Rode „generaal" bestemd voor verovering
van de wereldmarkt
isyTWEEHONDERD...-
Stamvader ontstond in een kast
van een stoffig schoollokaal
JJit liturgische plechtigheden
groeide het Paasspel
NIEUWE TULP GENOEMD NAAR ARGENTIJNSE VRIJHEIDSHELD
Tweede TH moet in
Eindhoven komen
1 j Zaterdag 12 April 1952
De rode tulp General San Martin, die bijna
tweemaal zo groot is als zijn vergelijkbare soort
genoot, groeit en bloeit nog in het verborgene,
want er bestaan op de hele wereld nog slechts
tweehonderd exemplaren van.
Over tien jaarwanneer het nageslacht van de
eerste San Martindie in het laboratorium van
dr De Mol ontstond, in de honderduizenden
gaat lopen, zal men weten of zij voor de handel
belangrijker is dan andere bloemen die in de loop
der jaren zijn ontstaan door kruising en broeiing
van de planten.
(Van een onzer verslaggevers)
In het land achter Lisse, het hart van onze bollenstreek, in een smalle strook bruine
aard achthonderd groene knoppen, netjes in het gelid. Slechts eens in de week loopt er een
tuinman langs. Hij blijft dan halverwege de rij staan bij een twintigtal gelederen die zich
voor het oog van de leek in niets onderscheiden van hun zeshonderd soortgenoten. Tweehon
derd groene rolletjes: een van de proeven in het spel om de wereldexport, dat Nederland in het
jaar 1951 honderddertigmillioen aan deviezen opbracht. In de zon en de lentelucht ontrollen
zich die in elkaar gedraaide bladerbundeltjes. Over enkele dagen zullen ze in bloei staan, en
dan zal er een duidelijk verschil aan de dag treden. Want de General San Martin is bijna
tweemaal zo groot als de vergelijkbare bloemsoort. Een forse
bloedrode tulp. De bloembladeren wijken af van het traditio
nele standaard-type, en doen naar de vorm denken aan achte
loos gerangschikte struisveren.
kNK Het is nauwelijks te schatten hoe vroeg
reeds in de middeleeuwen de behoefte, om
door zang en symbolische handeling een
bijzondere kleur te geven aan het kerke-
UJ lijk feest van Pasen, zich heeft verwerke
lijkt tot het aarzelend begin van een ge-
A dramatiseerd Paasverhaal, tot een „opvoe-
A ring" van wat we tegenwoordig een Paas-
spel noemen.
Ifin Zeer langzaam en geleidelijk moet uit de reeks
jgj, plechtigheden die de Romeinse liturgie voorschreef
p het drama in zijn eigenlijke vorm gegroeid zijn; de
d. vroomheid van de middeleeuwse geestelijke die
ïar zich volledig trachtte in te leven in Christus' lijden
M en verrijzen en zijn didactisch streven er de leek
ia" door een aanschouwelijke voorstelling deelgenoot
van te maken, hebben deze groei in sterke mate
>et@|
jt bepaald.
De oudste overgeleverde tekst die het rccht-
vaardigt van een „Paasdrama" te spreken is van
.s'j 970. Hij is afkomstig van een Engels Benedictijner-
'i klooster en bevat een beschrijving van de hande-
nK ling waarin men zonder veel moeite een regie-aan-
n wijzing zou kunnen zien: „Twee diakens, het kruis
ba dragende, moeten naar voren treden, het kruis in
lijjleen lijnwade wikkelen en vervolgens wegdragen,
,a';-antiphonen zingende, totdat zij op de plaats van het
öjJgraf komen en er het kruis neerleggen, alsof het
het Lichaam van Onze Heer was dat zij ter aarde
jfj bestellenlezen we daar o.a. nadat is aangegeven,
dat „in een gedeelte van het altaar waar er een
holte zal zijn, het Graf nagebootst moet worden".
a En staan we met de woorden „alsof en „naboot-
je sen" niet midden op het toneel?
