Frank Lloyd Wright: daden en
dromen in steen en hout
De ROOS—
SARON
A rch i tectu ur- expositie
te Rotterdam
van
4
Dinsdag 15 Juli I9j;
Ik zal leven, zoals ik zal werken, zoals ik
benMet die exclamatie begint de Work-
song, die Frank Lloyd Wright in 1896 neer
schreef. Leven, werken, denken, handelen, ja
sterven, zo vervolgt dit „Lied van de Arbeid"
naar datzelfde ideaal: as I am, zoals ik ben.
Wanneer men dan de fascinerende dwaal
tocht onderneemt door dat rijk van dromen
in steen, staal, glas en hout en hoeveel van
die dromen zijn niet ook werkelijk „uitge
komen"! wanneer men door al die meters
grote foto's, tekeningen en maquettes voor
enkele uren opgenomen is geweest in een we
reld van fantastische landhuizen, vermetele
torengebouwen, van groots samengevatte
„stad-land" ontwerpen, maar ook van het een
voudige Usonia-huis (Wright's oplossing voor
de kleine Amerikaanse woning), van projec
ten voor bruggen en pretparken, een wind
molen, kerk of college, wanneer men die ver
bazingwekkende rijkdom van gedachten, van
variaties op een magistrale stijl, even op zich
in heeft laten werken, dan wordt men wél
heel nieuwsgierig naar de persoonlijkheid van
de reus, die in en achter dit alles staat, een
man, die moet zijn zoals dit werk: veelzijdig,
maar bovenal: uit één stuk.
't Is niet de ge
ringste verdienste
èn attractie van de
grote expositie, ge
wijd aan de wer
ken van de Ameri
kaanse architect
Frank Lloyd Wright
die thans in Rot
terdams' Ahoy* te
zien is, dat de be
trekking tussen de
man en zijn werk
zo duidelijk naar
voren dringt.
Men moest er
bij de samenstel
ling van het ten-
toonstellings-ma-
teriaal in Amerika,
natuurlijk van af
zien, ook een beeld
te geven van het
leven zélf van de
ze vitale 83-jarige
bouwmeester.
Maar voor wat
hier geëxposeerd
wordt, spreekt toch
in ieder geval
Wright zélf tot
ons.
Nog iets anders
leert de tentoon
stelling: hoe ingrij
pend en alles-om-
vattend de functie
van de architect-
ontwerper kan zijn;
hoe hij niet alleen
huizen voor rijke
mensen, gebouwen
voor grote ondernemingen uitdenkt
ook Wright is op dit terrein
wel heel actief geweest! maar
tevens hoe hij vrijheid en ruimte,
ontspanning en harmonie tussen de
mens en zijn levensmilieu kan
scheppen, voor allen, in de stad
en op het land.
„BROADACRE CITY"
Men verdiepe zich dus maar eens
in Wright's conceptie van de ideale
gedecentraliseerde nederzetting:
Broadacre City, die eigenlijk de
kern vormt van zijn bouwkunstige
voorstellingswereld. Tentoonstelling-
technisch is deze grote maquette
allerminst modern of ideaal te noe
men. En de slogans, die Wright er
bij geeft: „geen spoorwegen of bus
sen, geen verkeersproblemen, geen
palen of draden, geen reclame langs
de weg, maar wél: minimaal 1 acre
ruimte voor elk individu, één rege
ringszetel voor elk district, bestuur
d.m.v. radio en aerotor (vermoede
lijk een soort vliegtuig)", verraden
de spontaan-naieve trant, waarin hij
de eenheid tussen mens en natuur,
tussen stad en land herstellen wil.
Dit enorme ontwerp moet men dan
ook niet bekijken op zijn directe
practische uitvoerbaarheid, maar als
de samenvatting van Wright's prin
cipiële begrippen t.a v. de architec
tuur. De tegenwoordige steden zijn
hem een gruwel. Architectuur moet
zich uit het landschap ontwikkelen
Bouwen is voor hem streven naar
vrijheid. Werken met massa's en
ruimten, die naar alle kanten
boeien.
WATERVAL-HUIS
Het indrukwekkendste voorbeeld
daarvan ziet men in „Falling Wa
ter". Zijn rijke opdrachtgever hield
erg van het geluid van een water
val. Waarom zou ik geen huis bou
wen over die waterval heen? vond
Wright én waar iedere collega
waarschijnlijk voor zou terugschrik
ken, volbracht hij. Niet alleen nam
hij de beek en de val organisch op
in het landhuis, maar tevens situeer
de hij dit complex zodanig in het
heuvelachtig terrein, dat het een
ideale eenheid vormde met de na
tuur.
Wij kunnen in dit bestek niet veel
werken afzonderlijk bespreken of
zelfs noemen, maar het huis Falling
Water spreekt wel zeer tot de ver-
Licht. lucht, massa's en ruimten
die naar alle kanten boeien.
Falling water", het landhuis dat
Wright over een waterval heen
bouwde, geeft een ongemeen
sterke indruk van zijn vrije,
vooruitstrevende visie.
Frank Lloyd Wright, 83 jaar,
nog steeds pionier.
beelding omdat hier ook de mach
tige plastische fantasie van Wright
zo sterk tot de toeschouwer spreekt.
Durf kracht van visie en een totale
doorbreking van de gangbare for
mules hebben tot een zeer schoon
resultaat geleid.
Het is opmerkelijk zoals Wright
zijn vormen én zijn materiaal af
stemt op het gegeven van de na
tuur. Desnoods laat hij een boom
door het dak prikken of een tum
zich voortzetten op een balcon.
Maar evenmin deinst hij er voor te
rug om bijvoorbeeld een heuveltop
te doorschieten met koepels en py-
ramiden (Huntingdon Play Resort).
De machine heeft voor hem niets
afschrikwekkends. Integendeel, de
eigen waarde, zelfs de schoonheid
ervan, weet hij op te diepen en in
zijn vormgeving onder te brengen.
EÈN DOEL.
Een prachtig staal van industriële
bouw zijn de Johnson Wax Works.
Constructief toont hij zijn talent in
de speelse paddenstoel-zuilen en de
later eraan toegevoegde glazen la
boratoriumtoren is wel één van zijn
stoutste stukjes: twee verdiepings
systemen wentelen om elkaar heen.
