Kronkel doorklieft het universum
in een krakend, poreus mandje
Als ballonvaarder zweef je
maar zo'n beetje op de
luimen van de wind
GTe
Oppositie in Perzië met
de dood bedreigd
Engelse vissers dreven
hulpeloos rond
Heerlens bodem schokte
een kwart minuut
GEEN CHAMPS ELYSéES, GEEN IJZEREN GORDIJN
HENGELAARS SCHRIKKEN MET MACHTIGE PLASTIEK
.„Iakl
v\
Twee ongelukken in
Emineloord: 1 dode,
1 zwaargewonde
North State
SPD achter stakers
in Hessen
Britse olicbrand
eist 7 millioen
gulden schade
KRO brengt nieuw
soort programma
Kopf voorzitter A an
Duitse Bondsraad
Z«teriïag 8 September 1951
ODFRIED Bomans had de eerste vonk
in mij ontstoken. Hij is indertijd wel
de Noordzee getuimeld met die ballon,
loch zijn jonge geestdrift voor deze anti-
luarische vorm van luchtvaart werd door
t avontuur niet in de knop gebroken. „Ik
;a spoedig weer opstijgen", zei hij met ver-
ikkerde blik, „Je moest het ook eens doen.
Is heerlijk." Die avond liet ik het ant-
jcoord nog tussen vriezen en dooien, maar
toen kort daarop een invitatie van de heer
Boesman in mijn bus viel om „een tocht
van wellicht enige honderden kilometers
met de „Henri Dunant" mee te maken" be
greep ik dat het leven de ballonsport defi
nitief op mijn weg had geplaatst. „Graag",
antwoordde ik en nog geen week later
stond ik op een onzichtbare hand roerloos
in het onmetelijke heelal en moest toe
geven dat Bomans niet had overdreven.
Nu gaat er aan zo'n tochtje een
géfteks van ontmoedigende hande-
'ingen vooraf. De personeels-chef
jrengt om te beginnen je polis ter
afel en begint met macabre zake-
de maatregelen te treffen
die straks, je weduwe en je we-
in nog in het genot van eigen in-
omen zullen laten. Terzelfder tijd
eijveren vrienden en kennissen
|ch, een volledige maquette van
ondergangsmogelijkheden te
mwen. Dat je óók in zee zult
orten, achten ze, met de hand op
ie kansrekening niet waarschijn
lijk, maar een daling in een van
de gordijnlanden, waar de politie
Je met een verrast: „Gunst, ben je
ff nóu al?", zal opsluiten, be-
ze als een volstrekte
v<«kerheid.
1 „Dat moet je allemaal niet zo
onker inzien", zegt commandant
oesman, als ik hem deelgenoot
nrfeaakt van deze prognose, „We
junnen een ballon weliswaar niet
esturen. maar als ik stijgen wil
ooi ik zand uit en als ik verlang
dalen laat ik gas ontsnappen.
we dus dat de wind ons
i de verkeerde richting drijft, dan
aan we gewoon naar beneden."
„Ik zou eigenlijk het liefst op de
hamps Elysées in Parijs landen",
oom ik.
„Wie weet", zegt de comman-
mt „Neem maar een beetje har-
valuta mee dat is altijd ge-
jakkelijk."
Zo komt een mens er toe op een
winderige, grauwe morgen, met
bosje Belgische Francs in de
de trein naar Schiedam te ne-
int
>1» v.
,-^nen. Op een voetbalterrein aan de
pnd van die welriekende plaats,
aJPn veertienduizend kleumerige
ndertjes door een goedhartige
reniging bijeengedreven op pri-
lieve, dakloze tribunes. Ze heb-
o allemaal een reclameballon-
tje gekregen dat ze moeten vast-
iden tot, in de middag, het
rel: „Oplaten!" zal worden ge
ren, maar de wind is door het
11e heen zodat er telkens een
ar losslaan en (voorbarig) ten
:mel stijgen.
We „vullen'
De vitaliteit der kinderballon-
:tjes doet de „Henri Dunant"
wrlopig nog niet na. Zo plat als
n pannekoek ligt de ledige blaas
n katoen en rubber op het mid-
nterrein, maar ballonmeester
ijkstra. het in een spierwitte
erall gestoken opperhoofd van
oesmans „grondpersoneel" heeft
vulslurf al met een verleng
ing verbonden.
