DAGBLAD VOOR AMERSFOORT
Churchill's achttal reeds
volledig in functie
Tsjechische Geheime Dienst
spionneerde in ons land
Tsjechische
vredesactie
Rotterdamse haven
aangevallen
Bromfiets (50 cc) op één
lijn met gewone fiets
Gesprek Eden-Acheson
in Parijs
Vragen aan Nederlander
door BVD gecopieerd
Wat Praag
wil weten
Nieuwe impasse
in Korea
Premielening
Amsterdam
geslaagd
MET GEHEIME INKT EN MICROFILMS
Amerikanen gispen verscheping
van strategisch materiaal
Beperkte vaart
in Suezkanaal
lie Jaargang, no. 253
Dinsdag 30 October 1951
Opgericht door de Stichting ..Het Parool" - Giro 510330
Bank: Rotterdarasche Bank - Postbus 9 - Abonnements
prijs 40 cent p. w. of f 5.15 p. kw. Losse nummers 9 cent
Uitgave: N.V. De Nieuwe Pers
Redactie en Administratie: Snouckacrtlaan 7. Amersfoort
Telefoon redactie 4291. Telefoon administratie 6235
HOOFDREDACTEUR: Tl. DE BOORDER
MOENSAN De onderhande
laars over een wapenstilstand op
Korea staan voor een nieuwe, mis
schien langdurige impasse, tenzü
zij het eens kunnen worden over
de begrenzing der demarcatielijn.
BU het begin van de huidige be
sprekingen heerste bjj beide par
tijen een sfeer van optimisme.
Thans ziet het er echter naar uit,
dat bet oude onverzoenlijke gekib
bel weer de overhand krijgt.
De geallieerden hebben een neu
trale zone voorgesteld, die aan
beide zijden van de tegenwoordige
irontlinie vier kilometer breed zou
Eijn en grotendeels op Noord-
Koreaans gebied zou liggen. De
communisten eisen een zone met
een breedte, variërend van 8 tot
B5 kilometer.
Het commando der V.N. noemt
de laatste uitingen, met inbegrip
Van die van heden „vruchteloos".
In één dag meer dan
f 10 millioen bijeen
AMSTERDAM Maandagmor
gen werd de gelegenheid openge
steld in te tekenen op de 2 ró
premielening, waarmee de gemeen
te Amsterdam de eerste extra
steen wil leggen ter bestrijding
van de heersende woningnood. De
animo voor deze lening van 10
millioen gulden bleek zó groot te
zijn, dat zjj de avond van dezelfde
dag reeds verre was overtekend.
De inschrijvingen zullen dus niet
ten volle kunnen worden toegewe
zen.
Binnenkort zullen nu In Amster
dam duizend woningen méér kun
nen worden opgetrokken dan er
Zouden kunnen worden gebouwd
bij de bestaande woningbouwmoge-
lijkheden.
Ministeriële beschikking op komst
Op rijwielpaden niet
sneller dan 20 kin
(Van een onzer redacteuren)
DEN HAAG. Men verwacht
dat de minister van Verkeer en
Waterstaat binnen enkele weken
'n beslissing zal nemen, waarbij
de plaats van de bromfiets in de
verkeerswetgeving en daarmede in
het verkeer zal worden geregeld.
Men overweegt de bromfiets gelijk
te stellen met een gewoon rijwiel,
wanneer de cylinderinhoud van
de motor niet groter is dan 50 cc.
Men acht het noodzakelijk dat
de bromfiets voorzien is van twee
onafhankelijk werkende remmen
en de mogelijkheid geeft de motor
tijdens het rijden uit te schakelen.
Door dit laatste bereikt men, dat
de motor niet afslaat als de fiets
stilstaat, waardoor de neiging
wordt tegengegaan om zo lang mo
gelijk rijdende te blijven ook als
de verkeerssituatie dit ongewenst
maakt. Als men uitvoering geeft
aan het voornemen om het specia
le kenteken niet in te voeren, zal
een wetswijziging nodig zijn.
