NA SPANJE.... AFRIKA! Armoede, sterkste indruk bij verlaten van bij Europ VAL DA öetUeens hóren! Zuigelingen stikken niet in hun kussens Kleding met mogelijkheden Met geluid kan bijzonder veel worden bereikt Niet alléén een kwestie van de portemonnaie Tob toch niet Zaterdag 10 November 1951 TANGER. Dit is Afrika. De boot schommelt nog wat na aan de kabel die zo juist is vastge- trokken, terwijl van de kade een oorverdovend lawaai opstijgt, alsof een gigantisch orkest aan het stemmen slaat. Mannen in lange witte pijen, de rode fez koket schuin op het hoofd, hef fen de armen ten hemel en schreeuwen tegen elkaar in, met een regelmaat die aan een inge studeerd koor doet denken. Er is juist een boot uit Mekka aangekomen en in de douaneloods lopen de merendeels Europese amb tenaren van de internationale zone, rood-aangelopen, zwetend en vloe kend. heen en weer. ..Een lekker karweitje vanmiddag", hoor ik een tegen zijn collega zeggen. ..Ik zit al onder het ongedierte". ..Een bad. man", is het enige antwoord. En daarmee is geloof ik de botsing tus sen twee werelden al meteen ge geven. Daar ligt Spanje ACHTER ons. aangeduid door een blauwe golvende lijn, ligt Span je. Men behoeft geen geoloog te zijn om het verband te beseffen tussen ginds en hier; dezelfde kust lijn. dezelfde kleur, hetzelfde kli maat en dat laatste niet alleen in weerkundig opzicht. We zijn er in vier dagen doorgerost: dat is te weinig om serieuze gegevens mach tig te worden, maar het is genoeg om indrukken on te doen. Want Spanje is een land dat niet onver schillig laat: alles treft er diep. ten goede of ten kwade. Spanje is. vooral in politiek op zicht. al dermate een cliché gewor den dat men het nauwelijks onbe vangen meer observeert. Daarom, van Irun af tot aan San Sebastian zei ik bij mezelf telkens: dit is gewoon; dit is precies de voortzet ting van Frans Baskenland. Maar toen ik in Algeciras arriveerde, had zich een indruk vastgezet, die van uur tot uur en van dag tot dag gegroeid was: het zich steeds meer verdiepende beeld van armoede. Het landschap werkt die indruk in de hand: het is groots, sober, met rui ge lijnen en felle okerkleuren; op de Nederlander die lintbebouwing gewend is, maakt het de indruk van hopeloze verlatenheid Ik moest wennen aan de ezeltjes. Ze torsten hun eigenaren met elegante trip pelpasjes. die wanneer ze te zwaar beladen waren, veranderden in een soort Chaplin-pas van de nu X-vor- mig uitstaande trillende achterpoot jes, Toen begon ik de klasse-inde ling te zien: boeren met schoenen enkelen; boeren met sloffen meer; boeren met kruisvormig ge wonden lompen om de voeten de meesten. Vóór we Madrid inreden, passeer den we een gigantisch bouwwerk, een uitgestrekte wijk die uit één vierkant woningblok bestond; alles hypermodern, maar nog niet afge maakt. „Arbeiderswoningen", riep een officier, die ons zag kijken, en hij lachte. Het zou indruk gemaakt hebben, indien we niet. in een vlak te die we zojuist doorkruist hadden, de stulpen hadden gezien met één raam of zonder raam. gemaakt van ruwe blokken of zelfs van stro; een hok vaak dat geen scheiding tussen muur en dak kende en slechts een klein gat had tot ingang. Het was niettemin bewoond. Madrid, andere armoede T N Madrid zelf ontmoet men een •*- andere armoede, minder osten tatief. zich uitdrukkend niet in de kleren, maar in de nerveuze, be zorgde spanning, die onmiddellijk opvalt wanneer 'men, uit de me nigte tredend, voor een kort ogen blik alleen tegenover een Span jaard staat. We merken het vooral aan de nauw verholen vreugde waarmee een fooi van enkele pesetas wordt aangenomen, soms door lieden die men in Holland geen fooi zou dur ven aanbieden. Maar het leven is er