DAGBLAD VOOR AMERSFOORT
Duidelijke wil van parlement:
niet méér gratie vo or Lages
Washington en Bonn
pijnlijk geblameerd
Lot van kabinet Wilopo
schijnt nu bezegeld
Oostenrijk, Marokko en
Tunis op V.N.-agenda
Eden antwoordt Mossadeq
kort en krachtig: Neen
ONS KIESSTELSEL
Wettelijke garan tie in
strijd met de grondwet
„Partizanen-leider Liith
blijkt oud-communist
12e Jaargang, no. 244
Donderdag 16 October 1952
•Opgericht door de Stichting „Het Parool" - Giro 510330
Bank: Rotterdamsche Bank - Postbus 9 Abonnements
prijs 47 cent p. w. of 6.05 p. kw. Losse nummers 10 cent
Uitgave: N.V. De Nieuwe Pers
Redactie en Administratie: Snouckacrtlaan 7. Amersfoort
Telefoon redactie 4291 Telefoon administratie 6235
HOOFDREDACTEUR. TJ. DE BOORDER
KUIER BARMHARTIG TEGENOVER Mr DONKER
Harriman, directeur MSA:
Russische productie
gestagneerd door
export-verboden
WASHINGTON. „De weige
ring der belangrijkste industrie
landen van de vrjjc wereld om
strategische goederen te verkopen
aan Rusland heeft de militaire pro
ductie van dc Sowjet-Unie ver
traagd", zo verklaarde de directeur
van het bureau voor wederzijdse
beveiliging (M.S.A.) Woensdag.
Russische agenten bieden tot het
tienvoudige van de normale prijs
om in West-Europa non-ferro-me-
talen, werktuigmachines, precisie-
instrumenten en electronische uit
rusting, waaraan de Sowjets een
acuut gebrek hebben, te kunnen
kopen.
Harriman verklaarde, dat de
Amerikaanse regering zich ten vol
le bewust is, dat enkele Europese
landen met het Sowjetblok in en
kele niet strategische goederen han
del moeten drijven.
Keiëes ging kampgenoot
met mes te lijf eis
twee maanden
(Van onze correspondent)
ROERMOND. De Officier van
Justitie eiste Woensdag tegen de
26-jarige Keiees J. R. oorspronke
lijk bewoner van de Indonesische
Kei-eilanden) uit Echt. wegens mis
handeling van zijn kampgenoot S.
twee maanden gevangenisstraf. De
verdachte was S. met een mes te
lijf gegaan.
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG. De interpellatie-Burger over de gratiever
lening aan Lages is zonder een bepaalde uitspraak van de zijde
der Tweede Kamer geëindigd. Toch bestond er ten aanzien van
de wil van het parlement niet de minste onzekerheid. De heer
Peters (KVP) verklaarde met nadruk, dat zijn fractie onder
geen beding goedkeuring zou hechten aan een beleid, dat er
toe zou leiden, dat de oorlogsmisdadiger Lages ooit in vrijheid
zou worden gesteld. En óók. dat zij bereid was daarvan de volle
consequentie te aanvaarden. De heer De Kadt (PvdA) waar
deerde deze uitspraak buitengemeen. Ook zijn fractie zou. zo
deelde hij mee, niet dulden, dat opvolgers van mr. Donker
verdere gratiëringen zouden toepassen. Hiermee had de meer
derheid van het parlement zich al uitgesproken. En feitelijk
was er geen enkele partij, die er anders over dacht.
