Geboortegrond houdt in het hart van ieder een bijzondere plaats AMERSFOORTERS VREEMDELINGEN Flat na flat verrijst aan de Dollardstraat De Hanze" bestaat al veertig jaar Nadruk op cultuur en taal Ga zo voort Amersfoort, t gaat goed maar toch FRIEZEN: BRABANDERS: Plezier en gezelligheid Katholieke middenstanders in hecht verbond r WEERZIEN OP SCHIPHOL .Vrijdag 2 November 1951 5 zVWWV^W^A^/WW\^AA/V\A^W\^A^A»V\^A^AA^^A^A^\^A, Om de band met hun geboortegrond niet te verliezen, en om samen met anderen taal, cultuur en folklore te onderhouden hebben de Amersfoortse vreemdelingenverenigingen opge richt de vereniging van oud-Groningers Grunode Friese Kring „Ut en Thusen de Brabantse club „Agge mar leut et". We hopen, dat de Groningers, Friezen, en andere, oorspronkelijke niet uit Amersfoort af komstige stadgenoten het ons niet kwalijk zul len nemen, wanneer we ze voor het gemak eens samenvatten onder de categorie „vreemdelin gen". Natuurlijk weten we best, dat ze dat al lang niet meer zijn. Want, of ze nu het grootste deel van hun leven hier gewoond hebben, of pas enkele jaren geleden kwamen, Amersfoor- ters zijn het allemaal geworden. Ze vonden hier hun werk en ook hun ontspanning. Ze stichtten er een gezin. En tochEn toch is er in hun hart nog altijd een bijzondere plaats voor hun geboortegrond. Voor de provincie, waarin ze hun jeugd doorbrachten. Voor het gewest met zijn eigen taal of dialect en zijn eigen gebruiken en cultuur. Elk van de drie provinciale verenigingen, die in Amersfoort bestaan, heeft zo haar eigen ka rakter. De Friezen bijvoorbeeld hebben de na- Streekveren igingen hebben elk haar eigen karakter druk gelegd op taal en cultuur. Ook de Gronin gers besteden ruime aandacht aan het culturele element, maar daarnaast nemen ook folkloris tische gebruiken bij hen een belangrijke plaats in. Bij de Brabanders tenslotte komt het gezel ligheidselement in de eerste plaats. De naam vertelt ons dat trouwens al: „Agge mar leut et", als je maar plezier hebt.. En natuurlijk den ken we hierbij direct aan het carnaval met zijn dolle vreugde. Van de drie verenigingen is de Friese op het ogenblik het grootst. Zij telt ongeveer 125 leden. Hierna komt de Groningse met ongeveer 70 le den en tenslotte de Brabantse met ongeveer 70 leden. Deze getallen zijn zeer klein, wanneer wc ze vergelijken met het aantal Friezen, Gronin gers en Brabanders, dat in Amersfoort woont. Geen wonder, dat de besturen zich wel eens de klacht laten ontvallen: „Waarom sluiten zich toch niet meer mensen bij ons aan? Ze horen er toch ook bij?" In de meeste plaatsen buiten Fries land. waar Friezen wonen, hebben deze zich verenigd in een grote or ganisatie, „It Frysk Boun om Utens" geheten, wat zoveel betekent als dc Friese Bond buiten Friesland. De Fryske Krite, de Friese Kring „Ut en Thus" in Amersfoort is er een afde ling van. Evenals by de Groningers bestaat er ook bij de Friezen in onze stad een nauwe samenwerking met de kringen in de omliggende plaat sen: Utrecht. Zeist, Soest. Hilversum en Bussum. Vaak worden gemeen schappelijke bijeenkomsten gehou den. De Fryske Krite in Amersfoort GRONINGERS: Folkloristische gebruiken Iemand, die er trots op is Gronin ger en Amcrsfoorter tegelijk te zijn, is de heer K. van der Vaart. Hij was het. die na de oorlog het initiatief nam tot heroprichting van de Ver eniging van Oud-Groningers. Reeds sinds 1920 bestond deze vereniging, maar enige jaren voor de oorlog werd ze opgeheven. De heer Yer- haar plaatste in 1946 een adver tentie en tijdens een hierin aange kondigde