van
Strategisch team
Churchill nu volledig
Rheuma vergt per
jaar 70 millioen
Linkse" Tories domineren
ChurchilFs kern-kabinet
CELEZE
abdijsiroop
Hoge boete geëist tegen
technisch adviseur
Kamer ontevreden over
begroting-Uniezaken
R
Chefariaie4
Middelbare scholen tellen
84.000 leerlingen
Beslissingsmacht hij zestien
topministers
Dames Vooral nu
Verwarming werkte
niet goed
Oplichter kon voor
„genezing op een
afstand" zorgen
Pluimv ee opgehokt
in Nijkerk
Britse troepen naar
Middellandse Zee
Goede organisatie der
behandeling is nodig
„Ambonezen horen
in Indonesië thuis"
Vier doen
méér dan één.
Een misdaad
Slechts een vierde gedeelte
gaat geregeld over
[Woensdag 31 October 1951
3
(Van onze correspondent te Londen)
LONDEN. Churchill hield gistermiddag in Downing Street de eerste
vergadering van z(jn kabinet, dat thans gereed is Het omvat nu zestien le
den, dat is een minder dan dat van Attlee. Kort na afloop van deze eerste
bijeenkomst werd bekend gemaakt, dat „gedurende de periode van herbe
wapening" de ministers, die gerechtigd z(jn tot een salaris van 5000 pond,
daarvan maar 4000 pond zullen opnemen, terwijl de eerste minister slechts
7000 van z(jn 10.000 pond zal ontvangen. „Het is voorts de bedoeling om
grote beperkingen aan te brengen in het gebruik van ministeriële auto's.
Details zullen later worden bekend gemaakt," besluit de officiële bekend
making.
Dit gebaar van vrijwillige afstand doopte voormalige departement van
van salaris is een kennelijke aan
wijzing van de ernst, waarmee het
nieuwe conservatieve kabinet 's
lands financiële toestand en beta-
lingspositie beziet. Het is een fraaie
psychologische inleiding voor een
politiek, waarin men vermoedelijk
ook van anderen offers zal vragen.
Wat de ministeriële auto's betreft
Dalton. Zijn taak zal het zijn om
van de conservatieve belofte van
300.000 huizen per jaar (100.000 meer
dan wat Labour bouwde en zeide te
kunnen bouwen) iets waar te ma
ken. Kapitein Crookshank krijgt
naast het ministerie van Volksge
zondheid niet het plaatsvervangend
maar het volledig leiderschap van
(in 1938 was er één, in 1951 waren het Huis Eden, die als minister van
er 35), de regeling, waaronder alle
kabinetsministers en de ministers
van gelijke rang constant een eigen
auto automatisch tot hun beschik
king hadden, was voor de conserva
tieven altijd een geliefkoosd voor
beeld van socialistische extravagan
tie met overheidsgelden.
Nu het kabinet gereed is. blijkt,
dat de in en na de oorlog al aan
het licht tredende ontwikkeling naar
functionele, pyramidalc organisatie
van de bestuurs- en beslissingsmacht
in topministeries, die elk de acti
viteiten van hun sector coördineren
en in het kabinet vertegenwoordi
gen. doelbewust door Churchill een
stap verder is gebracht.
Onder hem zeLf komen de defen
siekwesties en het algemeen strate
gisch beleid. Lord Sherwell (eens
professor Lindemann) zal als in oor
logstijd daarbij weer zijn adviseur
op wetenschappelijk gebied zijn. On
der Lord Leathers (een succesrijk
van onderaf opgeklommen scheep
vaartman, die in dc oorlog door
Churchill aan het toen gecreëerde
ministerie voor Verkeer in oorlogs
tijd werd geplaatst) komt de coör
dinatie van „verkeer" en „brand
stof" en „energie", waaraan later
ook de civiele luchtvaart (tot dus
ver een apart ministerie) zal worden
toegevoegd, en Lord Woolton zal in
het kabinet de ministeries van Land
bouw en Voedselvoorziening verte
genwoordigen (wier gezichtspunten
van huis uit overigens vaak tegen
gesteld zijn).
Dit geleidelijk gegroeide en thans
verder geaccentueerde systeem heeft
het voordeel, dat men het kabinet
klein en dus handelbaar houdt, ter
wijl ook alle in de traditionele mi
nisteries gedifferentieerde staatsza
ken op het niveau waar de eigen
lijke beslissingen genomen worden
(het kabinet), vertegenwoordigd zijn.
De ministeries van marine, oorlog
en militaire luchtvaart, landbouw en
voedselvoorziening. brandstof en
energie en verkeer, zitten dus nu
niet meer in het kabinet. Onder Att
lee was dat gedeeltelijk ook al zo,
maar deze ontwikkeling is thans
weer een stap verder gebracht.
