DAGBLAD VOOR AMERSFOORT Verkiezingen maken P.v.cLA. tot de grootste partij van ons land Verlegenheid over grote winst der socialisten Aftekening der fronten Verlies voor KVP, AR en CPN; winst voor VVD en Weiter Coöperatie opgericht voor de kustvaart Doorbraak wint veld, meent P.v.d.A.-kamp Prof. Lieftinck toch naar Turkije Maarschalk Juin valt Amerika scherp aan KIEZERS UITSPRAAK Dr W. Drees: Grote dag" Offensief tegen guerillastrijders in Indonesië Crediet aan flinke kapiteinsdie eigen schip willen hebben Zetels Stemmen Percentages Speciaal vertegenwoordiger van de Wereldbank 12e Jaargang, no. 143 Donderdag 26 Juni 1952 Opgericht door de Stichting ..Het Parool' - Giro 510330 Bank: Rotterdamschc Bank - Postbus 9 Abonnements prijs 47 cent p. w. of f 6.05 p. kw. Losse nummers 10 cent. Uitgave: N.V. De Nieuwe Pers Redactie en Administratie: Snouckaertlaan 7, Amersfoort Telefoon redactie 4291 Telefoon administratie 6235 HOOFDREDACTEUR: TJ. DE BOORDER DE Party van de Arbeid is de sterkste party van ons land geworden. Met dertig ze tels zal zij vertegenwoordigd zijn in de nieu we Tweede Kamer. De fractie van de Katho lieke Volkspartij, die daar tot dusver 32 zetels telde, heeft twee zetels verloren en zal even eens, uit dertig afgevaardigden bestaan. Maar het aantal op de KVP uitgebrachte stemmen bedraagt 15.950 minder dan het aantal, dat de T") E weinig bewogen verkiezings- -L-/ strijd heeft zijn einde gevon den in een uilslag, die waarlijk op zienbarend mag heten. Het systeem van evenredige vertegenwoordiging registreert verschuivingen slechts moeizaam. Zetelwinst en zetelver lies vereisen wel zeer duidelijke wijzigingen in de stemcijfers. Wan neer dan ook de beide grootste par tijen, welker zeteltal onderling vijf verschilde, nu met een gelijk aan tal afgevaardigden in. de nieuwe Kamer zullen verschijnen, dan moei zich heel wat hebben afgespeeld bfj de stembus, maar vooral in de hoofden en harten van de kiezers. Het feit. dat K.V.P. en P. v. d A. nu gelijk staan, doordat de eer ste twee zetels verspeelde en de tweede er maar even drie won, kan men onmogelijk zien als een soort incidenteel geval, een toevalligheid, die later vanzelf weer wordt ge corrigeerd. Daartoe spreken de fei ten en cijfers een te duidelijke taal. Het kan geen gril van het toeval zijn, dat ook de A.R.-partij een zetel kwijt raakte, dat de CHU een duidelijke terugslag ondervond en de V.V.D. een zetel won. Er zit hierin een duidelijke lijn. Naar onze mening heeft het kie zerscorps, dat in de weken voor de stemdag zo moeilijk warm te krijgen leek, nu revanche genomen door blijk te geven van een ver heugende mate van politieke rijp heid. Het heeft inzicht getoond in de verhoudingen en zich niet van de wijs laten brengen door ver ouderde leuzen en een beroep op beginselen, die ternauwernood in het geding waren. Vele jaren is het in ons land gelukt, een groot deel van de kiezers ervan te over tuigen, dat godsdienstige gezindte bepalend is voor de politieke rich ting. Thans eindelijk voor het eerst blijkt duidelijk, dat de tijd, waarin zo iets mogelijk is, ten einde loopt. EEN analyse van de cijfers wijst uit, dat de K.V.P. naar twee richtingen heeft verloren: naar Welter, die nu met een secondant in de Kamer verschijnt en naar de P. v. d. A., die in het Zuiden des lands nu een heuse bres heeft ge schoten in het kiezerscorps van Romme, maar ook elders stellig haar deel heeft gekregen van het verlies van wat tot nu toe de grootste partij was. Romme heeft het onverzoenlijke willen verzoe nen; het falen van dit streven is één van de merkwaardigste en naar (Zie verder pag.