De communisten hadden wel een
motie willen uitlokken, waarin op
een wettelijke garantie tegen een
verdere gratiering aan Lages zou
worden aangedrongen. Doch zij wa
ren met hun vieren de heren De
Groot en Wagenaar zitten in Mos
kou niet in staat een motie in te
dienen. Daarvoor hadden zij. inge
volge het reglement van Orde, over
ten minste vijf handtekeningen moe
ten beschikken. Wellicht was dat dj
ware reden, waarom de heer Gort
zak (comm.) Dinsdagmiddag niet zo
belust was op het houden van een
interpellatie. Een dergelijke motie
zou overigens toch niet zijn aan
vaard. Minister Donker verklaarde
n.l. dat een zodanige wettelijke re
geling in strijd zou komen met de
Grondwet. Deze kent het gratie-
recht nu eenmaal toe aan het Staats
hoofd. Ook een grondwetswijziging
had z.i. bezwaren. Het gratierecht
ligt immers op het terrein van de
Indonesisch parlement aanvaardt motie
tvaarin defensiebeleid wordt afgekeurd
DJAKARTA. Het Indonesische parlement heeft vanmorgen met 91
stemmen voor en 54 tegen een motie van de PNI aangenomen, waarin het
beleid van het ministerie van Defensie wordt afgekeurd. Hierdoor is prac-
tisch het lot van het zeven maanden oude kabinet Wilopo bezegeld. Door
niet zijn vertrouwen te geven aan sultan Hamengkoe Boewono en zijn
voornaamste medewerkers schijnt een kabinetscrisis zeer waarschijnlijk.
Het zou de elfde zijn in de zeven jaar, dat de republiek bestaat.
De aangenomen motie eist een re
organisatie van het ministerie van
defensi? en van de gewapende macht.
Zij is niet alleen tegen de sultan ge
richt maar ook tegen generaal Sima-
toepang, de stafchef van de gewa-
pen macht en kolonel Nasoetion.
Hoewel de sultan niet onmiddel
lijk zijn ontslag heeft bekend ge
maakt. herinnerden waarnemers aan
zijn verklaring van Woensdagavond,
waarin hij aanvaarding van de motie
.onaanvaardbaar' noemde. Het wordt
onwaarschijnlijk geacht, dat presi
dent Soekarno zal ingrijpen om een'
kabinetscrisis te voorkomen, daar
het zeker is. dat voor verscheidene
vooraanstaande ministers het aftre
den van dc sultan aanleiding zal zijn
om eveneens heen te gaan.
Op een vraag van Aneta hoe het
standpunt van de regering ten aan
zien van de aangenomen PNI-motie
zou zijn. heeft de minister van de
fensie geantwoord: „Het kabinet
moet beslissen". Hedenmiddag zou
het over deze kwestie vergaderen
Een woordvoerder van de PNI
heeft gezegd, dat de motie van deze
partij niet het karakter heeft van
een motie van wantrouwen. De in
houd zou irt feite overeenkomen met
dat. waartoe de regering zich reeds
bereid heeft verklaard.
Brits protest tegen
schadevergoeding
voor Krupp
LONDEN. De libeiale en L«-
bourleden van het Britse parlement
hebben Woensdag ferm geprotes
teerd tijdens de Lagerhuis zitting
tegen de geallieerde plannen om de
Duitse kanonnenkoning Krupp scha
deloos te stellen voor het verlies van
zijn munitie fabrieken. De liberale
leider Davies verklaarde dat het ge
allieerde voorstel om Krupp, die Hit-
Ier gedurende de tweede wereldoor
log van oorlogsmateriaal voorzag,
schadevergoeding te geven, in brede
kringen der bevolking grote ont
stemming heeft gewekt De Britse
minister van Buitenlandse Zaken
Eden verklaarde niet in staat te zijn
nu reeds mede te delen of Chur
chill's regering protest aan zou teke
nen tegen het plan. Hij wees er op,
dat het besluit om compensatie te
geven aan Krupp reeds in 1950 ge
nomen was, tijdens het Labourbe-
wind.
Onderzoek naar trein
ramp bij Londen
begonnen
LONDEN Een semwachter. die
dienst had toen verleden week drie
treinen op het station van Harrow
in botsing kwamen, heeft Woensdag
voor een commissie van onderzoek
verklaard, dat de beide, bij de
ramp betrokken sneltreinen, niet
getracht hadden zijn seinen op te
volgen. Naar hem toescheen had de
Schotse express niet getracht te
remmen. Hij had de trein op een
afstand van 600 meter uit de mist
zien opduiken en hij had nog ge
tracht de tweede sneltrein op te
vangen door het sein op onveilig te
zetten. Meer had hij niet kunnen
doen. zo verklaarde de seinwachter.