goedkoop, dat moet gezegd wor den. En het is een goedkoopte waarvan je moet houden. Een taxi chauffeur vroeg me voor een rit door Madrid drie-en-een-halve pe- seta_ dat is, laat ons zeggen iets als vijf-en-dertig cent; ik heb met een schuldig gevoel het bedrag bijna verdubbeld. Wat moet eén chauffeur verdienen? Een blik op zijn kleren en zijn gegroefd, on dervoed gezicht gaf het antwoord. Monstrueuze stad. Madrid, zoals ze daar opeens, zonder enige zicht bare oorzaak, uit de dorre vlakte oprijst Het centrum heeft een ge heel eigen protserigheid, want het fin de siècle heeft zich hier cp de Moorse bouwstijl geinspi- Onze reisredacteur heeft zich naar Marokko begevenom welks toekomst thans zoveel is te doen. In de komende dagen zullen onze lezers z'jn indrukken in ons blad kunnen aantreffen. Maar op de drempel van Afrika, namelijk in Tanger, heeft onze collega nog even achterom gezien, naar Spanje, waar hij zojuist met spoed doorheen was gereisd. In vier dagen. „Te weinig om seri euze gegevens machtig te worden, genoeg om indrukken op te doen" I schrijft hij. reerd. Wat het oog ontwaart zijn geruime tijd niets dan bankgebou wen, enorme bankgebouwen, die gehele straten vullen en die naar het schijnt, fantastisch goed ge outilleerd zijn. Er moet hier veel gespeculeerd, belegd, gefinancierd en opnieuw belegd worden. De koersen worden tot 's avonds laat in lichtletters aangegeven. Wat een contrast met de technische uitrus ting van de rest van Spanje! Maar in Madrid kan men niettemin er varen dat de Spanjaarden over een élite beschikken, intellectuele voor waarden voor een wedergeboorte moeten niet ontbreken. De stad is merkwaardig goed georganiseerd; het verkeer loopt uitstekend; het materieel is trouwens goed. Ware tempel WONDERLIJK land, domein van droogte, met een volk, dat zijn dorst naar het schijnt gesubli meerd heeft. Want de kathedraal in Burgos die oprijst als een on waarschijnlijk schoon hemelpaleis, licht en triomfantelijk, maakt vol strekt niet de indruk de tempel te zijn van een somber geloof; hier moeten vele Spanjaarden, één mo ment, de verlossing uit de onge lijkheid en hun aandeel in de col lectieve rijkdom van het hierna maals beleefd hebben. De Spaanse barok, het beeld houwwerk aan de kathedraal van Sevilla, verdiept nog eens die indruk, doet mij althans, veel echter, veel direc'.er aan dan de Italiaanse. Dit is levend, en daal de religie tot de realiteit behoort, realistisch. De mannen en vrou wen. die men in de religieuze kunst van die periode ziet afge beeld, men komt ze nog tegen, in de kerken en daarbuiten. Een volk dat enorme energieën moet hebben verzameld en dat gro te kwaliteiten verbergt. Houdt ook niet het lieflijke Cordoba een be lofte in? Het is niet de slot-indruk. Die komt in Algeciras; rond het kleine haventje verdringen zich de kooplieden. de vrouwen in zwarte japonnen, die prachtige jonge meis jes. de blinden, de ontelbare blin den. mannen -n vrouwen, voortge trokken door jongetjes die luidkeels de prijs uitroepen van de loterijbil- jetten die ze venten, de haveloze mannen met het bankje voor het schoenenpoetsen onder de arm. die onmiddellijk om je heen zwermen, zodra je gaat zitten, en de kinderen vooral, vervuilde jongetjes en meis jes. tussen vier en tien jaar. met blote voeten en nu al geschonden wangen of oogleden. Ze schieten op je af. de gekromde hand uitschie tend met een routine die doet den ken aan het routine-gebaar van een geoefende stenotypiste, met on weerstaanbare bedelstemmetjes als van miauwende poesjes un pe seta, un peseta die plots ruw uit schieten als een ander in de buurt komt. Een kereltje van twaalf Allerlaatste indruk: het joch van misschien twaalf jaar. dat