Een merkwaardig en moet men
misschien zeggen in dit „strategi
sche" team typisch ding is. dat de
(nog niet benoemde) minister van
Onderwijs niet meer in het kabinet
zit.
Churchill's kabinet telt nu zes
„peers" tegen Attlee's drie. Van La-
bourzijde komt al het commentaar,
dat deze ontwikkeling ongewenst is,
omdat thans te veel van juist de
belangrijkste ministers in het Ho
gerhuis zitten en dus niet meer di
rect aan het verkozen Lagerhuis
verantwoording voor hun beleid
schuldig zijn.
Voor het Lord-Kanselierschap is
een vooraanstaand rechter uit het
Hof van beroep gekozen. Lord Si-
monds is tot dusver niet in de poli
tiek actief naar voren getreden.
Harold MacMillan (van de be
roemde uitgeversfamilie en tevens
op het vasteland bekend als een ac
tief en spraakzaam voorstander van
grotere Engelse deelname aan Euro
pese integratie) krijgt het in „Huis
vesting en Plaatselijk Bestuur" her-
Advertentie (1. M.)
Als andere middelen
gefaald hebben Uw
hoestaanvallen min
der benauwd te ma
ken neem dan het
middel waarop nog
slechts zelden ver
geefs een beroep is
gedaan:
AKKER'S
- - 's Werelds beste hoestsiroop -
Nasleep Oldebroek-zaak
Bevestiging geëist
van vonnis
DEN HAAG. Voor het Hoog
Militair Gerechtshof speelde zich
de laatste acte af van de Oldebroek-
affaire: de 37-jarige sergeant-kok
H. M. L. L., die zich tezamen met
de commandant van de legerplaats-
Oldebroek. de voormalige luit-ko-
Jonel N. H. heeft schuldig ge
maakt aan verduistering van le
vensmiddelen. hoorde bevestiging
eisen van het vonnis van de krijgs-
laad-Oost, waarbij hij na elf
maanden voorarrest tot drie maan
den met aftrek werd veroordeeld.
De advocaat-fiscaal, mr Van Gilse,
achtte het beroep van de auditeur
militair tegen dit vonnis niet ge
rechtvaardigd. Naar zijn mening
lijn de omstandigheden mede aan
leiding geweest, dat L. tot malver
saties is gekomen.
De raadsman verzocht het Hof
de eis van de advocaat-fiscaal te
willen volgen.
Buitenlandse Zaken veel ial moeten
reizen, vond bij nader inzien de
combinatie van „Foreign Secretary"
en Leider van het Huis toch te
zwaar en niet goed uitvoerbaar.
Crookshank is zonder twijfel voor
zijn taak geschikt. Hij is een groot
kenner van al de historische dool
hoven der procedure van het Huis.
De staatssecretaris voor Schotland.
James Stuart (de derde zoon van de
zeventiende graaf van Moray, een
man die langs een lange omweg ko
ninklijk bloed in de aderen heeft,
daarnaar uitziet en zich er ook naar
gedraagt), was in en vlak na de
oorlog Churchill's „chief whip". Hij
is een typische vertegenwoordiger
van goed conservatisme, zonder non
sens.
Een verrassing was de benoeming
van de 42-jarige Peter Thorneycroft
tot minister van Handel. Hij had tot
dusver vooral naam gemaakt als een
nadrukkelijk en bij tijden luidruch
tig criticus van de nationalisatie van
het transport. Selwynn Llovd, de
hulp van Eden aan Buitenlandse Za
ken is een bekwaam jurist, die zich
echter tot nu toe nog niet veel juist
op dit terrein bewogen heeft.
Advertentie (l M.)
Hamea-Gelei voor Uw handen.
Schoorsteengas doodt zes mannen
(Van onze correspondent)
ARNHEM. Tegen de veertig-
Jarige technisch adviseur J. P. G.
H. uit 's-Hertogenbosch heeft de
Officier van Justitie, mr. Dc Vries
Dinsdag voor de rechtbank f 2000
boete of 180 dagen hechtenis ge-
eist. H. is er van beschuldigd door
het nalaten van juiste voorzorgs
maatregelen schuld te hebben ge
had aan het overlijden op 23 April,
door koolmonoxydevergiftiging.
van zes bejaarde mannen In het
St. Josephs-gesticht te Beneden-
Leeuwen.
Het technisch bureau van ver
dachte had de tekeningen voor de
centrale verwarming ontworpen.
Deze was 5 December 1950 voor
lopig in werking gesteld. Vijf
maanden lang heeft zij goed ge
werkt, toen gebeurde het tragi
sche voorval.
