Straaljager neergestort aan de
rand van Amersfoort
Sinds eeuwen in Amersfoort
een „plaats des vermaaks
STADSVENSTER
Zeventig jaar Christelijk
Militair Centrum
2
Piloot Schmitz uit Maasniel
om het leven gekomen
DE A VONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Betonnen rioolput rolt van
vrachtwagen
WAT GEBEURT MET HET „VALKJE"?
Plannen om pand in oude
glorie te herstellen
Tehuis inwendig geheel vernieuwd
Zaterdag 4 October 1952
Gistermiddag omstreeks half écn is aan de Heiligenbergerweg Ie Leus-
den aan de rand van Amersfoort een Gloster Meteor-straaljager neerge
stort, waarbij de piloot, vaandrig-vlieger H. C. J. Schmitz uit Roermond
om het leven kwam. Het slachtoffer was ongehuwd.
kippen en zijn hok van de aarde
waren weggevaagd. Hoewel zijn
houten woning op haar grondvesten
trilde is er zelfs nog geen ruitje ge
broken
Een andere getuige, de heer Esveld
die in zijn tuin aan het werk was.
zag het vliegtuig uit nevelslierten te
voorschijn komen, een dikke streep
Kippenhok werd
weggevaagd
Het vliegtuig dat tot een sectie
van vier behoorde, had juist een
proefvlucht m de omgeving ge
maakt en zou met de drie anderen
op Soesterberg landen. Even voor
Soesterberg gaf de commandant
van de sectie. Majoor Wansink.
commando hem te volgen bij het
landen. Dit commando werd opge
volgd door de piloten van het 2e
en 3e toestel. Op onverklaarbare
wijze miste men, aan de grond ge
komen, de straaljager.
Waarom de piloot van het vier-,
de toestel zijn landing te Soester-'
berg niet heeft kunnen volbren
gen is nog niet bekend, wel staat
echter vast dat de straaljager
boven zijn vliegbasis is geweest
Enkele minuten voor half een
hoorde men tot ver in de omtrek
het loeiend geluid van een straal
jager, direct gevolgd door een
hevige slag, welke menigeen deed
denken aan het exploderen van
een bom. Zoals ooggetuigen ver
klaarden kv/am het toestel met
een gierend geluid aanjagen, een
dikke witt streep rook achter zich
latend. Met een luide slag boorde
de jager zich diep in de grond
op een terrein van de Heide Maat
schappij achter het huis van de
heer J. Meyer aan de Heiligen-
bergerweg no 7. Brokstukken van
het vliegtuig vlogen meer dan 100
meter ver.
Parachute ongebruikt
De brandweer van Amersfoort,
die onder leiding van haar onder
commandant, de heer v. d. Berg.
heel spoedig ter plaatse was. had
de ontstane brand snel geblust Te
zien aan het zwartgeblakerde hout
van de bomen, waren de steek
vlammen hoog opgelaaid. De para
chute werd ongebruikt in de na
bijheid van de wrakstukken in
een boom aangetroffen
Korte tijd na het ongeval was
de Rijkspolitie te Leusden ter
plaatse, die later geassisteerd door
de gemeentepolitie van Amersfoort,
het gehele terrein afzette Op een
paar honderd meter Noordelijk van
de plaats van het ongeval werd een
groot gedeelte van de benzinetank
gevonden, zodat mag worden aan
genomen, hetwelk later door oog
getuigen werd bevestigd, dat het
vliegtuig uit NO. richting is ko
men aanvliegen
Onder de aanwezige autoriteiten
merkten wij op. de heer M. J. E.
Kwint, burgemeester van Leusden.
kolonel Hoytema van Konijnen
burg. Garnizoenscommandant van
Amersfoort. wethouder J. Koop
man van Amersfoort en hoofdin
specteur J. Dill Later op de middag
kwam ook de Commissaris van
politie, de heer G. Goorhuis, nog
ter plaatse.
Het op korte afstand wonende
echtpaar Meyer vertelde, dat de heer
des huizes juist zijn kippen had ge
voerd. die achter zijn woning in een
hok zaten. Nog maar net had de heer
Meyer de deur van zijn woning ach
ter zich gesloten, toen het vliegtuig
met een donderend geraas naar be
neden kwam. Hij ging kijken en
kwam, van de eerste schrik beko
men, tot de ontdekking, dat en zijn
Noteert U even
3 t/m 9 Oct.
GRAND THEATRE. Van 3 (ra. 8 Oct.:
..Mensen die men schuwt". Toegang
14 Jaar Aanv.: Zo. 2, 4.15. 6.45 en
9 uur Ma. t.m. Wo. 2.30. 6 45 en 9 u.
Do. 2.31» u. Donderdag 9 October
Hoofdstad Operette met ..Geschich-
tcn aus dom Wlenerwald". Aanvang
8 uur.
