VOORAL VOOR DE VROUW
Mevrouw H. Straalman-Cremer
wéét waarover ze praat
Hendrickje Stoffels leven
in dienst van de liefde
Naar de stad
Simone cle Beauvoir holt
niet achter Sartre aan
\auwc livest*
,,/e kunt alleen maar spreken
met je hart zegt ze
ABDIJSIROOP
Vrijdag 14November 1952
Wanneer staat het leven ijan een vrouw in het teken van de liefde?
Een moeilijke vraag. Moet het zo zijn dat de liefde bij haar een uit
gangspunt was, waar misschien nooit meer op terug gekomen wordt,
of moet het een voortdurend nieuw gevoede impitls zijn?
In onze tijd waarin het sex-appcai tot een gillende sirene is uitge
groeid betekent een liefdesvrouuiets averechts-anders dan in elke
andere tijd. Ze zijn er altijd u>el geweest, de Rita's en de Ingrid's.
maar iedere beschaving had er zijn eigen termen voor en nog nooit
wellicht is het aureool om de hoofden van roekeloze geluk zo eksters zo
wijdverbreid geweest als nu.
De geschiedenis is vol van vrou
wen die het etiket .Liefde" onver
brekelijk aangekleefd zit Griekse
hetaeren, Romeinse keizerinnen.
Konings-maitressen, ze zijn er te
kust en te keur. Maar wanneer
men voorzien van dit etiket het na
geslacht bereikt, dan is het al bij
voorbaat niet wat het wezen moet.
Want een werkelijk onbaatzuchti
ge liefde pleegt niet opzienbarend
te zijn
Een uitzondering op deze regel is
Hendrickje Stoffels, de huisvrouw
van Rembrandt van Rijn. die naast
hem in de geschiedenis heeft voort
geleefd, als opvolgster van Saskia
van Uylenburch. Ook op de schil
derijen leeft ze voort, en men weet
in het algemeen niet veel meer van
haar. dan dat zij Rembrandts twee
de vrouw was. En haar levensloop
heeft dan ook op het eerste gezicht
geen andere glorie dan de afstralen
de roem van de meester-schilder.
Toch is er aan het leven van
Hendrickje Stoffels een bijzondere
glans verbonden Dat is de glans van
een nooit aflatende, zichzelf geheel
wegcijferende liefde voor haar man.
Als twee en twintig-jarig dienst
meisje kwam ze in het jaar 1645 bij
71 IKKE ZUSJE is nu geen thuis
U kind meer, ze gaat naar school
Elke morgen om kwart, voor ne
gen. ren ik met dat gekamde en
gewassen wijfje achterop de fiets
cle weg ai. Ze heeft een boterham
Mevrouw Eleanor Roosevelt, mevrouw Fanny Blankers—Koen. mevrouw
Hermien StraalmanCremer. Dat zijn de drie vrouwen, zo heeft een
enquête onlangs uitgewezen, die het populairst zijn bij haar Nederlandse
in een zakje en een appel voor het sexe-genoten- We weten allemaal, hoe mevrouw Roosevelt en mevrouw
Blankers er uit zien; we zouden hen van de journaals en de foto's in de
kranten direct herkennen als we hen op straat tegenkwamen. Maar van
mevrouw Straalman—Cremer, die ons twee morgens in de week een be
zoekje brengt, kennen we alleen de stem: een lieve, moederlijke stem.
waarmee ze ons raadt en troost en aanmoedigt, zodat de dag opeens wat
meer uitzicht biedt.
speelkwartier Ze doet daar in dat
klasje de poppenwas, ze mag teke
nen en kleuren en ze leert een
liedje, waar zelfs zoontje welwillend
naar luistert.
Ondertussen is d'er winterjas van
verleden jaar zo kort geworden als
een hemd. Dat kan niet, zeg ik,
ive moeten maar es naar de stad..
En dikke zusje met de gewichtig
heid, die ze nel heeft geleerd:
„Zondag mam. Zondag ben ik
vrij
We gaan op Woensdagmiddag, dat
komt het beste uil, maar kijk aan,
die stad is vol met moeders met
koopplannen en kinderen aan de
hand We staan dus in- een optocht
by de lift
Mevrouw StraalmanCremer is
een self-made" vrouw. Haar vader
was opzichter van een fabriek in
Deventer en het gezin woonde op
het fabrieksterrein. Zo kwam Her
mien Cremer al in haar eerste kin
derjaren in aanraking met het fa-
brieksproletariaat. ..Mijn moeder
was een engel, die achter de scher
men alles voor de arbeiders deed
en die hen aanspoorde zich aaneen
die even later stampvol, te sluiten", zegt ze. Toch was het t
regelrecht tiaar de kinderafdeling nog door een toeval, dat zij met de i.
vliegt, t Lijkt een reis naar de socialistische beweging in aanraking
maan met dikke zusje legen me kwam. 7|j had een *oolc stem en
aangeklemd, want je kunt geen toen kwartet, dat op
verroeren, suizen we omhoog in het h Mei.f.est zinee„
gele licht, terwijl een klein jochie ",e' ™";'enes'5?u „f«*n
dar muurvast in een hoek gepropt vipden t\as. werd zij uitge*
is. bang begint te huilen „Stil". - »od»8<i. En ze nam het aan alleen
roept de moeder, je bent de enige
niet."