Voor de verplichting t.a.v. de
technische voorschriften zal een
overgangstermijn worden bepaald
De te verwachten beschikking
houdt in. dat bromfietsen voortaan
gebruik zullen moeten maken van
de verplichte fietspaden en dat de
voorrangsrechten gelijk gesteld zul
len worden met gewone fietsen en
niet meer met het snelverkeer. Op
de fietspaden mag men niet sneller
rijden dan 20 km. per uur, op de
landelijke fietspaden met de zwar
te borden mag alleen met uitge
schakelde motor worden gereden.
Waarschijnlijk zullen de plaatselijke
autoriteiten de bevoegdheid krijgen
rijwielpaden voor bromfietsen af te
sluiten met een bordje „verboden
voor rijwielen met hulpmotor". Op
drukke trajecten zal dit. in ver
band met de verkeersveiligheid,
noodzakelijk kunnen blijken.
Spender acht Oriënt
door Russen
bedreigd
NEW YORK. Spender, de
Australische ambassadeur bij de
Verenigde Staten heeft verklaard
te geloven, dat Rusland zal trach
ten het Midden-Oosten onder de
voet te lopen als eerste stap tot
een rechtstreekse agressie tegen de
vrije wereld. Het Midden-Oosten
is kwetsbaar voor een Russische
aanval vanwege de internationale
ronflicten in dit gebied en het ont
breken van een commando voor
het Midden-Oosten, aldus Spender
.Hij zei voorts: „De satellietlanden
van Oost-Europa, die een spring
plank vormen voor de invasie van
West-Europa, zouden Rusland een
afscherming verschaffen voor een
corridor van Noord naar Zuid,
waarlangs het zou trachten de
Balkan binnen te dringen en door
te stoten naar het Midden-Oosten."
CM
(Van onze correspondent te Londen)_
LONDEN. De verdere bezetting van de kabinets- en lagere ministers
posten kwam gisteren nog niet geheel gereed. DIaar het op Zaterdag be
noemde achttal was reeds volledig in functie. Eden ontving, naast enkele
beleefdheidsbezoeken, de Amerikaanse ambassadeur. Dit was voor „zaken".
Bovendien riep hij de Britse ambassadeur in Teheran sir Francis Shepherd,
die in Beiruth met vacantlc was, voor besprekingen met spoed naar Londen
terug. Men neemt aan. dat Eden, vóór hij de komende weck voor de Alge
mene Vergadering der Verenigde Naties naar Parijs gaat en daar Dean
Acheson zal ontmoeten, waarbij ongetwijfeld ook de Perzische kwestie ter
sprake zal komen, nog een rapport uit de eerste hand van een vrijwel
constant waarnemer ter plaatse wil hebben.
De nieuwe kanselier van de
Schatkist. Butler, bezocht gistermid
dag. samen met de secretaris-gene
raal van het departement en ge
wapend met twee koffertjes vol do
cumenten, de eerste minister in zijn
buitenhuis in Kent en confereerde
geruime tijd met hem. Een van de
eerste taken der nieuwe regering
is immers het opstellen der Troon
rede. waarmee zij morgen over een
week het parlement en het land
tegemoet heeft te treden.
Churchill ontving gedurende de
dag ook verschillende parlements
leden. Binnenkort zal hij naar Dow-
ningstreet overgaan, waar de Att-
lee's aan het pakken zijn. Het woon
gedeelte van Downingstreet op de
bovenste verdieping is apart van de
kabinets-bureau's en het kabinet-
vertrek zelf. zodat „nummer 10".
zoals insiders en zij die dat willen
schijnen, de vermaarde ambtswo
ning kortheidshalve plegen te noe
men, voor zijn eigenlijke taak al
vrijwel onmiddellijk gebruikt kan
worden.
Morgen komt het Lagerhuis bij
elkaar maar alleen nog mam* om
officieel te horen, dat het verkozen
is en vervolgens opgecommandeerd
te worden naar het Hogerhuis, waar
de leden zullen vernemen, dat het
parlement officieel morgen over een
week zal worden geopend.
Woensdagochtend komen de La
bour parlementsleden (de zgn. parle
mentaire Labourpartij) tezamen met
het hoofdbestuur der partij, in be
sloten zitting in een der commissie
kamers van het Lagerhuis bijeen,
om voor dit parlement de partij
leider en de plaatsvervangende par
tijleider te kiezen. Zonder twijfel
zal de eerste Attlee en hoogst waar
schijnlijk de tweede Morrison zijn.
Seringen in October...
