VOORAL'VOOR DB VROUW lerken op porcelein lieten aaar niet met rust „IK weet eigenlijk zo weinig van politiek af" Limonadefabriek „De Zon bestaat kwart eeuw Electrische beveiliging kruispunt Blauwkapel HOBBY WERD LEVENSWERK Mevrouw Penkala schrijft en tekent standaardwerken Altijd maar weer AMHC-meisjes niet in halve finales VROUWEN VORMEN ZICH Goed voorgelicht verkiezings strijdtegemoet Vrachtauto kantelt en vliegt in brand Treinen kunnen ncicist elkaar in dezelfde richting rijden 13 April 1952 lT EN begint meestal met het kopen van één ding, waardoor 1 men getroffen wordt en dan koopt men nóg zo een, dat er )ij past en voor men het weet is men voor het hele leven ge kluisterd aan een hobbyZo beginnen alle volbloedverza melaars. Zo ken ik iemand, die een houten krokodilletje cadeau kreeg en nu hangt haar hele huis vol met krokodillen in aller lei soorten en puilt haar bibliotheek uit van boeken en platen met krokodillen. Bij mevrouw M. Penkala was et een simpel stukje porcelein V haar leven bepaalde. Ze was ussische van geboorte, in het bui- enland opgevoed en van plan schilderes te worden (ze schildert óg, kleurige bloemstukken). Ze terd echter journaliste, sportver- slaggeefster en schreef over letter kunde. Achttien jaar was ze pas en ze sprak acht talen: nu veel meer, ik heb ze maar niet geteld. Toen gebeurde het, dat ze een stuk por celein kocht. Er stond wei 'n merk op. maar ze wist niet, wat het was. En in de Berlijnse bibliotheken was het ook niet te vinden. Toen kocht ze een tweede stuk en ook daar stond een merk op en zo begon het. Die merken op porce lein, die geheimzinnige tekens, die niemand kon verklaren, hebben haar niet meer met rust gelaten. Mevrouw Penkala heeft als iedere vrouw een tas. Bij haar zit er een stuk calqueerpapier in en neemt ze daar uiterst nauwkeurig de merktekens van over. Op vei lingen, bij antiquairs, in musea in alle steden van Europa, waar baar druk en afwisselend leven bracht. OMDAT dikke zusje niet van d'er autoped-wensen is af te brengen, neem ik haar mee naar een speelgoedwinkel in de stad. Een feestelijke verzamelplaats van blokken, ballen, winkeltjes, knik kers, emmers, lappen en rubber schepselen. „Kijk," zeg ik listig voor de gla zen kast met poppen, die met kal me ogen naar ons staren, ,,vin je die nou niet mooier dan zo'n ding, waarmee je vallen kan..." Dikke zusje, in deze overrompe lende omgeving snel beïnvloed, knikt van ja. Nu pak ik een groen- gerokte schone met vlechten en leg die in haar armpjes. Een zonnige verkoopster schiet toe, pakt de pop en zwiept haar heen cn weer. Een hol, klagend „Mamma, mamma," is het gevolg. „Zie je," roept de juffrouw, „de pop praat". Dikke zusje kijkt aandachtig. Stil laat ze toe, dat de een na de ander in d'er armpjes komt: de matroos met het witte petje, de baby in de roze kleren, de ijdeltuit met gele pijpekrullen en kant aan d'er blouse. En allemaal roepen ze „mamma" met die vreemde holle slem. Alleen het matroosje piept een beetje, maar dat mag niet hin deren. In de kast daarnaast zitten de schepselen die plassen kunnen, een gezonde rij dikkerds met stevi ge benen. Het kleine wijfje kan niet kiezen. Ze gluurt af en toe achterom naar de autoped, die op een verhoging in het midden van de winkel staat. Tezamen met allerlei rijdende ver leidingen als vliegende hollanders cn driewielige fietsen. Zodra ze merkt, dat ik het zie. praat ze snel: Poppen zijn toch lekker mooier, hè Mam." Tenslotte wijst ze het popje aan, dat ze hebben wil, een klein zwij gend ding van rubber, dat niet plast bovendien. Het draagt een rood trainingspak met een rits en een baret op z'n kale bol. De verkoop ster tracht deze tegenvaller te voor komen, door een van de duurste poppen van de plank te tillen. Het is er een met een fluwelen jak en een flaphoed op het echte haar. i\Iaar dikke zusje blijft het klein tje trouw. Ze drukt het stevig tegen zich aan en stapt de winkel uit. Op straat, als ik weten wil waar om ze al die grote, mooie poppen versmaadde, zegt ze zorgelijk: „Al tijd maar Mamma roepen en plas sen doen En tevreden streelt ze het kleintje over zijn zwijgende rubber-snoetje. 