West-Duitsland laat
„Zelfkant" niet in
de steek
AKEN. Naar de „Aachener
Volkszeitung" Woensdag meldde,
heeft de Regierungsprasident van
't Regierungsbezirk Aken, dr Brand,
op een tentoonstelling in het Duitse
plaatsje Lieck tot een zestig inwo
ners van de bij de grenscorrecties
Nederlands geworden „Zelfkant",
welke voorheen onder genoemd Re
gierungsbezirk ressorteerde, een toe
spraak gehouden waarin hij ver
klaarde: „De Zelfkant is niet afge
schreven. Het onder voorlopig Ne
derlands bestuur staande gebied
wordt niet in de steek gelaten. De
inwoners daarvan zijn van Duitse
stam. spreken de Duitse taal en le
ven naar Duitse zeden en gewoon
ten." Hij verklaarde, dat steeds meer
Nederlanders legen deze annexatie
gekant zijn. in verband met de eco
nomische betrekkingen met Duits
land.
Makelaar heeft vele
kleine spaarders
opgelicht
(Van onze correspondent)
HOORN Wegens verduistering
van circa 11000 is Woensdagmor
gen in Grootebroek gearresteerd de
makelaar J. K. Ook ongeveer
40.000, die K. heeft geleend van
diverse inwoners van Grootebroek
is verdwenen. K. heeft bekend en
is Woensdag failliet verklaard.
Het verduisterd geld was hem
door tuinders toevertrouwd voor
geldbelegging. Het andere bedrag
leende hij van kleine spaarders.
Het is de tweede keer dat K. een
dergelijke mistap begaat' in 1930
heeft hij huishuren welke hjj
voor een woningbouw-vereniging
incasseerde verduisterd.
beleidsbeslissingen en leent zich
daarom niet voor een wettelijke re
geling. Toezegging als door mr Bur
ger gevraagd, werden dus door mi
nister Donker niet gegeven.
Dit ministeriële standpunt werd
onderschreven door mr Oud. de
fractieleider van dc WD en ook
door dr Bruins Slot, die als woord
voerder der A.R.-partij optrad. Bei
den begrepen voorts, dat de be
windsman zijn opvolgers niet door
bepaalde uitspraken kon binden
Daarom voorspelde mr Oud: „t i
tegen één. dat deze man toch ec.is
vrijkomt". En ook dr Bruins Slot
was daar bang voor!
Zó pessimistisch was minister
Donker zelf niet. „Mijn standpunt
over verdere gratieverlening aan
Lages is wel duidelijk: alléén ik zit
hier ook niet levenslang". Toch be
tekende dit z.i. niet, dat er geen
enkele waarborg voor de toekomst
was. Naar zijn mening had de twee
de spreker van de PvdA-fractie. de
heer De Kadt. de spijker op de kop
geslagen, door te zeggen, dat er een
waarborg lag in de wil van het
parlement, die zich immers tegen
over de verantwoordelijke ministers
kan doen gelden.
Zie verdei pag. 3
Bijziende vrouwen die er heel
mooi willen uitzien, moeten deze
bril van de Fransman Guy Mel-
lerio kopen. De man die het
vorige seizoen de diamanten
vingernagels „uitvond", heeft
thans de diamanten bril ontwor
pen. Boven ieder glas zitten 72
steentjes. Het brilletje komt on
geveer op 5000 gulden.
„Bevanisten" willen
bouwen aan de
partijeenheid"
LONDEN. In een artikel in
het socialistische weekblad „Tri
bune" heeft Bevan, de leider van
de linkervleugel der Labourpartij,
zich bereid verklaard bijeenkom
sten van zijn volgelingen, tot dus
ver geheim, voor alle partijleden
open te stellen. De Bevanisten wil
len bouwen aan de eenheid van de
partij, doch zij zullen niet hun
recht opgeven om in Engeland de
opvoeding in socialistische zin voort
te zetten, aldus verklaarde Bevan.
Hij ontkende, dat de Bevanisten
een partij binnen de partij vormen.
Volgens hem zullen de Bevanisten
alles doen om de besluiten van het
congres te Morecambe uit te voe
ren.
