Verkeersweg door Amersfoort
al tweeduizend jaar oud
Waardevolle nieuwe
uitgaven
Fl IMS IN AMERSFOORT
„Glamorous" Eileen Joyce
komt spelen in Grand
Hedendaagse straatweg op vele
plaatsen te smal
..Lilli Mariene
in City
Van belletrie tot wetenschap
De grote hcirwegen, waaraan Amersfoort zijn ontstaan te
danken heeft en waarlangs nog steeds het grote verkeer naar
«ze stad gaat, zijn niet alleen veel te smal, maar worden vlak
de binnenstad zo eng. dat het verkeer er telkenmale vast
flreigt te lopen. Helaas zal het nog wel even duren voor het
iVegcnplan gereed is, terwijl het vrywel niet mogelijk is op
torte termijn noodvoorzieningen aan de reeds bestaande wegen
je treffen.
Verbetering is
mogelijk
I Dit is dan in het kort samenga
at de impasse, waarin wij geraakt
Ijn. terwijl het voor ons aanlei-
ing was eens na te gaan hoe deze
iestanden geleidelijk zijn gegroeid,
'ij moeten, daarvoor teruggaan tot
t begin en dat is in dit geval
tijd toen de grote heirweg van
[echten fbij Utrecht) naar het
nd der Chamavi (Overijssel) cn
der naar Germania (Duitsland)
ngelcgd werd Dit zal waar-
Ihijnlijk door de Romeinen gc-
hied zijn rond het begin van
ze jaai lelling. dus een kleine
eeduizend jaar geleden.
Deze weg ging dwars door Fle-
lite. een landstreek waar een land-
wende bevolking geleefd heeft,
die door deze weg de mogelijkheid
kreeg zijn voortbrengselen naar de
Romeinse nederzetting Traiectum
[Utrecht) te brengen.
Al spoedig bleek, dat het tracée
n Vechten (waar de weg aan-
iot op de grote heirweg van
recht naar Keulen) tot Vollcn-
e minder gelukkig gekozen was,
dat men dwars door het brede
moerassige Rijndal moest trek-
Derhalve kwam een kleine
eeduizend jaar geleden al de
Irste wegverbetering tot stand en
erd er een geheel nieuwe weg
[bouwd van Utrecht tot Vollen
de. waardoor Flchite een zelf-
mdige cn bijna lijnrechte verbin-
g met Utrecht kreeg. „Forti Stra-
zal vermoedelijk de naam van
..marktstraatwee" geweest zijn.
:lke naam te Utrecht nog immer
de straatnaam „Voorstraat" bc-
iat
Keibestrating
n een tijd, dat het nog ruim dui-
d jaar zou duren voor en aleer
:e stadsstraten van plaveisel voor-
a zouden worden, dat deze han-
sweg al een kcibestrating. Alle
meinse verbindingswegen en óók
zijwegen werden onmiddellijk
traat op een wijze waarvan wij
nu nog maar nauwelijks een
)rstclling kunnen maken. De on-
grond werd eerst behoorlijk ver-
d met puin ed.. daarna werd al-
met zand zo gelijk mogelijk ge-
akt. waarna de bestrating met
e keien volgde, welke voorwer-
i men voor deze weg in ruime
te aantrof op de Amersfoortsc
ffioe breed die weg geweest is valt
juurlijk niet nauwkeurig te zeg-
h. maar gezien de breedte van
De Italiaanse wegen, die sinds de
Jneinse Tijd dikwijls nog nimmer
g'oreed zijn. mogen wij veilig
an een kleine stad
en een arme man
<r was een kleine stad. Volko-
n onbetekenend. Er lag zo-
ar nog een garnizoen in die
Maar dat was belachelijk,
geschikt voor parade-doel-
Een handjevol manschap-
In de grote wereld was die
stad niet alleen onbeteke-
maar ook volkomen weer-
Toen kwam er een koning
groot leger. Die trok op
dat stadje, omsingelde het
schansen op, om van
stad plat te schieten,
verhaaltje uit, want
kleine stad is het ge-
9 vertelt alleen
stad een wijs
was maar een
zou door zijn
de stad hebben kunnen
Alleenniemand lette
die arme sloeber. Daarom was
verhaaltje toch uit!
lawaaierige, leuzen, de re-
:rne-reuzen. de massa en het
odlot smoren het kleine, het
e. het menselijke. Knijpen het
5°? als een tube tandpasta. Niets
i te doen. Want wie denkt er
in deze spanning aan die éne,
jnvoudige mogelijkheid van red-
[:i9. die nooit in tel geweest is?
