ONDER WIJSPLAN R UTTEN
Alexander Cohen, lezenswaardig
en moedig pamflettist
is ook sociaal een belangrijke
stap in de goede richting
FILMS IN AMERSFOORT
Salzburg zag wereldpremière van
Richard Strauss5 laatste opera
r a
Gratie en lieftalligheid in
Grand Theatre
VAN ANARCHIST TOT MONARCHIST (slot)
Fijne spot en kostelijke humor
typerend voor vele schetsen
„Die Liebe der Danae" ondanks
hitte evenement van Festspiele
Zaterdag 23 Augustus 1952
5
schenk zijn voor de 88e verjaardag
van deze vitale Fries.
Wie van de talloze Nederlandse
uitgevers heeft „fut" en smaak ge
noeg om dit te ondernemen?
S. A. REITSMA.
Alexander Cohen, naar een
tekening van Kees ran Dongen.
fhans woont Alexander Cohen in een klein huisje in een buitenwijk
van Toulon: „Clos du Hérisson" aan de Chemin des Fours-a-
ïhaux. Op het hek is een bordje met een egel aangebracht wat een
ymboliek! 'ijn vrouw wil mij als ik hen bezoek niet binnenlaten of
k moet eerst de lijfspreuk van Lange Pier opzeggen: Büter en brea
et èryne te?5 die dat nit sizze kin is gjyn oprjuchte Fries". Natuurlijk
\an ik dat en dan worden mijn reisgezellin en ik na dit„Sesam open
J" binnengelaten. Alles hier is uiterste eenvoud met een tikje bohème
eel boeken. Opgewekte sfeer en goedlachse humor. Wie bitterheid of
(Tslagenheid verwacht mocht hebben als gevolg van in een hard leven
ontvangen opstopperszou zich ten enenmale vergist hebben. Be
grijpelijk alleen voor de weinigen, die de weelde van het non-confor-
misme zelf kennen. In zijn strijdbaar leven heeft Sandrodikwijls
\ardhandig teruggeslagen, is hij vaak krachtdadig in het offensief
tewcest. Maar daarnaast! Hoe begrijpend was hij voor allen, die leden
hoe zacht voor dieren en kinderen.
T N ons blad van vorige week
1 Zaterdag schreef de heer S.A.
Reitsma voor onze lezers het
eerste van twee artikelen over
de tot Fransman genaturaliseer
de Friese journalist Alexander
Cohen. De heer Reitsma be
schreef in dit eerste artikel per
soon en karakter van Cohen en
releveerde enkele merkwaardige
episoden uit diens leven. In dit
(laatste) artikel schenkt de heer
Reitsma aanaachf aan Cohen's
werk en aan meningen daarover.
VJ
f
W-
f 'II H'ijk,
door
PROF. DR M. J. LANGEVELD
Hoogleraar in de Opvoedkunde te Utrecht
Poging tot herdruk
van oeuvre
i/| EN krijgt van zijn opstandige
natuur de beste indruk door
ezing van zijn opstellen in de dag-
iladpers, zoals deze gebundeld zijn
n zijn in 1926 bij de Hollandia
Jrukkerij in Baarn verschenen
•oekwerk Uitingen van een
léactionnair, een boek dat ik
m het vorige artikel nog niet
■roemde. De titel verduidelijkt hij
ioor zijn Credo neer te schrijven,
riet zijn geen uitingen van een con-
ervatief, een botte, lijdelijke con-
tervatief, maar van een réaction-
sair, die de strijd aanbond tegen
ral hij vroeger als de voorwaar-
!en van de Vooruitgang (met een
;apitale V) beschouwd had, doch
ater verwierp.
Het boek is opgedragen aan
,Kaya in grenzenloze dankbaarheid
roor vijf en dertig jaren geduld."
s dat niet roerend? Het bevat een
nog altijd goedgelijkend portret
oor Kees van Dongen. Een Inlei-
'ine door een zijner vrienden (mr
1. P. C. Wiessing) schetst zijn per
soonlijkheid ten voeten uit.