Amerikanen heroverden
„Driehoeksheuvel"
TOKIO. Chinese troepen slaag
den er Dinsdagavond in de Ame
rikaanse en Zuid-Koreaanse infan
teristen van de „Driehoeksheuvel"
en de „Schuttersketcn" te verdrij
ven, maar Woensdag keerden de
Amerikaanse soldaten in groten ge
tale terug cn heroverden dc „Drie
hoeksheuvel". De Amerikaanse ze
ge op de „Driehoeksheuvel" en de
Zuid-Koreaanse overwinning bij de
heuvel „Het witte paard" heeft de
geallieerde strijdkrachten na een
v eek van verbitterde strijd in de
gunstigste positie gebracht sinds
October 1951.
Sowjets kondigen propaganda-veldtocht
tegen Verenigde Staten aan
(Van onze correspondent)
NEW YORK. De agendacom
missie van de Assemblée der Ver
enigde Naties beëindigde haar werk
in een enkele zitting, sneller en in
een rustiger sfeer dan vorige jaren.
Niettemin nam Rusland zijn kans
waar om onmiddellijk zijn positie
ten opzichte van de drie hoofdpun
ten duidelijk te maken.
De Sowjets verzetten zich overi
gens tevergeefs tegen:
in de interne aangelegenheden van
ander landen. Dit agendapunt werd
aangenomen. nadat Austin (V S
de beschuldigingen als laster afwij
zend, verklaarde niet tegen behan
deling te zijn, welke een nadere
gelegenheid biedt om aard en doel
te ontmaskeren.
De kwestie der politieke apart
heid en behandeling van de Indi
sche bevolking in Zuid-Afrika bleef
onder protest van de Zuidafrikaan-
1. Du- behandeling van het Bra- I««lelegeerde op de agenda ge-
ziliaanse voorstel om een beroep te «enals dc kwestie
doen op de ondertekenaars van de
verklaring van Moskou van Novem
ber 1943 om een einde te maken
aan de bezetting van Oostenrijk
Gromyko betoogde, dat Oostenrijk
een ex-vijand is. welk standpunt,
naar de Griekse afgevaardigde
recht snedig opmerkte, indertijd
niet door Malik werd ingenomen.
2. Tegen het Franse voorstel de
gevallenen in dienst der Verenigde
Naties speciaal te citeren, waarbij
Gromyko niet verzuimde dc oude
beschuldiging van Amerikaanse
agressie breed uit te meten.
3. Tegen hei Chinese voorstel
tot tekst erandering van het vnrdn g
inzake genocide, daar dc afgevaar
digde van de Kwomintang volgens
Gromyko geen recht had voorstellen
in te dienen.
In twee voorstellen kondigde het
Russische blok een herhaling van
de anti-Amerikaanse propaganda
aan. In de eerste plaats in een
voorstel om de Koreaanse kwestie
als eerste punt in de politieke com
missie te doen behandelen, waarop
voorzitter Pearson beschikte, dat
elke commissie zelf de volgorde
van de haar toegewezen agenda
punten uitmaakt. In de tweede
plaats m een nieuw Tsjechisch
voorstel om Amerika te veroorde
len wegens spionnage en inmenging
Intern. Gerechtshof moet vergoeding aan
Anglo Iranianbepalen, zegt Londen
LONDEN. Zelden heeft de Britse regering zo kortaf en zo krachtig
een niet-communlstische natie van repliek gediend, als in de Woensdag
gepubliceerde antwoordnota op de jongste voorstellen van Mossadeq inzake
het olieconflict. In die nota heeft Engeland de Perzische eis tot betaling
van 49 milliocn pond vierkant van de hand gewezen cn geweigerd een
delegatie naar Teheran te zenden om over een definitieve regeling te onder
handelen. In Perzische regeringskringen heerste grote verslagenheid over
deze krachtige Britse nota. Neutrale waarnemers zjjn van mening, dat dc
nota Mossadeq weinig kans biedt voor het doen van nieuwe voorstellen,
zodat de Perzische premier voor de volle verantwoordelijkheid van zjjn
dreigement om de diplomatieke betrekkingen tussen Teheran en Londen
te verbreken, komt te staan.
De inhoud van de Britse nota
werd door de minister van Buiten
landse Zaken Eden in het Lager
huis bekend gemaakt. Eden vatte
de inhoud in vijf punten samen.