3IBEB Merken zijn niet zo maar dode dingen. Merken vertellen een hele boel over het ding, waar ze op staan; over de maker, over de ge schiedenis. Merken doen een hele voorbije tijd weer herleven; mer ken zijn iets levends, een stukje signatuur van een levend mens, zijn stem klinkt daaruit. Merken verzamelde mevrouw kommen en vazen, kopjes en bor den, onverschillig waar ze is, dan ziet ze iets van ceramiek, tegels, Penkala ook niet zó maar; ze ging de geschiedenis er van na. Ze kwam er achter, dat, als je maar geduldig genoeg groef, je tenslotte wel op de naam van de maker stuitte en dat je dan heel veel te weten kwam over de ouderdom van het voorwerp, over de her komst, over de wijze van fabrice ren. Zo heeft zij b.v. een vol jaar lang zich verdiept in de originele acten van de Delftse archieven, die mr A. H. H. van der Burgh verzameld had, maar die tot dus ver nooit diepgaand onderzocht waren. Allerlei mensen gingen toen weer voor haar leven, die tot dusver onbekend waren, een zeke re A. R. bijvoorbeeld. Abraham Pietsz. Rijckert, die omstreeks 1668 in Delft in „De vergulde Boot" ge werkt moet hebben. Niet zo be langrijk zo iets? Ach, de hele his torie bestaat uit dergelijke kleine feiten en tezamen vormen ze het scherpe beeld, dat men nodig heeft. Dat werk hier in ons land deed mevrouw Penkala sinds 1938, toen ze in Amsterdam kwam wonen. En dat blééf ze doen de oorlog door. want een mens moet toch wat doen om zich geestelijk op peil te hou den. Daar zat mevrouw Penkala met haar honderden, duizenden pa piertjes en aantekeningen en toen werd het idee geboren er een boek van te maken. En over dit boek moeten we het even hebben. Dit boek is juist verschenen bij H. L. Smit te Hengelo; het heet ..European Pottery" en het kost 35.Het is geen platenboek ge worden. al staan er wel afbeeldin gen in. Maar 't gaat om de merk tekens, die daar bladzijde na blad zijde opgesomd worden mét de be schrijving ervan, de maker, het fa- bricaat en alles wat hier omheen voor de verzamelaar wetenswaar dig is. Een naamlijst en een boe kenlijst besluiten dit boekdeel, dal zonder twijfel het meest volledige, het uitgebreidste standaardwerk op dit gebied is. Hoé uitgebreid en volledig het is? Vergelijken we het met het bekende handboek van Graesse, een van de heel weinige, die over dit onderwerp gaan. dan zien we dat Finland bijvoorbeeld hier voor de eerste keer behandeld is. Dat mevrouw Penkala van Por tugal 200 merken vermeldt tegen Graesse 24. dat Rusland met zes bladzijden vertegenwoordigd is te gen één bij de ander. En dat deze vergelijking bij alle landen dezelf de uitslag geeft, met in het minst bij de Nederlandse ceramiek, waar van merken op tegels niet minder dan 90 aangegeven zijn. „Acht maanden heb ik in de kelders van het Rotterdamse raad huis gewerkt. Het bombardement heeft een grote hoeveelheid tegels aan de dag doen komen, die me handen vol werk gaf. Hoevéél te keningen ik maakte? In het boek staan er een 5000, maar ik schat, dat ik er wel een 10.000 getekend heb. Misschien dat ik óók wel had kunnen fotograferen, maar dit co- pieëren blijft veel meer levend. Ik heb me nóg moeten beperken, want als ik alle werken, die ik raad pleegde, vermeld had, was er een boek bijgekomen. Nu staan alleen de boeken, na 