-3) SENSATIE IN FRANKRIJK Bij geen begrip voor Franse positie in Afrika: uittreden uit Ver. Naties (Van een bijzondere correspondent) PARIJS. De Franse maarschalk Juin, commandant van de geallieerde landstrijdkrachten in Midden-Europa, die Zondag Frankrijk verraste door de loftrompet te steken over Pétain, bereidde gisteren de wereld een nog grotere sensatie. Tijdens een besloten lunch van de „Club van Overzees Frankrijk" besprak hij de problemen van Noord-Afrika en Indo-China en deed hij een ernstige aanval op Amerika. Volgens sommigen verklaardede maarschalk na deze geruchtma- maarschalk Juin die zijn privé gehoor had verzocht, zijn woorden niet op te tekenen of naar buiten bekend te maken dat Frankrijk op zekere dag de Ver. Naties zou verlaten, indien de V.S. geen be grip tonen voor de situatie in Noord-Afrika. De Franse minister van Buitenlandse Zaken, die dit besluit zou nemen, zou de geschie denis ingaan als een groot man. Een andere versie is, dat hij ver klaarde. dat hij de Amerikanen had meegedeeld- ..Indien u onze situatie in Noord-Afrika niet begrijpt zal Frankrijk de deur der V.N. achter zich dichtslaan.*' Beide versies hebben in en bui ten Frankrijk sensatie gewekt, na tuurlijk ook in de Franse regering zelf. De minister van Oorlog, Pleven, had kort te voren van de maarschalk verlangd, dat, wanneer hij iets te verklaren had, de tekst van zijn rede eerst aan hem moest worden voorgelegd. Deze eis van Pleven kwam na een interpellatie in de Nationale Vergadering over Juin's lofrede op Pétain. De minis ters hebben opdracht, geen officiële commentaar op Juin's rede te ge ven. In zijn rede van gisteren zei de maarschalk nog, dat de nationalis ten in Marokko en Tunis slechts een kleine minderheid vormen Hij sprak over een ..uitwendige samen zwering" blijkbaar doelend op Amerika ten aanzien van Noord- Afrika en beweerde, dat de Ame rikanen er de Russen m de kaart spelen. Over Indo-China sprekend zeide Juin, dat Amerika te lang de strijd aldaar heeft beschouwd als een koloniale oorlog en dat Amerika Frankrijk moet helpen. Verder be weerde de maarschalk, dat de Amerikanen in Korea de V N. in een belachelijke positie hebben ge bracht door de weg der onderhan delingen te kiezen In Indo China, meende Juin. maakt Frankrijk de V.N. niet belachelijk. Minister-president Pinay ontbood PvdA verworven heeft. Dat is het verrassen de resultaat van de gisteren gehouden ver kiezingen, die overigens zetelwinst brachten aan de Katholiek Nationale Party van de heer Welter en aan de VVD en die de Anti- Revolutionairen op een verlies van één en de Communisten op een verlies van twee zetels zijn komen te staan. De Christelijk Historische Unie, die bij de Kamerverkiezingen van 1948 9,19 procent der stemmen tot zich trok, verwiérf ditmaal niet meer dan 8.92 procent. Desondanks heeft zij haar negen zetels kunnen behouden. Ook de fractie der Staat kundig Gereformeerde Partij van ds. Zandt zal geen wijzigingen onder gaan. Maar het aantal der op haar uitgebrachte slemhaën is van 2.37 pet. in 1948 tot 2.42 pet gestegen. De overige partijen en groepen, die aandozc verkiezingen hebben deelgenomen, te weten de Partij voor Recht en Vrijheid, de Socialis tische 'Unie het Jong Conservatief Verbond, het Gereformeerd Politiek Verbond en de Middenstandspartij behaalden gezamenlijk slechts 2.01 pet der stemmen en kregen geen van alle een Kamerzetel toe gewezen. Van