VOORAL VOOR VROUW
Woudenberg leed veelvuldig
onder krijgsgeweld
„Ha-ha!"zeggen ze,
ze lieverd tegen
„nou zegt
hem
1Mb
Sarcophaag van bisschop
Bernulfus thans in
Romaanse crypt
Bioscoop-praters zijn een heel
èrg soort mensen
Er kwam een jongetje binnen
w r
Eerst was-ie
nog goed
„Groot en vermakelijk dorp
met veel geboomte
,,De Schans", stukje
historie
Impressies van een Simpele Ziel
Als het leven alleen nog
uit scheuten bestaat
Mr Continental schrijft
een open brief
fff M
h j-
'f
Prov. Almanak '52
verschenen
Wij flag 30 Mei 1952
Vocl-Noel heeft indertijd in zijn film ,£cg luister eens even", een
rij van lastposten vertoond die het publiek met een kalcidoscoop
blijde en verkneukelende ogenblikken van herkenning confron
teerde. Naar volledigheid heeft hij uiteraard niet gestreefd, en niet
■derccn heeft dan ook een gelijke hinder van zijn medemensen.
Toch zijn er vele, vele privé-
lasten voor wie niet al te ver
draagzaam' is aangelegd, en ik
voor mij zou dan ook graag de
bioscoop-praters onder de cate
gorie van de meest ergerlijke
gemoedsrust-knagers willen
rangschikken. Ik neem het ze
kwalijk dat ze hun omgeving
in een onschuldig en vaak
noodzakelijk genoegen storen;
ik neem het ze kwalijk dat ze
onder valse voorwendsels bin
nendringen in een oord waar
ze niets te maken hebban; dat
ze onverbeterlijk, onontkoom
baar en on verwijderbaar zijn.
Wat neem ik ze eigenlijk niet
kwalijk?
Want, waarom gaan we naar
een bioscoop? Om even in een
anonym donker te zitten? Om een
aesthetisch genoegen te beleven?
Om door daadloos aanschouwen
nieuwe energie op te doen. of een
naar belevenis hakend hart met
wat nodige romantiek, griezel of
spanning te stillen? Het dóet er niet
\eol toe. waar het op aankomt is
dat de meesten van ons naar de
bioscoop gaan om een film te zien.
en om daardoor onszelf eens even
minder, beter of niet te zien. Een
volmaakt oirbaar en loffelijk idee.
En het kwalijke van de praters is
dat zij niet alleen zelf niet aan
dit wegcijferingsproces deelnemen,
maar bovendien anderen daar op
veelal doeltreffende wijze vanaf
houden.
Er zijn verschillende soorten bio
scoop-praters, die in eerste instan
tie in twee grote groepen uiteen
vallen: zij die voortdurend praten,
en zij die een enkel geluid moeten
slaken. De laatste groep kan ver
geven worden. Zij. reageren op be
taalde pregnante scène-s of uitspra-
cen met een gil. giebel of afweer-
woord. Dat is het goede recht van
ieder licht ontvlambaar mens. het
bewijst dat zij er in zijn. en daar
verder niets op te zeggen.
De eerste groep is veel erger. Die
bestaat in hoofdzaak uit superieure
nurksen, uit pathologische babbe
laars, en uit gewone domoren.
De nurksen kunnen niets velen.
Het is niet dat zij een bepaald ver
heven criterium stellen van moraal,
verhaal, of techniek? nee. butfCritiek'
is vaag maar alomvattend. „Da's
niks", zeggen ze, en „Is dat effe on
waarschijnlijk". en„Ze ging toch
eerst die andere deur uit, zie jc wel"
Ze mopperen zo. dat je zou kunnen
veronderstellen dat ze onder de
hevigste dreigementen het parket
zijn ingesleurd. Maar dat is niet zo.
Ze gaan graag, en voelen zich er
beter van.
De babbelaars zjjn niet onvrien
delijk. allerminst. Ze hebben ple
zier, echt veel plezier. Ze kijken
naar al die aardige bewegende
plaatjes, en praten honderd,uit. Het
kan niet op. De mensen zijn aar
dig of slecht; dé'* huizen mooi of
lelijk. Het ongeluk is een schrik en
de verzoening ook vreselijk leuk.