De inrichting van de tentoonstel
ling, waarvoor de ontwerper Benno
Wissing o.a. met behulp van enkele
exotische attributen (slingerplanten,
cactussen, heuse papegaaien) en zelfs
een klaterende vijver-fontein de
juiste sfeer trof, schetst de ontwik
kelingsgang van de architect te dui
delijk. dan dat wij hier nog iets
over hoeven te zeggen. Ook de in
vloed die Wright op de internatio
nale architectuur, ook de Nederland
se, uitoefent, moeten wij, noodge
dwongen, buiten beschouwing laten.
Het zal een leder duidelijk zijn,
dat hier een genie gedemonstreerd
wordt, tegen wiens uitingen men op
z'n hoogst en détail enkele practi
sche bedenkingen zou kunnen heb
ben, maar wiens machtige activiteit
slechts gericht is op één doel, dat
ons allen raakt: een beter huis voor
de wereld!
Radioprogramma
WOENSDAG 16 JULI
HILVERSUM I 402 M.: VARA 7.00
Nieuws; 7.18 Gramofoonmuziek; 8.00
Nieuws en weerberichten. 8.18 Gramo
foonmuziek; 8-50 Voor de huisvrouw;
9.00 Gramofoonmuziek (9.359.40 Wa
terstanden). VPRO: 10.00 Boekbespre
king; 10 05 Morgenwijding. VARA: 10.20
Voor de \rouw; 11.00 Gramofoonmuziek.
12 00 Orgelspel; 12.30 Land- en tuin-
bouwmededcllngen; 12.33 Voor het plat
teland; 12 38 Orgelspel; 12.55 Kalender:
13.00 Nieuws; 13 15 Promenade orkest en
solist: (13 30—13.45 Kindervertelling);
14 00 Gesproken portret: 14.15 Gramo
foonmuziek; 15 00 Kinderkoor; 15 20
Pianorecital.. 15.30 Voor de zieken; 16.00
Voor de jeugd; 17 15 Lichte muziek;
17 30 Regeringsuitzcnding K. H. Smit:
„Wat wii je weten?", jeugduitzending;
17.40 Nieuws; 17.50 voetbalwedstrijd Ne
derland—Brazilië VPRO: 19.45 Voor de
jeugd. VARA: 20.00 Nieuws; 20.05 Poli
tiek commentaar; 20.15 „De Getuigen",
hoorspel; 21.05 Dansmuziek; 21.40 „Over
de gedragingen der dieren", causerie;
21.55 Concertgebouworkest; 22.30 „Het
vuur in de nacht", „klankbeeld; 23.00
Nieuws, 23 15 Orgelspel; 23.35—24.00 Gra.
mofoonmuziek
HILVERSUM II 298 M.: NCRV: 7.00
Nieuws; 7.15 Ochtendgymnastiek: 7 30
Gramofoonmuziek: 7 45 Een woord voor
de dag; 8.00 Nieuws en weerberichten:
3.15 Gewijde muziek; 8.45 Gramofoon
muziek; 9.00 Voor de zieken; 9 30 Voor
de huisvrouw: 9 35 Gramofoonmuziek;
10.15 Idem; 10 30 Morgendienst; 1100
Gramofoonmuziek; 11.15 „Pioniers",
hoorspel; 12.00 Fluit en plano; 12 30
Land- cn tulnbouwmededelingcn; 12.53
Surinaamse volksmuziek; 12.59 Klokge
lui. 13.00 Nieuws; 13.15 Protestants In
terkerkelijk Thuisfront; 1320 Salonor-
kest; 13.50 Gramofoonmuziek; 14.45 Vour
de meisjes; 15.00 Viool cn piano; 15 40
Gramofoonmuziek; 16 00 Voor de jeugd:
17 20 Orgelspel; 17.50 Militaire causerie.
18 00 Nieuws; 18 15 Omroeporkest en
solist; 19 00 Spectrum van het Chr. Or
ganisatie- en Verenigingsleven"; 19.15
Boekbespreking; 19.30 Gramofoonmu
ziek; 19.40 Radiokrant; 20 00 Nieuws en
weerberichten; 20 10 Vijf minuten; 20.15
Kamerorkest. 21.00 „Aduard". klanx-
beeld. 21.30 Metropoleorkest en soliste:
22.00 Clevecimbelrecital; 22.30 Interna
tionaal Evangelisch commentaar; 22.4C
Gramofoonmuziek; 22.45 Avondoverdcn-
klng: 23.00 Nieuws en S O S -berichten:
23.1524 00 Gramofoonmuziek.
Engeland BBC Light Programme,
1500 en 247 M.
12.00 Parlemcntsoverzicht; 12.15 Or
kestconcert; 12.45 Orgelspel; 13 00 Amu
sementsmuziek; 13.45 Voor de kleuters;
14 00 BBC Northern Orchestra; 15.00
Weensc muziek: 15.45 Militair orkest;
16 15 Mrs Dale's Dagboek; 16.30 Opera-
orkest; 17.30 Amusementsmuziek: 18.00
Orgelspel; 18.15 Voor de jeugd. 18 45
Hoorspel; 19 00 Nieuws cn radiojournaal:
19.25 Sportberichten: 19.30 Verzockpro-
gramma; 20.15 Gevarieerd programma:
21.15 Idem: 22.00 Nieuws; 22.15 Lichte
muziek; 23.00 Voordracht; 2315 Geva
rieerde muziek; 23.56—24 00 Nieuws.
België 324 M.
11.45 Gramofoonmuziek: 12.30 Weer
berichten; 12.34 Gramofoonmuziek; 13 00
Nieuws; 1315 Gramofoonmuziek; 13.30
Kroniek; 13.35 Gramofoonmuziek; 14.00
Gramofoonmuziek. 14 45 Idem: 15.30
Wagner-concert; 16 15 en 16 30 Gramo
foonmuziek; 17.00 Nieuws; 17.10 Gra
mofoonmuziek; 17 50 Boekbespreking;
18 00 Gramofoonmuziek: 18.30 Voor dc
soldaten; 19.00 Nieuws; 19.40 Filmmu
ziek; 20.00 Omroepkoor, -orkest en so
listen: 20.45 Gramofoonmuziek: 21.00
Omroepkoor, -orkest cn solisten: 22.00
Nieuws: 22.15 Planorecital; 22 55—23 00
Nieuws.