SCHOONHOVEN Dit is niet
de verwachtingen wekkende titel
van een nieuwe song, welke straks
alle dansorkesten en radio-luidspre
kers zullen presenteren als een
smeltend getuigenis der romantische
liefde, maar de nuchtere erkenning
van een opmerkelijke natuur-histo-
rische gebeurtenis. In een tuin in
Groot-Ammers staat voor de tweede
maal in 1951 een seringenstruik in
volle bloei.
„Is dal alles, nat ik aan overwicht krijg?"
Dit is dr Olbrich Neumann, de
Tsjechische spion, die naar ons
land kwam om de regering in
Praag geheime militaire inlich
tingen te verschaffen. Hij is on
geveer 30 jaar oud, 1.75 m. lang,
placht een bril te dragen en
heeft een litteken op zijn rech
terwang. Zijn codenaam was
Rosaen hij werkte bovendien
nog met drie andere pseudonie
men.
Weer atoomproef in
Argentinië
BUENOR AIRES Professor
Ronald Richter de Oostenrijkse
natuurkundige, die leider is ge
worden van de atoomkernonder
zoekingen in Argentinië, heeft een
verklaring uitgegeven, volgens wel
ke een nieuw en belangrijk experi
ment op het gebied van de atoom
energie op 16 October op het
eiland Heumul tot een goed einde
werd gebracht. Volgens professor
Richter zal de installatie op Heu
mul wellicht spoedig voor buiten
landse onderzoekers opengesteld
kunnen worden, waarbij slechts
enkele veiligheidsbeperkingen in
acht genomen zouden worden.
DEN HAAG. De Nederlandse regering acht het noodzakelijk het
Nederlandse volk op de hoogte te brengen van een reeks ernstige gevallen j
van spionnagc, gepleegd ten nadele van ons land en zijn bondgenoten door
agenten van de Tsjechische geheime dienst cn leden van het Tsjechische j
Diplomatieke Corps. Aan hun activiteiten, die gepaard gingen met een reeks
van romantische hulpmiddelen als daar zijn geheime inkt. in briefkaarten
verborgen microfilms, schijnbaar lege sigarettendoosjes, die op verschil-
lende punten van Den Haag in verlaten tramhuisjes werden gedeponeerd.
is thans door de Binnenlandse Veiligheidsdienst een einde gemaakt. Dit j
geschiedde, nadat men enige tijd de Tsjccho-SIowaaksc spion Neumann
had geschaduwd, die onder valse voorwendsels en met gebruikmaking van
een valse naam, ons land was binnengedrongen. Bij deze spionnage-affairc zijn
voorts betrokken twee Tsjechische militaire attache's, de heren Horsky cn i
Hoppe, die beiden te Brussel waren geaccrediteerd. Een Nederlander, die
zich Konig noemde heeft Neumann bü zijn spionnagc-arbcid geholpen.
GRATIE
UIT IIET
OOSTEN
Dit is Tjoa Keng
Soey Luan, 20 ja
ren jong. Haar
ouders kwamen
uit China, zij
werd geboren in
Surabajazij
woont in Amster
dam, studeert daar
aan het conserva
torium, en in Ita
lië was zij op een
zangconcours bij
de 15 besten uit
150 deelnemers en
deelneemsters.
Over wie van
hen de aller-aller-
^§11 besfc was kon de
jury het niet eens
worden en daar
om kregen alle fi
nalisten een gou
den plak.
Door mil. vrachtwagen
overreden en gedood
(Van onze correspondent)
I TILBURG. Maandagmiddag
omstreeks kwart over drie werd
de 35-jarige mevr. Joanna Maas
Lauwerijssen uit de Hasseltstraat
I te Tilburg, overreden en gedood
door een militaire vrachtwagen.
Het slachtoffer was moeder van
twee kinderen. De chauffeur van
de wagen trof geen schuld.
H.
Kind gestikt in stukje
houten speelgoed
(Van onze correspondent)
UDEN. Bij de familie v.
is het tweejarig zoontje gestikt in
een stukje speelgoed. Het kind
speelde in de box met houten fi
guurtjes en stak er een in de
mond. Nog voor hulp geboden kon
worden is de kleine geslikt.