Zwerftocht
Wat zou ik graag met citaten uit
leze boeken werken. Elke zin is
tintelt van geest. Ik zou echter
uitvoerig worden. Ik neem een
nllekeurig artikel, de schets van
en zwerftocht door Parijs langs
et lelijke beeld van De Musset,
in wie hij door „een stenen juf
rouw de muze van de dichter
een grappige opmerking in het
laat fluisteren. Van het
lupide" Gambettamonument zegt
lohen: „De tribuun in een flodde-
geklede jas. wijst met autori-
air gebaar in de richting van het
hnisterie van Financien. Boven op
ie top der Pyramide, pièce de
distance van het afzichtelijk ge-
nrte, zit 'n dame de Republiek
op een Garoeda." Men moet die
ingen gezien hebben om de fijne,
erechtvaardigde spot te voelen,
let „gepaste schuchterheid" pre
sterende „tegen de richting van de
ind" als een paar sputtertjes van
e omnibus-koetsier in zijn ge-
icht terecht komen en deze mop-
*rt „faut. pourtant bien que je
sche", rijdt „Sandro" voorbij de
«mt-Sulpice langs een winkel met
'i lelijke heiligenbeelden, hetgeen
em de verzuchting ontlokt:
IVaarom maken ze die dingen niet
»oi°Hij vervolgt: „Een andere
nnkel, de gevel zwart en zilver
verfd, en, in de uitstalkasten
ografische beelden uit het be-
rafenisleven. Vier gepluimde
Jarden voor een hoog optorenende
jhkoets. Over de katafalk, droef
hangende draperieën, besprenkeld
3d komma-bacilvormige, zilveren
anen. Smartelijk golvende franje.
?rder een serie lijkkist-modellen
te stelen! Een gipsen op uit-
egen-staande engel in een hemd
geborduurde rand en mou-
goed is dit waargenomen en
te geestig weergegeven!
Even later komt Cohen weer
ugs de winkel, thans lopende. Hij
i) eens informeren. „Deur open-
idinvd. Omfloerste belklank. Een
»rt heertje van een jaar of zestig,
ïdede jas. witte das, vraagt mét
bisterende stem, waarmee hij mij
«n dienst kan zijn."
Je voudrais savoir. Monsieur!"
prijs van zo'n begrafenis ik
r'ig hem naar zijn uitstalkast
:mme ceci! Ik wijs op de vier
likkende paarden en de Himalaja
ikkoets.
-Welke voorletters op de drape-
*ëa, mijnheer?" „Ja ziet U, er is
haast bij! Ik kom niet voor
■«elf C'est pour un ami!"
Oat is wat wij een enterrement
classe noemen. Daar gaat
;ds boven een begrafenis in aeze
Twaalfduizend francs mijn-
alles inbegrepen, rouwbrie-
formaliteiten, fooien aan de
aployé'stout compris!"
-Ik dacht, dat hij er bij zou zeg-
zoals in Engeland de advo-
'•en van kwade zaken and no
*5tions asked! Maar hij fluister-
alleen, bij manier van laatste
leveling: Et votre ami sera
itent."
moedigste en lezenswaardigste Ne
derlandse pamflettisten was. wiens
geschriften hij in zijn jeugd met
gloeiende wangen en bonzende sla
pen gelezen had."
Events vroeg indertijd in den
Gulden Winckel naar aanlei
ding van Uitingen, wanneer
Cohen weer een Nederlandse tri
bune zou krijgen. Mr Molenaar
noemde hem in de Stemmen
des T ij d s een schrijver par droit
de naissance. Johan Koning huldig
de hem in de Hollandsche
Revue. Menno ter Braak is in
de 6e bundel van zijn Verza
melde Werken vol waardering
voor de „non-conformist". Professor
Anton van Duinkerken noemt
Cohen de meest meeslepende stylist
onder de dagbladschrijvers en
Uitingen „een bundel flitsen
de pamfletten, bij wijlen tot in het
komieke onverdraagzaam, maar
snedig of bruisend naar gelegen
heid." En Jacques Gans vraagt of
er geen uitgever te vinden is die
het gehele oeuvre van Cohen her
drukken wil. De lijst van bevoegde
en bewonderende recensenten is
voor onbepaalde uitbreiding vat
baar.
Hiermede kan ik eindigen. Ik
meen mijn gelofte nagekomen te
zijn om, nu Cohen s boeken na
genoeg uit de circulatie verdwenen
zijn de aandacht op mijn oud-stad
genoot te vestigen als eerste poging
om het werk van een van Neder
lands beste prozaïsten herdrukt te
krijgen. Het zou een passend ge-
Journaal van zeven dagen
De voorpagina's van de kran
ten hebben de afgelopen week
verscheidene malen schokkende
gebeurtenissen vermeld. Poly-
goons wereldnieuws weerspiegelt
deze voorvallen. De tragische af
loop van de expeditie van pro
fessor Cosijns en de overstro
mingsramp in Zuid-West Enge
land nemen een belangrijke
plaats in. Een aardige illustratie
van president Trumans point
four ziet men in de weergave
van ae hulp voor de geteisterde
gebieden in India. Het Engelse
society-huwelijk van Anthony
Eden en Clarissa Churchill zal
ongetwijfeld veler belangstelling
hebben.