Experimentele
televisie-programma's
Dinsdag 15 Juli 1952:
AVRO: 20.15—21.45: 1. „Quartorze
Juillet"; 2. Televizier. Pauze. 3.
„Examen Rhapsodie".
Vrijdag 18 Juli 1952:
VARA: 20.1521.45: 1. Telenews:
2. Weeroverzicht; 3. „Uit het land
van de Poeszta's": 4. „Met deze han
den", film; 5. Cabaret.
SCHEEPSTIJDINGEN
Nederlandse schepen op weg
naar Rotterdam
AAGTEKERK van Japan pass 14 Pe-
rim naar Suez; AARDIJK van New Or
leans 14 te HavreANNENKERK van
Australië 13 te Antwerpen; ARUNDO
van Montreal pass 13 Noordelijk van
Azoren. 19 verwacht; ALKAID van Rlo
Grande' via Las Palmas pass 13 de
Kaap Verdische Ell.; ALHENA v Bue
nos Ayres 15 te Santos verw AN-
DIJK van Havana 18 verw.; ARKEL-
DIJK van New York vla Antwerpen
pass 14 Zuidelijk van Kaap Race; AD-
MI RALENGRACHT van Rafso 16 ver
wacht.
ARNOUDSPOLDER 13 v Oporto.
BOREAS 12 nam van Spanje te Rot
terdam BERNISSE van Bilbao pass 14
Oucssant 16 verwacht.
BEBOX v Kotka 14 nam verw.
CASANA v Aarhuus pass 13 Brunsbut-
tel.
EOS van Mldd. Zee pass 14 vm 14/15
middernacht verwacht.
GOUWE van Saffi pass 14 Kaap Sao
Vlncente 20 in Nederland verwacht.
HELDER van Tampa pass 14 Start
Point 15 vm verwacht.
HAGNO v Tunis 14 nam 6 uur verw.;
HONDSRUG v Aalborg 14 verw.
INDRAPOERA van Soerabaja 14 te
Prlok: 1TTERSUM 12 nam van Mon
treal naar Nederland.
IMPORT v Golf v Mexico 14 nam verw.
KOTA GEDE V Prlok pass 14 Wight;
KOTA INTEN van Priok pass 14 de
Dahlac Eilanden (Rode Zee) n. Suez.
KUWI van Hernosand pass 14 Bruns-
buttel; KOTA GEDE v Prlok 15 vm 8 u
venvacht.
LOPPERSUM 14 van Saffi te Vlaar-
dingen; LEMSTERKERK van Bombay
14 van Aden naar Suez; LOOSDRECHT
van Calcutta 13 te Karachi; LIMBURG
12/13 's nachts van Antwerpen te Rot
terdam; LAAGKERK van Calcutta 14
te Madras: LIEVE VROUWEKERK v
Calcutta pass 14 vm. de Dahlac Eilan
den (Rode Zeo) naar Suez: LINGE v
Oostzee pass 14 Kiel; LUTTERKERK
van Calcutta via Hamburg pass 14 Bor-
kum.
MEIKE van Drammen pass 13 dwars
van Esbjerg 15 verwacht; MERWEDE
van Charleston vla Havre pass 13 Zui
delijk van Kaap Race: MODJOKERTO
13 van Priok 15 te Singapore verw.;
MANTO van Catania pass 14 vm Lissa
bon.
MARITIEM 12 v Falkcnberg naar Dor
drecht; MARTINI 14 te Huil.
PRINS FREDERIK WILLEM 13 van
Chicago te Rottctrdam; PRINS JOHAN
WILLEM FRISO van Port Alfred via
.Antwerpen pass 13 Noordelijk van
Azoren; PRINS FREDERIK HENDRIK
14 van Montreal via Havre.
SILVAPLANA van Gothenburg 14
's avonds verw.; STAD SCHIEDAM v
Kirkcnes 15 nam 3 uur verw. STAD
DORDRECHT v Sagunto pass 14 Cas-
quets 15 nam 5 uur verwacht; STAD
MAASTRICHT van Casablanca pass 14
Quessant 16 te Vlaardingen verwacht;
STAD ALKMAAR van Wabana 15
Noordelijk van Azoren verwacht.
RAPID 12 v Parijs: RIJNKERK van
Bushire 15 vm te Suez verw.; REMMERT
14 v Antwerpen.
STAD ARNHEM v Casablanca 14 nam
7 uur te Vlaardingen verwacht.; STAD
MAASTRICHT v Casablanca 16 vm 2 uur
te Vlaardingen verw.
TROMPENBERG van Savannah 13 tc
Antwerpen; TOSARI 14 van Londen te
Rotterdam: TERNATE van Singapore
pass 14 nam Ras Benas (Rode Zee) n
Suez.
VROUWEPOLDER v Oporto via Ant
werpen 14 nam bij Oucssant: VEEN-
DAM van New York via Southampton
13 nam Zuidelijk van Kaap Race.
WATERMAN 14 van New York tc
Rotterdam: WICKENBURGH van Ca
sablanca via Duinkerken pass 14 vm
Wight: WILLEM RUYS van Priok vla
Southampton pass 14 Kreta.
Grote Vaart
ALAMAK. n. Perzische Golf. 14 te
Marseille; AKKRUMDIJK, n. Oost-Afrl-
ka. 14 nam. te Marseille; AMSTEL-
STAf). pass. 14 vm. Kaap Guardafui n.
Port Soedan cn A'dam; ABBEDIJK, 13
nam. te Vera Cruz; ALNATI. n. Buenos
Aires, 13 te Montevideo; ALPHARD.
13 nam. v. Sao Francisco do Sul. 15 te
Rio Grande verw.; AMSTELDIJK, n.
New Orleans. 13 nam. te Antwerpen:
ALTAIR, pass. 14 Maio (Kaap Verdische
Eil.) n. Recife; AMSTELLAND. pass.
14 Pnlma n. A'dam; ARENDSKERK,
pass. 13/14 's nachts Straat Mrsslna n.
Japan; ARNEDIJK, 14 tc Houston;
AVERDIJK. 12 te New Orleans:
ARIADNE, 12 te Antwerpen; AMSTEL-
KERK. 13 tc Takoradi; ALM-
PHACCA. 14 nam. te Montevideo; AALS-
DIJK, 14 nam te New York; ALMDIJK.
