
zo vast en de wind heeft vrij spel."
Directeur Karei Strassburger dacht
er blijkbaar precies zo over. want
hij liep met de handen op de rug
heen en weer. zorglijk kijkend naar
het zich in de wind bollende zeil.
Maar alles ging goed. zoals het
meestal goed gaat.
Meteen reed een vrachtauto met
zand onder het zeil. Het zand werd
op een grote hoop gestort. Als
straks de piste aangelegd is wordt
het er in uitgestrooid. Er komt een
laag zaagsel over heen en met de
paarden kan dan al gerepeteerd
worden, terwijl rond de piste nog
druk wordt gewerkt aan de zit
plaatsen. aan de verlichting en aan
de apparatuur, die de artisten nodig
hebben.
Naast de tent is een ploeg arbei
ders bezig de stallen te bouwen.
„Daar beginnen we altijd zo spoedig
mogelijk mee, want de dieren mo
gen niet te lang in de wagens blij
ven," vertelt perschef Van Doveren.
die als het ware vergroeid is met
het circus.
Hij wijst naar een aantal ijjote
buizen, die over het terrein worden
gelegd. „Daar wordt het water voor
het waterballet door gepompt naar
de piste. Het water zit nu in tank
wagens en straks beginnen we het
op temperatuur te brengen. Daar
gaat tamelijk veel tijd in zitten."
Langzaam aan. bij stukjes en
beetjes wordt het circus opge
bouwd. Getreuzeld mag er echter
niet worden en dat wordt er ook
niet gedaan. Gisteravond werd de
afscheidsvoorstelling in Hilversum
gegeven. Vanavond is de gala-pre
mière in Amersfoort. Er is dus niet
zo heel veel tijd voor de opbouw,
maar 't kan net Tussen de bedrij
ven door moeten de artisten dan
nog een onderdak zoeken. Ja. het
„romantische" circusleven bestaat
uit heel weinig romantiek en veel
hard werken."
„Hop twee, hop twee", roepen de
arbeiders van Circus Strassburper,
en langzaam aan gaat het reus
achtig tentzeil de lucht in.
Nieuw dominion: Brits
Centraal Afrika
LONDEN In het verslag van de
conferentie, die in Maart j.l. te Lon
den gehouden werd tussen vertegen
woordigers van Noord- en Zuid-
Rhodesia alsmede van Nyasaland en
Groot-Brittannië wordt de oprich
ting aanbevolen van een drielanden-
federatie die „British Central
Africa" zou worden genoemd.
Indien de betrokken regeringen
met dit verslag haar instemming
betuigen, zou een nieuw onafhanke
lijk Brits dominion tot stand komen.
Als het geraamte van de circus
tent nog maar nauwelijks is opge
trokken, rijdt er al een vracht
auto tussen de vier masten, om
het zand voor de piste te storten.
Nederland heeft een grote
schuld aan E.B.U.
AMSTERDAM. De Nederland-
sche Bank deelt mede. dat het te
kort van Nederland in bet beta
lingsverkeer met de aan de Euro
pese Betalings Unie deelnemende
landen in de maand Mei 31.829 'JOO
dollars 120.950200) heeft belo
pen. Van dit tekort moest over
eenkomstig de geldende bepalin
gen een bedrag van 18.230.000 dol
lars worden afgedekt in goud of
in dollars. Deze afdekking heeft
voor 6 205 000 dollars plaats gevon
den ten laste van het bedrag ad
18.522.000 dollars, dat Nederland in
April j.l. extra bij de E.B.U. heeft
gestort. Laatstgenoemd bedrag :s
hiermede uitgeput. Voorts werd
een bedrag van 12.025.000 dollars
door ons in U.S.-dollars betaald.
De schuld aan de E.B.U. be
draagt thans 169.396.000 dollars
643.704.800).
zusters van de verbeelding. Het
frisse, franke, ongekunstelde platte
landsmeisje zoekt de concurrentie
met de courtisane niet.
F. DAUBANTON
AMERSFOORT
Grijze OVERALL»
All* mtito. tui! 14.
0 V E R A L L 'i ,0
Beige vansl 19.
OVERALL1!..,,
Blauw. vbbiI14.
JONGENS OVERALL'»
vwf Ambaehtsschalle malen, 45
Jn blauw, wil «o b*lge vaoal 1L,
BROEKEN..,,
Biit» <<:<i1U.
BROEKEN.,,,
Gr1|i Ceelmli1L*
PILOBROEKEN 16."
Manchesiet BROEKEN 21.50
FANT PANTALONS 13.'5
WERKHEMDEN -
Grol* toricrtng, raualO.
SPORTHEMDEN 0
KfcoJd. vinaJO.
