VOORAL VOOR VROUW
Aan de Krommestraat stond
eertijds „onser Stathuys
In Denemarken heeft h et „onechte"
kind gelijk recht als het echte
Ook Brussel doet veel aan
Sint Nicolaasfeest
Nou ja, jij!" zeggen wij al
eeuwen tegen de mannen
Jan Riksman in Parijs om
haute couture te leren
In 1536 trokken vroede
vaderen naar de Hof
Overheid zorgt op voortreffelijke
wijze voor ongehuwde moeder
Wie, o wie was
Pojarski?
Vrijdag 7 November 1952
7
(Van een onzer verslaggeefsters)
In Denemarken is de hulp aan
ongehuwde moeders en haar kin
deren een zaak van de overheid.
In tegenstelling tot Nederland,
waar dit weik een* zeer schaars
gesubsidieerde particuliere aange
legenheid is. Bovendien is deze
hulp in aparte ..verenigingen voor
de ongehuwde moeder" ondet ge
bracht. terwijl die in Denemarken
onderdeel is van dé door staat en
gemeenten gefinancierde „Moeder
hulp" (Modrehjaelpen)
Oorspronkelijk was ..Moederhulp"
een particuliere instelling, maar
sedert 1939 is zij geheel door de
overheid overgenomen. De organi
satie heeft acht over het hele iand
verspreide centrale bureaux, hoofd
zakelijk in steden gevestigd, van
waaruit rijdende consultatiebureaux
het platteland bestrijken.
Tot „Moederhulp" wenden zich
jaarlijks 50000 vrouwen, sommi
gen alleen maar voor de gratis
melk. die beneden een bepaalde
inkomenklasse gedurende de zwan
gerschap wordt verstrekt, anderen
uitsluitend voor het volgen van
gratis voorlichtingsoursussen. Zes-
Historisch moment
OP een avond wordt er gebeld.
Dikke zusje ligt al met Bibi
en Pietje in bed. Zoontje bleef eten
bij Bram, die jarig is.
Op de stoep staan twee meisjes.
Het stormt als een bezetene in de
uithoek waar we wonen, maar die
twee doen net of de zon schijnt.
,,Dag mevrouw, roept de ene op
een toon. alsof ze een liedje gaat
zingen, „Dag mevrouw, we wouen
even vragen wat we voor rekenen
hebben." Ze houdt d'er hoofd een
beetje scheef, ze lacht me stralend
toe. En de andere al net zo. Zo
staan ze in het licht van de buiten
lamp, nat en verwaaid maar stamp
vol stout pleizier.
Als ik zeg dat dikke zusjes broer
niet thuis is, doen ze verbaasd, ze
kijken naar elkaar, lachen weer en
dan roept de andere heel hoog en
bhj „Maar kunnen we dan niet
wachte?"
Zo komt het dat ik even later
met ze in de kamer zit. Daar gaan
ze keurig en vriendelijk met me
converseren. „Wat een weer, hè,"
zegt de ene „Als je nou op zee
bent", praat de ander. Dan lachen
ze weer alsof ik een mop heb ver
teld. 't Is wel leuk, maar toch voel
ik me onwennig. „Zo iets heb je
met Bram en met Henkie en met
die andere jochies nou nooit." denk
ik „dit zijn al echte wijfjes." Maar
als ik de kachel temper omdat hy
een rode buik krijgt, zegt de ene:
„Daar mboet u een smid bij halen,
mevrouw, de onze werd ook rood
en toen moesten er nieuwe stenen
in
„Hoeft geeneens." roept de ander,
„hè dat hoeft geeneens."
..Wellis.
Dat is in ons huis een bekende
klank, die meteen aan het'gegiechel
een einde maakte. Tineke en Door-
tje heten ze en ze wonen achter
ons. 't Is maar vijf minuten met de
fiets „Vlak bij de garage, weet u
wel mevrouw?" Tineke is donker.
Doortje heeft iets van dikke zusje
maar dan in het groot. Ze bekijkt
me oplettend en zegt: ..Mijn moeder
heeft net zo'n truitje als uMaar
d'er haar is heel anders...."
..Rang", daar slaat iemand met de
keukendeur, en hop het volgend
ooenblik komt zonntje de kamer in.