e Vroeg op de Paasmorgen, vertelt de tekst dan
w* verder, wordt het kruis weggedragen uit de nis en
>c daarna moeten drie monniken die in witte alben
gekleed zijn, zich' „stap voor stap, alsof zij iets zoe-
ken, naar de plaats van het graf begeven", waar
:t' zij een vierde monnik aantreffen die
tevoren is binnengekomen „alsof hij
aan de dienst wilde deelnemen en
zonder op te vallen, onopgemerkt bij
het graf wist te komen
Drie Maria s"
b j Die drie monniken zijn de „drie
jj"I Maria's'» die het lichaam van de
d gekruisigde Jezus willen zalven,
het graf geopend en leeg vinden en
door de engel (de vierde monnik)
c worden ingelicht over de verrijze-
]j< nis van Hem die zij zochten. In
deze nog primitieve vorm van een
fc/ Paasspel liggen al hoogtepunten
m van dramatische emotie die voor
het toeschouwende en toehorende
publiek enorm aangrijpend geweest
moeten zijn. Het wanhopig zoeken
der {.vrouwen" bijvoorbeeld, dat al
t, heel spoedig nog dramatisch ver-
e sterkt werd door Maria van Mag-
i'f-d dela vooraf angstig te laten vragen-
„Hoe moeten we de zware graf-
jvfl steen afwentelen?'»
De spelhandeling bleef voorlopig
symbolisch:
was geen sprake
van, dat vrouwen de „rol" zouden
spelen van de drie Maria's en
evenmin was er iets /als een décor.
Wel werd het spel al vroeg ver
rijkt met scènes die het eigenlijke
drama algemeen-menselijk kanten
gaven: het handelen met de koop
man over de zalf en de tocht van
Petrus en Johannes (van wie de
tweede sneller ter been was dan
de eerste) naar het graf, kregen in
de 12e eeuw bovendien een
komisch accent om, nog weer later,
volkomen te vergroven tot ruig
toneel dat niets meer met het Paas-
gebeuren had uit te staan en slechts
de lach van het volk diende.
Keerpunt
Die 12c eeuw trouwens beteken
de een keerpunt in de geschiedenis
van het kerkelijk drama, in het
algemeen, dus ook Voor het Paas
spel. In de ontelbare varianten van
het zojuist beschreven ..oudste"
Paasdrama hadden tot die tijd tekst
Die vorm is in kleinere variaties
al bekend, doch nooit heeft een
bloem van deze soort bestaan in
een grootte als die van de San
Martin. Misschien is de rode ge
neraal voorbestemd om op de we
reldmarkt een sensatie te wekken
als eeuwen geleden de zwarte tulp.
De legende wil dat er om die
bloem gemoord is en gestolen, en
het levensgeluk is verwoest van
alle betrokkenen. Maar voor een
dergelijke romantiek heeft de
twintigste eeuw geen voedingsbo
dem.
De ijzeren kluizen en de wach
ters die de zeldzame bloembollen
dag en nacht bewaakten zijn in
onze tijd van zakelijke efficiëntie
vervangen door een registratie, of
ficiële geboorte-acten. en een er
kende commissie voor Nomencla
tuur. Is de bloem eenmaal inge
schreven dan kan geen dief meer
de voordelen plukken van zijn
daad. zonder met de zekerheid van
de wetten der voortplanting en
vermenigvuldiging na verloop van
tien jaar verraden te worden door
tweehonderdduizend bloemen.
Het leven: een doosje
Het is moeilijk zich voor te
stellen dat de stamvader van de
ze nieuwe bloemensoort van
wie de tweehonderd te Lisse de
enige nakomelingen ter wereld
zijn ontstond in een zwarte
kast op de eerste verdieping van
een school aan het Waterlooplein
24 te Amsterdam. Hij ontstond uit
een bloembol die krachtens zijn
geboorte was voorbestemd een
tulp van het type „Red Cham
pion" te worden, tot de Amster
damse onderzoeker dr Willem E.
de Mol in diens laboratorium in
greep in het principe van de erfe
lijkheid.
Voor dr De Mol en zijn mede-
Een van de dramatische hoogte
punten in het primitieve paasspel:
de komst van de drie Maria's bij
het door soldaten bewaakte graf
van Christus waar een engel hun
zegt ..Wie gij zoekt is verrezen'.
Een afb. uil een handschrift dat
omstreeks 1000 in de abdij van St.