1910 verschenen, op de lijst. Het jeugdelftal meisjes) van AM HC, dat opde velden in het Bosplan te Amstelveen deelnam aan het tournooi om de Truid Terwindt- beker. heeft zich niet kunnen plaat sen voor de halve finales. AMHC •as in de B-afdeling ingedeeld in een poule met Alliance (Haarlem), Hudito (Delft) en Be Fair b (Hil versum). De eerste resultaten waren hoopgevend, want Bc Fair bleek tc zwak voor de Amcrsfoortse meisjes en moest met 40 de vlag strijken. AMHC bleek ook sterker dan Hu- wat met de cijfers 30 gede monstreerd werd. zodat de wedstrijd tegen Alliance de beslissing moest brengen. Na veel spanning wonnen de Haarlemse meisjes met 10, zo dat zij met twee punten voorsprong op AMHC als eerste eindigden in deze poule en overgingen naar de halve finales tussen de winaressen •an de vier poules van de B-af deling. MEVROUW PENKALA ...registreert elk porceleinwerk Het moeilijke maar ook 't boei ende van dit soort werk is, dat je steeds van de ene wetenschap in de andere overgaat. Dat je bijvoor beeld zo iets niet kan doen zonder kennis van historie, cultuur, talen het handwerk en de aesthetica. Ik hoop. dat dit boek evenveel succes zal hebben als mijn vorige, „Euro pean Porcelain", dat in 1947 o.a. door alle Engelse Councils als stan daardwerk aangeschaft werd. Ik merkte voor het eerst, dat ik daar door in Engeland een zekere be kendheid had gekregen, toen ik een keer in een antiquariaat in de Londense Bondstreet het porcelein beetpakte om het merk te bekij ken. De eigenaar, die me niet ken de en in angst zat vanwege zijn breekbaar bezit, werd hoe langer hoe bozer en barstte tenslotte los: „Houdt u nu alsjeblieft op, me vrouw, zo iets zouden we een me vrouw Penkala wel kunnen toe staan maar niet u!" Toen moest ik bekennen, dat ik mevrouw Penka la was En mijn verdere plannen? Ik verzamel stof voor een handboek over „Ceramiek der 20ste eeuw' Ja. mérken staan er óók in, maar het wordt toch meer een geïllus treerde geschiedenis en een poging tot een aesthetische waardebepa ling. Daar heb ik nog wat werk aan ik reken er op voor de vol gende twee jaren bezet te zijn!" J. M. PRANGE (Advertentie LM.) BoMoot maf-crém# voor overdag. Bofdoot cdd-c/ème vóór da nacht Dat U da hulp dia Uw huid nodig heelt om Jong, gaai an mooi ta zijn. K zit temidden van een groepje vrouwen van uiteenlopende leeftijd. Een van haar houdt een inleiding over de getrouwde werkende vrouw. Middenin blUft ze steken. Ik verwacht de pijnlijke spanning, die bij zulke gelegenheden zo voelbaar in de zaal kan hangen. Maar de stemming blijft net zo gezellig als ze was. „Niet opgeven, hoor", zegt een der aanwezigen hartelijk, „je was net zo goed op dreef. Zet maar door, dan kom je er wel overheen". Dat geeft de spreekster moed, ze vindt de draad van haar be toog weer en bij het debat raakt ze er zo in, dat ze vergeet, dat dit een les Is ln spreken In het openbaar. „Ziet wel", zegt de leider, (de enige man in dit gezelschap) „dat U wel over Uw remmingen heen komt. Zodra U enthousiast wordt spreekt U uitstekend". Er blijken onder deze vrouwen werkelijk spreektalenten te schui len. Soms mislukt de eerste po ging volkomen, maar aangemoe digd door het medeleven van de anderen en de opbouwende critiek van de leider, beginnen ze op nieuw en, als ze eenmaal over hun spreekangst heen zijn, blijken ze soms onvermoede kwaliteiten te bezitten. Deze lessen vormden een onderdeel van de cusus Politieke Vorming voor de Vrouw, welke werd georganiseerd door de Ver eniging voor Vrouwenbelangen Vrouwenarbeid en Gelijk Staats burgerschap te Amsterdam. De cursus welke inmiddels is afgelo pen, omvatte ook lessen in een voudige Staatsinrichting, excursies naar zittingen van