Het Nederlands nieuws besteedt
onder meer aandacht aan twee
hoogtepunten op hippisch ge
bied: het Nationaal Concours
Hippique in Den Haag en de
draverijen Nederland-Belgie op
Duindigi. Ook bij de openstelling
van de Egyptische afdeling van
het Rijksmuseum van Oudheden
te Leiden waren de camera
mensen aanwezigevenals bij de
viering van de Indonesische On
afhankelijkheidsdag in Wasse-
y A '-v.
Omdat Christine Duncan (Esther
Williams) haar vriendin Ellen Hal-
let (Paula Raymond) een handje
wilde helpen bij het veroveren van
het hart van haar baas Douglas Mor
rissen (John Lund), zette zij een
zeer geraffineerd plannetje in el
kaar, dat via zeer dwaze en humo
ristische situaties niettemin tot suc
ces leidde. Tussen de bedrijven door
werd Christine zelf hopeloos ver
liefd op de bandleider Dick Layn
(Van Johnson) en het eind van het
liedje is, dat zowel Ellen als Chris
tine die als vrijgezellen deze tech
nicolor begonnen, hun verdere leven
niet meer in eenzaamheid behoeven
te slijten. Maar ondertussen kan
men volop genieten van feeërieke
waterballetten en daverende band
en dans-shows. waarin naast Esther
Williams, nog Lena Home en Elea
nor Powell schitteren. Tijdens een
groot feest wordt Esther Williams
tot „De Hertogin van Idaho" ge
kroond en het is de komiek Red
Skelton die dit op, de hem eigen
dwaze manier doet.
IJsco-touristen
„IJsfco-touristen" is weer een Lau-
rel-Hardy-film. waarin de kolders
zozeer hoofdzaak is en het verhaaltje
bijzaak, dat men bij de betiteling
maar weer eens flink zijn fantasie
heeft gebruikt. We hebben in de hele
rolprent de aanwezigheid van een
ijsje niet kunnen bespeuren en zelfs
van toerisme was er dit keer bij de
dikke en dunne geen sprake. Maar
ach, wat doet dat er eigenlijk toe.
Het gaat om de malle fratsen en de
koddige situaties en wat dat betreft
komt men bij dit vrolijke duo nooit
bedrogen uiit. Ditmaal gaan zij mui
zenvallen verkopen in een Tirools
dorpje en door hun kwasterig optre
den wordt er een hele opschudding
teweeg gebracht. Ze breken natuur
lijk weer erg veel borden, doen op
nieuw een beetje aan verliefdheid,
trekken tenslotte weer aan het kort
ste eind, maar brengen toch ook wel
zoveel nieuwe, grappige en soms
zelfs werkelijk geestige avonturen
op het doek, dat de bezoeker of hij
wil of niet. telkens weer in een scha
terlach schiet. Als vacantiefilm en
om de zorgen eens een keertje radi
caal overboord te gooien is deze rol
prent wel uitermate geschikt.
Esther Williams is gekroond tot
hertogin van Idaho". Nu is de
beurt aan Van Johnson om haar
mevrouw Dick Layn te maken.
Misdaad N. V.
De regisseur Howard Hughes
heeft reeds verscheidene malen be
wezen een goede thriller te kunnen
maken. Met „Misdaad N.V." be
vestigt hij zijn capaciteiten op dit
gebied. Het is een boeiend verfilm
de geschiedenis van Amerikaans
gangsterisme een bendewezen, dat
niet meer werkt met grove schiet
en knokpartijen, maar volgens de
meer efficiënte methode van omko
perij en corruptie. Gelukkig schij
nen er zelfs in Amerika nog eerlij
ke politiemensen en Officieren van
Justitie te zijn, die er hun ge
woonte van maken bendeleiders een
beentje te lichten. Robert Mitchum
vertolkt de rol van zo'n deugdza
me politieman en de manier, waar
op hij dit doet maakt het de moei
te wel waard deze film te gaan
zien.
Deze film gaat in Rembrandt.
QEDERT het einde van de acht-
tiende eeuw is de wetgevende
arbeid der Overheid op het gebied
van het onderwijs aan de gang. Het
ontstaan van de grote proletarische
bevolkingsgroepen ten gevolge van
de opkomst der industrie en de
vermindering der kindersterfte
heeft het vraagstuk van het onder
wijs voor al die kinderen onont
koombaar naar voren gebracht.