„Wil iedereen er om denken dat
r op het hele terrein onder géén
orwaarde gerookt mag worden,
ie het tóch doet zal onmiddellijk
Jor de politie worden verwij-
"1 ?rd", klinkt het onheilspellend
t de luidsprekers. Dit telkens
irhaald bevel hangt samen met
capricieus karakter van het
lOCfetersto£gas, dat per vrachtauto is
ngevoerd en nu in de ballon
tordt geperst.
leel langzaam begint de „Henri
nant" een beetje aan te dikken,
ar het moet half zes in de mid-
at1 f1 worden eer de bal vol is en
leen met hulp van talloze zand-
3' ikken er van kan worden weer-
uden, te vertrekken zonder dat
passagiers aan boord zijn.
In het mandje dat niet veel gro-
r is dan één meter in het vier-
int stappen eerst commandant
Boesman in gezelschap van de se
cretaris der Koninklijke Vereni
ging voor Luchtvaart, gevolgd door
een zestienjarige Baarnse Lyceist
en de steller dezer regelen. De
jongen is uit het juiste hout ge
sneden toen hij, als winnaar
van een kerstpuzzle in „Avia",
mocht kiezen tussen twee toepas
selijke prijzen, prefereerde hij zon
der aarzelen het avontuur van de
ballontocht boven de zekerheid
van een K.L.M.-retourtje Amster
damParijs. Terwijl we in het
mandje bijeenhokken houden pad
vinders de „Henri Dunant" aan de
grond, want de zandzakken zijn al
afgehaakt en het wachten is op het
vertreksein.
„Ha, ik zie dat er een reddings
gordel aan boord is", schalt een
reporter, die met een loopmicro
foon op het veld staat, „dat is ze
ker met het oog op een eventuele
noodlanding op zee, nietwaar me
neer Dijkstra".
„Dat kan wel", antwoordt de
ballonmeester, „maar of 't veel
helpt? 't Is een waardeloos ding,
meneer. In 't water zinkt-ie en op
de hei heb je er niks an."
„Wat ben je toch een ezel",
denk ik. „Waarom ga ik eigenlijk
mee met die ballon? Ik had de
uitnodiging net zo goed kunnen
verscheu.
„In het mandje bevindt zich ook
de heer Kronkel, die bekend staat
om zijn vermakelijke invallen",
meldt de reporter aan veertien
duizend schuldeloze Schiedamse
kinderen. „Vertel ons eens. me
neer Kronkel
„Los!" roept Boesman.
De vermakelijke inval wordt me
bespaard want we hangen metéén
boven Schiedam en stevenen vast
beraden op de kerktoren af.
Als 'n vogel
Als u wel eens gevlogen hebt
weet u, dat die aangename sen
satie eigenlijk onafgebroken galmt
van de „triomf der techniek". De
brommende motoren houden het
toestel vibrerend in de lucht. Soms
valt het opeens een paar meters
naar beneden, maar de geniaal
geconstrueerde machine worstelt
en ontkomt telkens weer aan de
verraderlijkheden die het univer
sum zo al in huis heeft.
Ballonvaren echter is hoe
dwaas het ook klinken mag
een veel ilatuurlijker en poëtischer
ervaring. Je denkt geen ogenblik
aan het „machtig vernuft'., als je,
De kindertjes waren in pyama
het huis uitgelopen
in dat krakende poreuze mandje
hoog boven de aarde hangt. Het is
net of Onze Lieve Heer in een ex
tra opwelling van goedheid aan
een paar van zijn stervelingen
dispensatie van de zwaartekracht
heeft verleend, opdat ze eens een
uurtje kunnen meemaken hoe leuk
zijn vogeltjes het hebben.
In een sublieme stilte glijden
we over de stad. De wind die,
zolang we op aarde waren, onze
haren dooreen joeg is nu onmerk
baar geworden, want de ballon
vaart met gelijke snelheid.
„We maken 25 kilometer per
uur. Hoogte 300 meter", zegt de
commandant. „Straks zullen we
een beetje zakken, dat is veel
leuker."
„Waar gaan we eigenlijk naar
toe?", vraag ik, als een echte
amateur.