CITY THEATER Van 3 tm 9 October*
„Always in my heart". Toegang elke
leeftijd Aanv.. Zo. 2. 4.15, 6.45 en
9 uur. Ov. dagen: 2.30, 6 45 en 9 u,
Zaterdag cn Woensdag, Aanv. 2 en
4 uur Kindervoorstellingen: „Klein
Duimpje".
REMBRANDT THEATER Van 3 t.m.
6 October „Jungle Jnn cn de Ske-
lett-mannen' Toegang 14 jaar. Van
7 t.m. 9 Oct.: „Wrekers te paard".
Toegang 14 jaar Aan\ Zo 2. 4.15,
6 45 on 9 uur. Ov. dagen 2.30, 6.45
cn 9 uur.
CITY THEATER SOESTDIJK. Van 3
t.m. 5 October* ..Paradijsvogel".
Toegang 18 Jaar Van 6 t.m. 8 Oct.:
„All about Eve". Toegang 18 Jaar.
Li de Donderdag-cyclus 9 Octooer
„Erolca". Aanv. Vr 8 uur, Zu. en
Do. 2.30 6.45 cn 9 uur Zo. 2. 4.15.
6.45 cn 9 uur. Ov dagen 2.30 en
8 uur.
A.G -HUIS Van Zaterdag 4 t/m Zon
dag 19 Oct. Tentoonstelling A-K.G.
4 Oct Markthal incoci landse Meo o.i.v
Renske Nleweg, 20 uur.
4 Oct. V.VV.V. Orlcnterlngsrit voor
auto's en motoren, start 2 uur politie
bureau.
ZATERDAG 4 OCT. K.A.B.-gebouw.
20 uur: Toneelvereniging ODS
,.'n Zeeman ging passagieren".
ZONDAG 5 OCT Academie voor
Beeldende Kunsten. Ulrechtsewc* 53
Lezing Humanistisch Verbond „Mens
durf te leven". P. Talsma. 's Mor
gens 10 uur.
ZONDAG 5 OCTOBER 10 30 u. Amers-
frootse Academie voor Beeldende
Kunsten* „Mens, durf te leven".
(Spr. P Talsma i Bijeenkomst Hu
manistisch Verbond
Zondagmorgen 5 Oct. 10 uur. Ho
tel Frank, morgenwijding Ned. Vei.
v. Spiritisten „Harmonia" (spr mr
Lubbing).
ZONDAG 5 OCT. KAB -gebouw.
Openingsavond KAB m.m.v. het Co-
medlanten-Cabaret. 8 uur.
Hotel Frank. Ncd. Ver, v. Spiritisten
„Harmonia" Morgenwijding. Spreek
ster: zuster W. Lebbing. Bussum.
MAANDAG 6 OCT. - Amicitia. Ver
koopdag ten bate van de Blinden-
vereniging „Sonnenheerdt" Ermelo.
Gebouw voor Vrijzinnig Hervormden
20 uur: prof. dr W. F Wcrthein.
„Het vraagstuk der laagst ontwik
kelde gebieden".
DINSDAG 7 OCT - Kamer v. Koop
handel Genootschap Nederland
Frankrijk. Y Dubosq „Les Hollan
dais vu pat un Francais". 8 uur.
DONDERDAG 9 OCT. Markthal. Con
cert P.T.T., 7 30 uur
Burgerlijke Stand
van 3 October 1952
Geboren Cathanna Klazlna. d v. A
A. v. Empelen en J M. Markhorst:
Gerard An dries, z. v. G Mol en G J
Strutjens.
Getrouwd: J. R Schrage en E. C.
Spoel,
Overleden: Elberta Wllligenburg. 1(4
jaar.
Predikbeurten
Ned. Herv. Kerk. St Joriskerk (Hof
1): vm. 10 uur ds Koolhaas, nm. 5 uur
ds Blok. bed H. Doop. Nieuwe Kerk
(Lcusdcrwcg 1101 vm. 10 uur ds A.
Steenbcck, bed H, Doop. Emmakerk
(Noordcwierwcg 131). vm 9 uui ds
Smits. vm. 10.30 uur ds Smits, bed.
H. Doop. nm. 5 uur ds A Steenbeek.
nm 7.30 uur ds A, J. de Jong Onder
werp „Waarom zijn we eigenlijk Her
vormd". Berg-kerk (voorlopig Gymna
sium. Groen van Prinsterciloan 33):
vm. 10,30 uur ds Braakman. Lichtenberg
(Hall Rusthuis. Utrcehtsewcg 299): vm
10.30 uur de heer Kieldcr Kapel Zon
en Schild (Utrechtseweg 266). vm 10
uur ds C J Gnll ('s-Gravenhage). Jon.
gerendienst Kerk (Appelweg), vm 10 30
uur de heer L H. Stronkhorst. WJjkgc-
bouw (Laurens Costerplein 14): vm. 10
uur S Abrahamse Gebouw Immanucl
(Tulpstr.i: vm. 10.30 uur de heer H van
Norden. Jeugdhuis (Zuid Singel): vm.
10 uur dienst, J. D P. v. Garderen.