De getuige-deskundige van de
Arbeidsinspectie gaf als zijn over
tuiging te kennen, dat de slechte
werking van de schoorsteen de
oorzaak was van het binnenstro
men der giftige gassen door het
Jeidmgskanaal. Bij een bepaalde
windrichting was dit het sterkst,
toen had het ook zulke tragische
gevolgen.
De raadsman, mr. Holla, wees er
op. dat een zeventig jaar oude
man als stoker was aangewezen.
Deze heeft grove fouten gemaakt,
waardoor het vuur onder de ketel
aanwakkerde, terwijl de gassen
niet door de schoorsteen konden
ontsnappen. Volgens een opgave
van het KNMI bleek, dat in de
periode van December tot April
elf maal de verandering van wind
richting plaats vond, welke de ge
tuige-deskundige bedoelde.
Uitspraak over veertien dagen.
DEN HAAG De bekende har
piste Rosa Spier hoopt 7 November
haar zestigste verjaardag te vieren.
Zij is Haagse van geboorte en ont
ving aan het conservatorium in haar
geboorteplaats en in Berlijn haar
opleiding. Ook haar eerste optreden
als soliste vond in Den Haag plaats,
in 1905. Enige jaren was zij aan het
Residentie-orkest verbonden als eer
ste solo-harpiste en daarna van 1932-
1946 aan het Concertgebouworkest.
Op het ogenblik maakt zij deel uit
van 't Radio-Philharmonisch orkest.
Patiënten gaven ringen
en horloges mee
(Van onze correspondent)
ENSCHEDE. De 29-jarige
vei*tegenwoordiger J. M. H. uit De
venter, die daar op verzoek van
de Enschedese politie gearresteerd
is, heeft in Enschede en vermoe
delijk ook elders het vertrouwen
dat vele mensen blijken te hebben
in de geneeskunst van magneti
seurs weten uit te buiten. In En
schede heeft hij vijf mensen be
zocht, waarbij hij zich uitgaf ais
een magnetiseur die samenwerk
te met enkele collega's uit Zwolle,
die op afstand zouden kunnen ge
nezen. Daartoe waren dan echter
persoonlijke bezittingen, (horloges
en ringen) van de patiënten nodig,
welke H. „in het belang van het
onderzoek"' wist los te praten. Zo_
dra hij die dingen echter in han
den had, zagen de patiënten hem
nooit terug. Bovendien waren zij
het geld kwijt, dat H. als honora
rium voor zijn consulten vroeg,
bedragen die tussen de 20.en
50.lagen.
Vogelpest neemt toe
NIJKERK In verband met het
weer toenemen der pseudo-vogel-
pest heeft de burgemeester gelast
alle pluimvee op tc hokken. Los
lopende kippen, eenden, ganzen cn
kalkoenen zullen onmiddellijk in
beslag genomen en afgemaakt wor
den. Alle honden en katten, toebe
horend aan hen, die naast besmette
fokkerijen wonen, moeten worden
vastgelegd.
LONDEN. De Britse admira
liteit heeft Dinsdag meegedeeld,
dat de vliegdekschepen „Illu
strious" (25.000 ton) en .Triumph'
(13.350 ton) order hebben gekre
gen zich gereed te houden om zo
nodig troepen naar het Middel
landse Zeegebied te vervoeren.
Het ministerie van Oorlog
maakte bekend, dat de derde in-
fanterie-divisie is aangezegd, dat
zij naar het Midden-Oosten zal
worden overgebracht.
'Advertentie 1. M.)
(Van onze medische medewerker)
De sterfte aan. de verschillende
rheumatische aandoeningen is aan
merkelijk lager dan die aan tuber
culose of kanker, en dit is wellicht
een der oorzaken voor de betrekke
lijk geringe publieke belangstelling,
die voor het zg. rheuma-vraagst.uk
bestaat. Maar beschouwd uit een
oogpunt van gezondheid in plaats
van sterfte zijn dc rheumatische
ziekten minstens even belangrijk als
een der gndere genoemden. Men
kan een indruk van dit belang krij
gen indien met bedenkt dat. glo
baal geschat, in 1950 zeventig mil
lioen gulden alleen in Nederland
aan ziekte, en invaïïditeitsgeldcn en
aan behandelingskosten voor een
deel dezer ziekten werd uitgege
ven.
Van een bestrijding der rheuma-
tick kan eigenlijk geen sprake zijn.
zolang men nog zo weinig over de
oorzaken weet. Wat men bestrijdt
kan zijn de gevolgen dezer aan
doening en de ..bestrijding" is dan
ook voornamelijk behandeling. De
ze is in ons land sinds 1945 aan
merkelijk beter georganiseerd dan
voqrdien. vooral omdat in vele cen
tra (Leiden. Utrecht, Groningen,
Rotterdam) de consultatiebureau^
„VEEL TE ZWIJGZAAM....!"