'2us van Nazareth gaat voor-
v. E.
aannemen, dat de Utrcchtscweg
tussen de stad en de berg wel on
geveer de oorspronkelijke breedte
zal hebben. Wanneer men daarbij
bedenkt, dat het verkeer slechts een
fiactie van het hedendaagse was,
dat de snelheid, waarmede het zich
voortbewoog maximaal rond dc 12
km. per uur gelegen kan hebben,
dan begrijpen wij niet. dat ons
hedendaagse verkeer er niet muur
vast loopt en zou een oude Romein,
indien die terugkeerde in een scha
terlach uitbarsten, omdat wij ons.
in vergelijking tot zijn tijd. mot
zon onnozel landweggetje behelpen
cn zou hij hier toch minstens een
brede snclverkecrsweg verwacht
hebben met twee gescheiden rij
banen. Ja, wanneer wij zo aan het
vergelijken slaan, dan begrijpen wij
pas goed, hoe achterlijk ons wegen
net eigenlijk is cn dat is niet iets.
wat wij ons persoonlijk aan moeten
trekken, doch een feit. dat zich
eigenlijk in geheel Europa voordoet.
Nederzetting
Nadat de bewoners van Flehile
een duizend jaar lang hun goederen
naar Utrecht gebracht hadden ont
stond er temidden van hen een
nieuwe nederzetting, die uitgroeide
tot het huidige Amersfoort. Toch
bleef het verkeer over de Utrechtse-
weg druk, omdat deze weg de ver
binding geworden was lussen hei
Sticht cn 't Oversticht (Overijssel),
beide bezittingen van Utrecht's Bis
schop. Pas later toen Amersfoort
zich wat ontwikkeld had kwam er
plaatselijk verkeer tussen beide
steden.
Als wij dan eens de hedendaagse
straatweg in gedachten berijden,
dan ontdekken wij. dat hij niet
alleen veel te smal is. maar ook op
verschillende punten nog steeds op
betrekkelijk eenvoudige wijze ver
breed kan worden. Zo ligt er tus
sen Huis ter Heide en de Daem
F ockemalaan een brede strook
grond (de voormalige trambaan)
braak, die het direct mogelijk zou
maken de straatweg bijna de
dubbele breedte te geven!
Eén van de argumenten waarom
de tram destijds opgeheven werd
was. dat de grond bij de rijweg
getrokken zou kunnen worden
Thans is de tram weg en werd hot
wegverkeer belast met een grote
hoeveelheid bussen, maar de weg
bleef net zo. De opheffing van de
tram. die een verbetering voor het
wegverkeer beloofde te worden, is
aldus een grote verslechtering ge
worden.' Waarom bijv. de bussen bij
iedere halte midden op de rijweg
moeten stoppen, zodat zij het hele
rij verkeer achter hen blokkeren,
terwijl er ruimte genoeg aanwezig
is voor het maken van een uitwijk
plaats, is ons een raadsel.
Smal stuk
Helaas kan aan het smalle stuk
van de stad tot de Daem Fockema-
laan weinig gedokterd worden, om
dat enze voorouders van een hon
derd jaar geleden, wèl met een
grote voortvarendheid de prachtigste
bouwwerken binnen onze steden
sloopten, hoewel die meestal hele
maal niet in de weg stonden, maar
niet aanvingen met het verbreden
van de grote verbindingswegen; in
tegendeel. zij gingen er legio villa's
langs zetten, die zo vlak aan de
weg kwamen te liggen, dat ver
breding in de toekomst nog slechts
met opoffering van enorme sommen
gepaard zou kunnen gaan. De grote
fout van onze te smalle wegen moe
ten wij in de vorige eeuw zoeken'
Het kruispunt met de Daem
r ockemalaan'Laan 1914 is momen
teel een culminatie van verkeers
onveiligheid. vooral ook. omdat men
slechts komende van de Daem
r ockemalaan „voelt", dat er een
belangrijke kruising komt Komende
van de andere drie zijden ..voelt"
men het dikwijls pas als het te laat
'i ,H?ewel hier bij de aanleg van
de beide lanen in 1912—1914 al heel
gemakkelijk een viaduct gebouwd
had kunnen worden. Werd dit ver
zuimd. Thans is zulk een bouw
vrijwel ondoenlijk doch ook de
goedkoopste oplossing in de vorm
van het maken vaneen zeer
ruim uitzicht naar alle zijden
en het aanbrengen van gescheiden
rijbanen, zoals ook de Daem Focke-
malaan heeft, laat men na. Hierbij
zou het ook niet ondienstig zijn, als
DIT zijn nu dc Tol en de over
weg in dc Utrechtseweg. Rechts
ziet men nog juist een stukje
van de tolboom aan de Utrecht
se zijde, dan volgen beide
ouderwetse houten overwegbo
men en in de verte bij de Berg
straat de andere tolboom. De
straat is thans nog net zo smal
als in die oude tijdï
(Foto: Museum Flchite)
deze laan eens verbreed kon worden
I met een gedeelte van de voormalige
trambaan, want niet alleen ligt het
wegdek tamelijk bol. maar boven
dien vormen ook hier dc bussen
een verkeersbelemmering.