Neumann, die de opdracht ont
ving in ons land een spionnagenet-
werk op te bouwen, reisde zoge
naamd naar Nederland om de
boekhouding van de Tsjechische
legatie te controleren. -Bij een
tweede bezoek aan Den Haag werd
hij door de B.V.D. geschaduwd cn
toen kwam aan het licht, dat hij
besprekingen voerde met Koenig,
die enige jaren in Praag gewoond
heeft, en die Neumann door mid
del van een geheime berichtgeving
van inlichtingen voorzag.
De B.V.D. is er in geslaagd de
inhoud van een ogenschijnlijk leeg
sigarettendoosje te fotograferen,
dat Koenig in handen speelde van
een Tsjech, die als handlanger van
Neumann fungeerde. Het bevatte
een in het Duits gesteld bericht,
dat op rijstpapier was geschreven.
Deze berichtgeving volgens het zo
genaamde systeem van de „dode
brievenbus" werd onverdroten
voortgezet. Soms werden de be
richten in 't toilet van een lunch
room gedeponeerd, dan weer ach
ter een brievenbus.
De mededelingen, die alle ii
handen van de B.V.D zijn geval
len, laten er geen twijfel over be
staan wat voor soort van inlich
tingen de genoemde Tsjechen in
ons land verzamelden. Voor een
deel verrieden zij duidelijk, dat zij
door een insider waren verstrekt
Deze insider kon worden geïdenti
ficeerd.
De Tsjechische militaire attaché
Jiri Horsky bezocht herhaaldelijk
ons land om gegevens over mili
taire geheimen te verzamelen.
Toen hij op verzoek van de Bel
gische regering ook al wegens
spionnage-werkzaafnheden naar
zijn land werd teruggeroepen, werd
hij opgevolgd door Miroslaw Hop
pe, die zijn activiteiten voortzette
en die een veel slimmer man was
dan zijn voorganger.
Wanneer Hoppe hier in een ho
tel overnachtte, onderzocht hij
eerst de muren van zijn kamer om
te weten te komen of er ook er
gens microfoons verborgen waren.
Hij gaf met potloodstreep.!es pre
cies de plaats aan, waar zijn kof
fer stond, teneinde te kunnen con
troleren of iemand wellicht belang
stelling voor de inhoud
toond. Tussen de
klemde hij een papiertje, waar
van hij de plaats precies met pot
lood aangaf. Hij legde bijzondere
belangstelling aan de dag voor
IJmuiden cn voor verschillende
Zie verder pas;. 3
Tot de inlichtingen, die
blijkens mededeling van de
B.V.D. de Tsjechische rege
ring van haar in ons land werk
zame spionnen wenste te ont
vangen, behoren onder meer de
volgende:
Nauwkeurige opgave van bij
zonderheden omtrent Neder
landse militaire vliegvelden;
opgave van de belangrijkste
bruggen en viaducten in de
grote verkeerswegen; opgave
van de namen van de bevelheb
bers en van de sterkte van de
legeronderdelen, die door hen
worden gecommandeerd; gege
vens over het aantal Nederland-
se troepen, dat naar Duitsland
zou gaan; inlichtingen over
nieuwe electrische centrales,
met opgave van de plaatsen,
waar dc kabels deze energiebe
drijven verlaten; opgave van
de Nederlandse oorlogsindus
trieën, de ligging daarvan, de
plaats waar zich de ketelhuizen
bevinden en waar electrische
leidingen de bedrijven binnen
komen; plaatsen waar in Ne
derland atoomonderzoek ge
schiedt, gegevens over vlieg
tuigbouw, de plaats waar En
gelse en waar Amerikaanse
straaljagers worden gebruikt en
gegevens over de Hembrug.
-I
had be-
kastdeuren
Stagnatie Rijnvervoer door
loodsenstaking
MÜLHA'JSEN - Sedert Zater-
dag staken de loodsen van de Rijn
havens. Aangezien het verplicht is
ccn in de Rijnvaart gespecialiseer
de loods aan boord te hebben
moeten de schepen in verscheide
ne Rijnhavens blijven liggen.
I Later opklaringen
E Weersverwachting geldig van
g Dinsdagavond tot Woensdag-
H avond:
Aanvankelijk zwaar bewolkt
met plaatselijk enige regen, la-
p ter ook opklaringen. Hier en
g, daar ochtendmist. Weinig wind.
h Ongeveer dezelfde temperatu- i
'y ren.