ons de boot wees. Hij sprak Frans, en zelfs goed; hij was han dig en beleefd; zijn grote intelli gente ogen taxeerden ons met grote ervaring. Over zijn smal, nu al ge groefd gezicht gleed af en toe. heel vlug, heel vluchtig, een lachje. Het was al donker; een koude wind stoot kwam om de hoek en hij trok met een magere hand de lapel van zijn ragdun jasje tegen zijn hals, terwijl hij ons een hoofdknik na zond. De boot dreef af; we zagen toen eerst dat hij harrevoets was en heel vuil. Zijn grote ogen keken ons na. tot hij. met een plotselinge ruk. zich omkeerde en wegdraaide, de hand tegen de borst gedrukt, op weg waarschijnlijk naar nieuwe prooi. Stellig een intelligent kerel tje. ijverig en ernstig. Wat zou er in ons land van hem gemaakt wor den? Maar hij zou niet eens mogen emigreren EEN amusant Grandguignolstuk je van Amerikaanse herkomst heeft, wie het horen wilde, weer eens kunnen overtuigen, dat met geluid alleen bijzonder veel be reikt kan worden. Men zou drt luisterspel, „Verkeerd Verbonden" geheten en door de Amerikaanse Lucille Fletcher geschreven, als een voorbeeld moeten gebruiken voor jonge auteurs, die weieens iets voor de radio willen doen doch niet recht weten hoe. „Verkeerd Verbonden" werd de ze week in de Radioscoop uitge zonden, onder regie van Kommer Klein. Een uitstekende uitvoering, al ontbraken niet de langzamer hand standaard geworden gemaakt heden de Nederlandse acteurs probeerden door een eigenaardig kauwen op hun woorden op Ame rikanen te lijken en de vrouwe lijke hoofdpersoon werd steevast niet „meddèm" (madame) aange sproken. Enny Molsde Leeuwe vertolkte de hoofdpersoon, een ziekelijk ner veuze vrouw, die via een door haar opgevangen telefoongesprek verneemt, dat zij vermoord zal worden. Maar die niet bijzonder pret tige waarheid dringt eerst langzamer hand tot haar door. zodat er in de ontwikkeling van haar panische angst voor het alleen in huis zijn een griezelig geleidelijke opbouw zit. Met stijgende hysterie belt zij, van haar ziekbed af. met Jan en Alleman om gehoor te vinden voor haar verschrikkelijke onge rustheid. Alle stemmen waarmee zij wordt verbonden, zijn echter van kille, bureaucratische ongelo vigheid. Zij komen tot haar, om geven door hol-blikkerig telefoon timbre; deze goede vondst droeg 2eer bij tot de Grandguignol-effec- tcn, waannee in vele huiskamers op dit late uur hartkloppingen zijn veroorzaakt. Mevrouw Mols heeft de haar toe bedeelde zware stempartij schitte rend vertolkt: tot en met de sner pende gil, waarmee zij in de fas cinerende draak de dood vond. Een dramatische prestatie, waarvan het jammer is. dat zij, na er even j doorgedraaid te zijn, op de grote I hoop wordt gelegd van de andere, reeds doorgedraaide luisterspelen. I Dat is het beroerde van dit werk: j men kan er hart en ziel in leggen I en het resulteert, in nooit meer dan I een paar kwartiertjes openbaar- j heid. Het zou een goed idee zijn „Ver- keerd Verbonden" ogeens uit te I zenden en dan al.'e mogelijke men- sen, voor wie het nuttig zou zijn i indien zij het medium radio bestu- I deerden, speciaal op de herhaling I attent te maken De schrijftechniek van Lucille Fletcher is nog op be langrijker onderwerpen toepasbaar! PIET BEISHUIZEN Luisteraars- Logboek rend is voor MadridOp de hoek van de straat een klein handelaar een van de klein ste vormen van handel die men zich kan denken en verder een invalide. Deze laatste een gewoon verschijnsel in een land idat drie jaar burgeroorlog mee maakte. Advertentie LM.) Bi) het eerste kuchen DAMPO-PASTILLES m>voorkomen erger Hoe wordt ons nacht - stroomtarief De electriciteitstarieven worden verhoogd maar per jaar zal 240 kwu van deze verhoging worden