En tenslotte nog een enkel woord
over het beruchte stuk bij de over
weg. waar het nog net zo smal is,
als in de dagen toen hier de Tol
nog was! Door de kortzichtigheid
van een vorige generatie is t thans
j vrijwel onmogelijk de straat te ver
breden al zou er misschien enige
opluchting ontstaan, als dc bomen
gerooid werden en de trottoirs ver-
i smald.
J. H. E. REESKAMP
j HET Berqhotel omstreeks 1890.
I Wat is zelfs dit gebouw ver
anderd.'
SCHEEPSTIJDINGEN
Nederlandse schepen op weg
naar Rotterdam
ARNOUDSPOLDe'r van Portugal. 24
v.m. te Antwerpen en 25 hier verwacht:
AARDIJK 23 vart New Vork te R'dam:
ALKAID 23 v. Buenos Ayres te R'dam:
ALGENIB van Porto Alegre via Las
Palrnas pass 22 nam. Fernando Noron-
ha; ALBLASSERDIJK van Galveston.
22 's avonds tc Antwerpen.
BATAVIER I. van Londen 24 verw.;
BATAVIER II. van Londen 25 verw
BATAVIER III van Casablanca pass. 23
de Burling eil.; BOSKOOP van San
Juan via Antwerpen. 2 Dcc. verwacht;
BROUWERSGRACHT van Borga. 23 na
middag verwacht.
DRACO 23 \an /vaam te Rotterdam;
DAJE BOHMER van Malaga pass. 23
Lissabon; DUIVENDIJK van Vancouver
ca 5 Dec. verwacht: DRENTE van Dja
karta pass. 22 nam. Kaap Guardafui
,23 nam te Aden verwacht
ELSENBURGH van Casablanca 23
halverwege de Golf van Biseaye 2ö 's
avonds verwacht: ESCAUT 22 van
Rouaan vla A'dam; EDAM van New
York 28 verwacht: EENDRACHT V3n
Levant via Bremen pass. 23 Gibraltar
GAROET van Djakarta pass. 2-3 Gi
braltar 27 verwacht.
HEERENGRACHT van Kotka pass
23 Bornholm; HAGNO van Dublin 26
verwacht: HECTOR van Valencia pass
22-23 's nachts Finisterre; HEEMS
KERK van Australië 22 nam te Alex
andria HOOGKERK van Japan via
Genua pass 22 Kreta.
ITTERSUM van Galveston verwacht
24 Bermuda s te passeren. 1NDRAPOERA
van Djakarta pass 23 Kaap Bon.
JUPITER van Levant 23 te Oran 1
Dec. verwacht JANS van Londen 23
nam 3 uur verwacht
KOTA GEDE van Djakarta 23 te Sin
gaporc 31 Dcc. verwacht.
LANGKOEAS. v. Djakarta, pass. 23
Kreta. 25 te Napels verw.; LEOPOLDS-
KERK. v Bahrein, 22 nam tc Masitah;
LEKKERKERK, v. Calcutta 22 te Co
chin
MELAMPUS, v Djakarta. 24 nam
verw.; MUIDERKERK. v Calcutta, pass..
23 Malta 1 Dcc verw MARNE. v. Ham
burg 23/24 middernacht verw
NOORD AM. v New York 26 v.m. 1
uur verw NORMA, 22 v Londen.
PRINS PHILIPS WILLEM, v Quebec
26 v m. te Hamburg. 4 Dec. hier verw
PRINS WILLEM VAN ORANJE, v Chi
cago 23 nam te Havre; PLATO, v
A'dam 24 verw PRINS FREDERIK
HENDRIK, v. Chicago via Havre, pass
23 Land's End; PRINS WILLEM IV. ver
trekt 21 v. Montreal vla Antwerpen.
ROBERT, v. Londen binnenkort ver
wacht (Asadi.
STAD LEIDEN, v. Galveston 3 Dec.
verw.; SIBAJAK, v, Djakarta 22 nam.
v. Colombo n. Aden; SERVUS, v. Car-
difr 23 nam. verw.
TOOS. v Cardiff ca 2 Dcc verw.
(James); TERNATE. 23 v. Djakarta te
R'dam: TAM O. v. Necochca. 22 nam.
v. St Vincent C V.: THESEUS, v. Midd.
Zee 22 v. Palermo.
WESTLAAN. 22 v. Bremen.
ZEEHOND, v. Grangemouth binnen
kort verw. (Furness).
(irote Vaart
ANDIJK 23 te Havana; ALCYONE 23
v m. tc Antwerpen; AGAMEMNON 23 te
Puerto Plata: AMSTELVEEN verw. 24
Lizard tc passeren 26 te Amsterdam ver
wacht; AMSTELKERK 23 van IJmuldcn
naar Hamburg; ARNEDIJK 23 tc Galve
ston 19 Dcc. te Rotterdam verw.; AAG-
TEKERK naar Japan 23 te Genua- AM-
STELDIJK 22 te Bremen; ALWAKI 22
te Buenos Ayres.