Ver. Vrljz. Hervormden. Verenigings
gebouw. Zuidsingcl: 10.30 uur ds Is. J.
Reedijk van Enschede. Clubhuis. Dol-
lardstr.: 10.30 uur ds M. C. van Wijhe.
Gcref. Kerk Grachtkerk: 10 uur ds
D. A. Zijlstra (voorber. H. Avondmaal).
17.30 uur ds H. W. Engelkes Leusdcr-
kerk: 9.30 uur dr F. H. v. Meyenfeldt,
17.30 uur ds D. A Zijlstra. Wijkgebouw.
Tulpstraat: 9 uur ds H. W. Engelkes
(voorber. H Avondmaal). 17.30 uur ds
F. H. v. Meyenfeldt. Comité Levens
vragen (Rcgcrtcsselaan 21): 10.30 uur
prof dr S. M. Zuidema van Amster
dam.
Chr. Gcrcf. Kerk (W. van Mechelen-
straat). 10 en 17 uur dhr J. Drcnth.
Gcref. Gemeente (Stoovestr 10 en
17 uur leesdienst. Do 9 Oct. 10 uur ds
De Wit van Moerkapclle.
Oud Geref. Gem. (Muurhuizen): 9.30
uur en 17 uur ds B. Toes van Kinder
dijk: Ma. 6 Oct. 19 uur ds W. Blaak van
Geldermalsen.
Remonstrantse gem. (Herenstr.): 10.30
uur da H. Meyer van Rotterdam.
Evang. Lutherse kerk (Langestr. 61):
10.30 uur da M. E. Monsees (Doop-
dienst).
Vrije Evajig. Gem. (Varkensmarkt
llbi. 10 en 17 uur ds J. Enter Sr. van
Rotterdam.
Doopsgezinde Gem. (Fr. v. Blanken-
heimstr. 40): 10 30 uur ds S. Gosses
van Almelo.
Herst. Apost. Kerk (Gasthulskerk)
16 30 uur dienst.
Oud Kath. Kerk ('t Zand): 10 uur
Hoogmis
Vrije Kath. Kerk (St. v. d. Hogenlaan
3)10.30 uur H. Mis.
Vergadering van gelovigen: 10 uur
dienst. 17 uur prediking der Wonden
Leger dos Hells (Havik 25): 10 uur
Altaardienst, 19 uur Openluchtsamen-
komst, 20 uur Verlossingssamcnkomst.
Diensten o.l.v. serg -maj. cn mevr.
Gorth.
Kerk van Jezus Christus van de Hei
ligen der Laatste Dagen (Kortegracht
20): 10.30 uur en 17 uur dienst.
rook achter zich latend. Even voor
dat het toestel te pletter vloog, zag
hij. naar hij aanvankelijk dacht, een
stuk vleugel naar beneden komen.
Later is gebleken, dat dit een deel
van de benzinetank is geweest.
Een arbeider van de Ned Heide
Maatschappij stond op zeven a acht
meter afstand van de plaats waar het
vliegtuig neerkwam. De man heeft
geen schrammetje bekomen. De
prikkeldraadomheining dicht voor
zijn voeten werd vaneen gereten,
brokstukken vlogen over hem heen
en wonder boven wonder kwam hij
met de schrik vrij.
Huizen niet beschadigd
Hoe het toestel op een vrije plek,
waar alleen bomen stonden is neer
gekomen. temidden van alle kanten
staande woningen, is onbegrijpelijk.
Er mankeert niet het minste aan een
der huizen.
Nadat de L.S.K. te Soesterberg met
het ongeval in kennis was gesteld,
kwam een staf van officieren met
hun manschappen op de plaats des
onheils aan, waaronder ook de com
mandant van de sectie, waartoe het
neergestorte toestel behoorde. Hij
had nog niet eens de tijd gehad om
zich van zijn vlicgerspak te ontdoen.
Intussen was het nieuws tot ver in
de omtrek doorgedrongen, zodat
vele nieuwsgierigen op een afstand
moesten worden gehouden. Het toe
stel zal bewaakt blijven totdat een
commissie van onderzoek ter plaatse
is geweest De bewaking door de
Rijkspolitie is overgedragen aan de
Brigade Koninklijke Marechaussee
te Amersfoort, die op haar beurt zich
heeft doen aflossen door de Lucht
macht Bewakingsdienst.
2014. Wanneer de „Vrij
heid" op slechts enkele
meters de motorsloep is
genaderd, ziet Ralfo
Christian staan. Hij
slaakt een schreeuw van
angst en komt moeilijk
overeind. „Christian!"
roept hij, „wég jij! Jij
leeft niet meer! Jij bent
al lang dood!" Christian
zegt niets. Roerloos staat
hij op de voorplecht en
kijkt Ralfo ononderbro
ken aan In zijn doods
angst springt Ralfo over
boord. „Jij schurk!" gjlt
Christian, „dacht je. dat
je er zo gemakkelijk af
kwam? Ik zal het je be
taald zetten, alles wat je
mij en mijn vrienden hebt aangedaan." Hij wil Christian, maar dan ziet hij het gevaar, waar de opvi
Ralfo achterna sorincen, maar Jack kan hem Jack op w.jst: twee, drie haaienv.nnen schieten gissen
„Laat me los!" roept I snel voorbij. Wat het lot van Ralfo is, kunnen l
arenden van de „Vrijheid" gemakkelijk
nog net vast grijpen.