DEN HAAG. Men kan, het
voorlopig verslag der Tweede Ka
mer lezend over de begroting voor
„Unie-zaken en Overzeese rijks
delen", duidelijk bemerken, dat de
Kamerleden niet bepaald tevreden
zijn over dc toel'chtlng van de mi
nister. Zij menen dat de regering
over de ontwikkeling veel te zwijg
zaam is, vooral t.a.v. Nw-Guinea en
DE nieuwe Britse premier Winston Chur
chill is bezig zijn kabinet te vormen. Dat is
zelfs in Engeland, waar meestal en ook ditmaal
alle leden der regering tot dezelfde politieke partij be
horen, althans dezelfde politieke kleur hebben, een
tijdrovend werkje, omdat het instituut der staatssecre
tarissen er op veel ruimer schaal toepassing vindt dan
bij ons. Op het ogenblik dat wij dit schrijven, vijf da
gen na de algemene verkiezingen, die weliswaar La
bour de meeste stemmen, maar tengevolge van het
Britse kiesstelsel de Tories een klein overwicht be
zorgden in het nieuwe Lagerhuis, zijn de posten van
ongeveer zestig staatssecretarissen en onder-staats
secretarissen nog vacant. Maar de Conservatieve leider
is gereed gekomen met de samenstelling van zijn zoge
naamde „kernkabinet". Daarmee is voor de belang
stellende toeschouwer een
heel klein tipje opgelicht
van de sluier, die Groot
Brittannië's politieke toe
komst op dit ogenblik nog
verborgen houdt.
Engelatvd op weg naar een
neo-Conservatisme?
Natuurlijk zeggen persoonlijkheden in de politiek
niet alles. Het zijn weliswaar de mensen, die de ge
schiedenis maken, maar de omstandigheden waaronder
zij op het politieke toneel verschijnen zijn van hun
wil onafhankelijk en beïnvloeden hun handelingen
soms in niet geringe mate. Het spreekt echter vanzelf,
dat men van een Conservatief als bijvoorbeeld de nieu
we Britse minister van Financiën, R. A. Butler, die
tot de vooruitstrevende vleugel van zijn partij behoort,
in het jongste verleden en zekere mate van nationa
lisatie goedkeurde en als één der scheppers wordt be
schouwd van wat men het „nieuwe Tory-isme" noemt,
een héél andere reactie op de gebeurtenissen mag
verwachten dan bijvoorbeeld van een ultra-behoud
zuchtige Tory als de hertog van Beaufort, wiens ge
dachten eigenlijk nergens anders plegen te verwijlen
dan in het onherroepelijk voltooid verleden. Daarom
loont het de moeite de figuren uit Churchill's kern
kabinet reeds op dit moment, nog voordat de nieuwe
Engelse regering zich aan het Lagerhuis heeft voorge
steld, de revue te laten passeren.
EEDS bij een vluchtige beschouwing van wat
men in Engeland in tegenstelling tot „the Go
vernment", „the Cabinet" pleegt te noemen,
dringen zich onwillekeurig vergelijkingen op met het
verleden. Toen na Labour's zege in 1945 het nieuwe
Parlement bijeenkwam. Het Winston Churchill het
beroemd geworden woord vallen, dat daar het wildste
stel mensen zat, dat hij ooit had gezien. De regering
echter, die toen aan het werk ging, telde in haar mid
den ministers als Herbert Morrison, die niet onder
stoelen of banken stak, dat men hem niet als een prin
cipieel tegenstander van „free enterprise" diende te
beschouwen. Thans kan met zeker recht het omgekeer
de worden beweerd. De meerderheid van het Lager
huis bestaat uit mensen, die ongetwijfeld tot de be
houdendste groep behoren, die in Groot Brittannië
aanwezig is. Maar de Kabinets-leden die Churchill
heeft aangezocht behoren voor het merendeel tot dat
soort Tories, dat meer dan eens openlijk heeft ge-
tuigd, voorstander te zijn van een revolutie. Niet van
de revolutie natuurlijk, waarvan de mijnwerkers in
Wales en Newcastle droomden toen Attlee c.s. de
Britse kolenmijnen nationaliseerden. Wel echter van
een soort van industriële revolutie, die de Britse eco
nomie binnen het kader der bestaande maatschappe
lijke orde zou moderniseren en aan zou passen aan de
omstandigheden van het ogenblik.