„Kijk es." roept hij. want hij heeft
een doos in de hand. Meteen staat
hij stil. kijkt naar de twee bij de
kachel, draait zich om en marcheert
in ferme tred naar de verste hoek
van de kamer Daar liopen kranten
en hoeken en hjj doet net of hij iets
zoekt.
..Kom es hier." roep ik. „en vertel
eens wat jullie voor rekenen heb
ben
Weet ik niet." gromt hij, „me
'schrift liaf op school"
Doch die twee vriendinnen laten
zich niet bedotten Lacherig stapnen'
Zr On hem af .Zeo dnn de vara-
graaf." pient Doortje. ..Of de blad
zij". aierhelt Tineke. „Doe maarniet
s zo verlegen."
t Is een historisch moment Stom
verbaasd zif ik hoe hij tenslotte
met die zelfde forse stannen naar
de kast. (toat om z'n schrift te ha-
Ten
Als se weg zijn zegt hij grimmia
"„Griete uit me klas." Maar de toon
tig pet van het totale aantal be
zoeksters is gehuwd, 40 pet onge
huwd.
Vergeleken met ons land is het
percentage ongehuwde moeders in
Denemarken hoog, nl. zeven pet
(Nederland ongeveer pet). Het
zou een diepgaande studie van de
Deense maatschappij en van de
psyche van de „ongehuwde moeder"
eisen om daarvan de oorzaken op
te sporen.
De wet eist voor het Deense „on
echte" kind onderzoek naar het
vaderschap, is dit vasigesteld
desnoods met bloedonderzoek
dan krijgt het kind de naam van
de vader (ook al is deze getrouwd)
en dezelfde rechten als diens even
tuele wettige kinderen, terwijl de
vader tevens onderhoudsplicht voor
het kind heeft tot diens achttiende
jaar.
ADOPTIE
Denemarken kent eveneens in
tegenstelling met Nederland, dat
daarin samen met Portugal een uit
zondering maakt bij alle Europese
landen de wettige adoptie, waar
bij een moeder voor goed afstand
kan doen van haar kind. Het kind
krijgt dan in zijn adoptieouders
..echte" ouders en geen pleegouders
zoals bij ons. Daardoor staat ook
de juridische positie van het ge
adopteerde kind vast: het krijgt
alle rechten van een eigen kind
ook de naam van zijn nieuwe
ouders, zodat eventueel gesol met
hem uitgesloten is en het kind de
nieuwe ouders ook niet meer kan
worden afgenomen, terizii deze niet
goed voor het kind zouden zijn
„Moederhulp" laat de aanstaan
de ongehuwde moeder geheel zelf
de keuze of zii het kind na de ge
boorte bij zich wil houden, dan
wel het weggeven aan adoptie
ouders. In het eerste geval doet de
organisatie alles de jonge vrouw
de meesten zijn beneden de 22
jaar te helpen in haar moeilij
ke opstandigheden Zii praat met
haar familie en werkgever, zij
spoort de vader van het kind oo.
verstrekt medische hulp en geeft
de jonge moeder bovenal de ver
zekering. dat zij in staat zal wor
den gesteld zelf voor het kind te
zorgen.
Slechts een klein percentage
zeven tot acht pet der ongehuw
de moeders besluit dan ook haar
kind weg te adopteren. In dit ge
val wordt het kind verzorgd in
een der kinderhuizen van „Moeder
hulp". Kan de moeder geen be
slissing nemen, dan mag zij net zo
vaak naar haar kind komen als zij
wil.
In zo'n tehuis blijft het kind net
zo lang tot er geschikte ouders
voor zijn gevonden. Gelukkig is
de „vraag" vele malen groter dan
het „aanbod", zodat men altijd wel
een geschikt ouderpaar vindt.
LI ET tekent Nederland enigs-
*■1 zins dat wij de begrippen
„echte" en „onechte" kinderen
kennen. „Onechte" zijn dan kin
deren, uit buitenechtelijke ver
houdingen geboren. Onze wetge
ving is nog altijd niet zo, dat de
ze kinderen, die bezwaarlijk aan
sprakelijk kunnen worden ge
steld voor de fouten van hun
ouders, juridisch gelijk zijn aan
„echte" kinderen. Er zijn wél in
ons land tal van verenigingen,
die zich van harte het lot der
ongehuwde moeder en haar kind
aantrekken.