vergadering werd „Gru no" onder groot enthousiasme op nieuw opgericht, met aanvankelijk een veertigtal leden. De Amersfoortse vereniging is een onderafdeling van het district Cen trum der landelijke vereniging. In dit district bestaat een nauwe sa menwerking. Vaak worden toneel stukken in Gronings dialect, die door de afdeling Amersfoort zijn ingestu deerd. ook gebracht in steden in de omgeving, en omgekeerd. De tekst boekjes voor deze stukken kunnen in Amersfoort niet worden gekocht. Dc regisseur, de heer H. van Dijk, „im porteert" ze speciaal uit Groningen. Behalve toneelstukken worden er op de avonden van „Gruno" ook le zingen en voordrachten in het Gro nings gegeven. De vergadering, waarop natuurlijk alleen dialect wordt gesproken, zijn buitengewoon genoeglijk en dragen niet weinig bij tot versteviging van de band tussen de oud-Groningers. In de maand Januari wordt ook in onze stad de traditionele Groningse „neijoarsvezide" afgelegd. Alleen gaat men hier niet bij elkaar op be zoek. maar men komt samen in een zaaltje. Thomasvoar en Pieternel ontbreken echter niet, evenmin als de „olde wiev'n", een Groningse koeksoort. met kruiden en anijs. Men heeft geprobeerd om net als vroeger „thuis" de koffie te schenken uit z.g. kraantjespotten, maar er ble ken hiervan niet voldoende in Amersfoort te zijn. Evenals in Groningen zelf wordt ook in de Groningse kolonie in Amersfoort elk jaar op 28 Augustus het ontzet van Groningen in 1672 herdacht. De bijeenkomsten worden gedu rende de zomermaanden gestaakt, maar wel vindt er in die tijd een dis trictslanddag plaats, waar vertegen woordigers uit alle afdelingen voor drachten ten beste geven. Wanneer er oud-Groningers bijeen zijn, dan wordt er vaak gezongen. Het lied, waarmee de vergaderingen worden geopend, is altijd „Grönnens laid", Gronings lied, waarvan de eerste regel luidt: „Van Lauwerzee tot Dollard tou". Al enige weken geleden is het win terseizoen van „Gruno" geopend met een gezellige avond; er staan er nog heel wat op het programma. heeft een eigen toneelclub, die onder leiding staat van de heer J. Eppenga. Onnodig te zeggen, dat de stukken, die men speelt, in de Friese taal zijn. Aan het zuiver spreken en schrijven van die taal is de Friezen veel gele gen. „It Frysk Boun om Utens" or ganiseert zelfs schriftelijke cursus sen er in. Binnenkort zal m Amers foort bovendien een begin worden gemaakt met lessen in clubverband. Naast de toneeluitvoeringen, die worden verzorgd met eigen krachten, komen er ook wel beroepsgezel schappen uit Friesland voorstellingen geven. Zaterdag 3 November is de eerste avond van dit seizoen Dan speelt het „Lyts Friesk Tonicl" in St. Aechten „In test mei stuorkes" (een tekst met stuivertjes). Ook wanneer de Friezen bij elkaar komen wordt er veel gezongen Er bestaat een schat van Friese liederen, die iedereen kent. Het vieren van bepaalde dagen, zoals de Groningers dat doen, kennen de Friezen niet. Weliswaar is er een voordrachts kunstenaar geweest, die heeft voor gesteld een Friese nationale feestdag in te voeren, „koukedei" (dag van de koekt, maar zo ver is het nog lang niet. Het onderhouden van de Friese cultuur; dat is wel de hoofdopzet van „Ut en Thus". Dit is mogelijk, door- Ter gelegenheid van jarig beslaan voerde de Fryske Krite „Ut en Thus" in 1947 het stuk „D'r wier ris" van de be kende Friese schrijver Canne op. Van links naar rechts: de heer Dijkstra, mevrouiv Frankena en mevrouw Van der Spa. dat er een nauw contact met Fries land is. Volgend jaar gaat deze Fryske Krite zijn dertigjarig