OP een partijcongres van de Tories, dat in October 1946
te Blackpool werd gehouden hebben zowel de huidige
minister van Buitenlandse Zaken Anthony Eden.
al£ de huidige minister van handel Peter Thor
neycroft. het systeem van „free enterprise" veroordeeld
cn zich gekeerd tegen de antagonistische en chaotische ver
schijnselen der kapitalistische economie. Harold Mac-
m 111 a n. de nieuwe minister voor de woningbouw, ver
klaarde in Maart 1949 te Newport, dat vele Britse industrieën
rijp waren voor nationalisatie. Bjj een andere gelegenheid
verklaarde h(j. dat Groot Brit
tannië een systeem moest op
bouwen. „dat bij de tweede
helft der 20ste eeuw past". Deze
woorden bevatten in één enkele
formule, wat wij zoëven het
„nieuwe Tory-isme" hebben ge
noemd. De Conservatief Da
vid Ecclcs liet er zich in
Augustus J.l, te Sturmlnster over uit in bewoordingen, die
voor de „Observer" aanleiding waren hem een voorstander
van een „revolutie der managers" te noemen.
Natuurlijk is een revolutie der managers niet hetzelfde
als de revolutie, waarover een man als Aneurln Bevan te
spreken pleegt. Maar het is wel zoiets als een omvorming
van het Britse kapitalisme in een richting, die met het
„laissez faire" niets meer heeft uit te staan. En nu moge
een man als Lord Woolton. nu moge ook Churchill zelf
of de minister van Binnenlandse Zaken, Sir David Max
well F y f e, een dergelijke hervorming met een zekere
achterdocht beschouwen, er zitten te\eel aanhangers van
het „nieuwe Tory-isme" in Churchill's kernkabinet om dit
als louter toevalligheid te beschouwen.
CHURCHILL moge een behoudende romanticus
zijn, de Conservatieve kiezer moge nog altijd
van een herstel dromen van wat hij „merry Old
England" pleegt te noemen, ook de Tories zullen zich
ondanks hetgeen hun kiezers zich van hun bewind
mogen voorstellen, rekening moeten houden met de
omstandigheden. Het is niet voor niets, dat de Tories,
ondanks veel holle propaganda, zo weinig tegen La
bour's politiek hebben kunnen inbrengen. Labour
heeft zes jaar lang getracht de Britse volkshuishouding
te moderniseren. Churchill zal of hij dit wil of niet tot
op zekere hoogte in hun voetsporen moeten treden.
En hij weet het. Hij weet, dat zijn meerderheid maar
uiterst klein is en niet berust op de wil van de meer
derheid van het Britse volk. Daarom slaat hij de weg
van het nieuwe Tory-isme in. En zelfs daarbij zal hij
nog concessies aan Labour moeten doen. De eerste
heeft al plaats gevonden, toen hij David Maxwell
F y f e. die bij de arbeiders zeer ongeliefd is, niet tot
minister van arbeid benoemde, ofschoon hij in het z g.
schaduwkabinet altijd voor die post was voorbestemd,
maar tot minister van binnenlandse zaken. Ongetwij
feld zullen er nog meer concessies aan Labour volgen,
ook al is dan Engeland thans op een weg geraakt,
waarbij wat voor de hele wereld ongetwijfeld een
nadeel is het tempo der vernieuwing en het tempo
der modernisering langzamer zal zijn en al is het
dan vermoedelijk maar naar de vorm helaas veel
zal worden afgebroken van hetgeen al is bereikt.
nauw samenwerken
schillende interne klit
de onderhandelingen over de Unie
met Indonesië, welke binnenskamers
zijn gevoerd met prof. Supomo.
Ook had men van de regering een
klaarder uiteenzetting verwacht
van haar plannen t.a.v. Suriname
en de Nederlandse Antillen.
De regering moet de 13 000 Am
bonezen. die in ons land zijn, dui
delijk maken dat zij in de Indone
sische samenleving thuis horen cn
daar dezelfde kansen hebben als I F"-,9i
andere loyale Indonesische staat s-E/G 11(1 GS 9 A KUIS W6g
burgers, wordt er verder opge-
met de ver-
inieken, terwijl
in Nijmegen bovendien nog samen
werking met de orthopaedische kli
niek bestaat, een vrijwel ideale si
tuatie.
De consultatiebureau's werken
veelal samen met de plaatselijke
Kruis-vcrenigingen G.G.D. Het
contact met de interne klinieken is
hier te lande vooral bevorderd door
de Leidse school, eerst door prof.
Kuenen, later dr. Touw. nu dr.
Goslings. Deze laatste is tevens ge
neeskundig inspecteur van de Volks
gezondheid, speciaal ten behoeve van
de rheumabestnjding.
