DAGBLAD VOOR AMERSFOORT
Moskou draait rollen om
Onvast; temperatuur
aan de lage kant
Bewakingsdienst van
2000 Ambonezen
Russen betaalden spion
Enbom 10.000 kronen
Westen toont zijn kracht
aan Europa's kusten
Jaloerse Chinees schiet
huisvriend door 't hart
RussenCatalina
schoot het eerst
Stockholm: Toestel
was ongewapend
Ver. Staten maken
thuisfront paraat
Friezen eisen
nü tweetalig
onderwijs
Ford, Chrysler en
G.M. overwegen
sluiting fabrieken
Plannen tot hermilitarisering
worden niet uitgevoerd
Bonn biedt Israël
drie milliard
mark aan
Geen accoord over
vier-mogendheden
conferentie
Explosie in Belgische
mijn: vier doden
McCloy nog één
maand in Duitsland
12e Jaargang, no. 141 Voensdag 18 Juni 1952
Opgericht door de Stichting ..Het Parool' - Giro 510330 TT. T7- y-v O Redactie en Administratie: Snouckaertlaan 7, Amersfoort
Bank: Rotterdamsche Bank - Postbus 9 Abonnements- UltgSVCï ii»V. L)C 1M6UWC IcTS Telefoon redactie 4291 Telefoon administratie 6235
prijs 47 cent p. w. of 6.05 p. kw. Losse nummers 10 cent. HOOFDREDACTEUR: TJ. DE BOORDER,
(Van onze Scandinavische correspondent)
KOPENHAGEN. De regering der Sowjet-
Unie heeft snel geantwoord op de Zweedse
protestnota in verband met de beschieting
van een reddingsvliegtuig boven de Oostzee.
De Russische minister van Buitenlandse Za
ken, Wisjinsky, ontbood gisteravond de
Zweedse ambassadeur in Moskou, Sohlman
en overhandigde hem een scherp antwoord.
Hierin wordt beweerd, dat het Zweedse toe
stel Russisch gebied had geschonden en dat
het ondanks herhaalde aanmaningen van
Russische jagers had geweigerd te landen.
Verder, dat het vliegtuig zelf het vuur had
geopend en dat het daarna werd neergescho
ten. Van Zweedse zijde wordt hierover opge
merkt, dat het vliegtuig niet gewapend was
en zich ver buiten de Russische territoriale
wateren bevond.
Luchtdoelgeschut rond
fabrieken en installaties
WASHINGTON. Het Amerl-
kaanse leger heeft bekend ge
maakt. dat er in de Ver. Staten
luchtdoelgeschut Is geplaatst rond
fabrieken en installaties van de
luchtmacht. In de bekendmaking
werd gezegd, dat aan de maatregel
..geen bijzondere betekenis" diende
te worden gehecht.
Het doel ervan is ..een grotere
operationele paraatheid" te ver
krijgen.
Óp 14 Juli zullen leden van de
burgerlijke verdediging dag en
nacht de wacht betrekken bij de
fabrieken en installaties.
Generaal-majoor Smith, plaats
vervangend directeur van het
Commando Luchtverdediging, deel
de mede. dat de maatregel noodza
kelijk is. omdat „de Russen reeds
enige tijd in staat zijn ons aan te
vallen".
Op het Zweedse ministerie van
Buitenlandse Zaken had men de
afgelopen nacht nog geen officieel
bericht ontvangen van het over
handigen der Sow jetnota. Men
weigerde commentaar te geven.
De Sowjet-Russische ambassa
deur in Stockholm, Rodionow,
heeft gisteren opnieuw een be
zoek gebracht aan de Zweedse
premier. Eilander. De toon. waar
op dit onderhoud werd gevoerd,
was belangrijk scherper dan eer
gisteren het geval was.
De achtergrond van het scherpe
Zweedse protest vormden de me
dedelingen van de bemanning van
de Catalina-vliegboot, welke met
honderd procent zekerheid vast
stelden. dat de aanvallende ma
chine niet slechts was van het
Russische type MIG-15, maar ook
de Russische kentekenen droeg.
Hierop gaf de Russische ambassa
deur slechts het volgende ant
woord: „Dat kan niet een vlieg
tuig van ons zijn geweest. Zo iets
zijn wij niet gewoon te doen."