bestaan vieren. Het mooiste jubileumgeschenk zou ongetwijfeld zijn een aantal nieuwe leden. Dus, Friezen in Amersfoort... De Brabantse Club is nog lang niet zo oud als haar zusterverenigingen van de Groningers en de Friezen. Zy is ook opgezet met een enigszins an dere bedoeling. „Agge ma leut et" luidt de naam van deze club, en die naam zegt al genoeg. Plezier maken, dat is het hoofddoel. Nu hebben Bra banders. wanneer ze bij elkaar zyn, al gauw plezier; dat is de Zuidelijke aard. Geen wonder dus. dat de bij eenkomsten van deze club altijd bij zonder plezierig zyn. De Brabantse club werd opgericht in Januari 1950, onder voorzitter schap van de heer H. Nak. Haar eer ste activiteit betrof hoe kan het anders de viering van het carna val. In het begin van het volgend De oud-Groningers in Amers foort spelen vaak toneel, en ze doen dat goed. Dit zijn de mede werkers aan het stuk ..De beste zet" van Jan Zijl. Van links naar rechts: H. van Dijk (regis seur), W. de Groot (regisseur), J. H. Frenkel, E. Haandrikman, zr. H. Leij, H. V eenhuizen, mevr. J. van Dijk-Bolt, G. Hart man en K. Elzinga. Het gaat er vrolijk toe bi; de carnavalsviering van de Bra bantse Club „Agge mar leut et". Dit is een foto uit 1950, toen de club pas bestond. jaar gaat dat nu voor de derde maal gebeuren. Misschien komt dan Prins Carnaval in hoogst eigen persoon naar Amersfoort. Reeds voor dit jaar was zijn bezoek aangekondigd, maar het moest op het laatste ogenblik worden afgelast, omdat de schoen fabrikant uit Waalwijk, die deze be langrijke functie zou vervullen, zich terugtrok. Bij de carnavalsfeesten in de grote Brabantse steden is Prins Carnaval altijd 'n vrij gefortuneerd iemand, omdat het ophouden van zijn stand voor hem altijd heel wat kos ten meebrengt. Dit is de moeilijkheid bij het vinden van een Prins Car naval voor Amersfoort Maar als hij zou komen, dan wacht hem hier een groots onthaal. De plannen voor zijn feestelijke intocht van het station uit liggen klaar. Behalve Carnaval viert de Bra bantse Club ook het halfvastenbaL Eenmaal per jaar is er een overvloe dige Brabantse koffietafel, en elke ALLE ANDEREN: Ook voor U valt iets te bereiken Die Brabanders. Friezen cn Gro ningers hebben 't toch maar fyn voor elkaar. Het doet 't hart goed om zo af en toe eens onder „eigen" men sen te zyn. Wat moeten die Limbur gers, die Zeeuwen en die Amers foortse Twentenaren en Drentenaren zich eenzaam voelen. Moet dat nog langer duren? Kom Amersfoorters uit die gewes ten, sticht ook uw streekvereniging. Het moet voor de Twentenaren een koud kunstje zijn om een club te stichten waarin de folklore vrij spel kan hebben. Wij denken al aan Paas vuren en aan het midwinterblazen. Trouwens toneelspelen biedt ook zijn variaties. Heus. met een beetje goede wil is er. door de uw in eenzaamheid ver toevende import-Amersfoorters, wel iets te bereiken. maand komen de leden bijeen op een contactavond, waar „rikken" het ge liefkoosde kaartspel is. Verdere ge beurtenissen, die door de Brabantse Club worden georganiseerd zijn het jaarlijkse reisje en het St. Nicolaas- feest voor de kinderen. Met de voorbereidingen voor het komende carnaval is men al druk bezig. Wanneer het zo ver is. zullen ook weer heel wat niet-Zuiderliogen kunnen meegenieten van de Bra bantse gemoedelijkheid, die ook in Amersfoort wordt ten toon gespreid. De Amersfoorters hebben bewezen, dat ook zij bij het carnaval leutig uit de hoek kunnen komen. De Brabant se is de enige van de drie provincia le verenigingen, waarbij ook Amers foorters van origine betrokken