Maar voordat er een soort op
stand uitbreekt, zijn we boven.
Daar lijkt het op een verjaarspartij,
een hele grote. Er zijn zoveel kin
deren, het krioelt ervan. Hele.
kleintjes aan leidsels, die monter
heeii en weer schieten op korte
beentjes of voor de spiegels in
stoere pakken met bont en rits
sluiting worden gehesen. En al
maar groteren, lot een paar lange
knullen toe. Dikke zusje is door al
dat ongewone totaal de kluts kwijt.
Ze doet gedwee d'er jasje uit. maar
ze heeft een bleek en zorgelijk kop
je. En misschien komt 't daar wel
door, maar met dat passen wordt
het narigheid. Zodra ze een jasje
aan heeft, ben ik haar kwijt, ze
lijkt, een verpieterde kabouter met
op d'er rug een gekleurde capu
chon. Naast me staat een andere
moeder net zo te martelen.
..Lach es", zegt ze, ..kom. Inch
vou es schat Maar haar doch
ter, een kleintje mei zwarte vlecht
jes. kijkt met sombere ogen naar
dikke zusje, die roerloos als een
sneeuwpop voor de spiegel staat
..Ze staan d'er niet", praat ik te
gen de verkoopster, die het in die
volte allang best vindt. Ze zegt:
Probeert u es bij de pakken,
m'vromv."
Maar net als we aan 't hijsen
zijn, want het elastiek zit zo stijf
en die nieuwe broek ivil eerst niet
over d'er schoen en dan haast niet
omhoog, piept dikke zusje: „Moet
een plas. een érge
Dan probeer ik maar verder he
lemaal niets meer.
De lift is nergens. In beweging
olijven is trouwens het beste. Dus
hollen we al de trappen af en eten
in een winkel, waar een papieren
Zwarte Piet tussen het lekkers
staat, een taartje. BIBEB
omdat zij zo graag zong. Op haar
negentiende jaar werd ze lid van
de partij, daar leerde ze haar man
kennen, en toen ze eenentwintig
was. trouwden ze. „Ik had geen vak
geleerd", zegt ze. .Ik had zo dol
graag onderwijzeres willen worden.
Maar ik werd naar de huishoud
school gestuurd, waar ik uit protest
elk jaar maar op het nippertje over
ging". En toen ik trouwde, liep de
hele familie: zie je nu wel, dat wij
gelijk hadden!"
Och. en toen is het allemaal als
vanzelf gegaan: spreekbeurten voor
de geheelonthouding en voor de
partij („Ik ben nog eens" veertien
dagen met A.B.K. op tournee ge
weest. Hij heeft toen nog een op
roerige krabbel aan me gewijd
Jammer, dat ik die niet bewaard*
heb. maar och, als je jong bent, dan
hecht je niet aan zulke dingen")»
lid van de gemeenteraad van Voorst
(..Ik ben een van de eerste vrou
welijke raadsleden geweest. Mijn
man en ik zaten samen in de ge
meenteraad tot een wetswijziging
dat onmogelijk maakte Toen heeft
mijn man bedankt, omdat hij het
belangrijker vond. dat ik als vrouw
aanbleef"), lid van de gemeenteraad
in Hilversum („Dat ben ik nu al 25
jaar") en van '45'49 wethoudster
van volkshuisvesting. („Toen heb
ik blauwdrukken leren lezen, want
ik moest weten, waar ik het over
had. als ik met de architect praat
te. Maar altijd vroeg ik: „Waar lig
gen de buizen?" ..Mevrouw Straal
man met haar buizen", zeiden ze
dan. Maar waarom moet een mens
met bevroren buiten zitten, als het
niet nodig is? En de lavcttes, die je
nu in zoveel moderne huizen ziet,
die hebben ze aan mij te danken.
Ik zag er direct iets in en ik heb
ze in al mijn huizen laten aanbren
gen en toen volgden de andere ge
meenten.")
Mevrouw Straalman zegt "nog iets
heel behartenswaardig. als we over
de manier praten, waarop de huis
vesting tegenwoordig werkt: vorde
ring. noodwoningen Ze zegt: ..Het
is verschuiving van het probleem.