Tegelijk stelden de opkomende
techniek, de wereldhandel en een
steeds scherper internationale con
currentie de bedrijven en de
Overheid voor de noodzaak beter
geschoolde arbeiders, beter ge
schoolde technici en administratie
ve arbeidskrachten in het leven te
roepen. De bevolkingsvermeerde
ring vroeg ook om meer artsen,
advocaten, onderwijzers, leraren,
terwijl de democratisering van ons
nationale leven om een peilverho-
ging en verbreiding der algemene
ontwikkeling riep.
In telkens andere behoeften
moest het aanvankelijk zeer kleine
onderwijsapparaat van ons land
gaan voorzien. Voor de gemeen
schap is het van het grootste be
lang, dat al die losse onderwijs
voorzieningen tot een goed samen
hangend geheel worden verwerkt.
Sociaal gezien is dit reeds een eer
ste verdienste van het onderhavige
plan-Rutten. De soepele overgang
van de ene school naar de andere
is absoluut noodzakelijk als er een
groot aantal verschillende scholen
gekozen kan worden. Aangezien nu
een zich ontwikkelende maatschap
pij vooral na het lager onderwijs
(in dit plan: „Basisonderwijs" ge
heten) veel verscheidenheid nodig
heeft om aan alle verschillende
maatschappelijke behoeften te vol
doen. is het van belang dat Rutten
aan deze kwestie heeft gedacht. Tot
nog toe waren de ouders die. ter
voortzetting van het algemeen vor
mende onderwijs der lagere school,
hun kinderen naar een school voor
voortgezet algemeen onderwijs
wilden sturen, moeilijk te helpen.
De H B S. en het Gymnasium ston
den sterk onder de druk der uni
versiteit; de Ulo had zeer veel stof
te verwerken om aan zijn eigen
exameneisen te voldoen; de Middel
bare Meisjesschool kwam nog het
dichtst bij de bedoeling.... maar
daarheen kun je onder schooltijd
geen jongens sturen.
I-I ET plan-Rutten wil nu een Al-
A -1 gemene Middelbare School in
voeren die in deze behoefte voor
ziet en op één lijn staat met de
zojuist genoemde M.M.S, Aanvul
ling van het technisch onderwijs,
van zoveel belang voor een volk
dat moet industrialiseren, vinden
wij op eenvoudig niveau als Een
voudig Voortgezet Onderwijs
(E.V.O.), maar ook als Uitgebreid
Technisch Onderwijs. Op E.V.O.-
hoogte vinden wij ook eenvoudige
administratieve opleiding. Daarbij
sluit op hoger niveau het Voortge
zet Dag- of Avondonderwijs aan.
Het Huishoudonderwijs vinden
we als E.V.O. maar ook als Lager,
Uitgebreid. Middelbaar en Aanvul
lend Huishoudonderwijs in het plan.
Er is dus gedacht aan: voortgezette
algemene ontwikkeling, aan tech
niek, aan administratie, aan jongens
en aan meisjes. Daarnaast blijft het
oude H3S - en Gymnasium-onder
wijs voortbestaan als speciale voor-
scholing voor de universiteit. Deze
en dergelijke scholen gaan samen
„Voorbereidend Wetenschappelijk
Onderwijs" heten.
Een belangrijke uitbreiding en
verdieping krijgt de Onderwijzers
opleiding, terwijl de opleiding voor
maatschappelijk werker in enen
daarmee geregeld wordt.
Bedenken we nu bovendien, dat
dit plan het Kleuteronderwijs in
de wet wil brengen en dus ook de
opleiding van kleuterleidsters, dan
zien wij dat het geheel van dit
plan inderdaad naar omvang en
opzet, sociaal bezien en paedago-
gisch bezien, een belangrijke stap
vooruit betekent.
OM de toelatingsexamendril uit
het basisonderwijs weg te nemen
wil minister Rutten. dat dit onder
wijs een algemene basisschool
Veel lof
tan kan schrijven of men kan
niet! Tot de eerste categorie
Jrde Alexander Cohen. Hij kan
nog. Een jaar geleden schreef
ov. in „Vrij Nederland"
1 artikel „De mens. de alverdel-
beginnend met een versje ge-
srd op de bewaarschool van juf-
oij'v Hutchinson, waarvan ik in
1 vorige artikel sprak. In M a n-
"1. het realistische en tegelijk
'ere schetsje: „Roudoudou, het
^jongetje". En het heel grappi-
•Hans, de Napoleonide" of
^schampere „Jojo, de Teuto Gal-
De redactie wijdde aan Cohen
die gelegenheid de hoogste lof-
^gen en mr Ellas, de schrijver
.Praetvaria" in Elseviers
:fekblad herinnerde er aan,
't Cohen een der interessantste,
katholieke economische
hogeschool 25 jaar
JU-BURG. Het 25-jarig be-
der katholieke economische
«school zal officieel gevierd wor-
°P 21 November. Ook de dies
- hogeschool valt op deze datum.