deze uitslag is eigenlijk al leen de achteruitgang der Commu nistische Partij in overeenstemming met de algemene verwachting. De tendenz, die zich reeds bij de Ka merverkiezingen van 1948 openbaar de. heeft zich verder voortgezet. Daarbij is het opmerkelijke, dat vooral in Amsterdam, dat enige jaren geleden nog een aanzienlijk aantal communistische kiezers le verde. de CPN thans een gevoelig verlies geleden heeft van niet min der dan ruim zeven duizend stem men. Voor het overige hebben deze Kamerverkiezingen grotere ver schuivingen gebracht dan gewoon lijk in Nederland uit de stembus tevoorschijn plegen te komen. Steeds duidelijker tekenden zij zich af, naarmate in de loop van de ver kiezingsavond meer stembureaux met tellen gereed waren en meer kende verklaringen bij zich en had een onderhoud van enige minuten met hem. Pinay vertelde aan de pers, dat Juin verkeerd was geci teerd. dat hij zijn rede in elk ge val alleen maar had gehouden voor een besloten gezelschap en dat hij het incident als gesloten beschouwt. De linkse pers valt hedenochtend de maarschalk heftig aan en vraagt zich af. hoe de regering verder zal reageren op de politieke verklarin gen van deze hoge officier. Indien de regering in gebreke blijft, zo schrift zij, zal het parlement ge roepen zijn. de militairen eraan te herinneren, dat zij de regels van het democratische stelsel hebben te eerbiedigen. Het is duidelijk, dat de verklaringen van Juin die kort geleden tot maarschalk is bevor derd en naar het schijnt daaraan de bevoegdheid meent te kunnen ontlenen tot een politiek oordeel ongetwijfeld voortkomt uit zijn sterke rancune tegenover de Ame rikanen. die, zoals hij gisteren ook zeide. niet naar zijn raad inzake Tunis en Marokko wilden luisteren. Textielfabriek failliet, 120 arbeiders zijn ontslagen HENGELO. Honderdtwintig Deldense textielarbeiders komen op straat, omdat de firma Schrader, Tijert en Co failliet is gegaan. De curator in dit faillissement, heeft het ontslag geregeld volkof:en in over eenstemming met de vakbonden en de bedrijfskernen; er is met de be langen der arbeiders ten volle reke ning gehouden. Er schijnt kans te zijn dat de mees te ontslagenen in andere bedrijven aan de slag kunnen gaan. Dr. W. Drees even te voren ova tioneel ontvangen in het Volfcs- gebouv) aan de Prinsegracht, bekijkt de verkiezingsuitslag van Den Haag, welke, zoals vrijwel overal elders, duidelijk adhaesie betuigt aan de door de P.v.dA. gevoerde politiek. Naast hem rechts wethouder Van den Oever en het raadslid Diepenhorst, In Finsterwolde nog communistische winst In Finsterwolde, het Groningse' plaatsje, dat door zijn sterke com munistische raadsfractie onbestuur baar bleek en waar eind 1950 de ge meenteraad buiten werking werd gesteld door de benoeming van een regeringscommissaris, is de invloed der communisten bij deze verkiezin gen nog toegenomen. Behaalde de CPN in 1948 rond 47 pet. van het totale stemmenaantal. gisteren bleek het, dat dit percentage was ge groeid tot bijna 55. Dat wil dus zeggen, dat indien er gisteren in Finsterwolde gemeenteraadsverkie zingen zouden zijn gehouden, de CPN in de gemeenteraad de absolu te meerderheid zou hebben verkre gen. „Staatsmijn Beatrix" DEN HAAG. Bij KB. is be paald. dat de steenkolenmijn bij Vlodrop, waarvan de ontginning zal geschieden van staatswege, de naam zal dragen van „Staatsmijn Bea trix". Aanslag op Djakarta verijdeld DJAKARTA. Woensdag is duidelijk geworden, waarom de Indonesische regering de vliegvel den van