Eerst zijn de mensen blij, dat ze
tenminste een eigen dak boven hun
hoofd hebben, maar na een maand
beginnen ze te klagen en ze blij
ven klagen. Het is zo menseijlk en
het heeft me tot denken gebracht."
Over haar radiopraatjes zegt ze-
Je kunt alleen maar spreken met
je hart, niet met je verstand. En je
kunt het alleen maar, als je grijze
haren hebt.
Want al die totaal verschillende
vrouwen, die naar mij luisteren,
willen het gevoel hebben: die be
grijpt het. Ze hoeven nooit de knop
om te draaien met „Ze kletsen
maar makkelijk", want ik weet,
waar ik het over heb. Thuis waren
we met z'n zevenen en mijn moe
der heeft altijd de eindjes aan el
kaar moeten knopen. Mijn broer
studeerde viool en als er tijdens
het studeren een snaar sprong, dan
vroeg mijn moeder onmiddellijk
angstig: Is het een dikke?? want
dikke snaren waren duur. Ik kan
wassen, boenen, koken, vertellen.
En ik ben nooit de deur uitgegaan
om te vergaderen of te colporteren
voordat de hele boel aan kant was.
Rembrandt in huis. Ze was in Lans
dorp opgegroeid als dochter van
kleine boeren, cn dc overgang naar
het grote sombere huis aan de Bree-
straat. toen nog nieuw en deftig,
moet wel heel groot geweest zijn
Ook de overgang van rustige, te
vreden buitenmensen, naar dit haast
barbaarse milieu, waar Rembrandt
ondanks zijn diepe godsdienstige
overtuigingen de kerk toch meed.
Toen Hendrickje kwam was het
drie jaar geleden dat Saskia van
Uylenburch gestorven was. de rijke,
stralende eerste vrouw, moeder van
Titus. Zij was Rcmbrands eerste
liefde geweest, m de jaren dat hij
als een razende werkte en voor al
zijn werk gretig aftrek vond. Maar
Hendrickje heeft een man leren
kennen die geknauwd was door
verdriet, door - weifelen aan eigen
meesterschap, en door voortdurend
groeiende geldzorgen.
Na enkele jaren is ze zijn huis
vrouw geworden Ze is alles voor
hem geweest. Ze was zijn minnares,
die hem een gevoel van herwonnen
jeugd heeft gegeven, waardoor zijn
in somberheid doodgelopen genie
weer tot ontplooiing kwam Ze heeft
zijn moeilijke huishouden voor hem
bestuurd, waarin af cn aan werd
gegaan door velen, en waar meestal
een aantal leerlingen verkeerden, en
tussendoor heeft ze altijd tijd ge
vonden om eindeloos en onbewe
gelijk te poseren voor hem.
Daarnaast was ze de werkelijke
moeder voor Titus. en later ook van
de dochter van Rembrandt en haar.
Cornelia. En bij dit alles heeft ze
nooit de indruk gemaakt van oen
vrouw die zich schikt in een be
staan dat ze gedachteloos heeft ver
worven door toe te geven aan een
verliefdheid op een groot en char
mant man. En dat is misschien niet
verbazingwekkend maar wel bewon
derenswaardig,
Want met al haar liefde voor
Rembrandt heeft Hendrickje eigen
lijk alleen zorgelijke tijden met hem
gekend. De tijden waarin hij on
vermoeibaar en glorieus bleef pro
duceren. maar waarin men niet
kocht, of schandelijk onderbetaalde
Dc tijden waarin dan weer grote
sommen binnenkwamen, waarvoor
nieuwe kostbaarheden en curiosa
werden gekocht, en geen schulden
gedelgd Ze heeft de dreiging van
schuldbrieven, zelfs van gijzeling
meegemaakt, en samen met Rem
brandt de bittere vernedering van
het niet meer te koren bankroet,
waarbij al het waardevolle op de
veiling kwam
En zelfs daarna, toen ze een klei
ner huis aan de Rozengracht be
woonden, is er toch nooit meer die
vroegere gulden onbezorgdheid te
ruggekeerd. Daar is Hendrickje na
vier jaren overleden. Ze was toen
acht en dertig
Dit is een kant. eén van de ve
len. van hel leven van Hendrickje
Stoffels: veel zorgen, veel werk.
en ook. altijd, een groot geluk. Een
vrouwenbestaan, dat zich van an
dere onderscheidt door de opoffe
ring. Een opoffering die verder is
gegaan dan men veelal weet. Want
Hendrickje mag dan terecht de
tweede vrouw" van Rembrandt ge
noemd worden: ze was nooit wettig
I met hem getrouwd.