De Zweedse luchtafweer is aan
zienlijk versterkt, als gevolg van
de gebeurtenissen der laatste da
gen. Dit besluit werd in een re
geringsbijeenkomst genomen, waar
bij premier Erlander het voorzit
terschap bekleedde.
Aan de andere kant is vastge
steld, dat een Zweeds toestel
Vrijdag, dus op dezelfde dag,
waarop de eerste Zweedse machine
een Dakota was verdwenen,
per vergissing over Russisch ge
bied vloog. Door sterke mist en
dichte wolken en onberekenbare
windomstandigheden is dit Zweed
se toestel op ongeveer 125 meter
hoogte boven het eiland Dagö ge
vlogen. Het keerde onmiddellijk
terug, nadat de vergissing was
bemerkt. Het toestel heeft zich
hoogstens slechts vijf minuten bo
ven Russisch gebied opgehouden.
De Zweedse ambassadeur in Mos
kou heeft de Russische regering
Communistische sabotagegroep wilde
aanslag op vestingwerken plegen
(Van onze Scandinavische correspondent)
KOPENHAGEN. BU de voortzetting van het proces te Stockholm
tegen de Zweedse spion Enbom vertelde deze, dat hU tot 1948 om psycho
logische redenen voor de Russen had gewerkt, maar dat toen z(jn pro-
communistische gevoelens aan het wankelen waren gebracht. Daarna had
hfj zün splonnage uitsluitend om economische redenen voortgezet.
Bij elke samenkomst met de Rus
sische contactmensen in Stockholm
ontving hij 4 a 500 kronen. In to
taal kreeg hij ongeveer 10.000 kro
nen van de Russische ambassade.
Hii zelf betaalde zijn medewerkers
echter niet. Zij klaagden er vaak
over. dat de Russen zo gierig waren.
Een der advocaten-generaal van
het gerechtshof deelde later mee.
dat Enbom en zijn helpers het plan
hadden een aanslag op de vesting
Boden te ondernemen, waar een der
medebeklaagden als burgerlijk func
tionaris woonde. Enbom en hij wil
den samen een vijfde colonne uit
burger-arbeiders organiseren en
meenden, dat ongeveer 200 man ge
noeg zouden zijn geweest om het
arsenaal der vesting te bezetten en
de spoorwegverbindingen ingeval
van een grote aanval te desorgani
seren.
Friese eed moet wettelijk
worden toegestaan
LEEUWARDEN. Dc raad van de
Friese Beweging wil gelijkstelling
van Fries met Nederlands alleen
aanvaarden, als volgende eisen
worden ingewilligd:
Ivlet ingang van de volgende cursus,
moet Fries als verplicht leervak
op de kweekscholen worden ge
lijkgesteld met Nederlands.
De Friese lagere- en middelbare
taalaktcn moeten, wat hun finan
ciële consequenties voor de on
derwijzers betreft, moeten worden
gelijk gesteld met die voor andere
talen;
Er moet, met een overgangstijd van
acht jaar. op alle schooltypen in
Friesland tweetalig onderwijs wor
den ingevoerd, met voor het L.O.
zoveel mogelijk Fries als basis
taal.
De Staten van Friesland moeten
zeggenschap krijgen over het
Friese onderwijs en de verhouding
daarvan tot het Nederlandse on
derwijs.
De eed. belofte en verklaring moe
ten wettelijk worden toegestaan
in alle gevallen, waarin het af
leggen in Friesland wordt vereist.
Het Fries moet in alle ambteiijke-
en rechtsverkeer binnen de gren
zen der provincie worden gelijk
berechtigd met het Nederlands.
De Raad verklaart met een minder
ver gaande oplossing niet tevre
den te kunnen zijn.
Qiiniiüij^nMiBctciiiüiiDiiHiiniiBDiïïriQfifniiiinniïïOffiiflsciDUAUiiiiiiiiifflniriDJïiii
Gevolg van staalstaking
DETROIT. De autofabrieken in
de Verenigde Staten zullen In de
loop van de volgende week waar
schijnlijk beginnen de prpductle stil
te leggen, wanneer de staking in
de staalindustrie dan nog niet zal
z(jn beëindigd.