„Nou, de wind is Zuidwest, maar
zal volgens de Bilt straks krimpen
naar het Oosten", antwoordt
Boesman. „Ik denk dat we tegen
donker in de buurt van Amster
dam zitten."
„O", zeg ik, en ik denk aan die
Belgische francs, het ijzeren gor
dijn, de Champs Elysées en die
honderden kilometers.
„We kunnen natuurlijk boven
blijven als het donker wordt",
vervolgt Boesman. „Maar dan
moeten we doorvaren tot de dag
aanbreekt en de hemel mag we
ten waar je dan zit, met deze
wind.
Ach, men kan nu eenmaal niet
alles hebben. Dit hier is trouwens
al mooi genoeg. In steden en dor
pen staat iedereen te wuiven,
maar als we laag boven weilanden
en akkers zweven blijken de won
derlijkste verrassingen mogelijk.
Ergens in de buurt van Zoeter-
mcer zit bijvoorbeeld een man te
vissen met zijn rug naar ons toe.
Hij ziet de „Henri Dunant" dus
niet aankomen en hóren kun je
een ballon evenmin. Als we vlak
boven zijn op de dobber gecon
centreerd hoofd, hangen roept
mijn buurman in de mand:
„Hé vang ie ze nogal?"
In mijn hele leven heb ik nog
nooit iemand met zulk een macn-
tige plastiek zien schrikken als
deze, stille hengelaar. In het wa
ter valt hij nog nèt niet, want-dat
koele voorrecht blijkt, 'n half uur
later, te zijn beschoren aan een
ingezetene van Oud Aden die, als
„Hé, kun je ze nogal vangen
We daalden keurig.
we zeer laag over zijn weiland
gaan, uit louter geestdrift onze op
de grond hangende sleepkabel
grijpt en deze zelfs niet loslaat als
hij er mee door een van zijn eigen
sloten wordt getrokken.
De dieren blijken aanmerke
lijk minder ingenomen met de
baUon dan de mensen. Terwijl
hele gezinnen, met de kinder
tjes al in pyama, de boerderijen
uitkomen om ons allerlei harte
lijke aanmoedigingen toe te
roepen, rennen de koeien, de
schapen en de varkens over de
weilanden met de verbetenheid
van wezens die lopen voor hun
leven. Hun angst is de enige
syncope in deze uiterst bemin
nelijke tocht die ons telkens
weer gelegenheid biedt geza
pige buurpraatjes te maken met
de bewoners van de aarde.
Want zelfs op driehonderd meter
levert de conversatie geen moei
lijkheden op.
't Ging vlot
Als Boesman „zo maar, voor
de sport" midden op de Kager-
plassen een keurige tussenlanding
heeft uitgevoerd op het voordek
van een zeeverkennersboot en de
ballon, door vele watersporters
nagewuifd, opnieuw ten hemel is
geklommen, zijn we spoedig bij
het in brakke schemer gedompel
de Haarlem, dat net de stadsver-
lichting ontsteekt: een hand vol
edelstenen, roekeloos uitgestrooid
in het nog ondiepe duister van de
vallende avond.
„We moeten straks dalen",
meent de commandant. „Anders
wordt het te donker."
De hoogspanningsleidingen
gevaarlijke vijanden van elke bal-
Hij liet de sleepkabel niet los...
Ion houden ons nog een poosje
in de lucht, maar bij Beverwijk
komen we geriefelijk als met een
lift, naar beneden en staan in een
woonwagenkamp dat bevolkt
blijkt te zijn door uiterst bereid
willige mensen die op deze vrije
Zaterdagavond gerust hun handen
uit de mouwen willen steken.
,,'t Is vlot gelopen", zegt Boes
man als hij, met zijn keurig ver
pakte ballon een uurtje later op
een vrachtauto zit. „Ga nóg eens
een keertje mee. Wie weet waar
we dan terecht komen.."
Nu ja, een woonwagenkamp
in Beverwijk is niet bepaald
de Champs Elysées in Parijs,
maar wat moet een ballonvaar
der ook eigenlijk met een reis
doel? Die zwééft maar zó'n
beetje op de luimen van de
wind als een der laatste l'art
pour l'art gebruikers van het
universum.