Nederlandse primeur:
fan tasie-cord u roy
Tot nu toe was corduroy uitslui
tend in effen kleuren te krijgen.
Niet. dat er geerl tinten genoeg
waren: wij zagen op een staalkaart
32 verschillende tinten tinneroy, zo
als die heel fijn geribde stof wordt
genoemd, waarschijnlijk een verbas
tering van het Engelse woord tiny.
Maar nu heeft Nederland de pri
meur van fantasie corduroy: stre
pen. grote en kleine ruiten, ruiten
met effect-draad, een pied de peul
tje, en een bal-dessin, dit ales 70 en
90 centimeter breed.
Het gestreepte corduroy is al in
de handel, het geruite zal in Juli
Augustus, aan de markt komc-n. Het
is maar iets duurder dan effen cor
duroy, de prijs zal ongeveer f 5.50
f 6.de meter bedragen Nadat
de stof geweven is. wordt die eerst
in één tint geverfd, en dan worden
er zwarte (want dat is tot nu toe
de enige kleur waarmee wordt ge
werkt), dwarsstrepen .op gedrukt.
Het corduroy verheugt zich nog
steeds in een grote populariteit. U
zult vast op die nieuwe fantasie
corduroy afvliegen!
En ze moeten het allemaal aan el
kaar want ze zijn samen
kwijt. „Ha-ha", zeggen ze. „Ze zegt
lieverd tegen hem", en „O. kijk,
daarnet had ze nog geen hoed op
Die heeft ze zeker gekocht in die
winkel, weet je wel" Ze lezen alle
onderschriften hardop, en als het
licht aangaat roepen ze blij: „Nou,
dat was gezellig, hè' Gaat Riekje
nog zwarte kousen kopen?"
Advertentie (l. Al J
Ach. en de domoren. Die zijn er
ook in soorten. Er zijn werkelijke
stakkerds bij. die het tijdperk van
de explicateur nooit ontgroeiden
Het gaat hen te vlug. werkelijk te
vlug. En met rode kaken en klamme
handen vragen zij, van tijd tot tijd.
fluisterend: „Hoe of dat nou zit"
Laten we hun niets verwijten, zij
hebben het al benauwd genoeg. De
laakbare domoren zijn die duivelse
dames en heren die menen of wen
sen te menen dat zij met een dom
oor of leek uit zijn, en die het uit
leggen daarom als verplicht aan
genomen werk beschouwen. Hun
..Kijk 's. dat zit zo" en .Zag je wel,
hoe dat werkte" zijn niet van de
lucht, en ze hebben op een buur-
verwijt zon vast alibi van menlie-
vendheid.
Want je verwijt wel eens. Soms
slik je 't in een bui van philan-
tropie in, en soms weet je jezelf tot
ongehoorde hoogtes van een-oor-
naar-links-achter-sluiten op te vij
zelen. maar het gaat niet altijd
Dan zit je daar gedurende een i ---- --
kwartier Ie groeien in je gram. blukbaar Ie goed. Ze spe-
t. i. r g. ten nna mei samen, maar het cin-
a&doo/iL
Boldoot maf-crème voor overdag.
Boldoot cold-crème vóór de nacht
Dat is de hulp die Uw huid nodig
heeft om jong, gaaf en mooi te zijn.
Je zwelt er van op. of je teert er
van in. en dan moet het er uit.
En wat ze dan zeggen0 Soms iets.
soms niets, maar ze praten verder.
Ach. nee. het is niet zo belang
rijk. maar een kleine ergernis kan
een klein genoegen zo vergallen.
En wat zou het niet heerlijk zijn
als er een Praatgrage Woensdag
werd ingesteld. Daar konden ze zich
dan allemaal verenigen. En dan
maar praten, rondlopen, stoeltje
verwisselen Een krantje lezen, een
liedje zingen, en de lichten met re
gelmatige tussenpozen aan en uit
Of zou het voor hén dan niet leuk
meer zijn?
MARJOLEIN DE VOS
IK zat ln een
boemeltreintje.
Het was Zondag,
het was Mei. We
vertrokken uit
Parijs. Het trein
tje reed langzaam
en de zon wilde
niet schijnen.