zijn. (Van een onzer verslaggevers) Amersfoort kent nog weinig hoogbouw. Wc hebben 't altyd in vriende- lyke lage huisjes gezocht. Een rood dak hier cn een rieten dak daar en dan vooral veel groen, dat is zo de indruk van de bezoeker, die Amersfoort aandoet. Zo is onze stad. Zelfs de oude binnenstad bezit die gemoedelijk heid. In de nauwe straatjes staat hier cn daar een lindeboom en tegen de oude gevels slingert zich de wingerd. In de nieuwe stadswyken is dat romantische karakter niet in die mate aanwezig. De nieuwe straten in het Socsterkwartier zyn niettemin zeer aantrekkelyk. Er is veel ruimte en ook veel groen. Het is, vooral op een zonnige dag. een verademing om in deze omgeving te vertoeven. In de tuinen wappert helder wit dc was. Kinderen stoeien in de speelruimten welke zich op hoeken van straten be vinden. En in al die huizen speelt de zon. Door grote vensters valt het licht, dat de bewoners uit de zorgen van alle dag beurt. Dat is niet de enige winst De winst OnliT ImncrhnilW k'nmt IS- dat m iedere flat zich zestien L/OK nOOgDOUW NUIIll normale WOningcn bevinden cn vier woningen voor vrijgezellen. in t groen te staan Geen chauvinisme Ja. zo is het in de nieuwe wyken u By dit praatje over de woning van onze stad. Zo is het in „Jcru- bouw staat^ em^plaatje. U moet het zalem", zo is het aan de Lorentz- Bij de foto: straat, zo is het overal Or.ze stede bouwkundigen streven naar woon complexen waarin het wonen een genoegen is. Het is in deze tijd wel uiterst moeilijk om aan de wensen van die stedebouwkundigen tege moet te komen. Was er geen crisis in de wereld en was er geen honger naar huizen, dan zag het er in de nieuwe woonwijken wellicht nog anders uit. Nu moet men roeien met de riemen die men heeft. Maar daar roeit men dan ook goed mee Er zit vaart in! Amersfoort bouwt' En wat belang rijker is Amersfoort blijft bouwen. Aan de metselaar zal de truffel niet ontvallen. Grote wooncomplexen ko men gereed. U moet eens gaan kij ken in de omgeving van de Dollard straat. Het is de moeite waard ken nis te nemen van de bouwactiviteit, die daar heerst. Tot diep in de nacht draait de betonmolen De flats aan de verlengde Dollardstraat moe ten klaar. Geen nood. dan maar schijnwerpers op het bouwwerk en zet 'm op, jongens! De jongens zetten 'm op. Acht op een ry Acht komen er op een rij te staan. De flat, die het dichtst aan de stadszijde ligt, is bijna gereed. Dat is geen laagbouw meer. Daar is de vriendelijkheid van het lage huisje met het rode dak zoek. Maar wij kunnen u verzekeren, dat het daar wel vriendelijk wordt. Dit zijn hui zen om tegen op te kijken. Zo hoog zagen we ze nog niet eerder in Amersfoort Die hoogbouw is een pracht begrenzing van het Soester- kwartier. De bewoners van die wijk zijn het er over eens. dat deze flats stedebouwkundig een aanwinst zyn. onderschrift maar goed lezen. U zult met ons tot de conclusie komen, dat in Amersfoort op woningbouwgebied iets groots wordt verricht. Dat is geen overdreven chauvinisme, dat is de waarheid. Want 't is niet de Amcrsfoorter. die zich op de borst klopt over zoveel activitêfit, maar de toevallige bezoeker, die een tikje jaloers zegt „wat wordt er bij jullie druk gebouwd." s? (Van een onzer verslaggevers) De geschiedenis van een vereniging Is ook de geschiedenis van dc men sen, die haar stichtten. Elk gebied in ons maatschappclyk bestel kent zo zyn pioniers. In de huizen van de middenstand zyn dat er velen. In die groep vindt men vooral de mensen, die zich met grote energie aan een taak wyden. Zy weten, soms met