De General Motors heeft bekend
gemaakt, dat zij de volgende week
eèn begin zal maken met de sluiting
van de Chevroletfabrieken, daar de
voorraden van bepaalde staalpro-
ducten zijn uitgeput.
De Chryslerfabrieken zullen de
volgende week de productie van mi
litaire vrachtwagens moeten staken,
waardoor 4500 arbeiders zonder
werk zullen komen. De Ford-fabrie
ken hebben reeds bekend gemaakt,
dat zij over twee weken de produc
tie zullen moeten staken, wanneer
de staalstaking aanhoudt.
hierover een verontschuldiging aan
geboden.
Over het karakter van de he
dennacht overhandigde Russische
nota schrijven de Zweedse och
tendbladen zeer opgewonden. ,.De
Russische regering liegt" heet het
in het hoofdartikel van de groot
ste Zweedse krant Dagcns Nyhe-
ter. „De Russen weigeren niet
slechts him daad te erkennen, zij
beschuldigen bovendien de Zwe
den nog. Wij hebben hierin een
sterk bewijs, dat de Russen tot
alles bereid zijn, namelijk van
openlijke leugens tot brutale aan
vallen. om zodoende de buurlan
den angst aan te jagen."
Brand aan boord van
de „Talisse"
DJAKARTA. In ruim twee van
het vrachtschip „Talisse" van de
Maatschappij Nederland, dat sedert
Zondag in de haven van Surabaja
was gemeerd, is Dinsdagochtend
brand ontdekt. Het vuur woedde
in een partij van 40 ton sisal, die
te Cheribon was geladen met be
stemming Europa. Het vuur werd
met 21 stralen bestreden en was na
drie uur bedwongen. Naar het zich
laat aanzien is de schade niet ern
stig. Over de oorzaak van de brand
konden nog geen mededelingen
worden gedaan.
WAT VOOR WEER OP KOMST?
DE BILT. Het KNMI deelt
mede: Het weer in ons land ken
merkt zich sedert het einde van de
vorige week wel door grote en
snelle veranderingen. Konden wij
Vrijdag van een zonnige zomerse
dag genieten, reeds op Zaterdag
drong weer koudere lucht ons land
binnen en Zondag kwamen de tem
peraturen op vele plaatsen niet
hoger dan 12 graden, d.i. ongeveer
14 graden lager dan op Vrijdag.
Bovendien veroorzaakte een kleine
storing een laaghangend wolken
dek, waaruit bijna de gehele dag
regen of motregen viel. Deze sto
ring trok vervolgens snel naar Fin
land weg, zodat het weer Maandag
reeds aanmerkelijk verbeterde.
Boven Duitsland en Polen ont
wikkelde zich een gebied van hoge
luchtdruk, waardoor boven West-
Europa een zuidelijke luchtstro
ming ontstond, die warme lucht
uit Frankrijk naar het Noorden
voerde. Hierdoor konden de tem
peraturen gisteren in het zuiden
van het land weer tot bijna 25
graden oplopen. Echter ook deze
weersverbetering was slechts van
korte duur. Een nieuwe depressie,
waarvan het centrum boven Schot
land ligt, deed gisteravond haar
invloed reeds gelden en gaf aanlei
ding tot enkele onweersbuien. Ach
ter deze depressie om stroomt nu
koelere lucht naar West-Europa,
terwijl boven Midden-Europa de
aanvoer van warmte uit het Zui
den nog onverminderd aanhoudt.
Ons land zal zich de komende da
gen dicht bij het strijdperk van
deze luchtmassa's bevinden, waar
door de kans op regen- of onweers
buien groot is. De temperaturen
blijven daarbij aan de lage kant.
BONN. De Amerikaanse Hoge
Commissaris in Duitsland McCloy
is na een verblijf van veertien
dagen in Amerika in Duitsland te
ruggekeerd. H(j heeft reeds een on
derhoud met kanselier Adenauer
gehad over het Westelijk antwoord
over de jongste Sowjet-nota betref
fende Duitsland, de ratificatie van
qc Conventie van Bonn en het ver
drag voor de Europese Defensie-
gemeenschap.