de Tweede Ka mer en de Gemeenteraad en le- j zingen over verschillende onder- werpen. Zo was er b.v. een lezing over de politiek en de psychologie der vrouw. Aan het eind van de cursus werden vooraanstaande vrouwelijke leden van de verschil lende politieke partijen geïnter viewd over de doelstellingen van haar partij- Een lid van de A.R. en van de C.P.N. heel zusterlijk op dezelfde avond. Zij kregen allen dezelfde vragen te beantwoorden, waardoor vergelijking mogelijk werd. Het bijzondere van deze cursus was. dat zij niet uitging van een bepaalde partij, maar van een neutrale vereniging. Dc bedoeling was slechts de vrouwen op de hoogte te brengen van de elemen taire beginselen van de politiek en haar te doordringen van haar ver antwoordelijkheid in dit opzicht. De uiteindelijke keuze moesten de deelneemsters zelf doen; daarin werden ze niet beïnvloed. Als ik dezer dagen mijn vrou welijke kennissen toevallig eens vraag hoe zij dit jaar denken te stemmen krijg ik het stereotype antwoord: „Ach gunst hebben wo dit jaar alweer verkiezingen? Daar heb ik nou helemaal nog niet over nagedacht. Op wie ik stem? Ach, parlement was een kostelijke „echte" imitatie van een Kamer zitting en een geestige parodie op de bestaande toestanden. Sommi gen hoorde ik er hun teleurstel ling over uitspreken, dat dit „maar" een vooraf in scène gezet te vertoning was en geen serieuze behandeling van een bepaald on derwerp. Het lijkt mij echter een daad van' wijs beleid, dat men de cursisten, beginnelingen in het vak en voor een bepaald onderwerp waarschijnlijk niet voldoende des kundig, aan een serieuze behan deling niet heeft gewaagd. Als critiek op de tegenwoordige gang van zaken had dit parlement trou wens ongetwijfeld zijn waarde. Vooral het doorhollen van de he ren der schepping op partijprinci pes werd danig aan de kaak ge steld. Maar toch, dit parlement deed vragen naar meer. De voor dat weet ik nog niet. Ik weet eigenlijk zo weinig van de politiek af. Of ik op een vrouw stem? Ik ken die vrouwelijke candidaten niet eens!" En dan besef ik hoe dringend nodig we dergelijke cur sussen hebben. Wij zijn nog drie maanden van de verkiezingen ver wijderd. Het is nog tijd zo'n cur sus te organiseren, misschien niet zo uitgebreid, maar meer als een „spoedcursus", die dan ook meer deelneemsters zou trekken met een minder diepgaande belangstelling. Vrouwen, die zich toch wel van hun verantwoordelijkheid bewust zijn en die met oog op de verkie zingen graag in een vertrouwde en een wat intieme sfeer op een ob jectieve manier zouden worden voorgelicht. Hier is werk aan de winkel voor de verschillende vrouwenvereni gingen. De cursus, waarover ik hierboven sprak, eindigde met een in het openbaar gehouden zitting van een Vrouwenparlement. Dit VROUWENPARLEMENT zitster der vereniging dr H. Ver- weyJonker, sprak als haar ver wachting uit. dat een groter aantal vrouwen in Eerste en Tweede Ka mer tot gevolg zou hebben een meer practische en minder forme le aanpak bij de behandeling van zaken. Tegenwoordig hebben te weinig vrouwen zitting in onze volksvertegenwoordiging om de gang van zaken aldaar merkbaar te kunnen beïnvloeden. Welnu waarom zouden wij wachten totdat al die vrouwen eindelijk gekozen zijn? In het schijnparlement heb ben wij nu reeds een middel om de vrouwelijke aanpak te demon streren. Het zou b.v. zeer interes sant zijn geweest te vernemen hoe vrouwelijke zin voor de eisen der praktijk de in (mannelijke?) Prin zipienreiterei gesmoorde reorgani satie der sociale verzekering zou hebben doorgevoerd. Het is maar een idee (Van een onzer verslaggevers) De heer G. H. Scheerder uit Amersfoort heeft een wel zeer werkzaam leven achter de rug. Als