De onechtekinderen behoe
ven vaak extra zorg, zij ook be
horen tot de misdeelde Neder
landse kinderen, die uit de op
brengst uan de Kinderpostzegel
actie voordeel trekken. Hoe de
zorg voor de ongehuwde moeder
en haar kind in Denemarken is
georganiseerd vertellen wij U
in bijgaand artikel.
lukt niet helemaal.
Impressie van een simpele ziel
In een volle lift. stond ook een mevrouw met een dure bisam-jas.
Haar man, die bijna tot moes vierd geperst, beweerde iets. „Nou ja,
:ei <*e vrouw. En in dat „jij" lag alles opgesloten Hij had het
blijkbaar allemaal gedaan, van het begin af. Haar migraine, dc kou, de
regen en dc amandelen van hun zoontje.
„Zou ze hem daarom hebben ge
huwd." dacht ik, „omdat het zo
mooi is. iemand te hebben wie men
van alles de schuld kan geven?
Is er by ons vrouwen zo'n enorme
behoefte om: nou ja, JIJ te zeg
gen. dat we ons daarom een man
aanschaffen? Of hebben we een
wrok die ergens op gebaseerd is..
op een feit van eeuwen en eeuwen
en eeuwen geleden, in de tijd van
de Batavieren bijvoorbeeld?"
In kan me indenken dat het
speciaal de mannen waren, die hon
derd jaar voor Christus zo nodig
ineens die Ry'n af moesten zakken
in holle boomstammen. En de vrou
wen kwaad! Terecht, mijns inziens
Waarom moest dat? Ze zaten lek
ker rustig thuis en toen plotse
ling vooruit! allemaal in die
boomstam, de kinderen incluis.
Helemaal overstuur zaten de vrou
wen met elkaar te praten onder
weg: .Ja, moet je horen, ik zeg
Siegfried, zeg ik, wat doe je nou
toch?"
Hij zegt: „Ik hol een boomstam
uit. gewoon!"
„Waarom," zeg ik.
Hij zegt: „We gaan de Rijn af
zakken. zegt ie." Net zo.
Ik zeg: „O. de Rijn afzakken
Heb je niks beters te doeri? Weet
je dat ik al jaren niets heb om
aan te trekken*» Ga liever een beest
voor me schieten. Toe nou. Sieg
fried, ik heb zo'n beeldig beest ge-
BIBEB. was.
Het recept van Pojarski-cotelet
ten, dat wij veertien dagen geleden
afdrukten, was de aanleiding dat
een ober en een chef-kok naar ons
toekwamen. De ober bracht een
koekboek mee van de Russische
prinses Alexandra Kropotkin. Vol
gens haar was Pojarski een taveer
nehouder in_Torjok, een stadje tus
sen Moskou en Petersburg. Zijn
herberg was een. paarden-wissel-
plaats en bovendien kon men er zo
verrukkelijk eten, dat heel Rusland
de naam Pojarski kende. Hij schiep
de Pojarski-coteletten. In welke tijd
dat was, stond er niet bij, maar we
kregen de indruk dat het in het
laatst van de vorige eeuw moet zijn
geweest. Het recept in Alexandra's
kookboek kwam vrijwel overeen
met het onze. behalve de wodka. Er
schijnt wodka in te moeten.
De chef-kok schreef ons een be
droefde brief. Bedroefd, omdat naar
hij zei het beroemde recept uit de
Hogere Keuken was gedegradeerd
tot een „lunchhapje". Volgens hem
komen de Pojarski-coteletten van
de Russische partriot Pojarski. in de
17e eeuw een der leiders van de
anti-Poolse beweging, die eindigde
met de komst van de Romanofs.
Al met al weten wè dus nog niet,
welke Pojarski de cotelettenman
zien. een oeros was het Schei nou
uit met dat uithollen. Maar niks,
hij gaat gewoon door met uithollen.
En daar zitten we nou."
„Ja." zegt de ander. „Zo zijn ze
Ze steken mekaar aan. Mijn Wolf
ram is al net zo. Ze moeten zo no
dig naar de Betuwe. Ik zeg nog:
Denk er om, als je eenmaal die
Rijn bent afgezakt, kan je d'r niet
meer op! Maar daar hebben ze ge
woon geen erg in, hé' Ze doen
maar. En wat weten we nou nog
van die Betuwe af? Wie geeft mij
de garantie dat het daar beter is
dan hier. Nog geen eens een pros
pectus heb i'- er van gezien."