Bandung en Djocja heeft gesloten. De toenemende acties van de guerillastrijders hebben tot deze maatregel geleid. Op de avond van Lebaran (het Moham medaanse nieuwjaar) hebben twee honderd Mohammedaanse guerilla strijders een poging gedaan om Djakarta binnen te dringen. Zij werden door Indonesische strijd krachten tegengehouden en konden hun plannen om enkele hoogge plaatste regeringspersonen gevan gen te nemen niet uitvoeren. Re geringstroepen hebben in de buurt van Tjiandjur, ongeveer tachtig kilometer ten Zuiden van Djakarta drie uur verbitterd gevochten met een Moslembende. Ofschoon het ministerie van defensie geen uit sluitsel daaromtrent geeft, menen waarnemers, dat tegen de guerilla strijders een grootscheeps offensief wordt geopend. Waarborgsom verspeeld De partijen met de lijstnummers 9 tot en met 13 zullen de in elke kieskring gestorte waarborgsommen van vijfhonderd gulden niet terug ontvangen omdat zij geen 75 procent van de kiesdeler hebben gehaald (Van onze correspondent) GRONINGEN. Ten behoeve van jonge kapiteins is te Groningen op gericht een Coöperatieve Credietvereniging voor de Kustvaart. Z(j bedoelt om zonder het maken van winst, door het aantrekken van gelden uit depo sito's e.d. het instituut van kapiteinseigenaren, dat eens de kustvaart heeft groot gemaakt, met nieuwe en jonge krachten aan te vullen. Doel is verder op deze wijze dergelijk schip noodzakelijk zijn. uitslagen bekend konden worden gemaakt. De eerste verkiezingsctjfers reeds spraken van een achteruitgang der Katholieke Volkspartij, van een duidelijke winst voor de P.v.d.A. en van een teruggang der beide grote Protestants Christelijke Partijen, waarbij het opviel, dat de AR. meer klappen kreeg dan de CHU Zo bleef het ook. toen de cijfers bin nen kwamen uit de provincies Bra bant en Limburg met haar over wegend katholieke bevolking. Bijna overal in het Zuiden bleek de Partij van de Arbeid vooruit te zijn ge gaan. Het totaal aantal geldige stem men. dat gisteren werd uitgebracht bedraagt 5.335.064. De kiesdeler be draagt dus ruim 53.000. Het is voor het eerst in de parlementaire ge schiedenis van ons land. dat het stemmenaantal boven de vijf mil- lioen komt. De officiële uitslag van de ver kiezingen wordt pas bekend op 1 JulL Van diverse candidaten is nog niet zeker of zü gekozen worden, omdat verscheidene partijen in alle kieskringen dezelfde lijsttrekkers hadden, hetgeen tot gevolg heeft, dat er tussen lager geplaatste can didaten veel moet worden geloot. Partij Zetels Uitgebrachte stemmen Percentages Nu 1948 Nu 1948 Nu 194S 30 32 1.529.404 1.531.154 28.7 31.0 2 PvdA 80 27 1.645.414 1.263.058 29.— 25.6 12 18 008.209 651.612 11.8 13.2 9 9 470.175 453.226 8.9 9.2 9 8 471.005 391.925 8.8 8.0 6 CPN 6 8 828.571 382.001 6.2 7.7 7 St. Ger. Party 2 2 129.184 116937 2.4 2.4 8 Weiter 2 1 144 485 62.376 2.7 1.3 9 Recht en Vrijt, 18.978 0.3 10 Soo. Unie 17.989 0.3 11 Jong Cons. Verb. 9.982 0.2 12 Geref. Pol. Verb. 85.510 0.7 23 Middenst. Partij 25.148 40.949 05 0.8 Andere Partijen 39.731 0.8 Elders in dit blad vindt de lezer de gedetailleerde resultaten van deze en vorige verkiezingengesplitst naar de elf provinciën en de gemeenten waarvoor de meeste belangstelling zal bestaan, evenals de portret ten van de leden van de nieuwe Tweede Kamer. UIT de commentaren van verschillende prominente figuren uit het politieke leven blijkt, dat zij voor zover ze niet uit de PvdA afkomstig zijn, enigszins verlegen zijn met de grote winst van deze partij. De heren Oud en