Maar dat hinder
de niet. Want al
die mensen, al die
reizigers waren
gewapend tegen
de regen. En ze
lachten toch
Want ze gingen
naar builen toe
Sommigen slapten
al dadelijk bij het
eerstvolgend sta
tionnetje. uit. an
deren bleven tot
het einde meerij
den.
Al die mensen
waren heel jong.
Verliefd en mis
schien verloofd of
pas getrouwd.
Maar vooral ver
liefd Ze keken
elkander aan, en
spraken opvallend
weinig. De mees
te mannen droe
gen een rugzak
en de vrouw alleen maar een tasje.
Ze leefden in het vooruitzicht van
een ver bos. een wandeling, een
maaltijd in een onbekende „auber-
ge".
Eén ding stond vast: het waren
allemaal werkende mensen, die van
de Zondag moesten profiteren. Zij
bijvoorbeeld, daar links in de hoek.
met dat witte gezichtje, was stel
lig een kapster. Dat zag je aan
haar handen, waar nog verfsporen
op waren. Die andere daar leek 'n
verkoopster in een warenhuis, ze
droeg niets dan kleine nouveauté'?,
waar een ander nog niet de tijd
voor gehad zou hebben, om over
te denken. En die grote blonde
daar, die tegen dc schouder van
hèm in slaap was gevallen, ja. in
slaap, zo maar 's ochtends om tien
uur, ach zij stond misschien wel de
ganse week achter een zware fa-
brieks-machine.
Toen kwam er een kind binnen
met zijn ouders. Een jongetje van
twee jaar En terwijl die mannen
rookten en misschien dachten aan
het geld wat deze dag kosten zou
(hoewel zij allen een goedkoop re
tour, „bon dimanche" hadden ge
nomen) gingen de ogen van al deze
verliefden, verloofden of nauwelijks
getrouwden naar het kleine jon
getje en knikten hem toe. en tracht
ten zijn aandacht te trekken.
Ik zat in een boemeltreintje. Het
was Zondag, het was Mei. We ver
trokken uit Parijs En de toekomst
reed met ons mede.
MONIQUE.
'l Botert niet meer zo best tussen
dikke zusje en Lexje. Ze kennen
len nog wel samen, maar het ein
digt altijd met gekrijs Dan rent
dikke zusje jammerend naar biti-
ncn cn gaat zitten piepen op de
keukenstoel, terwijl het vriendje
door de ruit met vastberaden oog
jes toeziet
Nu eens heeft-ie aan d'r haar
getrokken en kijk, de strik is eruit
en d'er staart hangt los. Dan weer
mag ze niet op z'n autoped en dat i
kind met het truitje mag wèl.
Boos en nat van de tranen snikt
't wijfje al haar leed uit. Als 't laat- j
ste woor eruit is. glijdt ze opgelucht i
van dc stoel en voegt ze zich op- 1
nieuw bij haar kwelgeest.
..Haar schuld," vindt zoontje, „je
ziet zo dat 't haar schuld is".
„Mannen bij mannen," knikt de
werkster.
Op een dag zit er een rups op
de stoep. Een dikke met zwarte en
oranje haren Zoontje grist een
jampot uit het kastje en vangt het
dier zonder slag of stoot. „Iedereen
moet er afblijven." roept hij in 't
rond, „iedereen blijft eraf, want ik
moet welen of-ie slaapt"
Later legt hij me dit omstandig
uit! ,,'k Wou zien wat-ie doet. mam,
of-ie 's avonds net als de poes en
de hond gaat slapen met z'n ogen
dicht".
De jampot komt op de kast te
staan en volgens afspraak mag zoon
tje die avond later naar bed Maar
voordat we hieraan toe zijn, ts het
beest al weg Hij zat op een blad
cn nou is dat er nog alleen Ge
vlucht? Kan niet want de deksel
met gaatjes is nog heel. „Misschien
heeft-ie zich door 'n gat gehesen",
praat zoontje en begint op slag be
drijvig met z'n gezoek. Onder cfe
tafel, de stoelen, het kleed... Hou
op," roep ik, „daar ts-ie niet".