SALZBURG, Vrij.
dag, 15 Augustus.
Het Mekka
van de Festival
ganger, Salzburg,
ligt machteloos on
der een hittegolf,
die er de elfdui
zend toeristen nog
net niet belet zich
te vergapen aan de
vele wonderen van
het Oostenrijkse
stadje: de prach
tige kerken, de
vesting hoog op
haar berg, het
kerkhof, de ver
rukkelijke plein
tjes. straatjes en
poortjes. Voeg bij
die wonderen nog
de traditie van een
muziek, die nu
anderhalve eeuw al door deze stra
ten heeft gezweefd en voor een
deel in deze straten is ontstaan
het is een openbaring, hoe levend
nu het huis van Mozart nog blijkt -
en men begrijpt waarom men hier
een flinke handvol talen hoort spre
ken, waarom men hier meer vreem.
de autonummers ziet dan waar ook.
en waarom maar liefst 256 buiten
landse journalisten naar Salzburg en
zijn Festspiele getrokken zijn.
Voor een festival zou geen beter
décor te bedenken zijn dan dit Salz
burg, zo losjes neergezet aan de twee
oevers van de Salzach. Middelpun
ten van het kunstfeest zijn er het
Festspielhaus. het Mozarteum, de
Peterskerk, het Landestheater. het
Domplein. En dan nog de Felsen-
reitschule. een immense ruimte
bij dit weer met open kap waar
men vroeger, onder het oog van de
hoogmogenden in hun loges tegen
Annelies Kupper als Danae en
Josef Gostic als koning Midas tij
dens de wereldpremière van Ri
chard Strauss' opera „Die Liebe
der Danae" in Salzburg.
de berg, de paarden liet draven. In
deze Felsenreitschule hoorde de be
zoeker zijn eerste Serenade, nadat
de „Gerard Terborgh" van de KLM
hem hier afgeleverd had; in twee
en een half uur tijd! Mozart zou het
nooit gedroomd hebben: over zijn
reis naar Holland deed hij heel wat
langer!
Die Serenades, altijd onder lei
ding van Bernard Paumgartner. zijn
veelomstreden manifestaties. Want
Paumgartner is niet direct een groot
dirigent, maar wel 'n groot Mozari-
kenner. En zijn Mozarteum-orkest
speelt dan wel met al die zo erg
bejubelde Oostenrijkse zwier en
souplesse, maar demonstreert bij
lange na niet, hoe een klein or-
kest op zijn best kan klinken Maar
de sfeer van de Serenade is ver
rukkelijk, de kaarsjes op de lesse
naars der musici vormen de enige
verlichting. Boven spant zich de
Salzburgcr hemel en hoog op de
berg achter het orkest branden
lichtjes in de huizen Waarom zou
men er niet luisteren?
Gevecht om plaatsen
Het grote evenement van Salz
burg was de wereldpremière van
Richard Strauss' opera „Die Liebe
der Danae". Er is om de plaatsen
gevochten: voor duizend schilling,
dat is ruim 150 gulden, waren ze
hier en daar nog te veroveren. En
zelfs toegangsbewijzen voor de ge
nerale repetitie, die gewoonlijk voor
niet al te veel geld naar musici
gaan, deden op de zwarte markt
fantastische prijzen.
„Die Liebe der Danae" heeft
Strauss in 1940 gecomponeerd, maai
twintig jaar eerder had Hugo von
Hofmannsthal hem al een libretto-
ontwerp er voor gestuurd: „Danae
oder die Vernunftheirat". Slrauss
deed weinig met dit ontwerp en na
enige tijd raakte het vrijwel verge
ten. De tragische dood van Von
Hofmannsthal in 1929 verhinderde
geheel en al de uitwerking van dat
eerste ontwerp. Strauss, na jaren
weer geïnteresseerd geraakt voor
Danae. verzocht Joseph Gregor naar
Von Hofmannsthal's ontwerp een
opera-tekst te schrijven. Zelt be
moeide hij zich intensief met het
tot stand komen van die tekst, ge
steund door de enthousiaste aanspo
ringen van de dirigent Clemens
Krauss.