Weiter toonden zich uiteraard voldaan over hun eigen stemmentoename, doch waren merkwaardig sober in hun commentaar op de verkie zingsuitslag in totaal. Prof. Romme .feliciteerde de PvdA als de grote winnares van deze verkiezingen. Doch hij ontwaarde zelf, behalve het verheugend verlies aan communistische zijde, alleen donkere kanten aan deze uitslag. In de PvdA daaren tegen zag men in de uitslag algemeen een positieve uitspraak ten gunste van de doorbraakgedachte. Prof. Romme zei, dat in zijn kring en bij de AR wel belangen-overwegingen boven beginsel-overwegingen waren gesteld, doch de katholieke een heid achtte hij niet gebroken. Op het succes van de doorbraak gedachte wees vooral de fractielei der van de PvdA, mr L. A. Donker. Hij sprak de verwachting uit, dat het doorbraak-element zich verder zou doorzetten. Gebleken is nu, dat onder het stelsel van evenredige vertegenwoordiging zich toch wel belangrijke verschuivingen kunnen voordoen. „Voor elke democraat", zo zei hij, „is het verheugende van deze uit slag, dat de communisten terugge drongen werden en dat de splinter partijen geen voet aan de grond kre gen. De uitslag wijst er op, dat het progressieve deel van ons volk het regeringsbeleid heeft goedgekeurd. Hieruit blijkt hoezeer dr Drees ge lijk had toen hij in een toespraak welke Maandagavond door de Vara werd uitgezonden, constateerde, dat ons volk een zeer redelik volk is, dat inziet, dat men ijzer niet met handen kan breken en het toejuicht als toch gedaan wordt wat mogelijk is." Minister Lieftinck: Minister Lieftinck sprak op de avond van de verkiezingsdag op een bijeenkomst in het N.V.-huis te Utrecht. „De uitslag van deze ver kiezingen", zo zeide hij daar, „wekt goede verwachtingen. Men heeft ge hoopt. dat de PvdA bij deze verkie zing nog een stapje achteruit zou gaan. Deze hoop is gelukkig niet verwezenlijkt. Integendeel. Deze verkiezing opent belangrijke pers pectieven. Zij is een volkomen rechtvaardiging van het beleid, dat de regering in de afgelopen jaren heeft gevoerd." (Zie verder pag. 3) 55 (Van een onzer verslaggevers) DEM HAAG. ,J)e winst van de Partij van de Arbeid heeft mijn verwachtingen overtroffen. Het grote succes in Amsterdam, waar de Communisten ditmaal beslissend werden verslagen, acht ik een hoog- te punt. Maar nog belangrijker is, dat de Partij van de Arbeid duide lijk voet aan de grond heeft gekre gen tn het katholieke Zuiden." Aldus verklaarde ons in een vraaggesprek gisteravond laat dr. W Drees in het Volksgebouw in Den Haag, waar zeer veel leden van de Partij van de Arbeid hem met daverend gejuich begroetten. Met grote spontaniteit werden so cialistische strijdliederen aangehe ven. die de triomferende lijsttrek ker met een rustige glimlach aan hoorde. Zijn indruk samenvattende, ver klaarde ons dr. Drees: „Bijna over al is de P. v.d. A. vooruitgegaan. Het vertolkt de duidelijke volks wil naar *ooruitgang en net is een waarschuwing aan nen, die meen den, dat de geestdrift en strijdvaar digheid van het democratisch so cialisme tanende zijn. De contro verse binnen de KVP bleek ernsti ger te zijn dan de politieke leiders meenden. Dit blijkt niet alleen naar de kant van de P. v.d. A.,maar ook Weiter heeft er zijde bij gesponnen. Dat de doorbraak leeft is ook ge bleken uit het verlies van de CHU. De 25ste Juni is een grote dag voor het democratische socialisme! mede te kunnen bevorderen, dat in Nederland zich een groep van zelf standige kapiteins-eigenaren in de kleine handelsvaart zal kunnen