Negerrevue komt
in Markthal
„Black Rhapsody" is de naam van
dc Latijns-Amerikaanseen Afrikaan
se Negerrevue, die op 11 October in
de Markthal te zien zal zijn. De lei
der, Roy Carr, is voor het Neder
landse publiek geen onbekende. Ve
len zullen zich hem nog herinneren
als eerste danser in het Negerballel
van Berto Pasuka. Deze tengere Hai-
tiaan. die zich steeds meer ontwik
kelt tot een danser van wereldfor
maat. heeft nu een eigen gezelschap
gevormd, bestaande uit dansers en
danseressen uit Trinidad en Jamai
ca, die. aangevuld en begeleid door
een Latijns-Amerikaans orkest, een
vrolijk en gevarieerd programma la
ten zien.
41 ï/f «4A ArpVamor
Het Christelijk Militair Centrum heeft de laatste weken een metamorfose
ondergaan. Verschillende zalen werden verbouwd, daar deze niet meer
aan de moderne eisen, die men ten aanzien van licht en ruimte stelt,
voldeden. Onder enorme belangstelling van o.a. de commissaris van de
Koningin H. A. Relnalda. de wethouders Koopman cn Van Zwol, leden
van liet hoofdbestuur van Pro Rege, benevens vele militaire autoriteiten,
werd het „nieuwe gebouw" als geschenk bfj het 70-jarig jubileum aan de
voorzitter van het C.M.C., de heer J. de Vries overgedragen.
In Juni 1381 werd het Christe
lijk Militair Tehuis opgericht. In
een pand in Muurhuizen, dat nu
als kindertehuis wordt gebruikt,
vond men onderdak. Sinds 1892 is
is het Centrum gevestigd in de
Lange Beekstraat. Ook voor de oor
log, toen het gebouw nog niet zo
mooi was, kwamen de militairen er
graag en veel. Men vond er een
andere sfeer dan in de kazerne.
Door de houders van het tehuis
werden de ouders zo goed mogelijk
vervangen. Voorzitter De Vries her
dacht in dit verband het vele werk.
dat het echtpaar Smallegange ge
durende meer dan 33 jaar heeft
gedaan. In het historisch overzicht,
dat de heer De Vries gaf, dankte
hij de legerpredikanten, die de jon
gens altijd naar het Tehuis „toe
dreven".
Mevrouw Rijnsburger, presidente
van het damescomité, droeg namens
het bestuur, een door collectes bij
eengebracht geldsbedrag van 5800.26
gulden over.
Vijfduizend gulden werden daar
van gespendeerd aan een nieuwe
pingpongkamer, een nieuwe biljart
kamer en een nieuw studeervertrek.
De heer W. Nieuweboer, secreta
ris van het hoofdbestuur van de
Ned. Mil Bond Pro Rege. sprak de
hoop uit. dat men er in zou slagen
voort tc gaan met dit werk. „Wij
slaan als Bond voor giote, finan
ciële moeilijkheden", zo zei hij
„Uit part'.culiel* initiatief" zullen
nieuwe tehuizen moeten ontstaan."
Geestelijke opvoeding
De commissaris van de koningin
in de provincie Utrecht, M. A. Rei-
nalda, zeide, dat de regering ver
zocht was een deel van de anderhalf
milliard, die op de begroting voor
de defensie zijn geplaatst, te be
steden voor de geestelijke opvoeding
van de dienstplichtigen.
„Het moreel van de troep, dat is
in de oorlog wel gebleken, is het
doorslaggevende element in de mo
derne oorlogsvoering", zo zei hij.
„Aan de mens zal even veel aan
dacht moeten worden besteed, als
aan de wapenen", zo besloot hij zijn
woorden.
De heer J. Koopman, wethouder,
sprak namens het gemeentebestuur.
Het verheugde hem. dat door het
C.M.C. de militairen een levensbe
schouwelijke basis werd gegeven
Hij noemde het Centrum, waar het
volgens hem 26 jaar geleden toen
hij zelf als militair in Amersfoort
gelegerd was. lang niet zo gezellig
was, genoegelijk.
Door verschillende aanwezigen
werden cadeaux overhandigd. De
heer A. B. van Houdt schonk na
mens de C.J.M.V. een boekenkast
met 100 boeken.
Vier militairen, die een kern van
vaste bezoekers vertegenwoordigden
brachten met enige toepasselijke
woorden het bestuur een aantal
uitermate practische geschenken
Met het zingen van het Wilhel
mus werd het officiële gedeelte van
deze jubileumavond besloten.