BLOEMFONTEIN 23 te Antwerpen 27
te Amsterdam verwacht; BREDA 23 te
Curasao. BLOMMERSDIJK naar New-
York 23 tc Antwerpen. BAARN 30 van
San Antonio te Amsterdam verwacht:
BACCHUS pass 23 Dover naar Bremen
cn Amsterdam; BOSKOOP zie onder Ne-
derl. schepen naar Rotterdam; BONAI
RE 23 te Trinidad 22 Dcc te Amsterdam
verwacht: DIDO 23 ie Amsterdam; DIE-
MERDIJK 20 van San Francisco naar
Vancouver. DANAE 22 tc Genua 12 Dec.
te Amsterdam verwacht.
ELMINA vertrekt 24 van Havre naar
Antwerpen 28 tc Amsterdam verwacht;
De Australische pianiste Eileen
Joyce komt as. Donderdagavond
in het Grand Théatre een piano
recital geven. Zij speelt dan vijf
stukken van Chopin, de sonate
appassionata van Beethoven en
nog werkjes van Granados, Fauré,
Debussy en Rachmaninoff. Een
vermaarde pianiste krijgen wij op
bezoek, die subtiel spel laat ho
ren. De meeste mensen kennen
althans haar naam (men zegt
\aak „Glamorous Eileen").
By het horen van de naam
Eileen Joyce denkt men onwille-
keurig aan de films; „De Zevende
I Sluier" en „Brief Encounter"
i waarin deze Australische kunste-
I naresse met haar spel grote
triomfen behaalde. Ook bij haar
I komst in ons land denkt men aan
I een film n.l de première van
I ..Wherever she goes", een film
geïnspireerd door het leven en de
carrière van Eileen Joyce, naar
een boek van C. H. Abrahall-
Deze film zal begin December
ook in ons land vertoond worden.
Eileen Joyce werd in de oer
wouden van Tasmania, in zeer
armoedige omstandigheden, gebo-
i ren. Op jeugdige leeftijd vertrok
zij echter met haar ouders naar
West Australië. Een dorpsgeeste
lijke ontdekte de natuurlijke mu
zikaliteit van de jonge Eileen cn
hierop zonden haar ouders haar
naar een klooster in Perth, waar
zi.i met haar studies begon.
Ilcel toevallig hoorde Backhaus
haar spelen cn op zijn advies ging
Eileen Joyce naar het Conserva
torium te Leipzig en completeer
de haar opleiding in Duitsland
onder leiding van Teichmuller en
Schnabel.
Tijdons de oorlog trad Eileen
Jovce herhaaldelijk als soliste met
het „London Philharmonic Or
chestra" op.
Na dc oorlog was Eileen Joyce
de eerste Engelse pianiste die met
het Berlijns Philharmonisch Or
kest optrad.
Radio en gramofoon verspreid
den de faam van deze pianiste
over de gehele wereld.
Geen wonder dat deze veelbe
wogen carrière van een vermaard
pianiste tot de verbeelding van
schrijvers en film-producers
sprak. C. H. Abrahall schreef
hierover haar boek „Prelude".
Gedeelten uit dit boek werden
door de B.BC uitgezonden en
onlangs ook door de N.C R.V.
Gelezen
en
Lilli Mariene, ach U kent het n<>g
I wel. Het is dat liedje over het mels-
je onder de lantaarn. Radio Wenen
zond het voor het eerst uit en het
I werd d e schlager van het Duitse
leger De Engelsen vonden het ook
een leuk melodietje en ze maakten
er prompt een Engelse tekst bij. Zo
gebeurde het. dat twee vijandelijke
legers één en hetzelfde soldaten-
I liedje hadden.
De Engelsen hebben het liedje
toen de oorlog allang voorbij was.
gebruikt als achtergrond voor cea
film, er op vertrouwend, dat man
nen een liedje, en dus ook een film
over dat liedje, aardig blijven vin
den zelfs al is de uniform vervan
gen door het colbertje. De filmma
kers zijn niet al te nauwgezet met
ac waarheid omgesprongen. Ze
hebben er een meisje aan de lieve
SCÈNE UIT: Huwelijkstrage
dieeen film met Bette Davis
in de hoofdrol, die deze week
in Grand Thé&trc draalt
Scene uit dc film ..Lilli Mar
iene" in City
haren bijgesleept, dat de inspiratie
neet te hebben verschaft aan de
uitgeslapen toon- en tekstdichter,
die het liedje maakte. In de film
lijkt het of dit meisje meer heeft
gedaan om de oorlog te winnen dan
Eisenhower en Montgomery teza
men. Ze wordt een paar keer ont
voerd en komt tenslotte voor
Reichssendcr Berlin terecht, waar
ze zonder het zelf te weten allerlei
geheime boodschappen aan de luis
terende Engelsen overbrengt. In het
eind van de film zegt ze ergens:
„Praat nu maar niet meer, want
anders ga ik huilen". Dat kan ook
van de inhoud van „Lilli Mariene"
worden gezegd. We zouden de film
dan ook minder gunstig beoordelen,
als een goede rol van de radio- cn
televisie-acteur Richard Murdock,
de vocale capaciteiten van het meis-
je-met-de-haren Lisa Daniely en de
uitstekende muziek van Stanley
Black look ccn BBC-bckendei de
schaal niet in evenwicht hadden
gebracht. Dat liedje ..We'll meet
heel goed. Arthur Crab-
bree voert de regie. Men zal zich
in City dus best amuseren.