McCloy heeft bij zijn terug
keer medegedeeld, dat hij nog
ongeveer een maand in Duitslanu
zal blijven om zijn zaken af te wik
kelen. Hij zal dan onmiddellijk op
gevolgd worden door de huidige
Amerikaanse Hoge Commissaris i-
Oostenrijk, Donnelly, die echter de
functie van ambassadeur zal krij
gen.
Weer geheime zender
tegen de lamp
(Van onze correspondent)
EMMEN. De politie heeft,
samenwerking met de opsporing,
dienst van de PTT, een geheime
zender opgespoord, waarmede een
16-jarige jongen experimenteerde
tijdens afwezigheid van zijn ouders.
DEN HAAG. De redering is bereid een belangrijk aantal Ambonezen
onder te brengen In een van overheidswege voor dit doel tijdelijk op te
richten burger-bewakingsdienst van ten hoogste tweeduizend man, die zal
worden belast met de bewaking van bepaalde objecten in Nederland.
Ambonezen tussen 25 en 50 jaar kunnen hiervoor een arbeidsovereenkomst
afsluiten, voorlopig voor cén jaar met Inbegrip van twee maanden proef
tijd. Dit besluit is genomen om diegenen onder de Ambonezen, die niet in
aanmerking wensen te komen voor opleiding tot ccn burgerberoep, pas
sende arbeid te verschaffen en hangt daarmee samen, dat de regering niet
bereid is, zulks In afwijking van haar oorspronkelijke bedoeling, hen de
militaire status te verlenen.
Op 4 Maart j.l., toen de regering
voorbereid was op een voor haar
ongunstige uitspraak in de zaak
der Ambonese voormalige KNIL-
militairen, had zij maatregelen ge
nomen voor hun militarisering. Zij,
die op de militaire status prijs stel
den, zouden militair worden her
schoold, terwijl getracht zou wor
den om de anderen te bewegen tot
het volgen van scholingscursussen
voor een burger beroep.
De regering is echter niet voor
nemens om de hermilitarisenngs-
plannen, die op 4 Maart bestonden,
nog tot uitvoering te brengen. Zij
is van mening, dat voortdurend in
het oog moet worden gehouden, dat
het verblijf in Nederland van deze
Ambonese oud KNIL-militairen als
van tijdelijke aard moet worden
beschouwd.
Tegen het plaatsen van deze
personen in vredesdiensten van
de Kon. Landmacht bestaan
ernstige bezwaren. Voor de mees
ten hunner zou in de K.L. geen ge
regeld werk in militair verband
kunnen worden gevonden, hetgeen
enerzijds ernstige gevolgen voor
betrokkenen en voor de krijgstucht
met zich mede zou brengen en an-
L1DI BUMA—VAN MOURIK
BROEKMAN heeft 'n borstbeeld
van Koningin Juliana en een
staand beeldje van prinses Ma
rijke gemaakt, welke Donderdag
zullen worden onthuld in het
Studenten-sanatorium in I^aren,
dat die dag officieel in gebruik
wordt genomen.
derzijds een nodeloze belasting zou
betekenen van het militair appa
raat. Aldus blijkt uit een antwoord
van de ministers van Oorlog en
van Binnenlandse Zaken op schrif
telijke vragen van- het Tweedo
Kamerlid Bruins Slot (AR).
De Ambonezen die een vak
opleiding hebben voltooid, zullen in
kampbearijven en werkplaatsen
werkzaam worden gesteld. Het ligt
in de bedoeling, dat aan de reeds
bestaande cursussen uitbreiding
wordt gegeven. In totaal zullen in
de hier genoemde mogelijkheden
1.500 man emplooi kunnen vinden.
In de interne kampdiensten kunnen
daarvoor in aanmerking komende
krachten op arbeidsovereenkomst
worden aangesteld.
LEDEN van de Belgische konink
lijke familie (van links naar
rechts) prins Albert, prinses De
Rethy, koning Boudewijn en prins
Alexander, wachten op het vlieg
veld van Brussel op de aankomst
van koning Leopold uit Zutd-
Amerika.
KONING LEOPOLD, vader van
de regerende koning der Belgen
Boudewijn, kwam gisteren per
vliegtuig uit Caracas, in Vene
zuela, op het vliegveld van Brus
sel aan. De voormalige Belgische
monarch heeft deelgenomen aan
een expeditie langs de Orinoco-
rivier.