zeer bescheiden middelen, iets op tc bouwen. Een trots gebouw, vindt U niet? Zo komen er acht aan de Dollard straat. N.V. Duraco uit Den Haag bouwt die flats. Er zit flink wat ruimte in. In het souterrain bevin den zich twee enorme centrale ver warmingsketels van Bronswcrk cn voorts vindt iedere bewoner er een behoorlijke bergruimte. Op le, 2c en 3e verdieping treft men 4 maal 4 normale woningen aan. Elke woning bestaat uit een grote voorkamer met balcon, 2 of 3 slaapkamers, Bruynzeelkeuken met achterbalcon, badcel. voldoende I bergruimte, een vuilnisstortkokcr cn een boodschappenlift. Op de 4e ver dieping beuinden zich 4 vrijgezellen- I flats, bevattendegrote voorkamer met slaapnis, groot uoorbalcon, keu ken, badcel cn grote bergruimte. Op een betrekkelijk kleine opper vlakte is met het bouwen van deze flats dus veel bereikt. (DvA - Archifoto)» (II, - - n.n-r •yr/i J Zo is het en niet anders. Er wordt druk gebouwd. Daarbij wordt de vriendelijkheid, welke de huizen moet omgeven niet vergeten. De leiding van de plantsoenendienst weet al precies hoe die enorme flats in het groen moeten komen te staan. Daar is niet zoveel tijd voor nodig. Zitten Beukstraat en hoe al die straten mogen heten al niet prach tig in het groen Welnu, die flats krijgen een fraaie plantsoenaanlcg, oen gemeenschappelijke vijver en ruime speelplaatsen voor de kinde ren. Amersfoort bouwt en goed. Kom, laten we ons zelf eens bemoedigend op de schouder kloppen en zeggen „ga zo voort Amersfoort het gaat goed'" 'H M. Koningin Ju liana en haar oud ste dochter, prinses Beatrix, waren naar de Amster damse luchthaven gekomen om daar Prins Bomhard te verwelkomen, die na een reis door de Verenigde Staten per KLM-Constel-' lation „Friesland" in het vaderland terugkeerde. Na 'n behouden landing, die om half tien plaats vond. pre cies een uur nadat het vliegtuig de eerste maal boven het vliegveld rond cirkelde, begroette men elkaar voor het restaurant van Schiphol. Geduldig hadden koningin cn prinses gewacht, totdat de dikke mist, die zelfs een radarlanding on mogelijk maakte, wat was opgetrok ken en het toestel kon worden „bin- nengepraat". De prins had een groot deel van de over- tocht in de cockpit van de Friesland doorgebracht, naast captain Grif fin. Spion in cassatie; conclusie: 9 jaar Goede samenwerking in de F AM Nog vers in ons geheugen ligt de herdenking van het vijftig-jarig be staan van de middenstandsvereni ging „Handel en Nijverheid". Nu is de Katholieke organisatie aan de beurt. Haar geschiedenis is tien jaar jonger, maar even rijk aan inhoud. Rond 1911 zochten katholieke mid denstanders nauwer contact met el kaar. Men kwam door en voor 't geloof in deze kring tot de conclu sie. dat 't gewenst zou zijn de ban den sterker aan te halen Men kon dat niet beter doen dan door het stichten van een katholieke midden standsvereniging. „De Hanze" werd haar naam. Nu is deze organisatie dan aan de viering van een jubileum toe. Veertig jaar is door de katholieke middenstanders op het omstreden terrein van de middenstand voor allerlei verbeteringen geijveid. Uiteraard kent men in „De Hanze' ook veel waarde toe aan de ont wikkeling en ontspanning van dc leden. Vooral dit onderdeel van het werk is in de loop der jaren zeer belangryk geworden. DEN HAAG. Handhaving van de hem opgelegde straf concludeerde Woensdag de procureur-fiscaal bij de Bijzondere Raad van Cassatie te gen de statenloze C. J. A. V. uit Rijswijk, die in Roermond is ver oordeeld tot negen jaar gevangenis straf wegens „spieden, meermalen gepleegd" in