12 te Galveston: ATLAS. 13 v. Gibral
tar n Barcelona.
BACCHUS 14 te La Guayra- BENGKA-
LIS pass 14 de Dahlac Eil. (Rode Zee) n
Suez en A'dam; BLOEMFONTEIN pass
14 Finisterre n Teneriffe cn Kaapstad;
BAARN 13 van Hamburg n Antwerpen:
ELIJDENDIJK 13 te Boston Mass.; BOS
KOOP 13 v Chili te A'dam; BOSCHFON
TEIN 12 te Tanga; BONAIRE 13 v Para
maribo n Plymouth en A'dam; BILLI-
TON n Priok pass 14 Oostelijk van dc
Andaman Eilanden.
Amsterdamsche Effectenbeurs
Actieve obligaties
3%
Staatsleningen
11/7
14/7
Grootb. Obl 3%
89%
89';
Nederl. 1951 3%
95%
N'ederl '48 (3%)
87%
87 V-
ilto 1947 (3%) 3
89%
89%
dito 1937 3
89%
89%
Doll.-len. '47 3%
94%
91»,
Invest.ccrtlf 3
91%
92
*/ed. 1962-64 z.b.
92
92%
Ned. 1962-64 mb
92
92%
Ned NWS C2'.j
73%
73%
Indlë 1937 A 3
90%
90%
Grootboek '46 3
89%
90
Actieve aandelen
Bank- cn credletlnstelllngen
Cult H Ind. Bk
44%
44%
Nat. Handelsb.
93%
96
Ned. Hand.miJ
153%
■136%
Industriële ondernemingen
A.K.U.
145
149%
Bergh Jurgens
241
v. Berkel's Pat.
95
95
Calvé-Delft
113
116
Centr. Suiker
142
Fokker
106%
106%
Gelder Zonen
140
142%
Hoogovens
141
142%
Ned Ford
187
Ncd. Kabelfabr.
196
200%
Philips Gem B.
152%
159%
dito Cum Pref.
126%
127%
Unilever C.V.A.
168%
175%
ld. (div '52) r.v.c
Wilt. Feyenoord
160%
163
Niet-actieve oblig.
Staatsleningen
U/7
Denemarken '38 4
Engeland F. L. 4 91%
Prov. cn Gem. leningen
A'dam '47 (3'/,) 3
A'dam '48 13%) 3 92
Apeldoorn '47 3
Arnhem 1938 3
Bandoeng 1938 4
Batavia 1937 A 4
Gelderl. 1938 3
dito 20 1. 1947 3
's-Hage 1938 3%
dito le 1. 1937 3
dito 1938 (3%) 3 93%
Gron. 1938 3% 90%
dito 1938 3
Haarlem 1938 3
Haarlem 1947 3
's-Bosch 1938 3
Leeuw 1938 3
Lelden 1947 3
N.-H. '47 (3%) 3
dito le 1. 1938 3
dito '20 J 1947 3
Nijm. 2e 1 '37 3%
R'dam le en 3e 1.
dito le 1. 1938 3%
dito 1938 3
Z.-Holl 3e 1 '37 3
dito 2e 1. 1938 3
dito 1946 3
MIJnbou wonde rncmlngen
dito 2e
Billiton le 193% 1901;
Petroleumondcrnemlngen
Dordtsche Petr.
ld. Pref Aand.
K. Petr. M
dito Onder-A.
Moeara Enlm
302 300
306 309
317% 331%
315% 330
475% 495
Rubberondernemingen
A'dam Rubber 78
Bandar Rubber
Deli-Batavia
Kend. Lemboe
O.-Java Rubb.
84%
79%
Oostk. Cult. Mij
„Serbadjadl"
83
30%
30%
86%
Scheepvaart-maatschappijen
H.A.L.
Java-C.-J.-Hjn
K.N.S.M.
K.P.M.
Rott. Lloyd
Ned. Sch. Unie
v. Ommeren
„Nederland"
157 157%
- 118%
123% 126
101 103%
118% 122
121% 125%
183
136
185
138%
Suikerondernemingen
H.VJV. 95%
Jav. Cult. Mij
N.-I. Suiker U.
Ver. Vorst C.M. 18%
Tabaksondernemingen
Delt Bat. Mij 92%
Deli Mij 73Vi
Senembah MU 58 59!
Diversen
Muller Co. 169% 172
Voorl. genot, aandelen
Phil. Gl('/jD'51)
73»;
44»/.
110% 110%
93% 93%
Bataafsche
Wagon Lits
Dell Spoorw. 3%
N.-l. Spoor '37 3%
Sam. Joana 4
Premieleningen
Amst. Olymp. 3
A'dam premiel '51 104»/, 104%
Utr ld '52 f 100/2% 97
Voorl. Genot Obligaties
Bk Ned. Gem. 4»/. 1007
idem 0/5/10
Kon Petr '50 3% 11436 119%
Philips S len. 4 104% 104
R'dam pr.l '52 2% 98% 98»/,
Niet-actieve aand.
Bank- en credletlnstelllngen
Amsterd. Bank 155% 156»%
Escomptobank
Holl. Bank Unie
Mij. Nat. HerfstB
N. Bank v. Z.Afr.
Ned. Credietb. B
Rotterd Bank
Slavenb. Bank
Twcntsche Bank 158% 159%
Depótfractlebewljzen etc.
Rott. Bel, Cons. 199% 200
Nw.Ned. Am.Hyp. 82tf
Nth. W. Pac H.b. 135
Industriële ondernemingen
Bank- en credletlnstelllngen
Bk N Gem.'37 3'/: 100%
dito '38 3
Bk Onr. Z. '37 4 48
Gem. Cr. 40-j. 3
Ned Bankinst 4
Pandbrieven
Alg. Hyp. XY 3
Am. Hyp. XY 3%
Ann. Hyp. (3%) 3
Bat. Hyp.K. 3% 3
Dordr N.P. 3%
Fr.G.s DE-VE 3%
dito 3
's Gr. Hyp (3%) 3
Gron H.b. dito 3%
Holl. Hyp. K.