FARMSUM pass. 23 Dover naar Hamp
ton Roads.
GAASTERKERK naar Amsterdam 23
te Genua; GOUWE 23 nam. te New
Castlc verwacht; GROOTEKERK 23 van
Aden naar Amsterdam.
HERA 23 tc La Guayra; HYDRA 23
te Barranquilla 28 Dcc. te Amsterdam
verwacht; HELENA 22 te Buenaven
tura 22 Dec. te Amsterdam verwacht:
HERCULES 22 tc Izmir.
KOTA BAROE 22 van Socrabaja 24
te Macassar verwacht; KIELDRECHT
naar Japan 22 van Hongkong 24 tc Ma-
nille verwacht; KOTA INTEN vertrekt
24 nam. 1 uur van Rotterdam naar Indo
nesië.
LEUVEKERK 23 te Hamburg; LUNA
22 nam. van Algiers naar Thessaloniki:
LINGE 23 tc Toplla- LUTTERKERK 23
van Suez naar Basrah.
MAAS 23 te Mersin: MAPIA naar
Djakarta 23 te Alexandrië.
NIGERSTROOM 22 te Lagos.
ORANJE 23 nam. tc Singapore 13
Dec. tc A'dam verwacht; ORANJE
STAD 22 van Maracaibo naar Puerto
Limon 22 Dcc te A'dam verwacht;
ORAN.TEFONTEIN pass 23 Lissabon n.
Tcncriffe cn A'dam: PRINS MAURITS
Pass. 23 Dover naar Algiers; POSEI
DON 22 van Trinidad naar Paramaribo
13 Dcc te A'dam verw POLYPHEMUS
23 tc Soerabaja; PRINS WILLEM III 22
te Montreal.
SUMATRA 23 te Singapore 13 Dec. to
A'dam verwacht: SLAMAT 22 van VI-
zagapatam 24 tc Calcutta verwacht:
SARANGAN 21 te San Francisco.
STENTOR 23 van A'dam naar West ln-
dlë; SOMMELSDIJK 22 te Mobile.
TIBA pass. 23 Dover naar Buenos
Aires. TAWALI 23 tc Calcutta: TELA-
MON 22 nam. van Puerto Cabcllo naar
Maracaibo: TRITON 23 te Aruba; TA-
BINTA pass, 2.3 Wight naar A'dam;
TIBERIUS 22 van Dcmcrara naar Puer.
to Plata TOSARI pass 23 Palm Beach
naar New York; TOMINI van Djakar
ta 23 tc Pcnang.
WILLEM RUYS naar Djakarta 23 vm
te Southampton: WAAL 23 te Cura
cao; WATERMAN naar Melbourne 23 tc
Port Said: WELTEVREDEN 23 te Sin
gapore; WESTLAND 22 van Amsterdam
naar Hamburg.
IJSSEL 23 te Famagusta.
ZUIDERKRUIS 22 nam. van Las Pal
rnas naar Kaapstad.
ZONDAG 25 NOVEMBER
HILVERSUM I 402 M K R O.: 8.00
Nieuws en weerberichten; 8.15 Gramo
foonmuzick; 8.25 Hoogmis, N.CR.V.:
9,30 Nieuws en waterstanden: 9.45 Om
roeporkest. IKOR 10.00 ..De open deur";
10 30 Remonstrantse kerkdienst. NCRV:
12.00 Koor cn orgel. KRO: 12.15 Apolo
gie; 12.35 Gramofoonmuzick; 12 40 Lichte
muziek; 12.55 ..Dc pottebaas' 13.00
Nieuws, weerberichten en katholiek
nieuws; 13.10 Lunchconcert; 13.-15 ..Utt
liet. Bock der Boeken"- 14.00 Voetbal
wedstrijd Holland—Betglë; N C.R.V.:
17.00 Gereformeerde kerkdienst; 18.30
Orgelconcert; 18 45 Vocaal ensemble.