het in 1944 bevrijde Brabant. V. diende voor de oorlog in het Vreemdelingenlegioen en verloor Met ongeveer vijftig leden is „De daardoor zijn Nederlanderschap. Tij- Hanze" in 1911 begonnen. Nu .s de dens.de bezetting nam hu dienst mj organisatie uitgegroeid tot een hecht verbond van katholieke mid denstanders. De ongeveer 300 aan geslotenen weten wat zij willen. Zij weten ook, dat door samenwerking de „Abwehr" en begaf zich in Octo ber 1944 naar Brabant om inlichtin gen te verzamelen over sterkte, soort, positie, moreel en ravitaillering der geallieerde troepen in Eindhoven en de daarvoor gelegen linies. Hij Zeepost voor Oost, West en emigratielanden DEN HAAG. Met de volgende schepen kan zeepost worden ver zonden. De data. waarop de corres pondentie uiterlijk gepost moet zijn, staan tussen haakjes, achter de naam van het schip vermeld: Naar Indonesië: ms Willem Ruys (19 Nov.); naar Nieuw Guinea: ins Talisse (15 Nov.); naar de An tillen: m.s. Obcron (10 Nov.); naar Suriname: m.s. Stentor (20 Nov.); naar Canada: s.s. Hastings (5 Nov.) en ss Rijndam (7 Nov.); naar Australië via Engeland (3 Nov.); naar Nieuw Zeeland via Engeland (3 Nov.). met de onafhankelijke bond en de 111 "c, "c,ai christelijke vereniging in de over- wendde voor dienst te willen nemen koepelende organisatie de F A.M. veel valt te bereiken In deze Fede ratie van Amersfoortse midden standsverenigingen is De Hanze een hechte pijler We zouden van de initiatiefne mers veel namen kunnen noemen. Inderdaad is hun pioniersarbeid van van betekenis geweest. Maar dit maal willen wij slechts „De Hanze" zien. De geschiedenis van een vereni ging is de geschiedenis van men sen. Van mensen, die als gewoon lid bijdrage leveren in 't getal of van mensen die door hun werkkracht de organisatie strijdbaar maken. Ons saluut gaat dus uit naar „De Hanze", naar de organisatie die weldra haar veertig jarig bestaan herdenkt. Onze gelukwensen gaan uit naar de pioniers, naar bestuur en leden en onze wens bij de Prinses Irene Brigade. Lang duurde zijn spel niet, hij werd spoe dig in de kraag gegrepen en opge borgen. Schilderij van Rubens ontdekt in Italië ROME. Kort geleden is in een kerkje te Balduina, nabij Padua, een vroege schilderij ont dekt van de Vlaamse schilder Rubens, aldus de „Osservatore Romano". Het schilderij was licht beschadigd en were door prof. Lazzarin. Het doek be vat een afbeelding van Johannes de Doper in een landschap. Het moet dateren uit Rubens' Italiaan- veel se periode tussen 1600 en 1603, kracht en werklust in de volgende toen hij werkte aan het hof van jaren! Gonzages in Mantua. Slachtoffer van de borrel Verdachte vraagt om „alcohol-kuur" AMSTERDAM. 'n Tragische figuur, de 54-jarige machinist, die Woensdag dc rechtbank dringend verzocht hem een „alcoholkuur" te laten ondergaan „Alles wat ik heb gedaan, is altijd weer onder invloed van alcohol geweest. Ik kan er niet buiten, hoewel ik er nu ernstig ziek door ben en zal moeten worden geopereerd. Als ik van de drankzucht af was, zou ik nooit meer iets misdoen". De man. die al veertig keer is veroordeeld, stond nu terecht we gens vervalsing van een postwis sel. Dit had hij zo onhandig ge- beschadigd en werd gerestaureerd daan dat de postambtenaar de ver valsing dadelijk had bemerkt. Dat de man. onder goede leiding, niet onverbeterbaar is biykt uil het feit, dat hij na 1946 toen hij trouwde I maar één keer is veroordeeld. De officier eiste acht maanden .iet aftrek. Uitspraak 14 November.

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1951 | | pagina 5