Hyp. Ned. (3%) 3
Mij HCr.OVi) 3
Nat. H. ser. E 3%
dito Gec. (3%) 3
Ned.Hyp.K.(3%) 3
dito serie B 3
N.W. Hyp.B. 3%
Ov. HB. (G.3%) 3
Rott. Hyp.b. 3li
Utr H ser. KL 3%
dito Gec. (3%) 3
Westl. N.O. 3li
dito (3/,) 3
dito AB—AC 3
Zeeuw Hyp.B. 3%
Zulder-KL (3%) 3
Z.-H. H.B. 3%
Holl. Bank 4%
le Ned. Sch.v. 3 82
Rott Sch HB 3%
Industriële obligaties
AK.U. 3%
Bergh's Jurg. 3%
Philips doll.l. 3V-
Stokvis 3% 96
Unil Conv. '49 3% 96
Werkspoor 3'/, 96
Cockcrlll 4 94
84'/*
81%
87% 87%
88%
- 86%
84 li
86%
87%
87%
84»/,
87%
98%
96
97%
96%
94%
11/7
96%
94%
14/7
97%
Ver. Bllkfabr.
Zwitsal
Werkspoor Ser. A
WcUers Ind. H.
Zwancnb. Org
Curag. Handelmlj 223'
47%
209%
95»/,
155»/, 155
Alb. Superfosf.
Alg. Norit
Allan Co.
Alw. R. v. Aand B
Amst. Ballast Mij
Bergh Pap.fabr.
Breda Mach.fabr.
Buhrmann's Pap.
Dikkers
DRU
Emball. cn Houth
Gruljter 6% pref.
Hazemeyer A
Heemaf N.V.
Hclneken
Hero Conserven
Holl. Stoommcel
Hollandia Kat.
Holl. Beton
H. Draad en Kab.
H. Kunstz. Ind.
Holl. Melksuiker
Int. Gew. Betonb.
Int. Kunstoffen
Intern, Viscose
Klinker Isollet 28
Kondor
Gist cn Snlr-fabr. 183
Kon. N. Grofsm.
Kon. Ned. Zout
K. Pharm. Broc.
143 144
232
92 92%
42% 44
158
100% 101%
146%' 148
127%
181
195
84
73%
162% 162%
243 243
83 87
113% 115%
81
72
262 268
150% 154
Kon. Ver. Tapijt
K.Zwav.z. Ketjen
Lett.glct. A'dam
Lyempf
Lijm en Gelat.
F. Smulders
Ned. Bakkerij
Autob. Vredestlln 138
Ned. Am. Fitting 33 34%
Nedap
„Nicaf"
Ned. Schecpsb.
N. Ind. Vczelv.
Nijma
Pad. Porti. Cem.
Rott. Droogd. Mij
Rouppe vd Voort
Rubb. Vredcsteln
„Schelde"
Schokbeton
Scholt. Aard. M.t.
Stokvis
Stork Co. -- --
Unie van IJsfabr. Jl9% 118%
Unil. 6To c.pr A U7% 117%
ld. 4% afl cd.
115% 115%
143% 145
206 207%
135 134%
130% 132
96 66
198% 200
116 1
137 140%
63% 63%
139»/, 140
38 38
91%
155
91%
146
99
88% 86
U6 117%
11/7 ltf
130
94 95
125% 126 i|
129% i:9«i|]
>49% I49JI
Electr.. en gasmaatschappij^
Anlem 66% 67k I
Overz Gas Mij. 75 76%
Handelsondernemingen
Born Sum. HmlJ. 117% Hg
223% I
101
102 102
142% 145
132% 132%
73 74
123
125%
Guntzel Schum.
Houth. Pont
Intcrnatio
Linde Teves
Moluksche Hver.
Tels Co. 121
Mljnb., Onr. G. Petrol.
Alg Exploratie 120
Oost Borneo 32
Gem. Eigendom 124% 125%
Perlak 31% 32% |j
Tabaksondernemingen
Arendsburg 63%
Besoekl 94
Thee-ondernemingen
Sedep 55%
Tclaga Patengan
Dlv. Cultuur-ondernemingen
Ngombezl 143 148
Diversen
Albert Heyn
64
SJA
Ned. Walvisch
Schcv. Expl. Mij.
Thoms. Hav.bedr.
KolsL Sabang
Montgom. Ward
Wilson Corp
155 157
85% 86
106% 106%
11%
Spoor- cn tramwegen:
Dell Spoorweg
37%
10%
3S%
Ned.-Ind. Spoorw
Haagsche B. sd.
Semarang Joanna
Semarang Cherib 3}i
Amerikaanse Spoorwegen
Atchison Topeka 91 93
Baltimore 23!',
Miss K. T. 8 7%
New York Centr. 20%
Pennsylvania 20% 20%
Canadian Pacific 38 38%
Amerikaanse fondsen
Am. Bemberg
Amer. Radiator
Am. Smelting
Anaconda
Bethlehem Steel
Chrysler
Ford Canada
General Motors
Hudson Motor
Intern. Nickel
Kennecott
Rep. Steel
Standard Brands
U.S. Steel
North American
Cities Sendee
Cont. Oil
Midcont
Philips
Shcl Union
Standard OU N.J.
Tide Water
Obl. 1 Gron. 4%
Prolongatie
ANP-CBS-GEMIDDELDEN
10/
Petroleum 147.55
Industrie 188.47
Scheepvaart 163.40
Banken 121.11
Ind fondsen 43.28
Algemeen 135.31
17
17
44
45
45 ïfi
46%
50
52
78%
77
58
58
57%
58%
lil
47
JS8
81
42%
25
25
39
40H
22»/,
22%
105%
106%
66',
71V,
70%
61
62
81%
82
60%
23%
24%
99'/*
99%
3%
3%
>/>Lll/7 I 14/7
1SÏ T47.28 152.94
189.75 192.40
163.60 165.35
121.50 121-53
43.55 44.14
136.04' 137.68
CALLISTO 14 te Montreal; CELEBES
n Java 14 te Singapore.
DANAE pass 14 Ouessant n Lissabon;
DONGEDIJK 13 te Bremen; DELFT 13 v
Chanaral n Caldra- DRENTE n Java 14
te Singapore.
EDAM, n. New York, 13 te Antwer
pen; ELMINA, n. Wcst-Afrika, 13 nam.
van Antwerpen n. Bordeaux; EEMDIJK.
n. Havana. 13 nam. te Lissabon.
GAASTERKERK, 13 te Fremantle:
GANYMEDES. 13 v. Trinidad. 15 te Pa
ramaribo verw.; GORDIAS, 13 te Sfax.