Verheerlijking van de liefde
De uiteindelijke titel werd „Die
Liebe der Danae" en ze omvat een
mythologisch spel in drie bedrijven,
waarin de mythe van koning Mi-
das, die alles wat hij aanraakt in
goud verandert, verweven is met
een verhaal over een der legendari
sche amoureuze escapades van de
oppergod Jupiter. De god, die de
gestalte van Midas heeft aangeno
men, verliest dit keer eens. En Da
nae, de gouddorstige koningsdochter,
leert zich gewonnen te geven aan
de rijkdom van gewoon-aardse en
menselijke liefde. Dit gegeven bood
Strauss gelegenheid zijn helle, zin
nelijke muziek te mengen met de
post-Wagneriaanse dramatiek, die
hem geenszins vreemd was.
In 1944 zou de Danae in Salzburg
uitgevoerd worden Strauss woonde
nog de generale repetitie bij, maar
de „Welturaufführung" ging toen
niet door in verband met de oor
logsgebeurtenissen. Toen Strauss in
1949 85 jaar oud overleden
was, vond nien in zijn testament de
bepaling, dat zijn „Danae" eerst in
1952. en dan in Salzburg, voor het
eerst opgevoerd mocht worden.
Goede uitvoering
En nu heeft dan een uitgelezen
publiek de wereldpremière van de
„Danae" beleefd en het een machtig
schouwspel gevonden. Wat had men
meer verwacht: een vernieuwing,
een opera, die zou doen vergeien,
dat er in deze eeuw meer muziek
dramatische werken geschreven
zijn? De uitvoering van „Die Liebe
der Danae" was zonder meer goed,
zoals alles hier nooit afzakt naar
een peil beneden het goede. De
Salzburger insiders weten ook, dat
het nog beter zou kunnen. Ze we
ten trouwens ook, dat het tegen
woordig niet zo eenvoudig is om dit
genre opera te bezetten.
Clemens Krauss dirigeerde, Ru-
dolf Hartmann ensceneerde, Emil
Praetorius verzorgde de fraaie dé
cors en costuums en orkest en koor
omvatten de sublieme Weners. Van
de solisten kent men bij ons Schöff-
Ier, Jaresch. Est^r Réthy en Ha-
rald Pröglhof. De Danae van Anne
lies Kupper v/as voortreffelijk en
Schoffler als Jupiter zeer goed. Na
de eerste acte, die teleurstellend
bleek, bereikt de uitvoering haar
hoogtepunt: de tweede acte is het
sterkste trouwens, de derde veel te
lang.
Na afloop moest het gordijn maar
liefst drie en dertig maal gehaald
worden. Een ondubbelzinnig succes
voor de Festspiele. In mindere ma
te voor de comDonist. Want op hun
kortst en krachtigst luidden de
persstemmen; „Er was veel van de
geniale Strauss bij. maar meer Wag
ner En het was te lang voor de
hitte
Prof. dr M. J. LANGEVELD
is en geen opleidingsschool voor
H.B.S. en Gymnasium. In die basis
school kan men kinderen by elkaar
groeperen, die het onderwijs met
een ongeveer gelijk tempo kunnen
volgen. Men krijgt dus niet een
standenschool, die voor H BS. en
Gymnasium opleidt naast een
volksschool die dat niet doet. maar:
groepering naar begaafdheid. Dit
alles kan sociaal alleen verbetering
betekenen al zal het wel even
duren voor het werkelijk is inge
voerd.
De Ulo van nu zal overgaan in
ten minste twee typen: de A.M.S.
(zie boven» en de School voor Een
voudige Administratieve Werkzaam
heden. Ouders die tot dusver, wil
den ze hun kinderen voortgezette
algemene vorming geven, gedwon
gen waren óf voorbereidende uni
versitaire scholen te kiezen of
de Ulo met haar omvangrijke
examenstof. krijgen dus nu
betere kansen. Hun kinderen be
hoeven zij niet gedurende vijf of
zes jaren aan de ren bloot te stel
len voor een eindexamen, waarmee
ze niets gaan doen als ze het heb
ben en dat ze in een zeer groot per
centage der gevallen nooit bereiken.
De uitbreiding van het Kleuteron
derwijs biedt steun in de opvoeding
van jongsaf. Meer van wat velen
hun kinderen niet kunnen geven,
zal nu de school kunnen bieden
De verbetering en de regeling van
de selectie (het sorteren der kin
deren naar hun aanleg) is aan de
orde in de Commissie-Cramer, door
deze zelfde minister vele malen
geraadpleegd en het is zeker dat
alles staat of valt met. de vraag of
en hoe wij er in slagen elk kind
door deskundige voorlichting op
zijn juiste school te krijgen. Het
plan spreekt van een dergelijke
„deskundige", maar laat hem ver
der nog onbepaald. Het zal onver
mijdelijke blijken, het nog te ver
wachten rapport der zojuist ge
noemde Commissie Cramer te kop
pelen aan dit plan.