handhaven. Deze groep is nl. vooral na de oorlog sterk geslonken, doordat enerzijds reders overleden of hun schip als gevolg van de oorlog ver loren. anderzijds weinig jonge zee lieden de grote stap naar een eigen kustvaartuig konden maken ten ge volge van de hoge aanschaffings- kosten, die na de oorlog voor een Nadat de gebruikelijke schëeps- hypotheken zullen zijn verkregen, wil de vereniging trachten de laat ste loodjes te verschaffen. Bij de oprichting van deze coöperatie, die Woensdag geschiedde, was al f 75.000 binnen, terwijl aan toezeg gingen een bedrag van f 50.000 nog tot de directie mogelijkheden be hoort. Gelden zullen alleen aan die kapiteins worden verstrekt die in de afgelopen jaren hebben getoond tot de flinksten te behoren. DEN HAAG. Toen prof. Lieftinck Dinsdag in de Eerste Kamer zei, dat hij er 1 Juli niet meer zou zijn, werd reeds ver moed, dat zijn dikwijls tegengesproken benoeming als speciaal vertegenwoordiger van de Wereldbank in Turkije daarvan de reden zou zijn. Woensdag, op de dag, dat hij, mèt de andere ministers zijn ontslag heeft aangeboden aan de Koningin, is deze benoeming een feit geworden. Daarmee treedt prof. Lief tinck terug uit het Nederlandse politieke leven, waarin hij ze ven jaren achtereen een figuur van groot formaat is geweest, tot zegen van het Nederlandse volk. PROF. LIEFTINCK De benoeming gaat in op 1 Juli a s. Op die dag zal de heer Lief tinck naar Washington vertrekken voor het voeren van besprekingen op het hoofdkantoor van de We reldbank, welke besprekingen eni ge weken zullen duren. Daarna zal hij naar Ankara vertrekken. Het wordt warmer Van Donderdagavond tot Vrijdagavond: Aanvankelijk droog en vrij zonnig weer, maar tegen morgen avond kans op regen- of onweersbuien. Zwakke tot matige wind hoofdzakelijk tussen Zuid en West. Warmer. 27 Juni Zon op 4 u 22 m onder 21 u 4 m; Maan op 9 u 32 m on der 23 u 29 m HET WEEK VAN VANMORGEN 7 OUR Station Max. temp fteersl Weer Wind m/s Gisteren in 24 u Oslo Half bcw. N. 4 20 C 0 mm Stockholm Onbew. N. 2 21 0 Helsinki Onbew. Windstil 17 0 Edinburgh Zw. bew. Windstil 21 0 Londen Zw. bew. 0.2 24 0 Kopenhagen Licht bcw. N. 5 13 0 Amsterdam Geh bew. N.2 17 0 Genêve Half bew. Windstil 30 0 Parijs Onbew. N 2 27 0 Bordeaux Onbew. O NO. 5 33 0 Nice Half bew. N.W.2 27 0 Berllln Frankfurt Geh. bew. N. 4 13 15 Zw. bew. N.N.W 4 21 02 München Regen W.N.W. 4 19 5 Wenen Onbew. W. 6 18 27 Locarno Half bew. Windstil 27 0 Prof. Lieftinck zal optreden als adviseur van de Turkse regering inzake de uitvoering van ontwik kelingsprojecten, die door de We reldbank worden gefinancierd, als mede inzake financiële en econo mische vraagstukken, die verband houden met de economische ont wikkeling van Turkije. In üe loop van 1950 heeft een missie met een gezamenlijke op dracht van de Turkse regering en de Wereldbank een diepgaand on derzoek ingesteld naar de Turkse economie en aanbevelingen gedaan met betrekking tot ontwikkelings plannen op lange termijn. De We reldbank heeft reeds leningen aan Turkije verstrekt voor een totaal bedrag van 50.6 mlllioen dollar, ten behoeve van havenvoorzieningen, voor de aanleg van water- en by- dro-electrlsche werken in de Sey- han-rivier en voor deelneming in het kapitaal van de industriële ont wikkelingsbank, die in 1950 werd opgericht ter bevordering van klei ne en middelgrote Industrieën. Prof. Lieftinck was reeds van 1946 af een van de „governors" van de Wereldbank.

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1952 | | pagina 1