De Britse regering en de AIOC
aanvaarden de nationalisatie van de
Perzische olieindustrie als een vol-
Veranderlijke bewolking
Van Donderdagavond
tot Vrijdagavond:
Veranderlijke bewol
king met plaatselijk
enkele buien. Zwak
ke tot matige wind
hoofdzakelijk uit
Noordelijke richtin
gen. Vannacht hier en
daar mist en kans op
nachtvorst. Morgen
overdag ongeveer de
zelfde temperatuur als
vandaag.
17 Oct. Zon op 7 u 8 m
onder 17 u 42 m: Maan
op 5 u 30 m onder 16 u
46 m.
HET WEER VAN VANMORGEN 7 UUR
Max.temp. Neersl.
Station
Weer
Wind m/s
Gisteren
In 24 u.
Oslo
Geh bew N. 4
SC
0 mm
Stockholm
Gch bew
O. 5
7
6
Kopenhagen Zw bew.
NO 2
7
2
Londen
Mist
Windstil
13
0
Amsterdam
Half bew
Windstil
10
7
Brussel
Parijs
Mist
N O. 2
13
0
Bordeaux
Zw. bew
Z.Z O 3
15
0
Nice
Licht bew
N N W. 4
19
0
Warschau
Zw bew
ZW, 2
11
2
Berlijn
Regen
Z.W. 2
6
7
Frankfurt
Geh. bew
Z.W. 5
München
Onbèw
Z.Z W 2
Zurich
Mist
N N.W 1
10
0
Wenen
Zw bew.
Windstil
dongen feit, doch eisen een billijke
vergoeding. De Britten staan er op,
dat de omvang van deze schadeloos
stelling door het Internationaal Ge
rechtshof te Den Haag moet wor
den vastgesteld. Verder eist Enge
land dat de AIOC schadeloos wordt
gesteld voor het eenzijdig opzeg
gen van het olie-accoord van 1933
dat tot 1993 van kracht zou zijn
(Red door Perzië. De Britse
regering noch de AIOC streeft er
naar de toestand, zoals deze was
onder de overeenkomst van 1933 te
herstellen.
Tenslotte verklaart de AIOC zich
bereid onderhandelingen te openen,
zodra de Perzische regering zich
er mee accoord verklaart, de vast
stelling van de schadevergoeding
aan arbitrage te onderwerpen.
De jongste voorstellen van Mos
sadeq worden in de nota „onrede
lijk en onaanvaardbaar" genoemd.
Eden richt zich in zijn nota tot
het Perzische volk en brengt in
herinnering hoe gedurende de oor
logsjaren Engeland tarwe en an
dere goederen zond en na' de oorlog
steun verleende aan de sociale en
economische ontwikkeling van het
land.
Tunis en Marokko, waarbij de
Franse afgevaardigde alleen protest
aantekende tegen de bewoordingen,
waarin het betreffende voorstel is
ingekleed.
In dit gebouw (voorgrond) ver
gadert de Assemblee van de
Verenigde Naties. De lage,
vloeiende lijnen van het nieu
we gebouw contrasteren sterk
met dc 39-verdiepingen hoge
wolkenkrabber waar het secre
tariaat van de V.N. in is onder
gebracht.
Algemene amnestie
in Egypte
CAIRO. Dc regering van ge
neraal Naguib heeft een algemene
amnestie-wet aangenomen, waar
door verscheidene honderden Egyp
tische en buitenlandse politieke
gevangenen op vrüe voeten ko
men. Zij geldt voor politieke ver
grijpen in de periode van 1936
tot de staatsgreep in Juli van dit
jaar, de regeringsperiode van ex-
koning Faroek dus. Laatstgenoem
de heeft met zijn gevolg intrek ge
nomen in een hotel te Santa Mari-
nella, op het Italiaanse vasteland.
BONN. De ontdekking van een illegale partisanengroep, die met Ame
rikaanse steun gevormd werd, neemt meer en meer sensationele vormen
aan. Zjj vormt in deze dagen in Bonn het gesprek van de dag en wordt
algemeen beschouwd als een hoogst pijnlijke zaak, niet alleen voor het
Amerikaanse bestuur, doch ook voor de Duitse regering, die financiële
steun gegeven heeft aan de „Bund Deutschcr Jugend", de organisatie uit
wier rijen de Duitse partisanen werden gerecruteerd.