NATO-vloot van 250 schepen „voert oorlog''
tegen vijandelijkeduikboten
PORTSMOUTH. Vanmorgen vroeg, nog in diepe duisternis, zjjn hier
drie convooicn koopvaardijschepen uitgevaren: ln „oorlogstoestand", met
de lichten gedoofd en zwijgende radio's. Daarmede was de oefening „Cas
tanet", de grootste marine- en luchtmachtmanoeuvres sinds de oorlog,
begonnen.
Ongeveer 250 schepen en 400
vliegtuigen van de volgende landen
van het Atlantisch Pact: Amerika,
Engeland. Frankrijk, Nederland,
België, Noorwegen, Denemarken,
Portugal en Canada, nemen nan
„Castanet" deel. Onder de oorlogs
bodems bevinden zich een slagschip,
vijf vliegkampschepen (o.a. de Ka
rei Doorman"), drie kruisers cn vijf-
en-veertig torpedoboot jagers.
De oefening beslaat een zeegebied
van 500.000 vierkante mijl. Hierin
hebben „vijandelijke" duikboten ge
durende de laatste twaalf weken
mijnen gezaaid De konvooien moe
ten door dit gevaarlijke gebied,
waarin ook duikboten op de loer
liggen, zien heen te komen.
Alles is zo echt mogelijk. Er zijn
speciale mijnen vervaardigd, die
voldoende explosieven bevatten om
Schipperskind over boord
geslagen en verdronken
(Van onze correspondent)
WORMERVEER Het vierjarig
zoontje van schipper H. P. v. Ber
gen is Maandagmiddag overboord
geslagen en verdronken. Het kind
speelde op het dek. toen de vader
in het ruim werkte. Op het ge
schreeuw renden de vader en een
oom naar boven, maar zij konden
het kind niet meer grijpen.
Enkele buien
Van Woensdagavond
tot Donderdagavond:
Veranderlijke bewol
king met enkele re
gen- of onweersbuien.
Overwegend matige
wind tussen Zuid cn
West. Iets koeler.
19 Juni Zon op 4 u
19 m onder 21 u 3 m:
Maan op 1 u 46 m on
der 18 u 52 m.
HET WEER VAN VANMORGEN 7 UUR
Station
Weer
Wind m/s
Max.temp Neersi.
Gisteren In 24 u'
Oslo
Geh. bew.
Z.O. 3
16 C
0.3 mm
Stockholm
Geh. bew
Z Z.O 2
19
0.1
Helsinki
Onbew.
Z.W. 2
17
0
Edinburgh
Regen
Z. 3
17
3
Londen
Motregen
Z.W. 6
19
O.S
Kopenhagen Zw bew.
Z.O 7
17
0
Amsterdam
Geh bew
Z. 6
22
0
Genève
Zw bew.
W. 5
28
3
Parijs
Zw. bew.
Windstil
27
0
Bordeaux
Regen
Windstil
28
8
Nice
Zw. bew.
O 6
28
1
Berlijn
Zwbew.
Z.Z.O. 1
Frankfurt
Nevel
Windstil
MUnchen
Half bew.
O. 1
Wenen
Licht bew
N. 1
25
0
Locarno
Mist
Z 1
19
een goede knal te geven als zij wor
den aangevaren, maar weer net niet
voldoende om schade van enige be
tekenis te veroorzaken. De komen
de acht dagen zullen er nog meer
konvooien uitvaren.
Doel van de oefening is verster
king van de verdediging van West-
Europa's zeeroutes.
BONN De West-Dultsc Bonds
republiek wil Israel cn dc Joodso
wereldorganisatie goederen ter
waarde van 3.000 millioen mark
(ruim 2.500 millioen gulden) aan
bieden als schadevergoeding voor
dc misdaden van dc nazi's tegen do
Joden. Het kabinet verklaarde zich
Dinsdag met dit plan accoord. De
Wcst-Dultsc delegatie bij dc be
sprekingen te Den Haag zal dit
aanbod van dc vertegenwoordigers
van Israel en de Joodse wereldor
ganisatie overbrengen, wanneer de
conferentie wordt hervat.