Desondanks bestaat er een sterke
achterstand: Leiden heeft b v. per
duizend inwoners twaalfmaal meer
bedden voor rhcumapatiënten be
schikbaar dan gemiddeld het gehele
land, dat met een totaal van plus
minus 250 ccn pover figuur slaat.
Toch zijn juist klinische observa
tie cn studie van groot belang om
het inzicht in aard cn behandeling
der ziekte te verdiepen. Wat dat be
treft staat men nog slechts aan het
begin. De hoge verwachtingen, die
men van cortison cn acth koesterde,
zijn slechts zeer ten dele in vervul
ling gegaan. Slechts een hoogst en
kel geval van rheuma is blijvend te
genezen met deze hormonen. Bij de
meeste patiënten kan men wel een
tijdelijke verbetering bewerken,
maar voortdurend ziet men neven
werkingen van deze krachtige stof
fen. Een kuur met cortison of acth
wordt dan ook steeds om deze re
den beëindigd en niet. omdat er
geen geld meer beschikbaar is. zo
als sommige patiënten menen.
Door goede organisatie dor be
handeling heeft men In Zweden
kunnen bereiken, dat van 1916 tot
1943 het aantal dergenen, die blij
vend invalide waren tengevolge van
rheuma, daalde van 60.000 tot 30000.
Dit is ccn succes, dat ook in ons
land behaald kan worden en waar
toe de Nederlandse Vereniging voor
Rhcumabcstrijding. die dezer dagen
haar 25-jarig bestaan herdacht, in
belangrijke mate kan bijdragen.
merkt. Ook het probleem van de zg.
Indische Nederlanders, die sterk
op Indonesië zyn georiënteerd,
blijkt zwaar te drukken, vooral om
dat op 27 December de laatste dag
is. dat zij zich op eenvoudige wijze
het Indonesische staatsburgerschap
kunnen verwerven. De regering is
gevraagd overleg met de Indone
sische regering op te nemen om
te trachten de optie-termijn te
verlengen.
Advertentie d. M.)
Ook voor Chcfarine „4" geldt,
dat de werking van 4 geneesmid
delen in één tablet verenigd
krachtiger en weldadiger is, dan
van elk middel afzonderlijk.
Chefarine,,4" helpt ook bij hevige
pijnen en griep, wanneer andere
middelen falen.
cCoeé u/ortcte/textf
aangekocht
MAASTRICHT Aad de Haas'
bekende „Kruisweg-statie" is aan
gekocht door het Maastrichts mu
seum. Dit schilderij heeft geruime
tijd in het centrum van de belang
stelling gestaan door de strijd, die
is gevoerd over de erkenning er
van als kunstwerk Het was aan
gebracht in de Wahlwiller kerk
(Z.-Limburg). doch voldeed niet
aan dc geijkte opvattingen van
kerkelijke kunst. Op advies van
een commissie gaf de bisschop van
Roermond opdracht De Haas'
„Kruisweg"' uit de kerk tc verwij
deren.
TOEN mijn buurman m\j opbelde
en kribbig informeerde wan
neer ik nu eindelijk eens dat bock
ran Kafka, dat h{j mij in de puber
teitsjaren leende, dacht terug te
brengen .antwoordde ik op hoge
toon:
„Man, wat klèts je toch, je hebt
het allang terug."
„Ik gelóóf het niet..." sprak h\j,
toch een bectie onzeker geworden
door mijn stelligheid, maar ik riep
snijdend dat hij dan maar eens goed
uit zijn suffe ogen kijken moest en
belde af triomfantelijk en ronder
Croet. Pas toen ik terug was in mijn
kamer zag ik het boek in kwestie
op de kast liggen en schoot mij als
een bliksemstraal te binnen, hoe ik
hem destijds een héél ander bock
had geapporteerd, dat hij m\j in zijn
oneindige goedheid óók al leende.
Nobele mensen snellen in zo'n ge
val terug naar de telefoon cn be
kennen kleur, maar ik heb nooit
staande genouden. dat ik lot die
happy few gerekend dien te tcor-
den. Het triomfge2icht van mijn
buurman dat ik voor mijn geestes
oog verschijnen zag, maakte mij al
bij vóórbaat beroerd, zodat ik be
sloot er iets anders op te vinden.
Ik zou het boek natuurlijk als een
soort oorlogsbuit hebben kunnen be
houden, maar dat leek mij, met de
eigenaar zo vlak naast dc deur, een
wat al tc onrustig bezit. Vernieti-
aing van het bewijsstuk door ver
branding of verpulvering stuitte mij
cultureel tegen de borst, zodat ik
ook deze uitweg verwierp. Maar wat
dan?