„We zijn er'" riepen de mannen.
„Wat?" schreeuwden de vrouwen.
„Moeten we hier wonen? 't Is mks
als modder en motregen!"
„O, het wordt wel droog." zeiden
de mannen enthousiast. „Je zal
zien. het wordt wel droog."
Sindsdien is het nog steeds niet
droog geworden. Sindsdien zeggen
wij vrouwen dan ook altijd: „Nou
ja. JIJ.
En we hebben gelijk.
Brussel staat al vroeg in het 1
teken van St. Nicolaas. Elk jaar
verschijnt de goede Sint in veel-
voud in de grote warenhuizen,
die onderling een heftige strijd 1
voeren om zoveel mogelijk kleine i
Brusselaars le trekken.
Hij kwam deze keer al op 22
October letterlijk uit de lucht val-
len! De hélicoptère, die in Brus
sel dagelijks om vier uur de post
uit Luik brengt U kunt er uw
horloge op gelyk zetten bracht
ook Sinterklaas
mee, die dan tot
6 December da
gelijks gezeten,
op een schitte
rende troon, ge
flankeerd door
een wonderlijke
combinatie van
engelen en Pie
ten. eindeloze1
stromen be
nauwd kijkende
peuters ont-;
vangt.
„Aller voor
Sinterklaas"
(Naar Sinter-1
klaas gaan kij-'
ken) is 'n vaste rite voor de Bel-
gische kinderen, waarbij de fantas-1
tische speelgoed-étalages natuur-1
lijk de grote attractie zijn plus
een bezoek met moeder aan de i
tearoom, waar U dan vele keurig 1
uitgedoste en gehandschoende
Pierre's en Marie's kunt aantref-
fen. die op de schoolvrije midda-
gen door het optreden van clowns
worden bezig gehouden.
Het speelgoed is over het alge
meen veel luxueuzer dan bij ons
en de Hollandse poppenmoeders
zouden watertanden bij .het zien
van de prachtig geklede Italiaan
se poppen met echt haar en lange
wimpers, of de net-echte baby
poppen in snoezige wiegen met
een complete handgebreide baby-
uitzet, Maar vraag niet naar de
prijzen: zo'n levensgrote pop b.v.
die lopen kan. kost een slordige
2000 Frs! Er is speelgoed te kust
en te keur en het lijkt er wel op,
dat de Belgische ouders veel meer
geld uitgeven voor de Sinterklaas
cadeautjes dan de Nederlandse.
Het is een echt feest voor de
kinderen, dat uitstekend wordt
uitgebuit door de winkels om de
verkoop ook op ander gebied te
stimuleren. Pakjesavond komt
weinig voor. de volwassenen ge-
ven elkaar geschenken met Kerst- i
mis en Nieuwjaar.
De Rue Neuve (Nieuwstraat) is j
in deze tijd razend druk. rechts
houden hoeft er niet (er hoeft
trouwens erg weinig in Brussel)
en als U moe gedrenteld bent,
moet U in de rij staan voor een
plaats in een lunchroom.
Het is er erg gezellig, een ge
zelligheid die je in vele Neder
landse steden mist.
De uitstallingen op straat van
fruit, levensmiddelen en speciale
aanbiedingen op ander gebied
vóór de warenhuizen, de stalletjes
met gepofte kastanjes, die van de
Nationale Loterij waar U met
een lot van 11 frs. een 20ste deel
van Frs 2 500.000 kunt winnen
de schetterende loudspeakers
op de hoeken van de pleinen, de
vrouwen, die voor een boodschap
in de stad gekleed zijn alsof zij
naar een receptie moeten, dit al
les bij elkaar schept een feestelij
ke drukte, die wij hier doorgaans
niet kennen en waarom wij Brus
sel zo „buitenlands" vinden.
ETALEUR WERD MODE-ONTWERPER
(Van één onzer verslaggeefsters»
Een paar dagen geleden is Jan
Riksman uit Den Helder op de
trein naar Parijs gestapt om daar
in de Parijse haute couture bij
Jean Dessès te gaan werken. Zijn
vak: mode-ontwerper; zijn doel:
een werkelijk groot ontwerper te
worden.