Op dat moment stort dikke zusje
naar binnen. Ze houdt een gebald
vuistje voor rich uit. ze 'dampt van
verontwaardiging Ze spreidt vijf
vieze vingertjes uit en daar zit op
gerold cn bang de rups met de ha
ren. „Hij wou op 't gras." praat ze
rap. „hij wou effetjes buiten zitten".
Maar zoontje ziet er de grap niet
van in. „Geef op." zegt hij op kille
toon, „geef onmiddellijk op, versta
je".
En zusje spijtig, terwijl ze de
rupsbal op tafel legt: „Eerst was-ic
nog goed. nou is-ie verfrommeld.
Da's door Lexje". BIBEB.
Woudenberg is de naam van dc nederzetting, die ontstaan is onder be
scherming van vier kastelen, die in lang vervlogen dagen gebouwd werden
bij het punt. waar de grote heirwegen van Utrecht naar Arnhem cn van
Amersfoort naar Amernngen elkaar kruisen. IIoc belangrijk zo'n plaats
door de eeuwen heen gebleven is. bleek helaas opnieuw in de Meidagen
van 1940, toen het dorp andermaal gcdeeltclük verwoest werd.
Het kruispunt van de beide
hoofdverkeerswegen, zoals het er
omstreeks 1900 uitzag. Voor ons
zieti wij de weg naar Utrecht,
rechts die naar Amersfoort, ter-
I tvijl links naar Afaarsberpen leidt.
Links ricn tri; nop de ouderwetse
wegwijzer uit de dagen, toen dc
ANWB nog lang niet alle stre
ken van ons land van uniforme
wegwijzers voorzien had en iedere
plaats zelf in dc behoefte voorzag.
Meestal stond er geen afstand op
1 aangegeven en als dat wel het ge
val ioas, dan deed men dat niet in
kilometers, dochin „uren paans"
(Foto: Rijksarchief)
Er zijn. twee soorten mensen De
ene soort gaat naar de tandarts,
als gold het een bezoek aan tante
Nelia: vervel-end. maar 't moet 's
'n keertje. De andere soort gaat
niét! Want dat zijn de mensen met
een tandartscomplcx en het zijn er
zeer veel. meer dan u denkt. Ze
weten dat er tandartsen bestaan en
ze betreuren het. Het liefst zouden
ze alles in hun mond zoetjesaan
laten wegrotten. Ze hebben alles
liever dan de tandarts, alles: brul
lende stieren, heffingen ineens, be
vallingen. dubbele beenbreuken, al
les liever dan de tandarts.
Daarom wachten zij zo lang, tot
hun gebit een conglomeraat van
jankende kraters is geworden.
Links zeurt het. rechts jammert het.
bovanin snerpt het Rhythmisch en
van onderen zijn scheuten die tot
aan de tenen gaan. Zij houden dit
alles vol. tot het leven waardeloos
is geworden. Zo\er komt het eens
met dit soort mensen, weet u Het
kan lente zijn. de vogels kunnen
zingen tegen de klippen op. de
struiken kunnen staan bloeion als
gekken, maar het leven is waarde
loos. het leven bestaat alleen nog
uit scheuten.
Op eon dag denken ze: „Het kan
,/?y
MR CONTINENTAL. Het nieuwe ideaal van de
Amerikaanse vrouw. De man die stukjes
schrijft over vrouwen en iedere avond na elf uur
een praatje houdt over de televisie. Hij vertelt van
Europa en breekt harten. Hij is veroverend en
charmant en om in de ogen van de Amerikaanse
vrouw nog charmanter te zijn schreef deze Euro
peaan een open brief aan de Amerikaanse vrouw.
Wij willen U deze brief graag ook laten lezen.
„Lieveling, Deze brief schrijf ik uit dankbaar
heid. Uit" dankbaarheid aan jou. omdat je 'n aller-
charmantst creatuur bent - 'n Amerikaanse vrouw.
Voor het plezier dat je mij geeft I
om altijd weer de moeite te neme.: zijn. Maar in Amerika heb je van
er op je allerbest uit te zien. Om- alles, wat het beste in hen was. een
dat je zo geweldig levendig bent i beetje geleend Ik hou speciaal van
zo volkomen op je gemak waar jc j de manier waarop jij je hoofd houcit
ook bent: op je kantoor, op de dans- Zo hoog en recht. De manier waar-
vloer. of als je mij passeert op een op je mannen aankijkt. Open en
van de Avenue's 1 eerlijk. Er is geen verlegenheid.