De Bondsregering zal voorstellen
de leveranties over twaalf jaar te
verdelen, cn wel op de volgende
wijze: twee zendingen elk ter waar
de van 200 millioen mark (ruim 170
millioen gulden) vóór 31 Maart
1954 en van dit jaar af tien jaar
lijkse leveranties ter waarde van
250 millioen mark (meer dan 200
millioen gulden) Het resterende be
drag (100 millioen mark of ruim 83
millioen gulden) hoopt de Bondsre
gering te dekken door een buiten
landse lening of door geld „uit an
dere bronnen"
LONDEN. Een woordvoerder
van het Britse ministerie van Bui
tenlandse Zaken heeft Dinsdag ont
kend, dat dc V.S., Engeland en
Frankrijk z(Jn overeengekomen, de
Russische regering uit te nodigen
tot een conferentie over d© instel
ling van ccn neutrale commissie,
die een onderzoek zou moeten in
stellen naar dc mogelijkheid van
het houden van vr(jc verkiezingen
in geheel Duitsland.
De woordvoerder verklaarde dit
naar aanleiding van een bericht uit
Parijs, waar gewoonlijk welinge
lichte kringen hadden verklaard,
dat de VS aanbevelingen van
Britse en Franse zijde inzake een
vier-mogcndhedenconfcrcntie op
ambassadeursniveau hadden aan
vaard. De besprekingen over het
Westelijke antwoord op de jongste
Russische nota inzake Duitsland
worden te Parijs cn Washington
voortgezet, aldus de woordvoerder.
Hij weigerde te zeggen, of er onder
de drie Westelijke mogendheden
verschil van mening bestaat om
trent het tijdstip van een uitnodi
ging aan de Sowjet-Unic voor het
houden van een vier-mogendheden-
conferentie.
TRAGEDIE NA GEZELLIG BIOSCOOP JE
Dader, na zwerftocht door Zaandam, in'
overspannen toestand gearresteerd
(Van onze correspondent)
ZAANDAM. Vlak b(j het ge
meentehuis heeft Dinsdagavond laat
de Chinese manufacturicr Y. C. Chl
twee keer geschoten op z|jn huis
vriend, de kolenhandelaar J. Kok
uit Koog a. d. Zaan. De heer Kok
werd in dc hartstreek getroffen
en viel levenloos neer Z(jn vrouw
kreeg een schampschot in een bo
venarm.
Ondanks het nachtelijk uur ver
wekte het voorval grote consterna
tie in de Savornin Lohmanstraat.
waar de Chinees zijn zaak drijft
Toen de politie arriveerde bleek
Chi te zijn gevlucht Hij zocht, zo
als later bleek, de fabrieksarbeider
Vleeshakker thuis op. met wie hij
nog diezelfde avond had zitten vis
sen. In gebroken Nederlands bood
hij geld. een horloge en ringen aan,
als V hem maar voor die ene nacht
onderdak verschafte.
V., die kennelijk voelde dat er
iets niet in de haak was. heeft Chi
met een zoet lijntje naar buiten ge
loodst. Toen is Chi maar weer naar
huis gegaan, waar de politie hem ar
resteerde. De man bleek totaal over
stuur en enigszins onder de invloed
van jenever.
Voorlopig neemt de politie aan,
dat jalouzie hoofdoorzaak is van de
ze tragedie. Het echtpaar Kok had
Dinsdagavond mevr. Chi meegeno
men naar een filmvoorstelling en
bracht haar laat in de avond weer
thuis. Chi stond toen voor zijn win
keldeur en maakte de Koks er eon
verwijt van. dat zij z'n vrouw mee
naar de bioscoop hadden genomen.
Na een korte woordenwisseling gin
gen dc heer en mevrouw Kok heen.
Toen zij slechts enkele meters wa
ren verwijderd loste Chi zijn nood
lottige schoten.
COUILLET Door een explo
sie in de Monccau Fontaine-kolcn-
mijn in Couillet (België) zijn vier
mijnwerkers om het leven geko
men cn twee gewond. Zes anderen
worden vermist. Door de explosie
werden zij in de schacht ingeslo
ten. De gedode mijnwerkers wa
ren allen Italianen. Men vreest
dat de vermisten ook om het
leven gekomen zijn. De oorzaak
van de explosie is nog niet be
kend.