De minister is van mening dat
zijn nieuwe plan niet meer geld
kost dan ons huidig stelsel. Ik ben
echter zo vrij er een honderd mil-
lioen boven op te leggen. als
het tenminste wat worden moet.
Allereerst: hervormingen hebben
niet veel zin als de leerïingenschaal
(aantal leerlingen per klas) niet
belangrijk omlaag gaat. De ult-
schifting der begaafden heeft niet
veel zin als de gezinnen, die dat
nodig hebben, geen onkostenvergoe
ding en vereffening van loonder
ving ontvangen Uitschifting leidt
ook met tot kleinere klassen
waarin dan plaats zou komen voor
de begaafden uit minder kapitaal
krachtig milieu als de meer ka
pitaalkrachtige voortgaat met extra-
les en herhaald zittenblijven zijn
kinderen door een voor hen te
moeilijke school heen te slepen De
minister ziet dit gevaar, noemt het.
Utrechtse Opera met
„De Barbier"
De Utrechtse opera, die sinds en
kele maanden de opera „De barbier
van Sevilla" van G Rossini in
studie heeft, zal tijdens de Jaar
beurs twee voorstellingen van deze
opera in de Utrechtse Stadssenouw-
burg geven en wel op 3 en 11 Sep
tember. Ook de vier besloten voor
stellingen, welke daarna nog in
September in de Stadsschouwburg
volgen, worden begeleid door het
Utrechts Stedelijk Orkest. Adriaan
Morriën vervaardigde een Neder
landse bewerking van het libretto,
dat Cesare Sterbini voor de com
ponist schreef naar het gegeven
van de Beaumarchais De regie is in
handen van Cces Laseur en de mu
zikale leiding wordt gevoerd door
Chris Burgers. Solisten zijn: John
van Kesteren. Jan Rietvelt, Guus
Hoekman, Henk Weimar. Anton
Eldering, Frans van de Ven, Al-
bert Kross, Torna Tadens en An
neke van der Graaf. In Noord-
Holland worden de voorstellingen
begeleid door de Haarlemse Orkest
Vereniging, in Gelderland door het
Gelders en in de drie Noordelijke
provincies wordt de begeleiding
verzorgd door de Groninger Orkest
Vereniging. Er worden onderhande
lingen gevoerd om het Maastrichts
Stedelijk Orkest de opvoeringen in
Limburg te laten begeleiden.
Naar wij voorts vernemen zal de
Utrechtse Opera, die op het ogen
blik nog geen rechtspersoonlijkheid
bezit, binnenkort in de vorm van
een stichting haar werkzaamheden
voortzetten.
maar geeft nog geen aanwijzingen,
hoe het te overwinnen.
DE minister denkt bij de selec
tie zeker aan een betere en
meer systematische verzameling
van eegevens over het kind door
de school, maar hij denkt ook aan
het toepassen van tests. Minister
Rutten is, vóór hij minister werd,
professor geweest in de psychologie
In Nijmegen en hij wou misschien
wel dat hij het maar weer was.
D.w.z.: hij denkt zeker niet aan
de onderwijskrachten als „deskun
digen" die deze tests afnemen en
daarin heeft hij gelijk Hij denkt
even zeker wel aan de psycholo
gen en daarin heeft hij maar
zeer ten dele gelijk. En dat is een
sociale kwestie van belang- wat er
aan tests gehanteerd wordt, is ont
staan en beproefd in de maatschap
pelijke verhoudingen zoals ze zijn.
En die wilden wij nu juist niet tot
maatstaf van de toekomst maken.
Hier ligt een groot gevaar. Verder:
wij wilden onze zorg voor de socia
le vooruitgang niet uit handen ge
ven aan een ongrijpbare psycho
loog. maar in handen laten van een
bekend, vertrouwd en onder goede,
openbare controle staand apparaat
als het onderwijs. Tenslotte: wij
willen de leerkrachten niet demo
raliseren door hun de verantwoor
delijkheid af te nemen voor een
typisch opvoedkundige beslissing
als: welk kind in welke klas. ih
welke leergroep, in welke school.