Reeds na ccn kwartier denken
kreeg ik een idee. Ik stopte het
boek onder mijn colbert, ging het
huis uit en belde b\j mijn buurman
aan.
„O, mijn man is even uit" zei zijn.
vrouw, ..maar kom binnen. Hij blijft
niet lang weg."
Met Kafka op het hart geraakte
ik in een fauteuil en wachtte op
m\jn moment, dat aanbrak toen de
bel zo goed was mijn gastvrouw
even weg te roepen. Nauwelijks had
ze de kamer verlaten, of tk rees
uit m(jn stoel, stond in twee stap
pen voor de enorme kast en schoof
het boek handig naast de andere
werken van dezelfde schrijver. Het
was een misdaad zonder fouten. De
ongekunstelde eenvoud waarmee ik
in mijn thee roerde toen dc buur
vrouw even tater binnentrad was
volstrekt onverdacht en de beschou
wingen, die ik vervolgens wijdde
aan de weergesteldheid en klimaat
waren zó soepel en vloeiend dat met
de geringste verdenking in haar kon
oprijzen.
Toen kwam de buurman thuisHxj
begroette mij recht hartelijk en zei
een beetje verlegen:
„Zeg je neemt me niet kwalijk
dat ik daarnet zo kribbig deed over
dat boek."
„Welnee", zei ik.
„Dank je", vervolgde hij „Zie je
ik heb er over nagedacht en ik her
inner me nou hcel goed dat je het
me terugbracht. Je zei nog dat het
zo regende."
„Zie je wel", zei ik schaamteloos.
„Ach ja, zoiets schiet door je
hoofd, hè", sprak hij. „Daarna heb
ik het natuurlijk aan een ander uit
geleend, maar al sla je me dood. ik
weet niet meer aan wie Enfin, niets
aan te doen, dat boek kan ik af
schrijven. Ik heb maar meteen een
nieuw exemplaar gekocht."
De goeierd.' Tranen sprongen in
mijn ogen terwijl ik hem daar
waarnam, maar ik hield ze nog net
binnen en zag hoe hij ccn pakje uit
z(jn tas haalde, het papier er af
deed en een nog onbezoedeld exem
plaar van Kafka in de lucht stak.
1 Met het boek in de hand liep hij
I naar de kast, om het weg te zetten
en daar trof hem toen de slag in
volle hevigheid.
„Wat een kaffer ben ik toch!"
schreeuwde h(j zich tegen 't hoofd
slaand. „Hier staót het nota bene.'"
En zich naar mij omdraaiend sta
melde hij: „Neem me niet kwalijk,
kerel ik begin blijkbaar seniel
te worden. Je bent toch niet meer
boos, hè?"
„Nou hebbie er twee", zei ik ont
wijkendI.. want ik transpireerde van
schaamte.
I Alsjeblieftriep hij spontaan.
..Hier heb jij er één van. Nee, nee
ik sta er op. Ik heb zó aan je hoofd
gezeurd. Vooruit, pak aan."
Even later zat ik weer thuis met
I hef boek in de hand Een splinter-
I nieuw exemplaar. Of er zegen op
I rusten zal? Ik weet het niet maar
ik geloof welt dat dit nu een van
de geheimen ts, die ik straks mee
neem in mijn graf. KRONKEL
Bijzondere postzegels
buiten gebruik
DEN HAAG. De volgende
(bijzondere) postzegels worden
met ingang van 1 Januari 1952
buiten gebruik gesteld en worden
voor de frankering waardeloos:
a. de herdenkingszegels 375-ja-
rig bestaan der Leidse Universi
teit. Uitgegeven in 1950, frankeer,
waarden 10 en 20 cent
b. de herbouwpostzegels, uitge
geven in 1950, frankeerwaarden
2, 5, 6, 10 en 20 cent.
c. de zomerpostzegels, uitge
geven in 1950. Frankeerwaarden,
2, 5, 6, 10 en 20 cent.
d. de weldadigheidspostzegels,
uitgegeven in 1950, frankeerwaar
den 2, 5, 6, 10 en 20 cent.
DEN HAAG. Naar uit de zojuist verschenen publicatie van het C.B.S.
„Statistiek van het Voorbereidend Hoger en Middelbaar Onderwijs 1949/'50
1950/'51" blijkt, blijft het leerlingenaantal de laatste jaren constant op
circa 84.000. Wel valt een langzame verschuiving van belangstelling voor
de H.B.S.-studie naar dc gymnasiale opleiding te constateren.