vrijgesteld. Ik vraag mij af hoe de prijs van de nachtstroom zal wor den berekend, die velen gebruiken \oor goedkope heetwatervoorzie- ning docrr middel van boilers. Een boiler toch gebruikt per jaar 720 1800 kwu. Zou het niet aanbeve lenswaardig zijn de nachtstroom- tarieven eveneens geheel uit te sluiten van tariefsverhoging? Eni ge verschuiving van dag- naar nachtstroom zou bovendien de elêctriciteitsvoorziening gedurende de overbelaste daguren nog ten goede kunnen komen. K. R. POSTMA Misplaatste vreugde De foto's van kolonel Bertram de „Mig-kraker" die u onlangs op de voorpagina publiceerde, met een serie opnamen van het doo£ hem omlaag geschoten vliegtuig, heb ik vol afgrijzen bekeken. Op 10 Mei 1940 heb ik staan springen van plezier toen een Duits vlieg tuig met 'parachutisten als een brandende fakkel omlaag stortte. Later schaamde ik mij diep over mijn leedvermaak, hoewel ik de Duitsers hun gruwelen in het ge heel niet heb vergeten. U had deze foto's beter niet kunnen opnemen. Over enkele jaren zal ook kolonel Bertram de publicatie er van be treuren. M. PEEKEL Wat is de plaats van de bromfiets Toen de afgelopen zomer pas in het land was reden mijn vrouw en ik met onze bromfietsen op het rijwielpad. De ervaringen waren slecht: niet uitwijken, vele fietsers achter ons aan. Nu rijden wij al maanden achter elkaar op de hoofd weg en nu is het rijden een genot, hetgeen ook wel mag voor 14 wegenbelasting. A propos: als wij niet de fietsers gelijk worden ge steld, ziet de overheid dan van die 14af? Gelijke monniken, ge lijke kappen. B. DE JONG Een fietser over de bromfietsers Als fietser zou ik het een ramp vinden wanneer de bromfietsen niet van het rijwielpad zouden worden geweerd. Ik geloof niet, oat de bromfietsers zich aan de maximum-snelheid zullen houden. Als fietspaden links van de hoofd weg liggen en daarvan niet door een afscheiding zijn gescheiden, dan kan het moeillijkheden ople veren, wanneer bromfietsers zowel op het rijwielpad als op de weg mogen rijden. Een fietser houdt op het links liggende fietspad zoveel mogelijk rechts. Een hem tegemoet komende bromfiets, die op de hoofdweg rijdt, houdt ook zoveel mogelijk rechts. Er kan misver stand ontstaan, doordat het de fietser niet goed duidelijk is of de bromfietser rechts op de hoofdweg of links op het fietspad rijdt! Ten slotte dit: dat bromfietsers met toeters zijn uitgerust maakt het voor de fietsers er ook al weer niet gemakkelijker op. FIETSER (Van onze medische mede werker) MET regelmatige tussenpo zen kan men in de kran ten lezen dat er weer een zui geling in de kussens van de wieg gestikt is. Het lijkt een even dramatisch en even on verschillig bericht alsof er weer een kindje uit het raam geval len is, weer één een pan ko kend water over het lijfje heeft gekregen of weer één onder een auto is geraakt bij het spe len op straat. Toch is dat on juist. Het verschil is, dat alle laatstge noemde ongelukken voorkomen kunnen worden door enkele ver standige veiligheidsmaatregelen en door opvoeden van ouders en kin deren, zodat het zin heeft om voort durend in de krant op deze onge lukken te wijzen, terwijl het be ruchte stikken in de kussens niet voorkomen kan worden omdat het bijna nooit voorkomt. Het stikken in de kussentjes is Advertentie (l M.) Heem een doos echte PASTILLES TEGEN VERKOUDHEID Onbewaakte overwegen Wanneer zal er een eind komen aan de vele ongelukken op onbe waakte overwegen? Naar mijn me ning is het enig afdoende middel een politie-verordening, waarbij het elkeen, hetzii voetganger, het zij wielrijder of bestuurder van een motorvoertuig, verplicht is \oor elke onbewaakte overweg te stoppen. Als een dergelijke veror dening bestaat zal het niet rreer voorkomen, dat men het flikker licht niet ziet en het is vrijwel uitgesloten dat er ongelukken zul len voorkomen. Bij overtreding geve men flinke boeten en trekke men het rijbewijs in. In Amerika heeft dit voorschrift in de practijk uitstekend gewerkt. H. 