Omroep cembalo gezelschap cn solisten;
19.15 „De man uit Anathot cn zijn
woord", causerie; 19.30 Nieuws sport
uitslagen cn weerberichten. K.R.O.. 19.45
Actualiteiten; 19.52 Boekbespreking;
20.05 De gewone man zegt cr 't zijne
Met de
feestdagen
in zicht
f^EN voortreffelijk en boeiend overzicht van de litteratuur uit het
IA/ Nederlandse taalgebied van de oud-Germaanse poezie af uit
de eerste eeuwen onzer jaartelling tot en met 1950 biedt Dichter
schap en werkelijkheid". Dit onder redactie van W. L. M. E. van
Leeuwen tot stand gekomen werk, waarvan thans de derde druk is
verschenen, richt zich tot de belangstellende leek: het is populair
geschreven, maar daarbij wetenschappelijk degelijk verantwoord. Hel
geeft een inzicht in de ontwikkelingsgeschiedenis der litteratuur van
Noord- en Zuid-Nederland en Zuid-Afrika cn biedt korte karakte
riseringen van die auteurs die maar in enigerlei mate tot die litte
ratuur hebben bijgedragen.
Waar hier honderden schrijvers
in kort bestek behandeld werden,
moest een oordeel en ccn waarde
bepaling slechts vluchtig en al
gemeen blijven: een literair-criti-
sche studie bedoelt dit wqrk nu
eenmaal niet te zijn, maar als
oriëntatie op het brede terrein
onzer letteren en als naslagwerk
beantwoordt het volkomen aan
alle in dat opzicht të stellen
eisen.
Sinds de eerste uitgave van 1933 is
„Dichterschap en werkelijkheid" aan
zienlijk uitgebreid, het overzicht werd
op to date bijgewerkt, evenals de om
vangrijke bibliografie, cn dc kenschets
der Zuid-Afrikaanse letterkunde werd
herschreven door dr Rob. Antoniessen
Aan deze lijvige litteratuurgeschied-
schrijvtng werkten verder nog mee dr
H. W. E. Moller. dr J Karsemeyer.
dr W H. Sta verman en dr J A. Gorls
(de schrijver Marnix Gijsen). Het re
sultaat van hun samenwerking zag in
ccn prachtig verzorgde cn rijk geïllus
treerde uitgave het licht bij ultg. Dc
Haan, Utrecht, 1/ 13.50).
Van de hand van Manuel van Log
gen» verscheen een „Inleiding tot het
toneel", kundig cn met liefde gcschre-
ven Wie min of meer geregeld de
i schouwburg bezoekt moet dit boekje
zeker lezen. In slechts korte hoofdstuk-
ken weet de schrijver bijzonder veel
wetenswaardigheden cn verduidelijkend
commentaar ten beste te geven over de
oorsprong van het toneel, de betekenis
I van stuk. spel. regie, toneelcritiek. Bo
vendien levert hij in een veertigtal
1 bladzijden een summier maar handzaam
i historisch overzicht. (Ultg.: Born, As-
sen. 3-90).
i Een van de beste werken van Graham
I Greene is zijn „The end of the affair"
i titans verschenen in Nederlandse ver
taling „Het einde van het spel". HU
I bereikt in dit knap gecomponeerde werk
j een bijzonder scherpe ziclsontleding en
karakterbeschrijving. Aan dc andere
kant echter blijft ook hier zijn pro-
1 blccmstclling iets geforceerd behouden.
I wanneer hij uit ccn beschrijving van
I een moreel weinig gefundeerde liefde
stichtelijke lessen gaat trekken Hij ver
haalt hier hoe ccn vrouw middc-n in
ccn gepassionneerd cn cynisch-bewust
overspel door het geloof „overvallen
wordt als door een ziekte." Zoals in
meer werk verbindt Groene aldus een
getuigenis van zijn katholicisme aan
een speculatie op morbide sensatie. Dit
m'aakt dat men zijn boek, hoe briljant
soms ook geschreven, toch met gemeng
de gevoelens leest. (Uitg. Contact, Am
sterdam. 6.90).
Vorig Jaar verschenen dc eerste Ne
derlandse vertalingen van werk van
Franz Kafka cn thans heeft ook een
grole Nederland- rr
sestudic over deze
auteur het licht
gezien- „Asmodai
in Praag". De
auteur. Jan Moll-
tor. ontleedt hier
op bijzonder Wf
scherpzinnige
wijze ^dc^ figuur
belichtend In
eigen milieu en c
tijd Daarin vindt 40 JjCTf
hij dan de ver-
klaring voor veel
wat In Kafka's
werk voor duister jjjjQ
symbolisme ge- (SBS WBii
houden wordt Mn AQu
hetgeen hem tot
de uitspraak FRAN? KAFKA
brengt: „Kafka
schrijft niet moeilijk!" (Uitgave L»e
Driehoek, 's Gravcland; Patria-reeks
3.90).
Het artistieke ca
baret van Mont-
martre. Een teke
ning van Stcinlcn,
ontleend aan „Pa
rijs, negentiende
eeuw" door mr.
ir. Al. Al. van
Praag.