KRONKEL
(Van onze correspondent)
EMMELOORD. Vrijdagavond
omstreeks acht uur is de 60-jarige
heer Verkade uit Emmeloord. toen
hij per rijwiel de deel afreed met
de bedoeling om via de Lange
Dreef de Nagelerstraat in te fiet
sen, op het kruispunt gegrepen
door een autobus van de firma
Van Maanen uit Harderweg, die
uit de richting Marknesse kwam.
Hoewel twee doktoren spoedig ter
plaatse verschenen om hulp te ver
lenen, mocht deze niet meer baten.
Een half uur later om half ne
gen. sprong op het kruispunt
MuntwegFriese weg een teerketel
uit elkaar, waarbij de machinist
ernstig gewond werd en derhalve
naar het ziekenhuis in Kampen
moest worden overgebracht. Het
ongeval werd veroorzaakt doordat
een stormlantaarn contact kreeg
met een open plek van de teer
ketel. Er volgde een hevige knal.
de ravage was groot. De teerketel
was het eigendom van de Olster
Asphalt Maatschappij.
WASHINGTON. De Ameri
kaanse minister van Financiën
Snyder, heeft verklaard, dat de re
gering der Ver. Staten geenszins
van plan is de Amerikaanse goud
prijs te verhogen.
(Advertentie LM.)
cigarettes
Ij Spaart keel en zenuwen [I
Vijfduizend mensen in Teheran betuigen
instemming met Mossadeqs ultimatum
TEHERAN. Leiders van het extremistische Nationale Front in Perzic
hebben Vrijdagavond een massa-meeting opgezweept door alle afgevaar
digden en senatoren, die tegen premier Mossadcq opponeren met de dood
te bedreigen. En een menigte van ongeveer vijfduizend mensen, die uiting
gaf aan haar instemming met Mossadeqs ultimatum aan Groot Brittannic
om de petroleumbcsprekingcn binnen veertien dagen te hervatten,
schreeuwde: „Dood aan de verraders".
De demonstratie was gericht tegen
de afgevaardigden, die Donderdag
de zitting van de Majlis geboycot
hebben toen Mossadeq trachtte een
motie yan vertrouwen te krijgen
over zijn politiek jegens Engeland.
De zitting werd tot Zondag ver
daagd. Zelfs Mossadeqs tegenstan
ders waren van oordeel dat hij dit
WAT VOOR WEER?
Vrij gunstig weekend
(Van onze weerkundige medewerker)
Het weer in ons land wordt nog
steeds bepaald door een gebied van
hoge luchtdruk, dat zich boven de
Britse eilanden en de Noordzee be
vindt. Wel neemt dit gebied, dat
zich Vrijdagmorgen boven Schotland
bevond, langzaam in betekenis af,
maar het is nog krachtig genoeg
om onze weertoestand nog enige tijd
te beïnvloeden. Om dit gebied met
hoge barometerstanden stroomt min
der vochtige lucht in de richting
van ons land. De zware bewolking,
die door de Noordelijke wind werd
veroorzaakt, zal daardoor geleidelijk
plaats maken voor opklaringen, die
ook morgen voortduren. Van de
Oceaan dringt 'n storing naar West-
Europa en boven Spanje en Zuid-
Frankrijk ontwikkelen zich depres
sies. Maar voorlopig zijn die nog
te ver weg en van te geringe be
tekenis om niet een vrij gunstig
weekend te voorspellen.
FRANKFURT. De Westduitse
socialistische partij heeft zich soli
dair verklaard met een om zich
hegn grijpende staking van metaal
arbeiders in de staat Hessen, die
twaalf dagen geleden begonnen is
en waarbij toen 80.000 man waren
betrokken. Onderhandelingen over
werkhervatting hebben tot dusver
geen resultaat opgeleverd. In de
grote Opelfabrieken hebben 20.000
man het werk neergelegd. Bij de
grote locomotievenfabriek van Hen
schel staken 18.000 man De werk
gevers willen de afgebroken onder
handelingen niet hervatten tenzij
de arbeiders bevel krijgen weer
aan het werk te gaan. De arbeiders
eisen een verhoging van het uur
loon met 12 pfennig.
vertrouwensvotum zou krijgen, om
dat de gematigde afgevaardigden
bang zijn hun stem tegen zijn popu
laire petroleumpolitiek uit te bren
gen.