Het zou ons helemaal niet ver-
bazen als l|em dat zou lukken, want
Jan Riksman (thans drie en twintig
jaar oud» heeft het op eigen kraclit
al een heel eind gebracht. Al jong I
moest hy wat gaan verdienen, eerst 1
met etaleren en tekenen, wat later
als ontwerper op een confectie
fabriek in Enschede. En hij maaKte
voor dat bedrijf een hele collectie,
hoewel hij noch voor mode-ontwer
per, noch voor tekenaar was op
geleid.
Wat later kwam hij in contact
met mevrouw De LeeuwVan
Rees. die enthousiast was over zijn
werk. ..Hij zit vol ideeën en maakt
prachtige dingen. Bij de tekenin
gen, die hij voor mij maakt, komt
zijn talent maar half tot zijn recht,
want dat moet altyd rustig en een
voudig zijn." Van haar leerde Jan
Riksman de coupe.
Een paar maanden geleden trok
hij voor de eerste keer naar Parijs,
wat overgespaard geld in zijn zak.
vol verwachting, maar toch ook
een beetje bang. De Parijse sfeer
pakte hem di
rect. Tot diep
in de nacht zat
hij te tekenen
op zijn kamer
tje in het Cu
baanse huis van
de Cité Uni
versitaire. Hij
liep de mode
huizen af met
zijn ontwerpen,
en zo waar:
Schiaparelli en
Montaigne
kochten van
hem. En bij
Dessès kreeg hy
zelfs te horen:
„Je kan ko
men werken."
Helaas, het geld was op. en bui
tenlanders mogen in de Parijse
haute couture geen betaald werk
verrichten. Hij moest terug naar
Nederland, maar zijn enige gedach
te was: „Sparen en weer terug!"
Hij zorgde dat hij intussen wat
Frans leerde, en nu is hij weer
opnieuw in de Franse hoofdstad,
vast besloten het zo lang mogelijk
uit te houden en de geheimen van
de Franse élégance te doorgronden.
Vlak voor zijn vertrek maakte hij
deze tekening, opgedragen aan de
lezeressen van ons blad.
Amersfoort zal een nieuw
stadhuis krijgen. Het nieuwe
gebouw wordt het vierde stad
huis, waarin onze vroede vade
ren hun intrek zullen nemen.
Het eerste raadhuis stond aan
het einde van de Kromme
straat bij het Havik, het twee
de op de Hof. het derde is nog
dagelijks in gebruik en het
vierde zal nu gebouwd worden
op het terrein aan de Helle
straat.
Het eerste en oudste raadhuis
aan de Krommestraat stond op de
plek, waar nu het Vincentiushuis
staat. Nog zijn er Amersfoorters,
die dit gebouw aanduiden met
„het oude raadhuis", een bena
ming die reeds eeuwenlang aan
dit gebouw gegeven wordt. Hier
uit is wel eens afgeleid, dat dit
gebouw inderdaad nog hetzelfde
is, waarvan in 1396 sprake was.
In een charter uit dat jaar staat
namelyk onder andere te lezen:
„onser Stathuys in de Cromme-
straat". Des te merkwaardiger
wordt de benaming „oude stad
huis". wanneer wij zoals hier
het geval is nergens enige aan
duiding kunnen vinden omtrent
afbraak van dat gebouw, waar
over in 1396 sprake is.
Noch de juiste datum van inge
bruikneming, noch de nauwkeu
rige datum van verkoop is be
kend. terwijl wij omtrent de in
richting van het gebouw niets we
ten. Wèl is bekend, dat het bouw
werk vóór 1755 in andere han
den is overgegaan, omdat in ge
noemd jaar toevallig opgetekend
werd. dat het gebouw behoort aan
de heren Methorst en Van Raait.
In 1799 kreeg de stad het tegen
woordige Vincentiushuis ander
maal in handen, ditmaal niet om
er wederom een raadhuis te stich
ten. doch voor het stichten van
een „Huis van Bewaring". Blijk
baar raakte de Dieventoren over
bevolkt! Dit behoeft evenwel niet
te duiden op een zeer misdadige
tijd, want 1799 viel in de dagen
der Franse overheersing, zodat er
genoeg lieden wegens hun poli
tieke overtuiging opgepikt zullen
zijn. Erg veel waarde had het
pand toen niet, want voor f515,-
nam de stad het over van de heer
Rutger Dibbets.