31 October Zon op 7 u 31 m
g onder 17 u 16 m; Maan op 3 u K
s m onder 17 u 4 m.
Even ernstig als in Hongkong"
(Van een onzer redacteuren)
DEN HAAG. Onlangs hebben wjj er dc aandacht op gevestigd, hoe
sedert geruime tijd strategische materialen en schaarse grondstoffen, die
uit de Verenigde Staten worden verscheept naar de vrjje Europese landen,
om te worden gebruikt óf voor de opbouw van de Westelijke defensie, óf
voor de versterking van de Europese economische positie, onder meer via
het douane-vrtfe-gebied van de Rotterdamse haven naar landen achter het
ijzeren gordijn worden gesmokkeld. Uit berichtgeving van de New Vork
Times uit Washington blijkt, dat deze kwestie de ernstige aandacht van de
Amerikaanse regering heeft.
De Washingtonse redactie van dit
blad schrijft dat „naar aanleiding
van een anatal klachten, volgens
welke natrium-hydrosulphaat, dat
gewoonlijk wordt gebruikt voor het
bleken van katoen, maar dat ook
van betekenis is voor het vervaar
digen van brandbommen, van Rot
terdam wordt herscheept naar
Hongkong en vandaar vermoedelijk
naar communistisch China. Het
Amerikaanse bureau voor Interna
tionale Handel overweegt maatrege
len te nemen natrium-hydrosulphaat
op de lijst te plaatsen van produc
ten. die in geen geval naar landen
achter het ijzeren gordijn mogen
worden uitgevoerd."
Het blad gaat voort: „Hoewel au
toriteiten van het Bureau voor de
Internationale Handel weigerden
over deze zaak nadere inlichtingen
te geven wordt vernomen, dat de
klachten inhouden, dat gcconsig-
neeraen in Rotterdam, die deze
grondstof ontvingen, de bestemmin
gen hebben gewijzigd en de ladin
gen naar Hongkong hebben doorge
zonden. Prompt heeft dit geleid tot
een onderzoek zowel door de Ame
rikaanse als door de Nederlandse
regering. Inlichtingen zijn ontvan
gen. volgens welke Rotterdam, waar
onlangs reeds 'n transportteur werd
uitgesloten van Amerikaanse export
faciliteiten wegen heruitvoer van
een machine ter waarde van 150.000
dollar, een gezocht doorvoerstatlon
wordt voor lieden, die pogen zich
te onttrekken aan de Amerikaanse
maatregelen tegen verscheping van
materialen, die strategische of mili
taire waarde he'oben voor potentiële
vijanden Rotterdam wordt volgens
exporteurs een punt. dat bijna even
veel problemen voor Amerikaanse
export-autoriteiten veroorzaakt als
Hongkong. De Amerikaanse regc-
V er volg van pag. 3
Terwijl de Britten steeds meer
troepen naar de „hartader" van
hun Gemenebest, de Suezkanaal-
zóne, brengen, evacueren zij uit
dit gebied, dat door dr Egypti
sche nationalisten onveilig wordt
gemaakt, dc vrouwen en kinde
ren der Engelse militairen. In
auto's worden dezen overge
bracht naar Port Said, waar het
troepenschip Empress of Austra
lia" gereed ligt om hen naar het
moederland terug te brengen.
SPIONNAGE is voor vele van
onze landgenoten ccn ver en
vreemd begrip, iets. dat zich
buiten onze landsgrenzen afspeelt,
maar waar wij hier in Nederland
toch feitelijk niet mee van doen
hebben. De ervaringen in 1940 heb
ben deze naïeve lieden merkwaar
dig genoeg nog niet uit die droom
geholpen. Het is te hopen, dat de
elders op deze pagina gcpubliceei -
de mededelingen der regering over
het duister bedrijf van een aantal
officiële Tsjechische personen ein
delijk ook degenen in ons midden
die zo goed van vertrouwen zijn.
dc schellen van de ogen zullen doen
vallen.