Chamsghanatabadi. de baardige
leider van de Mujaheddin Islam
(Strijders voor de Islam), de schoon
zoon van Khasani. een van Perzië's
machtigste godsdienstige leiders en
een van Mossadeq's felste mede
standers. schreeuwde Vrijdagavond
tijdens een demonstratie: Iedereen
die deze heilige nationalistische be
weging durft te bestrijden, wordt
door het Perzische volk ter dood
veroordeeld."
AVONMOUTH. Afgematte
brandweerlieden verklaarden Vrij
dagavond dat zij er na vierentwin
tig uur verwoede strijd eindelijk in
waren geslaagd de reusachtige
vlammenzee in de opslagplaats van
de Shell, de Cleveland- en de Re
gent Oil Company ten Noorden van
Bristol meester te worden. In totaal
zijn twintig tanks met een geza
menlijke inhoud van 63 millioen
liter olie een prooi van het vuui
geworden. Van de kostbare vloei
stof ging voor ruim 7 millioen gul
den verloren. Twee personen wor
den vermist. Men neemt aan, dat zij
in het vuur de dood hebben gevon
den.
Emigrantenvluchten naar
Australië
DEN HAAG. De K L.M. zal in
de naaste toekomst weer enkele
vluchten met emigranten naar
Australië maken. Het eerste vlieg-
I tuig vertrekt Woensdag 12 Septem
ber van Amsterdam naar Sydney,
'ie vluchten werden enige tijd ge
leden gestaakt in verband met de
ontwikkelingen rond de Perzische
olie.
(Advertentie I. M.)
Deens hospitaalschip met
gewonde Korea-strijders
naar Rotterdam
ROTTERDAM. Het Deense
hospitaalschip „Jutlandia" zal 16
September met zieken en gewon
den uit Korea te Rotterdam arri
veren. Het schio zal in Rotterdam
voorraden aan boord nemen en
zonder Denemarken te hebben
aangedaan naar het Verre Oosten
terugkeren. De „Jutlandia" vormt
een bijdrage van Denemarken voor
de strijdkrachten der Verenigde
Naties in Korea.
(Advertentie I.M.)
<ARBOVIT(Acti eveKool-Dragées)
reinigt maag en ingewanden van kwade
*toHen._Doos 40 cent. Flacon 1 gld.
GEREDDEN VAN ..AUCUBA" IN ROTTERDAM
Stuurman verloor zijn gebit op zinkende
schip, maar hield pet in het water op
ROTTERDAM. Woensdagavond omstreeks kwart voor tien kwam het
Italiaanse s.s. „Maria Bibolini" ten Zuidoosten van New Castle in aan
varing met de Britse trciler „Aucuba" (Grimsby 117). De Italiaan nam de
uit tien koppen bestaande bemanning aan boord en zette koers naar Rot
terdam, waar het schip vannacht met de geredden arriveerde.
De Engelse vissers zagen er wel
iswaar ongeschoren, slaperig en een
beetje vuil uit, maar ze waren heel
blij. dat de aanvaring zo goed was
afgelopen.
„Wij hebben ongeveer tien minu
ten in het water gelegen", vertelde
de stuurman Aan boord van de „Ma
ria Bibolini" kregen ze kleren en wat
ze hun hele leven niet meer zullen
vergeten: macaroni. „Wij lusten ons
hele leven geen macaroni meer," zo
verklaarden zij in koor. „maar de
bemanning is zeer goed voor ons
geweest."
„Ja," zei de kok, „mijn pijp. die
69 jaar oud is, heb ik gelukkig gered
en trots toonde hij zijn neuswarmer-
tje.
„En ik dan." zei de stuurman
lachend en hij liet zijn tandeloze
mond zien, „mijn gebit bleef op het
schip achter, maar ik zwom rond met
m'n pet nog op."
Toen de stuurman aan boord van
het Italiaanse schip uit de patrijs
poort keek, zag hij de lichten van
de vissersboot doven. De volgende
morgen was er niets meer te zien,
toen het Italiaanse schip de omtrek
afzocht.
„Het was een oud, maar een zeer
goed schip." zei de kapitein. Toen
hij na de aanvaring aan dek kwam,
zag hij de mast breken en ook de
antenne was stuk. zodat er niet meer
geseind kon worden. Niets is gered,
ook de scheepspapieren niet.