Bij de spoorweg
overgang aan de
Leusderweg rolde
gisterenavond om
streeks kwart voor
zeven een zware
betonnen rioolput
van twee ton van
een vrachtwagen.
Van de Leusder
weg kwamen enige
militairen per fiets
aangereden en za
gen het betonnen
gevaarte recht op
zich afkomen. Twee
hunner konden
niet meer ontwa
ken en werden van
hun rijwiel geslin
gerd. Onmiddellijk
was de G.G. en
G.D. aanwezig, die
hen naar het Mili
taire Hospitaal ver
voerde. Aldaar
bleek, dat zij er
wonder boven
wonder buitenge
woon goed afgeko
men waren. Korp.
Korthals Altes uit
Amsterdam kwam
er af met een en
kelfractuur en sol
daat J. C. Bugter
liep een lichte her
senschudding op.
Beiden zijn gele
gerd in het Kamp
Waterloo.
De betonnen put lag plat op de
wagen. De linker laadklep was weg
genomen, omdat het gevaarte te
breed was. Aan de open kant was
een balkje aangebracht om tot steun
te dienen. Ter hoogte van Kroontjes
molen ging het geval schuiven en
rolde er juist even voor de overweg
van de wagen met het vermelde
noodlottige gevolg. Er is proces-ver
baal opgemaakt tegen de chauffeur
wegens het veroorzaken van licha
melijk letsel door schuld.
De beide fietsen werden totaal
vernield.
Het Valkje, eens het gebouw van de Sociëteit „Vereenlglng", werd we
gens geldgebrek in 1946 gesloten en sindsdien verdween het uit de publieke
belangstelling, totdat onlangs de Gemeente het oog op dit gebouw liet
vallen, teneinde daarin de Dienst voor Sociale Zaken onder te brengen.
De plannen gingen niet door en nu zijn het Rijk en particulieren aan het
touwtrekken. Het Rijk wil er een kantoorgebouw van maken en dc parti
culieren willen het In de oude luister herstellen, waarbij evenwel als
vaststaand mag worden aangenomen, dat de sociëteit er wel nimmer meer
in zal terugkeren. De „Vereeniglng" heeft met haar 40 leden een goed
onderdak gevonden In „Amicitia" en verkocht bovendien haar Sociëteits
vergunning aan „Terminus". Een nieuwe vergunning Is niet meer te krij
gen, terwijl zulk een document voor een goede sociëteit onmisbaar is.
in onze stad optrad, speelde er in
de winter l907-'03 en de eerste bio
scoopvoorstellingen „met levende
beelden" werden in 1911 natuurlijk
in het Valkje gehouden. Maar ook
voor het plaatselijke verenigingsle
ven was het gebouw onontbeerlijk,
en de „Vereeniging" vond altoos
„hoe meer leven in de brouwerij,
hoe beter", waartoe zij de beste ge
zelschappen uitnodigde tot het ge
ven van een avondje „met bal na".
U weet wel, zo'n echt bal met bal
boekjes en een „dansmeester" met
pandjesjas, witte handschoenen en
een hoge hoed in de hand. „Ons
Genoegen", de symphonievereniging
„Jubal". de mandolineclub „Arion",
het mannenkwartet „.Euterpe" en
niet te vergeten de toneelvereni
ging .Thalia", die jaar in jaar uit
hier haar avonden gaf. roepen her
inneringen op aan de jeugd van
onze ouders en grootouders. Vooral
..Thalia" had een wit voetje bi.i het
bestuur van de „Vereeniging", want
zij kreeg de zaal gewoonlijk voor
niets endikwijls nog geld toe!
Gemeente verkocht in
1916 haring a 4 cent
Hoewel dc „Vereeniging" het
grootste vertier aan het Valkje ge
geven heeft en in 1903 het nieuwe
gebouw liet zetten, is deze plek
reeds sinds eeuwen een „plaats des
vermaaks" geweest. Uit het Ge
meente-Archief blijkt, dat in 1755 in
dit pand een zekere Jan van Thie-
nen woonde, die „herbergier met de
ster" was, zoals erbij opgetekend
staat. Wij komen uit die oude boe
ken ook tc weten hoeveel huisbelas-
ting hij moest betalen, t.w. 12 gul
den 's jaars! ALs troost voor de hui
dige eigenaar kunnen wij hieraan
toevoegen, dat er ook toen al pitti
ge belastingverhogingen bestonden,
want enige jaren daarna werd de
huisbelasting verhoogd met niet
minder dan 331/3 pet en op 16
gulden 's jaars gebracht! Zijn op
volgers. Pieter Brom en later J. F.
Bruyning, betaalden hetzelfde be
drag.
100 Jaar geleden
Bijna honderd jaar geleden kwam
het Valkje. zoals het ook al in de
dagen van Jan van Thienen heette,
in het middelpunt van het Amers-
foortse gezelhgheidsleven te staan,
want toen ging hier de Sociëteit
..Philharmonic" zetelen, die op 23
Juni 1882 met de Sociëteit „Unita^s"
samensmolt onder de naam „Ver
eeniging".