HECTOR, 12 s avonds te Izmir; HE
CUBA, 17 te Port au Prince verw.;
HERA, 14 tc Guayaquil; HERMES. 13
v. Grenada, 15 te - Georgetown verw.;
HERSILIA, n. Buenaventura. 14 te
Cristobal; HYDRA, 13 v. Ciudad Tru-
jillo, 14/15 te Pqerto Plata verwacht.
JUPITER 13 van Tangcr 15 te Vigo
verwacht; JOHAN VAN OLDENBAR-
NEVELT pass. 14 v.m. Kaap Guardafui
naar Aden en Amsterdam.
KEDOE 13 van Sorong 15 te Hollan
dia verwacht.
LEKKERKERK 13 te Amsterdam:
LOMBOK 13 te Durban; LANGKOEAS
13 to Makassar; LAERTES pass. 13-14
's nachts Ouessant naar Java; LEER
DAM 13 te Philadelphia; LUNA 13 '3
Hamburg; LARENBERG 13 te Savona;
LEERSUM 13 te Mobile; MAPIA pass.
13 's avonds Minikoy naar Suez cn Am
sterdam; MELISKERK 14 van Aden nr.
Bombay; MENTOR 14 te Salonlki; MUI-
DERKERK pass. 13 Port Elisabeth 15
v.m. te Kaapstad verwacht; MATARAM
pass. 13 Algiers naar Houston; MIDAS
14 van Kopenhagen te Amsterdam.
NIEUW AMSTERDAM pass. 13 Scilly
naar New York; NELLY pass. 14 v.m.
Finisterre naar Teneriffe en Melbourne;
(Advertentie l.M.)
YlbWjft gewnde
Y.a\mei\ opgeviett 1 migiBY
AOOr 1 ^echteka^om
aeVteerUjte
NESTOR 17 van Paramaribo te Amster
dam verwacht; NIGERSTROOM 14 van
Hamburg te Amsterdam: NERO 13 te
Venetië; NIOBE pass 13 Gotland naar
Amsterdam.
OBERON 13 te New York; ORANJE
STAD 14 tc Trinidad; OOTMARSUM 14
te Houston; ORANJE pass. 14 Socotra
naar Colombo en Priok; ORANJEFON
TEIN 13 te Kaapstad; OVERIJSSEL 14
ter rede van Damman.
PHRONTIS pass. 14 Lissabon naar
Amsterdam; POLYPHEMUS 13-14 des
nachts te Bremen; POSEIDON 14 nam.
te New York. PRINS WILLEM III 12
van Hamilton naar Cleveland.
ROSSUM 14 te Sas van Gent: RUYS
14 te-Mlrl; RIJNDAM pass. 14 Scllly
naar New York; ROEP AT 14 te Sema
rang; RONDO 14 te Soerabaja.
SOMMELSDlJK 13 te Londen vertrok
13 's avonds naar Bremen alwaar 14
's avonds verwacht; STAD LEIDEN
pass 14 Utsire naar Narvik; SUMATRA
13 te Amsterdam; STRAAT MALAK-
KA 12 van Adelaide naar Fremantle;
SCHIEDIJK pass 13 Wight naar New
Orleans; SALLAND naar Amsterdam
pass 14 dwars van OportoSALAWA-
TI 13 nam van New York naar Port
Said en Java; STENTOR 14 te Trini
dad.
TJIWANGI 13 te Ballk Papan; THE
SEUS 14 te Halmstad; TABIAN 14
van Port Said naar Bombay; TALIS-
SE 14 te Priok: TEGELBERG 14 te port
Elizabeth; TEIRESIAS 14 tc Priok; TI
BERIUS 14 te Houston
TJIKAMPEK 14 tc Yokohama; TJI-
PONDOK 14 te Priok; TOMINI 13 van
Makassar 16 te Prlok verw.; TJI-
BAnTJET naar Java 13 te Port Said;
THEMISTO 13 te Three Rivers.
WELTEVREDEN 14 te Madras: WES-
TERDAM 14 te New York 28 te Rot
terdam terug.
IJSSEL 12 van Malta 15 te Alexan-
drië verwacht
ZUIDERKRUIS 12 te New York;
ZEELAND 13 nam te Makassar; ZIJ
PENBERG 13 te Rio Grande.
Tankvaart
AGATHA 13 van Priok 15 te Pladjoe
verwacht; ANTONIA pass. 14 nam. Sin
gapore 16 te Pladjoe verwacht: ARMIL-
LA naar Haiphong 14 nam. dwars van
Saigon; ADINDA 13 te Pladjoe.
BARENDRECHT 13 te Pulo Bukom
(bij Singapore).
CALTEX NEDERLAND 13 van Sidon
tc Pernis; CALTEX UTRECHT pass. 14
Lissabon naar Sidon; CLAVELLA pass.
14Texel naar Pernis; CALTEX LEIDEN
door
A. S. M. Hutchinson
ACHTSTE HOOFDSTUK
Abisag, de Suramiet
82
III
Toen George weer in Meath
Street kwam rende hij de trap op,
begerig als hij was «m zijn Mary
te zien. Hij deed de deur achter
zich dicht en nam haar in zijn
armen
Hij putte zich uit in verontschul
digingen. vertelde zijn somber ver
haal. „Alles komt door die ver
vloekte kat, Mary", kreunde hij
tenslotte. „Tussen twee haakjes,
waar is dat ondier?" vroeg hij.
„Ik heb hem juist wat te eten
gegeven", zuchtte Mary.
Op dat ogenblik kwam de kat
onder de tafel vandaan.
Woedend stampte George met
zijn voet °P de grond. Het dier
werd bang en vluchtte naar een
veilig hoekje.
„Maak hem nou niet zo bang",
zei Mary. „Dat dier kan er toch
ook niets aan doen."
George stond op. Hij kon niet
rustig blijven zitten. „Niets aan
doen?" zei hij. „Niets aanHij
viel zichzelf in de rede: „O hemel,
Mary! Allemachtig, daar is Bill!"
Mary kwam ook naar het raam en
zag Bill nog juist door de deur
verdwijnen.
Er volgden voetstappen op de
trap, ,er werd geklopt.