De nieuwste sensatie is, dat de
voorzitter van deze jeugdbond,
Luth, nu ook nog ontmaskerd is
als lid der communistische partij.
Hij is in 1946 tot deze partij toe
getreden en heeft aan het Marxis
tische vormingswerk zeer actief
deelgenomen. Bovendien blijkt hij
nog enige tijd ccn medische prak
tijk te hebben uitgeoefend, hoewel
hij daartoe geen andere kwalifi
catie bezat dan dat hij als onder
officier bij de gezondheidsdienst
van de Duitse weermacht werk
zaam was geweest.
De communistische partij heeft
verklaard, dat Lüth in 1946 is ge
royeerd als lid.
Dc jeugdorganisatie heeft onder
aanwending van zeer aanzienlijke
financiële middelen, waarvan de
herkomst nog steeds duister is,
een grootscheeps anti-communisti-
sche propaganda gemaakt. Zij
heeft ook pamfletten uitgegeven
tegen de uiterst rechtse groeperin
gen in Duitsland, alhoewel zij voor
haar partisanengroep voornamelijk
geworven heeft onder voormalige
SS-lieden.
De Amerikaanse geldgevers heb
ben zich door het anti-communisti
sche uiterlijk van de beweging zo
danig laten misleiden, dat zij nu
op pijnlijke wijze in een politieke
sensatie zijn betrokken.
Het Amerikaanse bestuur heeft
tot dusverre nog niet veel meer
over de zaak losgelaten dan dat
de Amerikaanse steun aan de
groep reeds meer dan een half
jaar geleden had opgehouden en
dat het bevel was gegeven 't werk
geheel te liquideren. In Bonn blijft
men, hangende het onderzoek, nog
altijd zeer gesloten. Dehler. de mi
nister van Justitie, heeft zich ech
ter genoodzaakt gezien een vorige
door hem geuite bewering, als zou
Prijs van f 20.000
op lot nr 10283
DEN HAAG In de 517de staats
loterij, tweede klasse, tweede lijst,
is op lot no. 10283 een prijs van
f 20.000 gevallen.
de zaak zijn opgeblazen tot een
politieke storingsmanoeuvre der
socialisten tegen de regering Ade
nauer, terug te trekken.
CALVERO, DE CLOWN, is ont
roerd als hij het danseresje
Terry heeft zien optreden. Wie
Calvero is behoeven wij nauwe
lijks te verklappen; iedereen
herkent toch zo wel Charley
Chaplin, spelend in zijn nieuwe
film „Limelight". Chaplin debu
teert in deze rolprent als dra
matisch acteur. Nu en dan ech
ter komt zijn oude filmgedaante
compleet met bolhoed, wan
delstokje en reuze slojschoenen
voor de dag. Claire Bloom
speelt het danseresje Terry.
I N de commentaren op de uitsla-
gen van dc jongste Kamerverkie
zingen is er hier en daar de aan
dacht op gevestigd, dat het stelsel
van evenredige vertegenwoordiging
dus toch nog wel de mogelijkheid
van sprekende veranderingen in zich
bergt. Het klonk als een geruststel
ling. Het was degenen, die dit schre
ven, niet ontgaan, dat de critiek op
het huidige kiesstelsel in Nederland
geleidelijk meer weerklank begon te
vinden. Er leek nu alle aanleiding
om te zeggen: het valt best mee!
Hoeveel het meevalt, is sindsdien
wel gebleken. Men heeft kunnen er
varen, dat dc evenredige vertegen
woordiging nog een andere uitwer
king heeft gehad dan bemoeilijking
van het registreren van wijzigingen
in de opvattingen onder dc kiezers.
Zij heeft ook dc positie van dc par
tijen veranderd. Deze zijn machtiger
geworden, cn onbeweeglijker ook.
Terwijl zij zich vroeger bewust wa
ren, dat de kiezersgunst placht te
wisselen cn zich daarnaar schikten,
blijken thans verschuivingen, die bij
lange na niet zo ver gaan als voor
1917 onder het districtenstelsel wel
zijn voorgekomen, in staat de ern
stigste crisistoestanden te weeg te
brengen; in de partijen zelf en bij
dc regeringsvorming. Wat de verlie
zende groepen voorheen als iets on
vermijdelijks plachten te aanvaarden,
kunnen zij nu blijkbaar moeilijk
meer verwerken.