veertienjarige jongen ging hy in de handel. Hy begon met de verkoop van fruit, doch dit leek hem niet erg. H|j nam een kloek besluit, kocht een paar dozen koek en chocolade cn trok met dc militairen mee als zoetelaar. HU verkocht spoedig zo goed, dat hij zijn artikelen met flesjes limonade uitbreidde. De winst op dit laatste artikel was hem echter niet groot genoeg. HU kwam weldra tot dc conclusie dat zelf limonade maken meer ln het laatje bracht. ken naar de Soesterwcg, moest zijn fabriek verdwijnen. Deze werd over geplaatst naar Soesterweg 353 en 355. Door het uitbreken van de oor log kwam aan het zoetelaarschap een einde. Na de oorlog draaide de fabriek op steeds hoger toeren. Mede door de hulp van zijn flinke zoons, die, onder aansporing van vader, hard meewerkten, groeide dit be drijfje uit tot een limonadefabriek van betekenis. Het contact met dc militairen is de laatste maanden weer opgevat, nu de heer Scheerder de alleenver- koop kreeg opgedragen van limo nades aan alle cantincs in Amers foort en ook in omliggende plaat sen. 30 April a.s. zal een feestdag wor den, want de heer Scheerder laat dit zilveren jubileum vast niet on opgemerkt voorbij gaan. En als op de receptie, die 30 April a.s. in de Academie de Dance op de Lange- straat wordt gehouden, zal worden gesproken over het werkzaam leven van de heer Scheerder, dan is dat de volle waarheid. Van zoetelaar tot fabrikant Op 30 April 1927, dus nu een kwart eeuw geleden, kocht hij een handmachine, huurde een schuur in de Rozenstraat en zo ontstond Scheerder's limonadefabriek „De Zon". Hij bepaalde zich tot de gang bare smaken en voerde als em bleem het wapen van Amersfoort. Nadat hij eerst zelf de flesjes „aan de man", in casu de militairen, had gebracht, kreeg hij zijn broers, die ook zoetelaars waren, als eerste af nemers. Na een jaar bleek de schuur voor de toenemende productie te klein te zijn. Hij vond een betere gele genheid in het winkelpand Leusder- weg 84. De machinerie werd uitge breid. Ook werd een agentschap van een brouwerij genomen, want zijn afnemers vroegen om flesjes bier. Het was hard werken voor de heer Scheerder, want zijn beroep als zoetelaar trok hem dusdanig aan. dat hij dit niet kon laten. Hij ging overdag, meestal voor dag en dauw, met de militairen mee en ook des avonds en dikwijls ook 's nachts werkte hij in zijn fabriek. Het bleef dusdanig crescendo gaan. dat opnieuw naar uitbreiding moest worden gezocht. Na twee jaar was ook het pand Leusdcrweg te klein geworden. De heer Scheerder liet een café bouwen op Soesterwcg 514 en zette daarachter een grote loods als fabriek. In dit bedrijf bleef de heer Scheerder acht jaar. Toen was hem dit ook al weer te eng geworden en bouwde hij op de hoek van de Soesterweg en Ligusterstraat, een grote loods, waarin hij ook nieuwe machines plaatste. Inmiddels was zijn klantenkring belangrijk uitge breid met winkels en café's, die zijn producten verkochten. Toen, zes jaar daarna, de Ligus terstraat moest worden doorgetrok- Smeulende vleesvesten teas alles wat er over bleef van de lading van de vlachtauto uit Amers foort, die bij Deil kantelde en in brand vloog. Amersfoorter ongedeerd, Utrechter gewond Een zes-tons vrachtauto van de firma Noordenburg uit Amersfoort, met twee ton vlees op weg naar Oss, kantelde Donderdagmiddag op de Rijksweg UtrechtDen Bosch (bU Dell) en vloog in brand. Het ongeval gebeurde waar schijnlijk door een defect aan de stuurinrichting. De wagen begon te slingeren, waardoor de lading, die met haken aan het dak was bevestigd, begon te schuiven. De grote auto. die dwars over de weg lag. stond in een oogwenk in lich terlaaie. De beide inzittenden konden zich slechts na grote moeite in veilig heid brengen. De chauffeur bleef ongedeerd, maar zijn mede-passa gier, de heer J. Oskam uit Utrecht, liep ernstige brandwonden aan beide handen op. Hij is met een ziekenauto naar het Stads- en Aca demisch Ziekenhuis te Utrecht ge bracht. Het vlees is grotendeels ver brand. Dc zwaar gehavende auto is met een kraanwagen wegge sleept. UTRECHT-AMERSFOORT UTRECHT. In dc nacht van 20 op 21 April zal op dc bekende spoor wegkruising: in de omgeving van Blauwkapel het moderne N.X.