Gallen werd vervaardigd.
en muziek een gelijkwaardige plaats
ingenomen, maar met het verval
van het Gregoriaans ging het
woord, dus het zuivere toneel,
meer en meer overheersen. Tege
lijkertijd drongen in de Latijnse
teksten zinnen en spoedig hele frag
menten in de volkstaal, die het
profaneringsproces nog in snelheid
deed toenemen. Ook zonder een
voor Duitsland geldend pauselijk
verbod uit 1210 om vertoningen in
de kerk te geven, verplaatste het
Paasspel zich allengs van de kerk
naar het kerkhof en vandaar naar
de stadsmarkt en op rondtrekkende
wagens: de ..regie" kwam in han
den van wereldlijke „ghesellen van
„General San Martin"
...voor schoonheid: een markt...
den spele" en, vooral in de 12e en
13e eeuw dichtten onnoemelijk vele
troubadours teksten die zich voeg
den bij een zich gestadig uitbrei
dend Paasdrama-repertoire.
In Nederland
Voor Nederland zijn er daaron
der twee die speciale aandacht ver
dienen. In de eerste plaats het mu
ziekdrama dat onder de naam
„Maastrichts drama" in de litera
tuur bekend is en dat waarschijn
lijk meer dan twee eeuwen lang
traditioneel in de O. L. Vrouwkerk
is opgevoerd. Het is het meest com
plete voorbeeld van een „gevormd"
Paasdrama. heeft een duidelijke
regie-aanwijzing en een opgave van
de dramatis personae, acnt in ge
tal: Christus, twee engelen, drie
vrouwen en twee leerlingen.
Het tweede is Delfts van origine,
daterend uit de 14e eeuw. De ge
gevens hierover zijn voornamelijk
bekend uit stadsrekeningen die er
een prachtige indruk van geven
hoeveel toneelhandelingen in de
loop van enkele eeuwen om de oor
spronkelijke kern-actie zijn ge
groeid. Er wordt o.a. rekening en
verantwoording afgelegd van „die
lyeste die de pharizcen an har tab
barden hadden van papier gemaect",
van „twee moerdenaers cruce" en
van „een nieuwe rock daer onse
lieve Heer mede speelde". Boven
dien declareert de stad kosten „an
spikeren X st." (10 stuivers), „an
spelden en garen'' alsmede.an
byer gedronken"! En tenslotte nog
bedragen aan „personeel' uitbetaald:
aan „Dirc die ondergraefmaker van
vier dagen dat hout te halen en
weder thuys te brengen van die
stellync", aan „Jan, die bayerman
van twee dagen", en aan „Jan, die
orgelblazer van III dach"
De brave Benedictijners die in
970 in hun witte alben vol over
gave ..deden alsof" hadden hier
van nog niet gedroomd; maar wat
zou de stad Delft rond 1400 hebben
gezegd van een geperfectionneerde
20ste eeuwse voorstelling in Ober-
ammergau?
Regering van oordeel:
DEN' HAAG De regering
meent, dat Eindhoven moet worden
aangewezen als plaats van vestiging
voor een eventueel te stichten
tweede Technische Hogeschool.
De industriële sfeer van die stad
en de omstandigheid, dat het po
tentieel van de bevolking van de
zuidelijke provincies onvoldoende
tot uitdrukking komt in het aantal
studenten aan universiteiten en
hogescholen zijn de argumenten, die
bij deze keuze van overwegende
betekenis zijn geweest.
Dit deelt minister Rutten mee in
zijn memorie van antwoord aan de
Tweede Kamer over het wetsont
werp omtrent de kosten ter voor
bereiding voor een tweede T.H.
werkers is het verschijnsel „Le
ven" te omschrijven als een doos
je, dat zich vermenigvuldigt door
splitsing, waarna de helften weer
groeien tot nieuwe doosjes, om
zich dan opnieuw te splitsen.
Alle levende stof is opgebouwd
uit zulke doosjes van verschillen
de aard, die men „cellen" noemt.