't H. Dit is Afrika DEN BOSCH. De accordeon- I wedstrijden om het wereldkampi oenschap zullen in 1952 in deze gemeente worden gehouden. Dit jaar vonden zij in Parijs plaats. lïUL (Van onze moderedactrice) TPR zijn vrouwen, die nooit het juiste kledingstuk hebben om aan te trekkenen er zijn er ook, die bij iedere gelegenheid goed voor de dag komen. Ten dele is dat natuurlijk een kwestie van de por temonnaie, maar niet alleen. Ook twee vrouwen, die ongeveer een gelijk bedrag aan haar kleren besteden, kunnen toch een geheel verschillend re sultaat bereiken. De onbezonnen koopster ontdekt tot haar schade wanneer zij thuis komt dat zij geen hoed, geen shawl, geen schoenen en geen hand schoenen heeft, die bij haar nieuwe jas passen: en door bij de mooie mantel niet kleurende accessoires te dragen wordt het hele effect bedorven. De vrouw, die zich van weinig geld toch goed weet te kleden, werkt meestal met een plan op lange termijn. Zij koopt kleren van goede kwali teit, die zo eenvoudig van snit zijn, dat zij jaren lang meekunnen. Het ene jaar een costuum. dan weer een vitgaansjurk, een volgend seizoen een mantel. En zij zorgt daarbij dat zij in één kleuren- een afschuwelijke legende, die zo lang stand houdt omdat hij zo ver bazend waarschijnlijk lijkt. Als men immers een kindje om twee uur in de wieg legt en om zes uur blijkt het gestorven te zijn zonder dal arts of ouders een duidelijke doods oorzaak kunnen vinden, dan blijft het stikken in het kussen als enige mogelijkheid. En toch zijn derge lijke kindertjes niet gestikt maar gestorven aan een der zeer snel verlopende infectieziekten; enkeie hiervan kunnen vooral bij zuige lingen als een bliksemslag bu heldere hemel binnen enkele uren tot de dood leiden. Speelt zich dit 's nachts af of terwijl de ouders uit zijn. dan ziet niemand die ziekte verschijnselen en de legende heeft weer nieuwe steun gekregen. Zon der sectie, dat is schouwen van het lijkje door de arts. is de doodsoor zaak onmogelijk vast te stellen; maar indien sectie verricht wordt dan wordt bijna steeds een acute infectieziekte gevonden. Dit is ten minste de ervaring van een Austra lische arts, die bij 99 zogenaamde gestikte kinderen 99 maal een dui delijke ziekte aantoonde en nooit sporen van stikken. Hij vond vooral longontsteking en hersenvliesont steking en daarnaast nog enkele zeldzamer aandoeningen. Eén geval ls bijzonder sprekend: het betreft het zoontje van een arts. dat 's middags om vier uur als maandelijk se routine door een bevriend kinderarts was onderzocht. Het was toen volkomen gezond. De volgende ochtend werd het dood in bed gevonden, naar bij de sec tie bleek tengevolge van een longont steking. Ook de coroner van Burlingham (een gerechtelijk ambtenaar, die bevel kan geven de doodsoorzaak te ondcrzoekeni vond, bij een op zijn last ingesteld maar iets minder nauwkeurig onderzoek bij 318 lijkjes van zogenaamde gestikte kin dertjes slechts bij 24 mogelijke sporen van stikken. Overbezorgde ouders, die deze onder zoekers niet geloven willen, kunnen zelf de proef nemen: er is geen gezonde zui geling die langer dan tien seconden zijn neus in het kussen houdt als men hem voorover legt en geen keeper kan de ba! sneller van het doel wegwerken dan het op de rug liggende wiegekind het moordende kussen van zijn gezicht. Iedere gezonde zuigeling is een zeer levende weerlegging van deze onmoge lijke doodsoorzaak, een doodsoorzaak waar