-bevei- ligingsstelsel worden ingevoerd, waarvan men de voorbereiding reeds ruim een jaar onder handen heeft. De capaciteit op het baanvak Utrecht Blauwkapel, waar per etmaal 215 reizigers- cn 54 goederentreinen in beide richtingen passeren, kon niet meer worden opgevoerd. Verbreding van dc spoorbaan en vermeerdering van het aantal sporen werd een tc kostbare geschiedenis. Om die redenen cn mede omdat dc beveiliging langzamer hand verouderd was geworden, heeft de directie van de Nederlandse Spoorwegen besloten hier een combinatie toe te passen van het automa tische blokstelsel cn de N.X.-bevcIliglng, welke laatste dc proef, in Den Bosch sinds twee Jaar genomen, glansrijk heeft doorstaan. Door deze combinatie zal het mo gelijk zijn om op het dubbelspoor, waarvan ieder spoor normaal dient voor verkeer uit tegengestelde rich tingen, twee treinen naast elkaar in dezelfde richting te laten rijden. Indien nodig zullen dus uit Utrecht op hetzelfde tijdstip een trein naar Hilversum en een trein naar Amers foort kunnen vertrekken. Ook het binnenkomen van twee treinen kan desgewenst gelijktijdig geschieden. Door het bouwen van een nieuw seinhuis waarin het tableau voor de N.X.-bediening is ondergebracht, en eveneens de relaisruimte en dc bat terijkamer, is het mogelijk niet minder dan vijf bestaande posten op te heffen, terwijl de overwegen electrisch zullen worden bediend, sommige met knlpperlichtinstalla- ties, andere met een combinatie van Amerikaanse halve sluitbomen en knipperlicht. De beruchte overweg in de Pre sident Rooseveltweg (Blauwkapel- West) zal in de naaste toekomst be langrijk minder aanleiding tot klachten kunnen geven. De over weg zal worden verbreed, terwijl De hoafdstationschef van Utrecht, de heer J. W. H. Ravensbcrpcn bezig met de bediening van het N.X.-tableau in het nieuwe sein huis Blauwkapel. Door middel van dit tableau, waarop men dc treinenloop geheel kan volgen heeft men de volledige bediening van wissels, seinen cn overwegen in de hand. De bedoeling is, dat één man de beveiliging bedient, terwijl een tweede voor het slui ten van de overwegen aanwezig is. dc rijwielpaden links cn rechts worden doorgetrokken en elk van afzonderlijke sluitbomen voorzien. Door bovendien gebruik tc maken van een automatische knipperlicht- instaloltie, zal tot kortstondige ope ning van de overweg tussen het passeren van twee treinen kunnen worden overgegaan. Dit geschiedt echter alleen, wanneer de wegge bruiker zelf meewerkt cn niet blijft doorrijden als het knipperlicht in werking komt. Gaandeweg zal het automatische blokstelsel ook op andere electri sche trajecten worden ingevoerd. Om te beginnen op de lijnen AmersfoortMcppcl en Zwolle DeventerArnhem. In de laatste gemeente is men bezig met het aan brengen van een N.X.-beveiliging. Dc bedoeling is deze ook in gebruik te stellen in Eindhoven cn in Lei den. Overzicht van de befaamde over weg Blauwkapel, die aanleiding geeft tot zoveel gerechtvaardigde klachten. De verouderde post (het houten huisje rechtszal evenals de andere houten gebouwtjes wor den opgeruimd. De overweg zelf zal aanzienlijk worden uitgebreid en verbeterd.

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1952 | | pagina 5