„Waarachtig, Bill, ik was jou
helemaal vergeten", zei George na
de begroeting.
moest sturen?" men. Maar het had gekund, als
De spanning brak. „Natuurlijk Hij wachtte even. „In elk geval:
niet", zei Bill. „Absoluut niet. Ik toen ik dacht, dat ik Margaret had
„Hoe ter wereld wist je, dat ik ben hier om jullie allebei te feli- was ik haar weer kwijt."
hier zat?'' vroeg George aan Bill. citeren. IkIn die koortsachtige dagen, toen
Hij was voorbereid op een stroom George sprong op. „Die Bill!" Bill „onze speciale correspondent"
van verwijt. Maar zij kwa- riep hij. „Die goeie Bill! Het spijt was har Margaret aan Mary verteld
men niet. Om Bill's mondhoeken me voor jou, jongen, maar je bent wat de beloning zou zijn als Bill
speelde een glimlach. „Ik ben in een moordkerel!" de kat vond. Marv voelde nu met
het ziekenhuis naar je wezen zoe- „Ja, dat is hü", zei Mary. hem mee. „O, meneer Wyvern",
ken", zei hij. „Je was er niet. Daar Bill bloosde en schudde George riep ze. „Wat is dat jammer! Wat
heb ik die Franklyn ontmoet en hartelijk de hand. Toen zei hij:
die zei. dat je waarschijnlijk wel „Zeg George, je bent eigenlijk
hier zou zijn." een ezel, weet je dat? Waarom
„Je vindt het zeker wel vreemd, heb je mij niet verteld, wat je in
dat je juffrouw Humfray hier je schild voerde?"
vindt? vroeg George. „Je kent „Omdat jij er niet was toen het
begon. Je zat in Londen. Hoe kon
ik weten, dat die krant van jou
er bij betrokken zou worden?" De
herinnering aan wat die krant hem
had doe uitstaan kwam weer bo
ven. „Het is eigenlijk een schan
daal geweest, weet je dat? Dat een
haar natuurlijk wel. Je moet haar
bij mijn oom ontmoet hebben,
toen toen Hij kwam nu op
gevaarlijk terrein en ging daarom
verder.... „toen ik weg was." Hij
snoot zijn neus.
„Nee," zei Bill, „ik sta er hele-
is er gebeurd? Hoe weet u het?
Vertel ons alles van uw bezoek aan
Heron's Holt."
Bill nam een stoel. Somber zei
hij: „Er valt niet veel te vertellen.
Ik kon het in die vervloekte her
berg niet langer uithouden, dus ik
droeg de zaak aan de detective
over .ging naar de herberg, waar
ik George gevonden had. Toen ik
AMSTERDAM. Sinds Vrijdag hetó
de beurs een verrassende wending ge
nomen. De stijging van Kon Olie lil I
vorige weck geleidelijk verlopen. ma«:|
Zaterdag was de vraag uit het buiten-
land reeds zodanig dat tien punten
meer dan Vrijdag, toen de beurs 31" J
was. betaald werden Vanmiddag werd?:
hieraan nog enkele punten toegevoegl I
zodat Olies „brandwilllg" waren. Gt-
opend werd op 328%, waarna de koen1
steeg tot 331% waarop ook gesloten
werd. Converteerbare obligaties ea i
stockdividenden vertoonden een over
eenkomstige stijging tot respectievelijic
119/j en 66.75. Laatstgenoemden zijn
vanmiddag verhandeld tussen 65 50 en
66.75.
Vast was ook de stemming voor de
internationale industxiewaarden. waarbij
Unilever cn Philips ruim zes punte:
stegen. Omtrent Philips waren geruch
ten in omloop, dat dit aandeel te:
beurze van Brussel zou worden ge
ïntroduceerd. doch een bevestiging hier.
van was niet te krijgen. Aandelen AKU
kwamen van 145 op 149 en ook de in
courante industriepapicren hadden een
vaste ondergrond.
De markt was vanmiddag minder een
zijdig georiënteerd dan vorige week.
Op de Scheepvaartafdeling is het aan
bod van stockdividenden Scheepvaart*
unie thans bijna geheel opgedroogd. In
navolging van de vaste tendens voor de
internationale industrie was ook hier I
de stemming uitgesproken gunstig. Aan
delen Schcepvaartunie hadden hierbij i-
de leiding met een koerswinst van ruim
vier punten, de overige scheepvaart
waarden avanceerden één twee pun
ten, Dc cultuurmarkt moest aanvan
kelijk enige aarzeling overwinnen, maar
bleef tenslotte toch niet achter. H.VA,
kwam van 95% op 99. Amsterdam Rub
ber van 78 op 80% en Deli van 73% op
7414.
Prolongatie 3% pet.
beurs van
r~
11/7
14/7
Atch.
91
91%
Baltim.
22%
22»%
Can.Pac.
36%
35%
Illln. C.
72%
72
N.Y.Cen.
20
20
Pcnns. R.
20%
20
Sou t. Pac.
82%
82%
OnPac.
114
113%
All.Ch.
75
74%
Am.Can.
33%
33%
Am.Car.
40%
40%
A.Smelt.
44%
45%
A.T.enT.
154
153%
Am. Tob.
57%
57»;
Anac.C.
46",
46'/,
Bethl.S.
51%
51»%
BoeilngA.
35%
35%
Chrysler
77%
78%
City B.
48
43%
Consol.E
34%
34'/*
Douglas
64
64%
Dup. N.
87%
87%
Eastm.K
44%
44%
Gen.El.
62%
63%
Gen.Mot.
58%
58%
11/7-
14/7]
Goodyear.
46%
14%
46'4
HudsonM
14%
int.Harv.
32%
32%'
In.Nickel
45%
45%
Int.T.enT
18%
18^
Kcnn.C.
80
81
MontgW.
64%
64%
Pack. M.
4%
5
Radio C.
26%
26%
Rcp.St.
42%
42%'
Reyn. T.
34%
34%'
Sears R.
56
56
Shell Dn.
82
80%l
Socony
38
38%.
Stand Br.
24%
25
St.Oil.J.
81
81
Studeb.
36%
37
Texas C.
57%
5VÏ
O.Aircr.
32%
32%!
ön. Corp.
5%
5%'
63%'
Un.Fruit
63%
USRubb.
26%
26',
US Steel
40%
40%
Westing
39%
39%
Woolw.