Vandaag zijn de mannen met de
„Burry" uit Rotterdam naar Huil
vertrokken.
(Advertentie I.M.)
Een van de vele aardbevinkjes. die men
daar vaker constateert
(Van onze correspondent)
HEERLEN. In de nacht van Vrijdag op Zaterdag omstreeks vijf
over twaalf werd in Zuid-Limburg een aardschok waargenomen, die
ruim een kwart minuut duurde. De beving was zeer duidelijk merk
baar en zo sterk dat velen, die reeds in bed lagen, er wakker van
werden en verschrikt opstonden. Enkele kleine rukken werden door
~en flinke eindschok gevolgd.
Ook in de mijnen heeft men
het verschijnsel waargenomen.
De ruiten rinkelden en lampekap-
pen bev/ogen aan de plafonds. In
Heerlen constateerde men, dat 'n
stalen dossierskast „geluid" gaf.
Ongelukken deden zich, voor
zover hedenmorgen bekend was,
nergens voor.
Op het geologische bureau vocv
het Nederlandse mijngebied te
Heerlen maakte men uit de regis
tratie op, dat het centrum zeer
dichtbij gelegen moet hebben,
vermoedelijk in het Eiffelgebergte.
De seismologische afdeling van
het K.N.M.I. in De Bilt deelt ons
mede, dat dergelijke z.g. tecto-
nische aardbevingen vaker in
Zuid-Limburg voorkomen. Zij
vinden hun oorzaak in de omstan
digheid, dat Zuid-Limburg, geo
logisch beschouwd, een z.g. breuk
gebied is. De Limburgse aardlagen
vertonen nl. de neiging ten op
zichte van elkaar te verschuiven,
waardoor wel eens breuken in die
lagen optreden. Die breuken ver
oorzaken de tectonische aardbe
vingen.
Als, zo zei men ons, dc schok
ken het sterkst zijn gevoeld in
Heerlen en omgeving zal het epi
centrum daar wel in de buurt
liggen. Precicse metingen zijn nog
niet verricht, omdat de seismo
grammen nog niet ontwikkeld
zijn.
Mijnwerker door vallend
gesteente gedood
(Van onze correspondent)
HEERLEN In het ondergronds
bedrijf van de staatsmijn „Hendrik"
te Brunssum is Donderdag de 52-
jarige houwer J. IJzermans om het
leven gekomen. De man was in
een toevoerbandgalerij op de 537
meter-verdieping bezig met het
scheppen van stenen, toen hij onder
neervallend gesteente bedolven
raakte en op slag werd gedood.
Het slachtoffer, dat in Brunssum
woonde, was gehuwd en vader van
vijf kinderen.
HILVERSUM. DE KRO komt
deze winter met een voor ons land
nieuw soort radio-programma. Bij
reportages over historische gebeur
tenissen zullen de luisteraars de in
druk krijgen in dat bepaalde tijd
perk te leven. Zo wordt door middel
van fictieve reportages hoorbaar ge
maakt welk belangrijke feiten in 't
parlement werdon besproken; er
wordt een opera uitgezonden die in
dót jaar zijn première beleefde, enz.
Verder zal de acteur Ton Lutz
voor de KRO-microfoon een cursus
geven voor lekens^elers. Er komt
ook een programma gewijd aan beel.
dende kunsten. De Dinsdagavonden
blijven gereserveerd voor muziek en
dramatische literatuur.
BONN. Dc Westduitse Bonds
raad (Eerste Kamer) heeft Vrijdag
eenstemmig Heinrich Kopf. de so
ciaal-democratische premier van
Neder-Saksen gekozen als nieuwe
voorzitter. Kopf, die 58 jaar is, is
de eerste sociaal-democraat, die in
Bonn een leidende functie gaat be
kleden.
Als voorzitter van dc Bondsraad
zal hij als president van de bonds
republiek optreden bij eventuele
ziekte of plotseling overlijden van
president Heuss.
Amerikaans schip maakt
slagzij in Kanaal
DEN HAAG. Volgens een radio
bericht meldde het Amerikaanse
schip „Western Trader" Vrijdag
avond om tien minuten over zeven,
dat het bij de Seine-boei in de
buurt van Le Havre slagzij maakte
en gevaar liep om te slaan. Om hulp
werd verzocht