Men heeft mij op het laborato
rium door de microscoop een
bloemwortcl laten zien. Die bleek
te bestaan uit een plukje kleine
witte doosjes, die aan elkaar vast
zaten. Elk doosje was gevuld met
een aantal dooreen gekronkelde
slangetjes. Onder de microscoop
werden ze zo duidelijk zichtbaar
dat men ze gemakkelijk tellen
kon. Ze waren een honderdste mil
limeter lang. Ze heten „chromo
somen". en ze zijn, naar de on
derzoekingen uitwezen, de dra
gers van het bouwplan volgens
hetwelk de cellenmassa zich ont
wikkelt.
Uit een menselijke kiemcel: een
enkel onzichtbaar klein doosje met
slangetje dus, ontstaat door voort
durende splitsing en hersplitsing
tenslotte het ingewikkelde stelsel
van millioenen cellen dat wij de
mens noemen, met zijn verstand,
zijn karakter, zijn talenten, zijn
zintuigen. Het bouwplan, volgens
hetwelk de mens wordt opgetrok
ken, ligt tot in de kleinste onder
delen vastgelegd in de achten
veertig chromosomen die in de
kiemcel besloten liggen.
Achtenveertig slangetjes in een
doosje. Zonder hen zoudt ge
slechts een zinloze klomp zijn.
Door hen behoort ge tot de men
selijke soort, en lijkt ge op uw
vader en uw moeder in aard en
uiterlijk. Het aantal van uw chro
mosomen staat vast. Ge hebt cr
achtenveertig. Een kat heeft cr
tweeendertig. Een tulp vieren
twintig.
De meest schokkende ontdek
king, die de onderzoekingen aan
de basis van het leven hebben op
geleverd, is nu dat het menselijk
vernuft kan ingrijpen in de grond
wetten van het leven zelf, en uit
bestaande levensvormen afwijken
de organismen kan doen voortko
men, zodat een nieuwe soort ont
staat. Dr De Mol heeft nieuwe
bloemensoortcn doen ontstaan,
door met röntgenstralen de split
sing van cellen en chromosomen
zodanig te verstoren dat cr cellen
ontstaan met een gewijzigde chro
mosomen-structuur, wat ingrij
pende veranderingen tot gevolg
had in het bouwplan van de soort,
dat immers in het doosje met de
slangetjes is vastgelegd.
Het is gebleken dat de nieuwe
chromosomen-structuur het nieu
we bouwplan, dat. uit haar veran
derde samenstelling voortvloeit,
met dezelfde ijzeren nauwgezet
heid van geslacht op geslacht
doorgeeft, en ten uitvoer legt. De
General San Martin, die ontstond
onder de röntgenlamp op het Wa
terlooplein uit een bol van de
Red Champion, is twee maal zo
groot als zijn ouders. Zijn twee
honderd nakomelingen hebben dat
kenmerk overgenomen en de nieu
we soort in haar bestaan beves
tigd.
Zakelijkheid
Intussen is de bloem in z'n scho
ne zeldzaamheid het onderwerp
van zakelijke berekeningen. De
kwckersfamilic Segers te Lisse,
j die de San Martin in handen heeft,
I staat voor verreikende beslis-
j singen, betreffende kapitaalsinves
tering en monopolisatie. De bloem
is op de kwekerij Gebroeders Se
gers en in het laboratorium van
dr De Mol grondig bestudeerd.
Ten aanzien van de teelteigen
schappen is gebleken dat de San
Martin, waarvan nu tweehonderd
volwaardige exemplaren bestaan,
zich in tien zal kunnen vermeer
deren tot tenminste tweehonderd
duizend volwaardige exemplaren
Moet men het monopolie behou
den of niet? Als men het mono
polie verkoopt en de andere kwe
kers in de San Martin betrekt,
dan boekt men een onmiddellijke
winst, en is het succes van de
bloem op de wereldmarkt vrijwel
verzekerd. Want dan is het in
slaan van de San Martin als len
tebode in de voortuintjes van Mel
bourne, Santiago, en New York
het belang van de hele kwekers
wereld, die de markt beheerst.
Maar als de bloem op grond van
haar kwaliteiten in staat is zelf
standig de wereldmarkt te verove
ren. zonder de steun van de hele
kwekerswcreld, dan betekent mo
nopolisatie 'n niet te onderschatten
versteviging van de positie der
gebroeders Segers in de export-
handel, cn grote winsten.