„Ik hou van jouw manier var. geen bleuheid en geen lichtzinnige
lopen. In Rome hebben de vrouwen flirt in je ogen. Je ziet er uit dat
een soort van gecultiveerde statig- r.icts je van je doel tegen zou kun
heid in hun manier van lopen. Ir. nen houden, misschien alleen een
Pa rils is uitdaging En in Londen man in een open Cadillac
lopen de vrouv.en alsof zij athleten I „Een van de dingen, die ik van
Amerika het meest bewonder, is
wat het voor je deed. Dit is het
land van vermageringspillen, van
poeders en crèmes in alle prijzen,
van yogi-kniebuigingen, van meer
kleuren voor vrouwenharen dan dc
regenboog kan laten zien, van
prachtige lippenstiften Maar zelfs
zonder al deze fascinerende wapenen
ben je in mijn ogen altijd mooi.
„Lelijke vrouwen bestaan niet Ik
weet dat sommige mannen zeggen.
„Ze is te dik" of „Ze is te mager"
Maar dat is de verkeerde manier
om aan vrouwen te denken. O, ik
geef toe dat je wel eens iets te dik
bent of net een beetje te mager, of
wat dan ook. maar dat is niet wat
i k zie als ik naar je kijk.
„Ik zie dat je een lieve lach hebt.
een lach die alleen van jou is. Mis-
schien de elegante buiging in je pols
of de buiging van je charmante
kleine neus is wat je een schoon
heid onder de schoonheden maakt.
Als je jezelf door mijn ogen kon
zien, dan zou je toegeven dat er
altijd wel iets aan je is dat bijzon
dei mooi is.
„En hoe dan ook. lieveling, wat
de mannen ook mogen zeggen
of je dun. dik. kort of lang
bent. goed of slecht jij bent per
slot. de enige andere sexe die wij
hebben."
DE EUROPEAAN
niet langer meer. Er is niets aan
te doen. nu dus maar de gracht in.
Het is erg treurig, maar net moet.
Of., of öf misschien de tand
arts? Het wordt een heel moeilijke
keuze, de gracht of de tandarts.
De gracht is weliswaar belangrijk
goedkoper, maar aan dit middel
kleeft altijd het risico van gered
worden, waarvoor dan een of an
dere een medaille zou krijgen. Dan
maar... het is ontzettend, dan
maar de tandarts. Naar het scha
vot dus! Hoofd eraf! Ja. zo voelen
deze mensen het aan, en ze hebben
gelijk. Laten we het eerlijk toege
ven. ze hebban gelijk Al die flin
kerds die zo even terloops zich la
ten behandelen. het zijn lager
georganiseerde schepselen, zenuw
loos grof volk.
Goed dus, eindelijk heeft het mens
met de scheuten gekozen tussen de
gracht en D. F. Stovenbrci, tand
arts. Van Lenneplaan 1. Hij heeft
de Van Lenneplaan gekozen en hij
gaat er wezenloos heen, met ersn
bus. die voor deze gelegenheid veel
te hard rijdt, langs straten waar
juist het wegdek wordt opgehoord
met van die reutelende sidder-dril-
dlngen. En het leven gaat gewocn
verder, de kinderen spelen harteloos
in de plantsoenen, ae bakkersjon
gen fluit, de zon schfjnt, net of al
les koek en ei is.
Daar is de stoep van de gevrees
de D. F. Stovenbrei. Als zo'n tand
arts nu tenminste nog de tact had,
zijn deur te laten openen door een
doodbidders en twee slippendragers
onder passend rouwgezang, maar de
deur wordt geopend door een lieve
opgewekte assistente. „Komt u bin
nen". zegt ze. „Wacht U heel even
tjes?"
Neuriet ze ook nog? Ze neuriet.
En overal hangt dat ellendige
luchtje, en in de wachtkamer lig
gen tijdschriften met kostelijke
grapjes, ééénige grapjes. En dan
komt het. Als een rund laat men
zich binnenleiden in het abattoir.
Laat men zich leiden naar de stoel,
die comfortabele stoel, met daar
boven het glimmende gevaar van
allo inquisitie-werktuigen.