Het is een merkwaardig mengel-
I moes van gegevens, dat deze vreem
delingen op slinkse manier pogen
te verzamelen. Ten dele zijn het in
lichtingen op militair terrein, waar
van iedere regering zich tracht te
verzekeren, ten dele betreft het za
ken, die achter het ijzeren gordijn
angstvallig geheim worden gehou
den. maar die in dit gezegende land
ieder zich verschaffen kan door een
boekwinkel of bibliotheek binnen te
lopen.
Zo onschuldig zijn intussen al de
vragen, waarop on. dc Tsjechische
militaire attaché in Brussel het ant
woord heeft trachten te krijgen, bij
lange na niet. Dc onthullcndstc vra
gen zijn w-el die naar dc kwetsbare
punten van vitale bedrijven. Wie in
formeert naar de ligging van ketel
huizen in fabrieken cn naar de
plaats waar dc electrische kabels de
fabriek ingaan, wie gespecificeerd
weten wil. waar dc kabels electri
sche eentrales verlaten, die geeft
zich volkomen bloot. Dergelijke ge
gevens zijn alleen van belang, maar
dan ook van groot belang, voor
saboteurs!
EEN drietal conclusies laat zich
al dadelijk trekken uit het uit
voerige relaas van de regering,
dat van tijd tot tijd zich lezen laat
als ccn spannend detective-verhaal,
wat het trouwens ook is.
In de eerste plaats, dat het nood
zakelijk zal zijn bij het optreden
tegen dit lichtschuw bedrijf een bij
zonder nauw contact te onderhou
den met onze bondgenoten. Het wa
re al te mal om te denken, dat
speciaal Nederland het voorwerp la
van deze ongewenste belangstel
ling.
Alle vrije landen staan aan de
zelfde gevaren bloot cn gemeen
schappelijke afweer is geboden. Wij
nemen trouwens, zelfs zonder be
wijs. aan. dat ook de regering is
doordrongen van deze voor dc hand
liggende waarheid.
Vervolgens is het bij deze gele
genheid wel zeer duidelijk aan de
dag getreden, dat de wijzigingen
in het Wetboek van Strafrecht,
waardoor optreden tegen lieden, die
zich op deze wijze aan spionnagc
schuldig maken mogelijk is gewor
den, geen ogenblik te vroeg, maar
wel aanzienlijk te laat is gekomen.
En tenslotte, en dat is toch wel
het voornaamste, want de huiselijke
wijsheid van het voorkomen cn ge
nezen behoudt nog altijd haar waar
de. dat het nodig is voor een land
als het onze straffere maatregelen
te treffen ter beveiliging van wat
uit overwegingen van landsbelang
geheim moet blijven. Democratische
landen hebben in allerlei opzichten
altijd ccn achterstand vergeleken bij
de communistische dictaturen, waar
de enkeling rechteloos is tegenover
de staat en een meedogenloos po
litioneel toezicht waakt tegen het
uitlekken van gegevens.
De democratie moet haar princi
piële zwakheid op dit punt aan
vaarden. allereerst omdat zij terecht
van oordcel is. dat op den langen
duur haar schijnbare zwakte een
kracht is. Dat betekent intussen niet
dat zij nalatig zou mogen zijn wat
betreft haar zelfverdediging cn be
veiliging. Dat niet gebleken is
en niemand zal wel zo goedmoedig
en naïef zijn om dat te denkon
dat hiermee de kous is afgebreid,
bewijst eens te meer dc noodzaak
om bij voortduring op onze hoede
te zijn.
Een gewaarschuwd man geldt voor
twee, en gewaarschuwd zijn wij nu
in elk opzicht. Daarvoor kunnen
wij dan tenslotte de heren in Praag,
die vandaag geen al to plezierige
dag zullen hebben, dankbaar zijn.
Con vooicn om de
andere dag
CAIRO. De Suez-Kanaalmaat-
schapplj heeft Maandag hekend ge
maakt, dat met ingang van heden
(Dinsdag) om de andere dag een
convooi in Noordelijke of in Zuide
lijke richting door het kanaal ral va
ren. 's Nachts rullen alleen schepen,
die zelf zoeklichten hebben, van het
kanaal gebruik mogen maken.
De maatschappij heeft deze maat
regelen getroffen met het oog op de
algemene staking van de Egyptische
arbeiders te Port Said, die belast zijn
met het meren van schepen en die
voor dc bediening van de zoeklichten
moeten zorgen.