In 1829 kon de Dieventoren
weer alle boosdoeners bevatten,
zodat het pand aan de Kromme
straat een andere bestemming kon
krijgen. De Armenschool werd er
gevestigd en deze bleef daar ze
ventig jaar lang in gehuisvest. Tn
1899 werd het de zetel van de
Muziekschool van Toonkunst, die
on haar beurt omstreeks 1931 van
hier wegtrok, waarna 't Vincen
tiushuis erin gevestigd werd.
Naar „Schoeveld"
In 1536 trokken de vroede va
deren naar het „nieue huys gehie-
ten Schoeveld" op de Hof. Vol
gons Van Bemmelen en Van Root-
selaar zou dit „nieuwe huis" he
lemaal zo nieuw niet geweest zijn,
doch niets meer of minder dan
hot hoofdgebouw van de oude
Burcht, waarin de Heren van
Amersfoort woonden en waaruit
o.m. Van Oldenbarnevclt stamt.
Volgens de huidige gemeente-ar
chivaris. de heer Boogerman. valt
het sterk te betwijfelen, dat dit
raadhuis inderdaad de oude Burcht
geweest is. Uit de stadsrekeningen
bliikt, dat er voor het gebouw
enorme hoeveelheden materialen
nodig geweest zijn. Steeds weer
kwamen er posten voor betreffen
de de aankoop van stenen (soms
wel duizend tegelijk), planken,
sdïikers. glas alsmede loonuitke-
ringen aan timmerlieden en met
selaars. De werkzaamheden moe
ten zo omvangriik geweest ziin.
dat het gemakkelijk kan ziin, dat
er een geheel nieuw gebouw op
getrokken werd.
De naam Schoeveld" in 1436.
of „Schonefeld" in 1542 is merk
waardig wanneer wü wetpn. dat
het Utrechtse raadhuis in die da-
»en de naam van ..Schoonhuis"
droeg. Over de vraag of er tussen
Het ligt in dc bedoeling op deze
plaats het nieuwe stadhuis te bou
wen. (Foto Hofland)
HET VINCENTIUSHUIS in de
Krommestraat. Hier stond het
eerste Amersfoortse stadhuis
misschien is dit massale ge
bouw in grote trekken nog wel
het raadhuis, waarvdn in 1396
sprake was.
(Eigen foto).
beide benamingen verband bestaat
konden wij echter geen zekerheid
verkrijgen.
Geen der thans levenden heeft
dil gebouw nog gekend, maar wij
weten uit verschillende oude be
schrijvingen. en uit een zeer uit
voerige publicatie van de heer
Huygen. secretaris van Fléhite,
hoe net gebouw ongeveer inge
richt geweest is.
Aan de voorzijde bevond zich
een statietrap met twee opgangen,
elk met negen treden. Deze trap
is er niet altijd geweest, maar
werd in 1547 ter meerdere luister
voor de geveL. gebouwd. Twee
grote cn twee kleine pilasters
flankeerden de trap en zii droe
gen ieder één leeuw houdende het
wapenschild van de stad. In het
midden prijkte het keizerlijke wa
pen. Via de hoofdingang kwam
men in de grote zaal. die „Plein"
heette. Een dergelijke typische be
naming voor een zaal wordt he
den ten dage nog gebruikt in het
onlangs gerestaureerde stadhuis
van Gouda, dat ongeveer net zo
ingericht geweest is. Daar heeft
men zelfs een „Beneden Plein" en
een „Boven Plein", die door eèn
trapje van enkele treden van el
kaar gescheiden zijn.
Inrichting
Aan het Plein lagen de voor
naamste vertrekken. Recht tegen
over de ingang bevond zich na
tuurlijk de raadkamer, waar te
vens recht gesproken werd. Deze
kamer werd pas in 1567 ingericht
en aan de binnenzijde stond bo
ven de deur de volgende spreuk:
Hic iustos Astraea tegit. Tutatuc
alumnos hic pietas. Domat hic im-
pia facta Themis", hetgeen bete
kent: „Hier beschut de Gerechtig
heid het Recht, Hier wordt men
door de Gerechtigheid beschermd.
Hier overwint de Gerechtigheid
de boze daden".