Belangrijk zijn de conclusies wat
betreft het „rendement" van het
V.H.M.O. Het aantal leerlingen.dat
na 4 jaar studie nooit bleef zitten,
is uiterst laag. namelijk slechts een
kwart Ten opzichte van 1934, toen
een analoog onderzoek plaats had,
blijkt weinig gewijzigd te zijn: 40%
van de leerlingen die 4 jaar gele
den de studie begonnen, heeft haar
reeds opgegeven. Tussen de school
soorten bestaan opmerkelijke ver
schillen: betrekkelijk gunstig zijn
de resultaten der gymnasia, het
ongunstigst die der H B S.-en A.
Het onderzoek toonde voorts aan,
dat kinderen uit de hogere, mid
delbare en lagere sociale groepen
in gelijke mate zonder vertraging
studeren, maar dat bij ongunstig
studieresultaat kinderen uit de
lagere milieu's in veel sterkere
mate de school voorgoed verlaten.
Tenslotte bevat de publicatie ge
gevens over het lerarencorps: 147e
van hen is onbevoegd, voor na
tuurlijke historie een kwart, voor
Engels zelfs een derde. Ook ver
andert het docentencorps van sa
menstelling: in 1930 was 54% aca
demisch gevormd, thans 45%. Een
onderzoek naar de sociale mobili
teit leerde, dat ruim de helft der
docenten uit de middelbare sociale
groepen afkomstig is.
'A/WWVVV'
Zolang de mensen op aarde zijn. heb
ben zij zich voortdurend bezig ge
houden met verklaring der natuur
verschijnselen en vooral met de sterren
wereld, de kosmos Dc mens blijkt be
gaafd met de drang iot „verklaring".
De primitieve schiep zich een beeld der
(materiële en geestelijke) werkelijkheid,
die hém bevredigde, de cultuurmens
tracht op zijn wijze door te dringen in
I het wezen der natuur.
Dit zoeken Is bron van alle weten
schap. Grote denkers, die de mensheid
I dichter bij do (vermeende?) waarheid
j brachten, zijn vaak door hun tijdgenoten
misverstaan, soms verketterd. Tóch gin-
j gen zij door. trachtend steeds wijder ge-
bieden te omvatten.
I Een dier groten is ongetwijfeld prof.
dr. Albert Einstein, wiens theorieën zo'n
kosmische vlucht hebben genomen, dat
zij voor leken vrijwel onvatbaar zijn.
Om hun de grote lijnen van die theo
rieën te tonen, schreef dc Amerlkannse
Journalist Lincoln Barnett zijn boekje
„Het heelal en dr F.lnsteln" (t 6.90). Zo
populair mogelijk licht hij Einstelns be
grippen toe omtrent het wezen der mate
rie. de zwaarte- cn elcctro-magnctlsche
kracht, het uitdijend heelal en voorat
ook de vierde dimensie, do tijd. Dat
prof. Einstein zelf verheugd is over dit
werkje blijkt wel uit zijn voorwoord.
Ilona Ricardo vertaalde het, met mede
werking van ir. H A. C. M. BibblU.
Aansluitend op Bnrnctts werkje kan
men beschouwen „Een, twee, drie
oneindig" van prof George Gamow, die,
soms schijnbaar luchtig schrijvend, die
per op Elnstcins theorieën Ingaat. Maar
prof. Ganiow doet méér; hij tracht leken
ook tc verklaren voor welke ontzaglijke
problemen de hedendaagse chemicus en
bioloog staan. Een boek. dat wij stu
dieuze leken van harte aanbevelen Jean
Raimond bewerkte het In het Neder
lands. 14.90). Beide boeken zijn uit
gaven van W. P. van Stockum en Zn.,
Den Haag.
Welke enorme vorderingen de ster
renkunde en de meteorologie in een
halve eeuw hebben gemaakt blijkt uit
het voortreffelijk verzorgde gedenkboek
dat de Nederlandse Vereniging voor
Weer- en Sterrenkunde ter gelegenheid
van haar vijftigjarig bestaan (1 Septem
ber 1951) bij J. B. Wolters te Groningen
liet verschijnen 4.00Aan het eigen
lijke verenigingsleven zijn slechts enkele
bladzijden gewijd. De schrijvers van het
met mooie foto's, kaartjes en vele gra
fieken verluchte boek prof. dr. W.
Bleeker, dr. A. Blaauw en dr. J. J. Ral-
mond Jr. vermelden, uiteraard zeer
beknopt, alle nieuwe ontdekkingen, dlo
binnen- en buitenlandse geleerden heb
ben gedaan, welke enerzijds in vele op
zichten klaarheid brachten omtrent de
bouw cn de „bevolking" van het heelal,
anderzijds echter nieuwe en grotere pro
blemen opriepen.