:-sïsrr
Arthur Koestler's nieuwe roman „The r
age of longing", waarover wc enkele
maanden geleden een uitvoerige be- j
schouwing publiceerden, is thans ook in
het Nederlands verschenen- „De jaren I
van verlangen". In dit bock, dat hij
omstreeks 1960 in Parijs laat spelen,
geelt Koestier een viste op de dreigen
de ondergang van Europa cn „een breed
panorama van de stuiptrekkingen van
Intellectueel cn politiek leven, dat op
het punt staat onder te gaan" in het
..Gemenebest van Vrijheidslievende
Mensen", met welke naam de Sovjet-
Unie wordt aangeduid. Het is een „boe
delbeschrijving zonder toekomstver
wachting" van het oude Europa. Bril
jant geschreven cn vol dodelijke spot
is dit sombere bock; dc Nederlandse
„bewerking" van H P. van den Aardweg
doet overigens Koestler's taal lang niet
altijd recht. (Ultg.: Strengholt, A'dam.
9-50).
De Nederlandse vertaling van Irving
Stone's „Het leven van Vincent van
Gogh" zag reeds een tweede druk. Een
overstelpende hoeveelheid feitenmate
riaal brengt in deze. uit gefantaseerde
dialogen opgebouwde roman, niet het
leven van de werkelijkheid Stone's
boek boeit echter, voorzover er nog iets
van de tragische werkelijkheid achter
de roman te bespeuren valt. (Uitg. Hol-
landla. Baarn. 8-90).
Hendrik dc Vries publiceerde „Distels
cn aloe's van de Iberische volkspoëzie".
een bundeltje copla's van een door
gaans grimmig karakter. Typische ple
bejische poëzie die althans blijkend
de vertaling vaak In hun kernach-
tigheid en trefzekerheid van beeld een
vitale, wilde schoonheid bezitten. (Uitg
Daamcn, Den Haag. 2,50) 1
Een alleraardigst boekje Is „Parijs
negentiende eeuw": in een aantal leven
dige cn boeiende korte essays beschrijft
mr. ir. M. M. van Praag verschillende
facetten van liet Parijse leven uit hel
overgangstijdperk van dc negentiend»
naar de twintigste eeuw. HIJ beschikt
over een grote feitenkennis cn over een
meeslepende verteltrant, waardoor zijn
artikelen tot een prettige en waarde
volle lectuur werden. Talrijke figuren
van baron Haussmann en Yvette Gull-
bert tot cn met André Antoine en A. M
LugnêPoe passeren hier de kleurigr
revue. De schrijver F. Bordewljk droeg
een Inleiding bij tot dit boekje, dat met
talrijke foto's cn reproductie, werd ge
ïllustreerd (Uitg.: De Tijdstroom, Lo-
chem). 6 50.
Onder de titel „Het pakt der trlum-
vlren" ls thans het tweede deel ver
schenen van Raymond BruJcz' vier
delige romancyclus „Mijn woningen"
Het eerste deel. ..Het huis te Borgen"
bleek reeds een bijzondere verrassing
door zijn gaafheid, oprechtheid cn
warmte. Brulcz* persoonlijkheid komt
nog sterker naar voren in dit tweede
deel van de cyclus. De Vlaamse auteur
beschrijft hier. hoe de ervaringen en
omstandigheden van de eerste wereld
oorlog -m met alle daardoor opgeroepen
tegenstellingen in Vlaanderen op hem
Inwerkten in zijn ontwikkeling van Jon
gelingschap tot volwassenheid. Eenvou
dig cn wijs. vol charme, teder en Iro
nisch. warm en navrant is dit werk.
zeer persoonlijk en tdgehjk van een be
wonderenswaardige objectiviteit. Een
boek dat men niet ongelezen mag laten.
(Uitg. Meulcnhoff, A'dam. 7,90).
van; 20 12 Gevarieerd programma; 22.45
Avondgebed en liturgische kalender;
23.00 Nieuws; 23.15—24.00 Gramofoonmu-
ziek.
HILVERSUM II 298 M.: VARA.- 8.00
Nieuws cn weerberichten, 8.18 Gramo-
foonmuziek: 835 Voor het platteland;
8.45 Grainofoonmuzlek; 9-02 Sportmccle-
dellngcn; 9.05 Gramofoonmuzick; 9.43
„Geestelijk leven", causerie; 10 00 Vo
caal dubbelkwartet; 10.15 „Met cn zon
der omslag"; 10.45 Gevarieerde muziek;
11.15 Cabaret. A.VR.O.: 12.00 Dlsco-cau-
serlc; 12.40 Voor dc jeugd; 12.50 Zang;
13.00 Nieuws cn weerberichten; 13.05
Mededelingen of gramofoonmuzick: 13.10
New York calling; 13.15 Pölitfeïcapel;
1350 „Even afrekenen. Heren"; 14 00
Gramofoonmuzlek; 14.05 Boekbespre
king. 14.30 Kamerorkest; 15-15 Toneel-
beschouwing; 15.30 Orgelspel 15 30 Or
gelspel; 15.45 Operettemuziek: 1645
Sportrcvue; V A.R.A.: 17.00 Amuse
mentsmuziek; 17.25 „Monus de man van
dc maan", hoorspel voor dc jeugd; 17 45
Pianospel; 17.55 Sportjournaal; 18 13
Nieuws cn sportuitslagen. V.P.R.O.: 1830
Korte Rem. Kerkdienst. IKOR: 1900
Voor de jeugd; 19-35 Bijbclvertelllng.