44'/,
44*
Omzet: 1.090.000
maal niet van te kijken.' Het glim- £rant zjcb z0 brutaal met een par-
l2ch)e/.Srd du,del«k«r zichtbaar. ticu]iere aaak bemoeit' Niet dat
y /£en tt. t ik het jou kwalijk neem. Bill. Jij
„Ach zei George. „Hm. Juist. bebt njet ^ders dan je plicht ge-
Ga zitten, Bul. daan. Maar die redacteur. Wat had
Ze gingen zitten. Er heerste een die er no v00r belang bij? Die
gespannen atmosfeer. Elk van de j-rant heeft me als een misdadiger
°P puntje van een door bet hele land opgejaagd. Ja.
jij zit er nou om te lachen, maar
stoel.
Na een pauze zei George: „Je
bent dus op Heron's Holt geweest'"
„Gisteren. Gisteravond.."
„Juist, gisteren. Donderdag, om
zo te zeggen. H'm! Gaat het goed
met Margaret?"
„Uitstekend!"
Weer zo'n nare pauze!
Mary keek George vragend aan.
Maar die kwam haar niet te hulp.
Ze moest zelf de ondraaglijke stilte
het was heus geen pretje, dat kan
ik je verzekeren!"
„Ik zit niet te lachen."
„Het is wel waar!" George pro
beerde een bittere toon aan te
slaan. „Maar jij kunt het je ver
oorloven. Wat voor mij de groot
ste ellende betekende was eten en
drinken voor jou. Je toekomst zal
US uuun-sm-u pou wel verzekerd zun Het is jou
verbreken en zei tenslotte: „Maakt opzichten meegelopen
meneer Marrapit het ook goed?" Bill nam de bittere toon over
„O ja. ook uitstekend", zei Bill. -Nou' en h°e Ik beb d'e, beTL°^d?
„Uitstekend. Alleen een beetje..." ka' gevonden, nietwaar? Ht heb
Hij hield zich in. Weer volgde een See" twee dagen lang voor gek ge-
zwiigen zetcn in een dorpsherberg. Ik ben
Mary' kon het niet langer ver- "iet doorjouw schuld de laan uit-
dragen. Ze leunde voorover, met gesiuura.
gevouwen banden, en zei: „Meneer George vergat meteen zijn per-
Wyvern, u bent toch niet boos op soonlijk leed. „Zeg Bill, je bent George en oe naar
George? Hij kon er toch niets aan toch niet ontslagen?" zuchtte,
doen, dat hij u naar die herberg „Nee, zo ver is het niet geko-
hem er niet meer terugvond ben
ik naar Heron's Holt gegaan. Ik
heb de ouwe Marrapit twee minu
ten. in de hall gesproken. Hij ging
te keer over George, zei. dat ik
één van de vrienden van George
was, en ik stond buiten nog voor
ik een woord had kunnen zeggen.
En of ik me er maar nooit meer
vertonen wou. Toen ik hem naar
Margaret vroeg dacht ik dat hij
een beroerte zou krijgen."
George zei zacht: „Ik begrijp wat
je bedoelt, kerel."
„Een soort beroerte", herhaalde
Bill somber. „En waarachtig, ik
heb haar verdiend. Volgens de af
spraak, die ik met Marrapit ge
maakt heb komt ze me toe. Als
ik er niet geweest was had jij de
kat niet naar die hut gebracht, en
dan zou Marrapit hem nu niet
hebben Door mij heeft hij hem te
ruggekregen. Is 't niet zo?"
„Bill", zei George, „het ts zo. Jij
hebt alles voor mij bedorven."
Het was een gevaarlijke situatie
tussen deze twee jongelieden. Zwij
gend staarden ze naar de grond.
Bill keek naar het gezicht van
Mary. Hij
naar Pernis 14 v.m. bij Falmouth, heeft
m.t.s. CALTEX BENGKALIS begeleid;
CALTEX BENGKALIS naar Singapore
14 v.m naar Falmouth teruggekeerd
wegens machineschade; CALTEX PER
NIS pass 14 Kaap Tcnez naar Pernis;
CALTEX THE HAGUE pass. 14 Kaap
Bougaroni naar Sidon; CHAMA 14
Balik Papan: CLEODORA pass. 13 Don-
dra Head (Ceylon) 15 le Madras verw:
CALTEX DELFT pass. 14 Gibraltar naar
Pernis.
CALTEX LEIDEN. 15 vm. v. Sidon te
Pernis verwacht.
DILIGENTIA. 14 tc Bordeaux.
ENA pass. 14 Mogdishu naar Kuweit:
ESSO AMSTERDAM pass. 13 Florcs
(Aroren» nr. Aruba; ESSO DEN HAAG
pass. 14 Wight naar Aruba.
FILEPES 13 te Port Dickson.
INGEBORG. 14 te Barry,
LEENDERT B 14 nam. 7 uur van
Aalborg te Pernis verwacht.
MATTHEW 13 te Beckton; MONICA
13 te Dublin: MIRZA 14 tc Miri; MA-
CUEA 13 te Curagao; M1TRA pass 13
Zuidelijk van Bermuda's naar Keywest
v.o.: MYONIA pass. 14 de Kangean Ar
chipel naar Melbourne; MARISA 14 nm,
te Pladjoe.
MARCELLA. pass. 12 Gibraltar n. Ll-
vorno; MERCURIUS, 14 te Ardrossan;
MATTHEW. 14 v. Beckton n. Billing-
ham; MONICA, 14 v. Dublin n. Preston.
ONDINA pass. 14 Lissabon naar Ha
vre. OVULA 14 te Suez.
PAPENDRECHT pass. 14 Bona al
Ahmadi; PAULA 14 's avonds te Sin
gapore.
SAROENA 13 van Singapore naar Mi
ri; SCHERPENDRECHT 13 te Santos:
SUNETTA pass. 13 Cape Clear (Ierland)
naar Curagao; SLIEDRECHT pass. 14
het eiland Masirah naar Umm Said.
TANKHAVEN I 12 van Bangkok naar
Soengei Gerong;; TANKHAVEN II 13
nam van Palembang 15 te Prlok ver
wacht: TANKHAVEN III 14 te Prlok:
TARIA pass. 14 Sabang naar Karachi;
TIBIA pass 13 Azoren naar Curacao.
WIELDRECHT 13 bij Palembang ten
(Wordt vervolgd.) anker.