Moeten hier „deskundigen" komen,
dan beginne men met speciale
scholing van onderwijsmensen zelf
en recrutere men ze in ieder geval
uit personen die met liefde in het
onderwijs zelf werkzaam zijn. Niet
uit academische jongelui, bedrijfs-
psychotechnici, dokters, mislukte
leerkrachten of weglopers.
Natuurlijk zal men, behalve een
Onderwijzersopleiding, die er is.
ook een leraarsopleiding moeten
maken, die er niet is. Zes jaar
studie van wiskunde of Duits maakt
niemand geschikter voor het nede
rig vak van leraar en men mag
niet al te veel overlaten aan de
Voorzienigheid alleen. Ook hier
stelt de gemeenschap eisen aan
scholing en deskundigheid van het
begin af en niet na verlóóp van
jaren.
Maar dat alles doet niets af aan
de belangrijk betere voorziening in
de sociale en paedagogische behoef
ten van ons volk door het plan.
dat hier door Rutten wordt voor
gesteld.
M. J LANGEVELD.
„Tussen de rails"
Ook nummer 4 van „Tussen de
rails" is weer een lust voor het
oog Dit bij de drukkerij Bosch te
Utrecht gedrukte Maandblad voor
de Nederlandse Spoorwegen, dat
ten gerieve van de reizigers in do
tremen ter lezing wordt gehangen
(verboden mee te nemen!) kan
zeker tot het allerbeste worden
gerekend wat op het gebied van
geïllustreerd maandblad in ons
land verschijnt. Er wordt uitmun
tend kunstdrukpapier gebruikt,
waarop de vele kunstzinnig ge
plaatste foto's prachtig uitkomen.
Dit blad is voor de reizigers een
juweeltje om te zien. Maar er valt
ook ditmaal weer veel interessants
te lezen. Max Vet schrijft over
„Miniatuurstad Madurodam". M. v.
d. Zaan over „Hugo Koblet wint
de sprint per treinJ®n van Ees
over „De kolderkoning Tooon Her
mans", J. F. A. N. Entken over
„Van Harwlchkade naar Vasaga-
tan", D. A. Broekhuizen over
„Koeien verdienen dollars" en zo is
er nog een aantal artikelen, uit
muntend opgemaakt en geïllus
treerd.
Baltimore's burgervader
krijgt beker van collega
van Utrecht
DEN HAAG. Op initiatief van
de KLM zal op 28 Augustus in
Baltimore een Hollanddag gehou
den worden. Deze dag zal in het
teken staan van de Nederlandse
confectie-industrie, die daar een
aantal modellen van Nederlandse
makelij zal demonstreren. Op de
speciale vlucht voor deze gelegen
heid zal de burgemeester van
Utrecht, de Jaarbeursstad, 'n kris
tallen bokaal met daarin geëtst het
wapen van de stad. aan zijn col
lega van Baltimore meegeven
Duivelsspel
Een dicht-begroeid laantje
brengt ons aan de voet van het
duin. Wanneer we halverwege
zijn, worden we genoodzaakt, xn
het onderhout van de kant be
scherming te zoeken, omdat een
wildtoeterende auto in waanzin
nig tempo het laantje .neemt".
Een paar honderd meter ver
der staat de auto stil, waar het
pad doodloopt in het duinzand.
De portieren vliegen open, man
nen springen er uiten van de
bodem van de auto worden twee
jongens naar buiten gesleurd, op
de grond gesmeten, overeind ge
rukt en onder xwaargeleide
van de drie mannen de duinen
ingesleept. Wanneer het de opzet
was. ons er in te laten vliegen,
dan is die opzet gedeeltelijk ge
lukt. We hadden werkelijk een
ogenblik nodig voordat we het
spet als zodanig herkenden Wan
neer hel de bedoeling was. het
sensatie-bericht in de krant te
evenaren, dan zet ik hen hierbij
in de krant. Maar de vraag, die
by mij opkomt is: ben ik werke
lijk bezig, af te takelen, omdat
ik verontwaardigd ben over wat
mij schaamteloos stom lijkt te
zijn? Dat mensen zo blind kun
nen zijn voor het werkelijk avon
tuur van de ontmoeting met de
wijdheid en ongereptheid van
het duinlandschapen daarin
slechts hun verziekte verbeelding
weten te projecteren Dat de zee
bij avond „lichten" kan, terwijl
de badgasten zitten te griezelen
in éen obscuur bioscoopje, en we
onze kinderen voor hun spel uit
rusten met imitatie-dolken mét
bloedgeul, waar je geen boter
ham mee snijden kunt Dit alles
schreeuwt om nieuwe aandacht
voor „het spel van verkennen".
Vooral voor ouderen.'
v. E.
J