En dan is het ongelooflijk, hoe
zeer de conventie vat heeft op de
moderne mens. Midden onder het
boren zegt de tandarts: De aard
beien ziin nog duur. vind u niet?
Spoelt U maar!" Eigenlijk zou de
patiënt dan moeten opstaan, de
tandarts bij de keel moeten grij
pen en sissend moeten uitstoten:
„Ja. ze zijn duur. daar! DAAR!"
Als de man dan zieltogend naast
zijn boor lag zou de patiënt ver
volgens de lieve assistente moeten
vloeren.
Maar de patiënt doet dat •alle
maal niet Hij spoelt. Hij kijkt ge
laten op en zegt: „Ja dokter, de
aardbeien zijn nog duur."
Soldaten, plunderingen en brand
schattingen. dat zijn de belangrijk
ste voorvallen uit de geschiedenis
van dit ..groot en vermnakelyk Dorp,
waar men veel geboomte en bos-
schaadjen heeft" Overigens zal het
„vermaak" wel ver te zoeken ge
weest zijn. wanneer de vijandelijke
legers in het dorp hun intrek geno
men hadden. Eerst waren het dc
Utrechtse en Gelderse soldaten, die
er de huizen in- en uitliepen, latei-
de Fransen die in de Napoleonti
sche tijd deze streken uitverkoren
hadden, dan dc Kozakken, die do
Fransen kwamen verjagen cn nog
weer later dc Duitsers, die dagen
lang met hun oprukkende legers
langs de aloude heirweg trokken.
En zeven jaar geleden aanschouw
den de dorpelingen de zegevierende
Canadezen Amerikanen. Engelsen
en Polen, die ons landje kwamen
bevrijden.
Niet minder dan vier kastelen be
vonden zich vroeger in de nabijheid
van het kruispunt Geercstoin en
Groenewoude (eigenlijk „Wouden
berg anders genaamd Groene
woude" ten noorden van het dorp.
Lichtenberg ten zuiden, terwijl het
oude kasteel Woudenberg midden
in het dorp lag Reeds in 1313 '-"ou
dit super-ongeluksgetal misschien
een boos voorteken geweest '.ïjn"»
bouwde Jan II. Graaf van Cu'.om-
burg het kanteel Woudenberg op
een terrein, dat wij moeten roeken
onmiddellijk ten westen van de
kerk Lang heeft het bouwwerk rr
niet gestaan, want reeds in 1352
werd het verwoest De oorzaak
daarvan was. dat de toenmalige
eigenaar het bezit, tegen de wil van
zijn zoon in. verkocht aan Gvs-
brecht van Abcoude. Tn alle stilte
wist zoonlief het kasteel evenwel
in een nacht te bezetten, hetgeen
begriioeliik niet erg in de smaak viel
van de nieuwe bezitter, die dan ook
de hulp van Bisschop Jan van Ar-
kel inriep Na een beleg van zeven
tien weken moest men zich. wegens
voedselgebrek, overgeven, doch wie
zou denken, dat Heer Gysbrecht nu
zijn kasteel terug kteeg, komt be
drogen uit. want „volgens zijn ge
woonte" werd het kasteel „Wouden
berg" meteen door do helpende
Bisschop in brand gestoken Hoe
wel „gewoonte een tweede natuur
is" geloven wij dat Jan van Arkel
gedacht heeft, dat het voor hemzelf
heel wat veiliger was een kasteel
minder in de buurt van de oude
Bisschopsstad te hebben.
De ruïnes van de torens hebben
nog lange tijd bestaan, maar wer
den later grondig opgeruimd, zodat
er in het midden van achttiende
i eeuw al geen spoor meer van het
bouwwerk te vinden was.
Hoewel het dus geen zin heeft
met de komende Pinksterdagen
eens een kijkje bij die ruïnes te
gaan nemen, is het wel mogelijk
eens te gaan zien. wat er nog over
is van 'n versterking. die in 1543 ge
bouwd werk tegen de invallen van
de Geldersen. Juist beoosten het
dorp ligt aan de zuidziide van de
straatweg naar Arnhem De Schans"
Deze schans bestaat uit een brede
gracht met aarden wallen, die voor
namelijk met jonge esdoorns be-
plant ziin. want de honderdvijftic
iaar oude eiken moesten helaas een
half jaar geleden gerooid worden.