Hoe sterk staat de San Martin?
De onderzoekingen van dr De Mol
en de gebroeders Segers hebben
volgens hen uitgewezen dat de
teelteigenschappen goed zijn. Ook
is de stengel, die de grote bloem
moet torsen, sterk genoeg geble
ken, zelfs nadat ze geforceerd was.
De kleur van steel en bladeren is
van een groen dat wijst op ge
zondheid en hardheid. De houd
baarheid is goed in vergelijking
met andere soorten. De bloeiende
bloem houdt het onder normale
omstandigheden drie weken op de
koude grond en twee weken in
een vaas. Ook zijn manier van
bloeien is gunstig. Hij laat zijn
zware grillige bloembladeren niet
hangen, doch houdt ze geheven.
Een ander voordeel bleek dat de
bollen van de San Martin zelden
„blind slaan" een kwekersterm
voor het niet opkomen en in de
grond verrotten van bloembollen.
De Red Champion, waaruit de
San Martin ontstond, kende dit
verschijnsel wel.
Zijn bijzonderheid is buiten kijf-
Zijn grootte valt onmiddellijk op
en is enig in zijn soort. Dat zijn
eigenaardige vorm gewild is, blijkt
uit het succes van kleinere soor
ten die op hem lijken. Zijn kleur
is veel gevraagd.
Totale monopolisatie betekent
voor de gebroeders Segers een
kapitaalsinvesting in teeltgrond en
arbeidsloon voor de duur van tien
jaar, terwijl het belang van de
machtige kwekerswercld strijdig
wordt met het hunne, want de
anderen kweken de Red Cham
pion, waarvan het debiet bij een
succes van de San Martin zeker
sterk zal schrompelen. Het ligt dus
voor de hand dat de kwekers
wereld in dat geval niets zal doen
of nalaten om het slagen van de
GENERAAL SAN MARTIN
...voor Argentinië: de vrijheid...
San Martin op dc wereldmarkt te
bemoeilijken. En hoeveel ka
pitaal zal men in de reclame moe
ten steken om de San Martin te
ondersteunen? Hoe zal dc markt
er uit zien over tien jaar? Zal ac
grillige vorm dan nog zo gewild
zijn en de kleur zo veel gevraagd?
En hoe zal dc wetenschap van dr
De Mol zich ontwikkelen? Zal de
San Martin achterhaald worden
door nieuwe resultaten, nog voor
de voordelen der monopolisatie
zich in zoverre hebben kunnen
doen gelden dat het risico van de
kapitaalsinvestering verantwoord
Over tien jaar
Intussen is het leven niet te
stuiten. Over tien jaar zal de San
Martin bij honderdduizenden het
publiek bereiken. Dat staat vast,
onverschillig hoe de beslissing bij
de familie Segers over al of niet
monopoliseren zal uitvallen. De
gestelde keuze is een van de kern
problemen van het kwekersbedrijf.
Hier worden zaken groot gemaakt
of te gronde gericht. Hoe het pu
blick over tien jaar zal reageren
kan men gissen en proberen te
beïnvloeden door reclame. Maar
j weten doet men het pas over tien
jaar.
i De beslissing is nog niet geno
men. Bij Segers hebben ze een ge
zond boerenpessimisme, en tussen
de totale monopolisatie en het to
tale loslaten er van zijn vele scha-
keringen mogelijk. In het kante.")r
j aan dc Dorpsstraat te Lisse denkt
men ook al over het probleem of
men de vraag, en daardoor de
prijs, voor éen deelgenootschap in
het kweken van de San Martin in
Nederland zal opvoeren door eerst
Dr W. E. DE MOL
...voor de tocht: een petje...
een aantal bollen naar Amerika
te verkopen, of omgekeerd.