AVRO: 20.00 Nieuws; 20 05 Weekover
zicht; 20.20 Operettemuziek; 21.15 Her
sengymnastiek; 21.40 Gramofoonmuzick;
21.55 AVRO-allerlei: 21.58 Cabaret; 22 30
Walsmuziek; 2300 Nieuws; 23.15 Dans-
orkest cn solisten; 23 45—24 00 Gramo
foonmuzlek.
MAANDAG. 26 NOVEMBER 1951
HILVERSUM I. 402 m. NCRV: 7.00
Nieuws. 7.10 Sportuitslagen. 7.15 Een
woord voor de dag. 7.30 Zendcrslulting.
9.00 Nieuws cn weerberichten. 9 10 Voor
de zieken. 9 30 Waterstanden 9.35 Her
haling Familie Competitie. 10.10 Orgel
concert. 10.30 Morgendienst. 1100 Alt
cn piano. 11.25 Gevarieerde muziek.
12.15 Gramofoonmuzlek. 12.25 Voor de
boer cn tuinder. 12.30 Land- cn tuln-
bouwmedcdelingen. 12.33 Orgelconcert.
12.59 Klokgelui. 13.00 Nieuws. 13.15
Lichte muziek. 13.45 Gramofoonmuzlek.
1100 Schoolradio. 14.35 Gramofoonmu
zick. 14.45 Voor dc vrouw. 15.15 Gramo
foonmuzlek. 15 30 Strijkkwartet 16 00
Bijbellezing. 16 30 Zendersluiting. 18 00
Nieuws. 18.25 „Voor dc mannen in grijs,
groen cn blauw". 18.15 Sport. 18.30
Koorzang. 19.00 „Volk cn Staat", cau
serie. 19.15 Engelse les. 19 30 Gramo
foonmuzlek. 19.40 Radiokrant. 20 00
Nieuws cn weerberichten 20.10 „Vijf
minuten" 20 15 Omroepkoor-, orkest
en soliste^. 21.10 „Zo je doet. zo je ont
moet". hoorspel. 2140 Cello cn plano.
22.03 „wie waren Uw voorouders?'1 22.15
Gramofoonmuzlek, 22.30 Vocaal ensem
ble. 22.45 Avondovcrdenking. 23.00 Nws
en SOS-borichten. 23.15—24.00 Gramo
foonmuzick.
HILVERSUM II. 298 m. VARA:
7.00 Nieuws. 7.15 Ochtendgymnastiek.
7X50 Zendcrslulting. 0.00 Nieuws en
weerberichten. 9.12 Gramofoonmuzlek.
9.50 Voor dc hulsvrouw. VPRO: 10.00
Voor de oude dag" causerie 10.05
Morgenwijding VARA 10.20 Voor
de kleuters 10 40 Voor de zieken. 1140
Alt en plano 12 00 Orgelspel. 12 15 Dans-
orlfcst cn solisten. 12 30 Land- cn tuln-
bouwmcdedelingen. 12.33 Voor het plat
teland. 12.38 Dansorkest cn solisten.
13 00 Nieuws. 13.15 Voor dc Midden
stand. 13 20 Gramofoonmuzick. 13.45
Accordconmuziek. 14.00 Voor de vrouw.
14.15 Strijktrio. 14.45 „De conferentie
der dieren", hoorspel. 15 45 Kamerkoor
en piano quatre mains. 16 05 Voor do
jeugd. 16.30 Zendcrslulting, 18.00 Nws.
18.15 Militair commentaar. 18.25 VARA-
Varia 18 30 Metropolc orkest cn solist.
18.50 Regeringsuitzending Prof. dr A.
A. Fokker: „De Indonesische taal".
19.— Parlementair overzicht; 19.15 Viool-
recital 19.45 Regering6uit/endlng ,.On.
derzoek ruwvoedermiddclen voor de
landbouw", ccn vraaggesprek met de
heer F. Dcchering. directeur Bcdrijfs-
laboratorium voor Grond-, cn Gewas-
senorderzock. 20.— Nieuws: 20 05 Ac-,
tualiteitcn; 20.15 Politickapel: 20.45 Ge
varieerd programma; 21.45 Toespraak
over de Raad van Europa: 22— Radio
Philharmonisch Orkest en solist: 23
Nieuws. 23.15 Socialistisch nieuws in
Esperanlo; 23.20 Dansorkest; 23.45 tot
24.— Gramofoonmuzlek.
j Zaterdag 24 November 1951