Reeds jarenlang leek het, alsof .de
mot erin zat" en toen de hulp van
Staatsbosbeheer ingeroepen werd,
luidde het advies „rooi ze maar.
want ze zijn oud en slecht".
Het „fort" zoals wij nu zouden
zeggen, moest ervoor zorgen, dat
zich de tafrelon van 1427 en 1543
niet meer zouden herhalen In
eerstgenoemd iaar trok n.l. Hertog
Arnoud van Gelre,, met vliegende
vaandels en slaande trom" het
dorp binnen omdat de Utrechtse
Bisschop Rudolf van D>eohorst' de
Veluwe afgeloopen hadt". Hetgeen
niet wil zeggen, dat deze geer.elijke
|er vertoefd had wegens behoefte
laan een wandelingetje in de vrije
natuur, doch omdat hij met een
krijgsmacht vele Veluwse dorpen
I geplunderd had Uit weerwraak
i kwam nu de Gelderse Hertog een
1 bezoek aan het Utrechtse Wouden-
berg brengen, om het te plunderen
i en volkomen plat te branden.
fail 1
ij'
In het jaar 1543 kreeg het dorp
bezoek van niemand minder, dan de
wreede Maarten van Rossem. het
bendchoofd van Hertog Karei van
Gelre Zelden heeft ons land oen j
woester opperhoofd gekend, dan
deze beruchte Maarten, wiens lijf
spreuk was: „Branden en plunde
ren is het sieraad van de oorlog".
Overigens is hij door zijn rooftoch
ten schatrijk geworden In Zaltbom-
mei staat nog één zQn prachtige
woonhuizen, terwijl het huidige
Arnhemse stadhuis ziin „home" was.
Vandaar dan ook. dat dit luister
rijke bouwwerk dat o wonder
onbeschadigd uit de „slag om Arn
hem" te voorschijn gekomen is. dc
bijnaam heeft van het „Duivcls-
huis".
Zo bont maakte Maarten van
Rossem het in Woudenberg, dat na
enige maanden vrijwel alle bewo
ners het dorp verlaten hadden, om-
dnt zij geheel berooid waren, hun
huizen tot puinhopen waren ge
worden en zij op deze wijze hoop
ten hun hachje nog te kunnen red
den.
Na de laatste oorlog is het dorp
wederom opgebouwd. zodat nog
slechts een enkel woonhuis op de
hoek van het belangrijke kruispunt
getuigt van het oorlogsgeweld, dat
hier gewoed h M f'
J. II. E. REESKAMP.
Vondst bevestigt vermoedens omtrent
herkomst andere stenen kisten
Reliek bevat weinig
overblijfselen
De sarcophaag van de in 1054
overleden Utrechtse bisschop Ber
nulfus. die Woensdagmiddag na
langdurig zoeken onder dc vloer
van dc Tieterskcrk te Utrecht
werd gevonden, is gisteren over
gebracht naar de Romaanse crypt
onder dc kerk. Zoals verwacht,
bevatte de kist niet veel meer
dan veel stof cn wat beenderen.
\ermcngd met resten van klede
ren.
Dr J. Huizinga, hoofd van het
Anthropologisch Instituut te
Utrecht, die de overblijfselen on
derzocht, wees een der skeletdc-
len aan als zijnde afkomstig van
een dier. Het stoffelijk overschot
van bisschop Bernulfus bleek m
1656. toen dc sarcophaag reeds
een keer is opgegraven en enige
dagen geopend voor de gelovigen
werd tentoongesteld, te zijn ge
deponeerd in een houten kistje
dat aan het hoofdeinde in de sar
cophaag werd geplaatst. Vele
planken er van zijn totaal ver
molmd terug gevonden, andere
zijn nog gaaf.