De San Martin is vernoemd naar
generaal José San Martin, de Ar
gentijnse vrijheidsheld die juist
ten tijde dat de bloem ontstond,
grootscheeps werd herdacht in Ar
gentinië: een beroepsvechter die
leefde van 1778 tot 1850. In Ma
drid verjoeg hij samen met de
Spanjaarden de Fransen, om daar
na naar Buenos Aires te gaan, cn
er met de Argentijnen de Span
jaarden te bevechten. In 1817 trok
hij als generaal met een geharde
Chileense troepenmacht dc Andes
over, cn vernietigde de Spaanse
koloniale legers in de slag bij Cha-
cabuco. Ten slotte kreeg hij een
conflict met de staatsman Bolivar,
en weck uit naar het land van zijn
eerste tegenstanders, Frankrijk,
waar hij jaren later stierf.
Het idee van dc naam kwam
van dr Jan van As, de directeur
van het „Oficina de Información
Holandesa para América Latina",
Er is niet veel handel in bloembol
len met Argentinië. In 1950 werd
er voor een dertigduizend gulden
heen geëxporteerd.
Zal de rodo generaal dc Argen
tijnse markt veroveren? Het be
richt dat de bloem naar de Argen
tijnse vrijheidsheld is vernoemd,
heeft in Argentinië een stroom
geestdriftige radio-reportages en
perspublicaties ontketend over
„Poesia de los Tulipancs de Ho-
landa" „Los Primeros Tulipa
ncs Atómicos" „Bulbos y
Rayos X". Sommige artikelen in
tijdschriften met massa-oplagen
besloegen vier grote pagina's en
waren verlucht met indrukwek
kende kleurenfoto's.
Toch romantiek
Eén stuk romantiek van het
soort dat de legendarische zwarte
tulp omgaf, kleeft ook nog aan de
twintigste eeuwse San Martin. Dr
De Mol gaf er dertig jaar van zijn
leven aan. Hij liet dc kans op een
professoraat in Zuid-Afrika schie
ten en gaf een positie in Amerika
op, om in de buurt van dc bollen
velden te blijven proberen zijn on
derzoekingen voort te zetten met
een van Philips geleend röntgen-
apparaat, en de steun van enige
Nederlandse kwekers. Zijn labora
torium is een schoollokaal vol stof
fige potten en preparaten. Langs
dc wand staan margarincdozen op
gestapeld, die de gegevens bevat
ten van de dertig jaren studie, die
aanvingen in 1922 toen de pas ge
promoveerde dr De Mol van dr
Heukensveld Jansen toestemming
kreeg het röntgenapparaat van het
Onze Lieve Vrouwengasthuis eens
te gebruiken. Dc eerste resultaten
waren voornamelijk verwoestin
gen, maar ook een bol van een
blauwe hyacint waarvan dc bloem
later rode sectoren ging vertonen.
Dr De Mol zap daar destijds niets
in, maar hij ging door met experi
menteren. Door de ramen aan do
achterkant van zijn laboratorium
kijkt men recht in de keukens
van de huizen aan het Waterloo
plein. Er hangt een teil aan een
spijker en een theedoek over een
drooglijn. Af en toe kijkt een
huismoeder onder het koken even
aan de overkant naar binnen, waar
een oude man met een alpinopetje
op, gebogen zit over folianten cn
microscoopglazen. Hij is een uit
zonderlijk exemplaar van de men
selijke soort, en de chromosomen
die het bouwplan van zijn persoon
ten uitvoer legden droegen een
taaie onderzoekersdrang in zich, en
het kenmerk van grote houdbaar
heid. Want dr De Mol is al vier-en-
zestig, en hij werkt nog dag cn
nacht aan zijn experimenten.
Te Lisse valt dezer dagen de
beslissing. C. J. Segers, R. C.
Segérs, W. J. Segers, J. Segers,
W. N. Segers en C. J. Segers
junior beraden zich over een
rode bloem, die in het jaar 1962
twintig dagen zal bloeien in
Yokohama en Santos. Zij den
ken in jaren, in een wereld die
leeft bij de dag. Zij hebben een
troefkaart in handen, maar zij
keuren het gokspel af als een
spel van de duivel. De beslis
sing zal betrekking hebben op
het voortbestaan van een fami
liezaak, die in een kantoorge
bouw, drie schuren, en dertig
hectaren grond ligt verankerd,
waar zeventig mensen hun be
staan vinden. Een geslacht van
Christelijke boeren die moder
ne talen spreken en in streep
jespakken de wereld afreizen.