Aan de andere zijde prijkte het
stadswapen met er onder: „Mar-
tlVs Vt qVIntae sVbllt Conflnla
LVCIs, arVa, per haeC fiCIt fLe-
blLe rhen Vs Iter. 1595." Hetgeen
wil zeggen: „Op de 5e Maart heeft
de Rijn door deze landen zijn
rampspoedige weg genomen." De
zonderling geplaatste hoofdletters
deden hier dienst voor het aan
duiden van het jaartal. Een gees
tigheid. die men in zeer veel op
schriften uit die dagen tegen
komt.
Boven de zetel van de Groot
achtbare Raad hing een enorm
schilderij, voorstellende een ge
zicht op de stad Amersfoort. Het
werd geschilderd door Matthias
Withoos in 1671 en door de Stad
van hem gekocht. Dit enorme doek
bedekt heden ten dage nog een
gehele wand van de burgemees
terskamer. Een tweede schilder
stuk gaf een voorstelling van
„Het Laatste Oordeel", gemaakt
door de grootmeester Jacob van
Campen en in 1662 door zijn erf
genamen aan de stad „geoffreert".
Ook dit schilderstuk is bewaard
gebleven, want het siert thans de
mannenzaal in het St Pieters- en
Blocklandtsgasthuis. Een land
schap van Jacob van Campen en
een geschilderd portret van Wil
lem III, Koning van Engeland en
Stadhouder van Holland en Zee
land bevonden zich naast het ge
zicht op Amersfoort.
Jammer is het. dat niet bekend
is waar deze schilderijen geble
ven zijn. want vooral „Het Land
schap" van Jacob van Campen
moet een buitengewoon mooi stuk
geweest zijn. Ook de enorme
„Mappe Monde", oftewel „We
reldkaart", die zonder weerga ge
weest moet zijn, is helaas spoor
loos verdwenen.
De schilderijen werden geflan
keerd door 40 spiegelgladde pie
ken en een „vreemd stuk schiet
geweer", die ook verdwenen Z'
Volgens tijdgenoten moet het
vreemde schietgeweer van Ro
meinse oorsprong geweest zijn, zo
dat het dus waarschijnlijk niet
met kruit gewerkt zal hebben. De
tafel van de Vroedschap was over
dekt met „allerbest groen laken"
en alle stoelen hadden kussens
met het Stadswapen erop.
Rechtspraak
Er werd in het Raadhuis ook
rech tgesproken. waartoe een
Rechtbank in eerste aanleg (thans
de Arrondissements Rechtbank) en
Vrederechters (thans de Kanton
rechter). De Justitiekamer was
uiterst sober gehouden. Geen
schilderijen, doch slechts een
blauwschijnende spiegel en groen
behang bedekten de muren. De
enige versiering was het stads
wapen. Voorts was er nog een
vertrek voor de commissarissen
voor kleine zaken, de ..Klovne
Rolle" Hier bestond de wandbe-
kleding geheel uit landkaarten
van de omgeving van Amersfoort.
Na het vellen van een vonnis
begaven de heren rechters zich
naar de gaanderij boven de in
gang. waar bet vonnis medere-
deeld werd. Hierna werd de mis
dadiger naar buiten geleid, waar
midden op de Hof het vonnis vol
trokken werd. waarbij de Rech
ters achter de ramen van het
raadhuis toezagen, dat het con
form hun uitspraak werd uitge
voerd.
Het gebouw is verscheidene ke
ren uitgebreid on verbouwd. De
eerste keer in 1645 met twee hui
zen van de apotheker Jan "Rnth,
die voor de somma van f33c.n.-
aan dc stad overgingen. Zii had
den geen verbinding met het
stadhuis en voorzover naeepnan
kan worden is die er ook nimmer
gekomen. De tweede vergroting
kwam in 1653. toen hef naastlig
gende huis aangekocht werd
Naast het raadhuis <-4.ond do
Stadswaag, doch in 1621 worden
do weegschalen overgebracht n; nr
achter de Joriskerk en kwam in
het Waaggebouw do S*ad<wk te
zetelen. In 1733 werd hot W^o.
eebouw hii hot Stadhuis pofrok-
I kon en kwam hier de secretarie te
huizon En tenslotte bevonden zich
Ohder het gebouw de kelders,
waarin de turf bewaard werd en
do belangrijkse gevangenen zucht-
I ten!