De lieer H. Martin uit Zeist,
oud-directeur van het „Frysk Mu
seum" te Leeuwarden, die de op
gravingen leidde, kan na de
vondst van Bernulfus' graf verder
gaan werken aan een studie over
middeleeuwse sarcophagen, waar
aan hij reeds tientallen jaren be
zig is. Deze stenen kisten heeft hij
in Friesland in grote hoeveelheden
DE SARCOPHAAG van bisschop
Bernulfus, de in 1054 overleden
Utrechtse kerkvorst, is Woens
dag xn de Pieterskerk gevonden
en vanmorgen opgetakeld. Op
de foto van rechts naar links
de heer H. Martin, die de op
gravingen leidde, de heer D W.
Bosgra. chef van de afdeling
Openbare Werken ten stadhuize
en de heer R. J. Wilma. secreta
ris van de Gemeentelijke Monu
menten Commissie.
gevonden. Van een aantal ervan
kon de heer Martin echter niet
vaststellen uit welke eeuw zij da
teerden. hoewel hij vermoedde dat
dc sarcophagen uit dc elfde eeuw
waren, zoals ook die van Bernul
fus, Vergelijkingen van diens sar
cophaag met afbeeldingen van de
nog niet geïdentificeerde hebben
thans dit vermoeden bevestigd.
Het opgrayingswerk heeft
Woensdag de gehele dag geduurd.
In de namiddag bleek dat op dc
plaats, waar de kerkvloer was
opengebroken, alleen het hoofd
einde van de trapeziumvormige
sarcophaag kon worden blootge
legd. Naar de preekstoel tot moes
ten dus eerst nog meer planken
van het laagkoor worden verwij
derd, voor men in staat was de
kist geheel te ontgraven Dezelfde
dag nog heeft men het zware dek
sel opgetakeld; de sarcophaag zelf
is eerst vanmorgen uit de groeve
gelicht.
Hij bestaat geheel uit rode Bre
mer zandsteen en mist de specia
le kentekenen, die de priester-
sarcophag?n dier dagen veelal van
de andere onderscheidden. De
heer Martin veronderstelt, dat bij
het overlijden van bisschop Ber
nulfus een dergelijke kist, die over
water uit Duitsland moest wor
den aangevoerd, niet voorhanden
is geweest. Er worden thans voor
bereidingen getroffen om de sar
cophaag in de crypt op een sok
kel ven rode bakstenen te plaat
sen.
De Provinciale Almanak voor Utrecht
ts al sinds jaren voor velen een wel
kome verschijning De vierentwintigste
Jaargang, welke wij op onze lessenaar
vonden, samengesteld door de heer J.
Klippers, referendaris der Provinciale
Griffie, met medewerking van dc refe
rendaris mej. G. H. M. van Arkel en de
commies dc heer G. Gouda onderging ln
vrijwel alle hoofdstukken uitbreiding en
wijziging. Deze zijn als het ware stille
getuigen van dc telkcnjare toenemende
actlvltglt der provinciale bemoeiing
In hun Jongste zitting, werd. toals men
weet, door de Provinciale Sinten een
vlag voor de provincie vastgesteld. In
verband daarmee heeft dc lieer B. F J.
den Uyl. hoofd afd. Archief en Registra
tuur. een Interessant artikel samenge
steld over whpoh en vlag van de pro
vincie Utrecht Een bijdrage, die ln de
rubriek „Mengelwerk" van deze alma
nak een plan Cs gevonden heeft en dat
als volgt besluit: „Zo kan nu weer op
hoogtijdagen een zinrijke banier wanne
ren boven dc Stlchtst grond, een vlag
die Is ontleend aan een ver en groot
verleden", Dc redacteur zelf heeft een
herdenklngswoord gewijd aan dc wegens
het bereiken van dc pensioengerechtigde
leeftijd aftredende burgemeesters van
Maarn cn van Drinbergen-Rijscnburg.
de heren F. E EverwUn Lange en Jhr.
P. P. dc Beaufort.
Dc almanak opent met het portret van
de burgemeester van de tweede stad
der provincie, namelijk van Amersfooit,
de heer H. Molendijk,
j De rubriek Personalia opent met een
foto van het College van Gedeputeerde
Staten ln vergadering bijeen Het ge.-
decltc „Verordeningen cn reglementen"
werd opnieuw nauwkeurig herzien, ter
wijl erri bijgewerkte wegenkaart is bil
ge voogd. Wij behoeven nauwelijks deze
bekende verschijning in de belangstel
ling aanbevelen.