Het is een zeer gelukkige echt
verbintenis geworden (die nog
steeds voortduurt) en Amersfoort is
veel dank aan dit „echtpaar" ver
schuldigd, want ontelbare feestavon
den. uitvoeringen en toneelvoorstel
lingen zijn hier het gevolg van ge
weest. Johan Schmier, de grote zan
ger van de vorige generatie, vierde
er triomfen, Buziau stond er op de
planken in de revue's van Henri ter
Hall, waarvoor de teksten geschre
ven werden door de juist dezer da
gen ontslapen schrijver Kees Val-
kesteijn. De eerste Dameskapel, die
(Advertentie I.M.)
0e meeste waarde
voor Uw geld!
ZUINIG DUURZAAM
COMFORTABEL
MOLENAARS NE0ERLANDSE
AUTOMOBIELFABRIEKEN
fabricago-ald. van I. Molenaar'*
Aulomobiolbedrljl N V.. Amertloori.
Agenloo door bot helo lood.
Hcnri ter Hall
Henri ter Hall huurde de zaal
met dc kermis (huurprijs in totaal
160!') en dan was de zaal tjokvol.
Net als in een echte schouwburg
was er dan ook een amphitheater,
d.w.z. er werden planken gelegd
op de biljarts en daarop stoelen ge
plaatst!
Overigens zijn er ook wel eens
evenementen afgewimpeld, zoals bv.
het Bal Masqué in 1909, omdat
„het bestuur niet van maskers
hield". In de plaats daarvan kwam
er een groot „winterfeest". Ook
rolschaatsoefeningen konden de
sanctie van het bestuur niet krij
gen, terwijl men blijkbaar een af
keer van negers had, want in 1909
werd een aanvraag om „Afrikaan-
sche negers te vertoonen" afgewim
peld.
Maar wel hebben de Amersfoortse
kegelaars er altijd een onderdak
gevonden, vooral toen in 1924 de
banen binnenshuis kwamen te lig
gen werd de animo erg groot. Voor
heen lagen de banen in de tuin en
waren zij aan één zijde geheel open,
zodat het spelen nogal een koude
liefhebberij was, vooial in de win
ter. Tot dc laatste dag toe zijn de
twee kegelbanen in gebruik ge
weest, want Amersfoort telt ook
nu no® vijf kegelclubs.
Aan komische noten heeft het in
al die lange jaren natuurlijk niet
ontbroken Wij denken daarbij aan
een besluit uit 1877, toen men „on
danks de minder goede gang van
zaken, toch wilde feesten" en daar
om aan de Rederijkerskamers
„Door Vriendschap tol Kunst" en
„Joost van den Vondel" verzocht
voordrachten te houden „met bal
na", terwijl in dezelfde benarde
Reclame Dierendag
JVATUURLIJK heeft ook
v u zich wel eens afge
vraagd, wat haalt al die
reclame, die fabrieken van
tijd tot tijd maken nu
eigenlijk uit. Voor Stads-
vevsierkijker blijft die ma
terie tenminste altijd een
raadsel Hij is gespeend
van alle zakelijke inzicht.
Hij zou niet weten hoe
een advertentie op te stel
len Wist hij dat weldan
maakte hij vandaag een
hij zeker tioee maal daags
een dame met pen grote
herdershond. In zijn bek
draagt hij steevast een
boodschappenmand. Zo
gaan die twee samen win
kelen. Denkt u nu met. dat
wij vinden, dat zo te's niet
mag. S.V.K. gelooft, dat
deze hond het fijn vindt
met „de vrouiv" de stad in
te gaan. Een andere bijzon
dere hond, is die van een
abonné in de Ruysdaal-
straat. 's Middags gaat de
kleine fox voor het venster
zitten. Ziet hij onze bezor
ger in de verte aankomen,
dan rent, hij de straat op.
De bezorger die iveet wat 'r
(leergrage) beest wil drukt
hem ecu krant in de wiid
open gesperde mond. De
hond vliegt er mee naar
zijn baas. Wel een manier
om je krant te krijgen.
Kijk, daar zou S.V.K. nu
reclame in zien. En niet in
dc eqrste plaats voor
dieren
ging echter, zag ook deze
groep van natuurvrienden
haar club graag een groter
aantal leden hebben. Meel
mensen zouden zij van de
bossen, planten en dieren
willen laten genieten.
Morgenmiddag wordt er
dan ook een propaganda-
excursie naar de Treek ge
organiseerd. Onder bekwa-
als Amersfoorters stuk voor
stuk aan gaat. Een artikel
tje gewijd aan het been
gaan van Jo Bezaan: een
stukje over de „Kleine
Kunstkring'; een uiteen
zetting van Renske Nieweg
over het zingen en dansen
van 't „Nederlandse Lied";
bij een foto kunt u iezen
over het afscheid van prof.
me leiding zal men padden- Mennicke, een andere prent
stoelen gaan zoeken. Deze
tocht is speciaal bestemd
voor mensen, die tot nu toe
hun neus op trokken bij
het horen van het wooid
„natuurstudie" Dc N J.N.
wil Zondag bewijzen, dat
dit geen „Prikkebeen-ach-
tige-bezigheid" behoeft te
zijn-
van dc „fotokring Ëem-
land" laat u een van de
fraaie plekjes uit onze stad
zien. Zo vindt een ieder in
de nieuwe Beyaard wel iets
van zijn gading.