Men verdenke er ons niet van, dat
wij blind zijn voor dc bezwaren te
gen liet districtenstelsel of voor de
betrekkelijke waarde van ieder kies
stelsel. Niet de stelsels maar de geest
der mensen, voor wie ze gelden, is
doorslaggevend voor het goede func-
tionneren van een democratie. Toch
onderschatte men niet de werking ten
goede of ten kwade, welke gelukkige
of minder gelukkige kiessystemen
kunnen uitoefenen. En naar onze
mening heeft de evenredige vertegen
woordiging, hoe logisch cn hoe bil
lijk zij moge schijnengeen goede
invloed gehad op het politieke leven
in Nederland. Het lijkt ons toe dat
dc waarde van het algemeen kies
recht er ten sterkste door is vermin
derd. De macht, die men er het volk
mee gaf, heeft men het voor een deel
meteen weer uit handen genomen.
Niet de kiezers, maar de partijen
kregen het heft in handen.
PARTIJEN zijn onmisbaar, dat
weten wij heel goed. Het lijkt
ons echter onjuist, dat zij in
feite bij uitsluiting dc candidaten
stellen cn in zoverre dus beslissen
over de samenstelling van dc Kamer.
Vroeger was er een tegenkracht, ge
legen in de districten. Dc partijen
wachtten zich wel. ccn district ccn
candidaat op te dringen, die men
daar niet wenste. Dit verhoogde
sterk de onafhankelijkheid van do
candidaat en, bij dc gekozene, het
besef, dat hij niet alleen partijman,
maar ook volksvertegenwoordiger
was. Het maakte bovendien de kabi
netsformatie eenvoudiger. Men had
met mensen te doen, veeleer dan met
fracties; en eigenlijk in het geheel
niet met partijbesturen. Weinigen
zullen, denkend aan dc wijze waarop
liet hier na dc jongste verkiezingen
is toegegaan, geen voorkeur voelen
voor een zodanige gang van zaken.
Dc evenredige vertegenwoordiging
heeft met wiskunde meer tc maken
dan met staatkunde. Zij gaat uit van
twee ficties: a) dat iedere kiezer pre
cies weet wat hij wil, en b) dat men
de eenheid van het land in ccn re
kensom kan uitdrukken. In werke
lijkheid is het zo, dat ongetelde kie
zers zich veel gelukkiger voelen als
zc iemand kunnen stemmen die ze
vertrouwen en kennen, ook al hoort
hij niet helemaal tot dc eigen groep
of richting, dan wanneer ze braaf
het hokje achter No. 1 van dc gepa
tenteerd goede lijst rood mogen ma
ken; in werkelijkheid is het zo, dat
ons land cn trouwens ieder demo
cratisch land niet een wiskundige
eenheid is, maar een kleurige lap
pendeken. Men benadert het wezen
van een volksgemeenschap nimmer
met cijferformules. Men benadert het
slechts met begrip voor het feit, dat
zij een samenstel is van delen met
verschillende aard, zede cn cultuur,
en dat het zo ook hoort te zijn.
NOGMAALS, wij zien de betrek
kelijke waarde wel van ieder
kiesstelsel. Nederland is niet
ondergegaan aan dc evenredige ver
tegenwoordiging. Wij geloven echter,
dat ons politieke leven er ernstig
onder lijdt. Wel achten wij haar aan
vaardbaar voor dc verkiezingen van
Gemeenteraden cn Provinciale Sta
ten, in welke lichamen men immers
in het algemeen dc tegenstelling re
gering—oppositie niet kent. Maar
voor de Kamerverkiezingen zouden
wij terug willen naar het districten
stelsel, dat aan ons staatkundig be
stel dc levendigheid en bovenal het
evenwicht der krachten kunnen te
ruggeven, welke daaraan, tot 6chade
des lands, sinds 1917 al te zeer ont
breken.
HAMBURG. Een tweemolorig
transporttoestel van de R.A.F. Is
Dinsdagavond nabij Oldenburg op
een huis gestort. De piloot kwam
om het leven, terwijl drie soldaten-
passagiers verwondingen opliepen.