ik niet zoveel aandacht aan zou besteden als ik niet wist dat allerlei bezorgde moeders de malste dingen doen om dit ongeluk te voorkomen er» er veel ouders zijn die zich wellicht hun leven lang een onvoorzichtigheid ver wijten die zij nooit begaan hebben. Hiermee is niet gezegd dat stik ken in de wieg nooit kan gebeuren, maar als het gebeurt is het vrijwel steeds veroorzaakt door touwen, banden, linten of dergelijke zaken, die zich om de hals van het kind snoeren en waarvan het zich niet kan bevrijden of door bovenmatig grote en zware dekens, w.aarin het verward raakt Dit zijn dan ook de enige dingen die beslist uit een wieg of .kinder bed geweerd moeten worden: ted dyberen, blokkedozen, prentenboe ken of locomotieven hebben nog nooit een slapend kind kwaad ge daan, evenmin als normale kussen tjes en dekentjes. Advertentie (I. M.) CARBOVIT(Aetleve Kool-Dragées) reinigt maag en Ingewanden van kwade stoHen. Ds 41 ct. Flac. 1 1.03. schema blijft: zwart-wit-grijs, bruin-beige, blauw grijs-wit. De kleren met meer dan èen mogelijkheid, die de confectie ons de laatste jaren biedt, heeft zij met grote vreugde begroet. Bij voorbeeld een dergelijk costuum van double face, waarvan het. jasje aan twee kanten kan worden gedragen. Een slimme kleermaker is zelfs in staat de rok ook nog om keerbaar te maken. Een schouderloze uitgaansjurk is niet meer com pleet zonder los jasje. Het jasje hoeft in het geheel niet van hetzelfde materiaal te zijn als de japon, bij een lichte jurk kan een jasje van zwarte zij of fluweel worden gedragende strik van de japon (modern deze winter!) past bij het jasje. Een dergelijke combinatie van lichte rok en don kere blouse is meer voor een slanke dan voor een gezette vrouw geschikt. De derde tekening toont u, hoe een zwart-wol- len deux-pièces met lange over de rok vallende blouse van een eenvoudige werk jurk in een gekleed geheel kan worden veranderd. Een blouse met drie kwart. mouwen kan op die manier een hele winter worden gedragen. Bij de gekledeversie wordt een sjerp van georgette om het middel geknoopt. 7") AAR is iemand, die van de AJ vroege morgen tot de late avond slaaft ev slooft. De plich ten zijn hem boven het hoofd gegroeid, de tijd vliegt hem door de handen, het leven rent op weg vaar de dood. Er komt een aanmaning, hart of ver hoogde bloeddruk zijn de symp tomen. Maar voort gaat het al weer. En gulzig slokt die mens de laatste resten van de levens beker naar binnen. Dan valt die beker rinkelend op de vloer, en op het kerkhof vertelt men, dat hij helaas te vroeg is heen gegaan. Men doelt dan op zijn werk. Het zou menselijker zijn. te zeggen: helaas, aan het leven kwam hij niet toe. Daar is een ander, die het, naar hij meent, beter bekeken heeft. Je leeft maar één keer! Daarom werkt hij zich niet dood, maar „gaat uit" zoals men dat noemt. Jagend van her éne pretje naar het volgende feestis ook hij uiteindelijk be zig, 'de dood in de armen te ijlen. Wat 'n rusteloos bestaan. Tevergeefs, zegt psalm 127. Dwaas, al dit gejaag en gevlieg. Dit gesloof en geslaaf. Een mens is geen machine. Geen ar- beids-machine. Geen uitgaans- machine. Een mens moet ont dekken. wat het betekent: te leven. Want bij dit alles heeft hij geen leven. Gods beminde krijgt het in de slaap. Het waait hem aan. Hij doet er niets voor, maar hij leeft er uit. De stille blijde rust, waardoor een mens beter werk verzet, én tijd heeft, waar door hij dankbaar genieten kan, zonder in de vermakelijkheids automaat te worden geschud. Hoe ge beginnen moet? Jezus zei: Kom. tot Mij, die vermoeid en beladen zijt, en Ik geef u rust. v. E. v.-s Advertentie l.M.)

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1951 | | pagina 4