N.J.N.
De N J.N., de Nederland
se Jeugdbond voor Natuur-
De Beyaard
Vroeger bemerkten wij
alleen op de laatste avond
van het jaar hoe vlug de
tijd voortschrijdt. Tegen-
de woordig ondervinden wij
dat iedere eerste van de
nieuwe maand. Als de dag
van gisteren welen wij nog.
dat wij (na jaren) in Sep
tember j.l. de eerste Bey-
Periodieken 1
,,De bom is gebarsten",
lazen wij in de „S.O.S -er",
het officiële orgaan van de
sportverenigng S.O.S. De
wordt de nodige aandacht
besteed aan het nieuwe
Sportjaarboek. uitgegeven
door ons blad. Men wil de
geschiktheid van het. cen
traal gelegen Amersfoort
bij de N.W.B. suggereren
voor de Vierdaagse. Of het
lukken zal?
Periodieken 2
De „Amsvordiaan", brengt
in een artikel de vreugde
van het bestuur over de
grote schare supporters, die
de laatste tijd de elftallen
op het veld vergezellen,
naar voren. Een ander ar
tikel geeft een nabeschou
wing over de (verloren)
wedstrijd tegen Minerva.
De raad, die gegeven
wordt, is: „Aanvallen".
„Simple comme bonjour",
zegt dc Fransman. (Zo een
voudig als het maar zijn
kan, in niet al te best Hol
lands). Voeg cr nog wat
NW.B. heeft besloten zelf samenspel bu, en de rcsul-
studie, heeft ook in Amcrs- aard weer in onze brieven-
foort een buitengewoon ac- bus kregen en nu is daar
een vierdaagse te gaan or
ganiseren. De voorzitter
van „Samen op Slap", de
heer A. A. Gorth, zegt, dat
„de leden eensgezind ach
ter de N W.B. dienen te
staan." Verder wijdt men
taten zullen aanzienlijk be
ter zijn. Inderdaad (Trou
wens Amsvordianen, er
waren factoren, die tijdens
de wedstrijd tegen Minerva
niet waren te voorzien.
Neem bijvoorbeeld het
tieve afdeling. 9 October
pakkende annonce die geld bestaat deze afdeling twin-
bijeen zou brengen voor
de uitbreiding van het die
rentehuis, clat kort geleden
in Amersfoort geopend
werd Nu schrijft hij zo
maar wat over dieren die
hij dagelijks tegenkomt.
In de Langestraat ziet
tig jaar. Tientallen jongens
alweer de tweede.
Onmiddellijk moet wor
den gezegd, dat deze uit-
in dit blad de nodige aan- slechte veld). Wij vinden
dacht aan de komende het sympathiek in de Ams-
wandeltochten; het ongeluk vordiaan steeds
en meisjes tussen de 12 en gave van de Amersfoortse
23 jaar, die graag iets Gemeenschap er haast nog
meer willen weten over de verzorgder uit. ziet, dan het
van Jan Kühl en de ope
ratie van Gerard van
artikeltje over
aan te treffen.
weer een
spelregels
Inderdaad
Plateringen. Hedenavond, ook een scheidsrechter kan
zo lezen wij verder, zal er wel eens een fout maken,
natuur (in de meest ruime Septembernummer.
zin van bet woord) hebben
zich bij de N.J N. aangeslo
ten. Zoals iedere vereni-
Ver-
heugend is het grote aan
tal modewerkers. Allen
vertellen zü iets, dat ons
gestart worden met de zo
genaamde contactavondcn.
Op zeven Februari a s zal
de grote S.O S-feestavond
worden gehouden. Tevens
dat men daar niet te lang
over door praat is 'n pluim
voor de sportiviteit. Enkele
wedstrijdverslagen comple
teren dit nummer.
tijd dc Rederijkerskamer „Ontwik-
keling"-subsidie vroeg voor het 25-
jarig jubileum van de burgemees
ter. Teneinde de berooide kas in die
dagen weer wat op peil te brengen
werden de leden van de „soos"
verplicht op drie avonden per week,
t.w. Maandag, Woensdag en Zater
dag de presentielijst tc komen te
kenen, kwam men nietdan
moest men 5 cent boete betalen!
In 1881 wilde men weer tot het
petroleumlicht terugkeren, omdat
het gaslicht zo slecht functionneer-
de. Het voorstel kon geen genade
vinden, maar wel besloot men de
gaskroon eens grondig te laten
poefen. Alsof dat beter licht zou
geven! Toen in 1917 de presentie
lijst spoorloos verdwenen was werd
aan alle leden boete opgelegd.
„Plakkers en nachtraven"
Zo men mocht denken, dat de
soosavonden altijd tot diep in de
nacht duurden, omdat de „Vereeni
ging" een vergunning had, die toe
stond de zaak de volle vier-en-
twintig uur open te houden, dan
vergist men zich deerlijk. Niet al
leen dat de eindeloze rij van kas
teleins steeds vroeg naar bed wil
den in 1895 moest zelfs tegen 'n
kastelein worden opgetreden, om
dat hij de tent reeds vóór elven
sloot doch bovendien was er een
eeuwige strijd tegen de „plakkers".
Ook hiertegen werd met boeten
opgetreden. Op 13 Mei 1905 werd
besloten „plakkers en nachtraven"
te bestraffen met 50 cent voor een
verblijf na 2 uur in de nacht en
1 voor ieder volgend uur. Pas in
1924 schijnen die „nachtvinken" er
een middeltje op gevonden te heb
ben, want op 15 Januari 1924 werd
het besluit afgekondigd, dat de klok
ken „vooral des avonds" nauwkeu
rig de juiste tijd moeten aangeven!
Zelfs tegen de Pers durfde men op
te treden, want in 1905 werd „De
Eembode" bestraft met een tijdelij
ke uitsluiting van het ter leestafel
liggen, omdat het blad „een verkeerd
artikel opnam".
De mobilisatie '14*18 bracht
nieuwe problemen mee, alhoewel
het vertier een variatie onderging,
doordat de Belgische officieren
steeds vrije introductie hadden. De
finantiële zorgen werden op 1 De
cember 1916 minder groot, omdat
de grote zaal verhuurd werd aan
de Gemeente ter vestiging van het
Levensmiddelenbureau. Niet alleen
deden hierdoor de ambtenaren hun
intrede in de lokaliteiten, maar bo
vendien gebeurden er gans andere
dingen, want het bureau had niet
alleen de uitdeling van de distri
butiebonnen, maar ook de verkoop
van diverse artikelen in eigen
hand. Zo kocht de Gemeente bijv.
haring voor 2V? cent en verkocht
die voor 4 cent aan het publiek.
Ook spiering en andere vissoorten
werden door de Gemeente zelf ver
handeld, terwijl men later zelfs
aardappelen in het Valkje ging ver
kopen. Teneinde de verkoop zo vlot
mogelijk te doen verlopen schafte
de Gemeente zich zelfs twee auto
matische weegschalen aan! Ook
grossierde de Gemeente en zo kon
liet bestaan, dat er in het Valkje
van Gemeentewege aan de zaken
verkocht werden: ongebuild tarwe
meel, rogge, mais, varkensvlees,
spek. rundvet, boter, kaas, peul
vruchten, vatgroentcn en nog veel
meer. In de Gemeenteverslagen
over die jaren kunnen wij daar
door vinden, dat de Gemeente in
„het goede seizoen" 20 vaten ha
ring van 2000 stuks ieder, per week
verhandelde!
En tenslotte mogen wij niet on
vermeld laten de kaartavondjes,
waarop men pandoer, skaat en ta
rok speelde, terwijl naast het kaar
ten een spelletje trik-trak niet ver
smaad werd en men soms ook een
„domineetje" legde. En voorts staan
de grote nationale kegelconcoursen
van 1907 en 1920 nog in het ge
heugen van de ouderen gegrift.
Wat brengt de toekomst?
Wij zjjn benieuwd wat de toe
komst brengen zal. Misschien wordt
het Valkje wel weer een nieuwe
„plaats des vermaaks", alhoewel
wij er wel om moeten denken, dat
de zaal niet zo makkelijk bereik
baar is. Niet alleen zun de straten
in de omgeving buitengewoon
nauw. maar bovendien zou men op
de Hof moeten parkeren en da* is
niet „vlak naast de deur". Ook het
eenrichtingverkeer in de Lange
straat is niet bevorderlijk voor een
gemakkelijke bereikbaarheid van
de feestzaal. Dit heeft de „Ver
eeniging" reeds in de twintiger
jaren ingezien, toen men plannen
had de percelen aan de Langestraat
te kopen en af te breken, waar
door niet alleen de mogelijkheid
zou ontstaan hier een monumen
tale gevel te bouwen, maar er bo
vendien ruimte zou komen voor
aan- en afrijden en parkeren.
Medische Dienst
Doktoren: H G Werkman, Utr.
weg 10. tel 3008. W. J van de Kamp.
Noordcwierwcg 180, tc] 4430.
Tandartsen H H Ament. Vlas-
akkerweg 14, telefoon 5419
Apotheken: Jansen. Langestraat
74 teJ 3677 en Java Apotheek, Leusder
weg 212, telefoon 4887.
Verloskundigen* mej A G F-
Perk. H van Viandenstraat 2. telef'onn
5086; mej N. Vernhout, Soesterweg 232.
telefoon 3374.