Als de naam Simone de Beauvoir in een gezelschap valt, is er altijd
iemand die zegt: o ja. dat is die discipel van Sartre! Iedereen ziet dan
onmiddellijk in de verbeelding een geëxalteerd vrouwspersoon met platte
schoenen, halflange fluwelen broek cn wilde haren, die achter Sartre aan
draaft. Het is een verkeerd beeld. Simone is een vrij forse, goedgeklede
mantelpakkenvrouw. met een knap, zeer intelligent gezicht, het type van
de intellectuele vrouw-met-charme. Zij draaft niet achter Sartre aan. ook
niet figuurlijk, al is dan de existentialistische gedachte de basis van haar
werken.
Zij is 43 jaar,
was vroeger lera
res aan een Pa
rijs gymnasium,
werkte in de
oorlog voor de
illegale pers en
is nu romancière,
essayiste. journa
liste. Ze heeft
een aantal ro
mans. een toneel
stuk en een be
langwekkend
boek over Ame
rika geschreven,
maar voor ons
moet de nadruk
vallen op haar
studie van het
vrouwenvraag
stuk. vastgelegd
in haar tweede
lig boek: Le deu-
xième sexe. Hel is wel de meest on
partijdige en volledige studie over
het vrouwenprobleem die gepubli
ceerd is. Onpartijdig, voor zover
iemand onpartijdig kan schrijven
over de vrouw. Iedereen die schrijft
over deze kwestie is altijd partij.
Men is of man, of vrouw. Wanneer
men theepot is, schrijft men niet.
Simone heeft haar onderwerp wel
van zeer veel zijden benaderd, psy
chologisch. ethnologisch. historisch,
filosofisch. Het boek beschrijft, hoe
de positie van de vrouw zich ont
wikkeld heeft van de vroegste men
sengemeenschap tot nu.
De vrouw, biologisch sterker be
paald dan de man, kon niet zoals
hij. de wereld veroveren, omdat hij
haar meerdere was in spierkracht
en omdat zij kinderen moest krij
gen en verzorgen.
Dit biologisch verschil heeft ertoe
geleid, aldus Simone de Beauvoir.
dat het een manlijke wereld is ge
worden. waarin wij leven, een we
reld waarin de vrouw object is en
geen subject. Zij staat wel in het
middelpunt, maar als object, als
aangebeden geliefde, als moeder, als
hulpeloos teder schepsel, kortom als
standbeeld, als ding. De man dic
teert de spelregels en regeert de
wereld; de verovering van gelijk
staatsburgerschap en kiesrecht is
dan ook een schijn-emancipatie zo
lang de vrouw nog door de huidige
huwelijksvorm economisch afhanke
lijk is van de man. Haar emancipa
tie is schijn, ook zolang de mythe
van de vrouwelijkheid bestaat, een
mythe door de man geweven, toen
hij de vrouw op het voetstuk plaat
ste als ding. als object. Een mythe
nog altijd krampachtig vastgehouden
door de manlijke wereld, maar he
laas ook door de vrouw zelf, voor
zover zij weigert zich boven haar
biologisch alleen-maar-vrouw-zijn
uit te werken, en het wel gemak
kelijk vindt een aangebeden en be
wierookt object te zijn.
We staan dan ook nu pas aan het
begin van de werkelijke emancipa
tie. In een moderne wereld is de
grotere spierkracht van de man
niet meer van belang. Inderdaad is
nog steeds de vrouw sterker biolo
gisch gebonden, maar door de mo
derne huishouding en het geringer
aantal kinderen is haar conditie
zover verbeterd dat zij vrijer wordt
en tijd overhoudt
Het is nu de vraag wat zij met
die vrijheid zal doen. En wij zien
de laatste decennia dat zij langza
merhand bezig is de mythe te ont
tronen Dat zij langzamerhand bezig
is. subject 'c worden, dat zij stu
deert, schrijft, creëert en mee re
geert Maar pas in een wereld, al
dus Simone de Beauvoir, waarin de
vrouw, ondanks haar huwelijk, eco
nomisch onafhankelijk van de man
zal werken in een zelfde geestes
sfeer als hij. pas in die wereld zul
len mannen en vrouwen als gelijk
waardige mensen elkaar aanvullen
Amsterdamsche Effectenbeurs
Niet-actieve oblig.
Actieve obligaties
Staatsleningen
12/11
13/11
Grootb Obl S!b
93%
92%
Nederl 1951 3'/»
96%
96%
Nederl '4b (35*
91%
41»;
dito 1937 -3%) 3
92'.
92%
dito 1937 3
92
92%
Ooll -len 47 S4*
93%
93%
tnvest.certif
93%
93%
Ned 1962-64 t b
93%
93%
Ncd 1962-64 mb
93*-
93%
Ned NWS C 2":
76%
76 V,
Indië 1937 A 3
93
93
Grootboek '46 3
92%
92
12/1) 13/11
94% 94%
99 99
Actieve aandelen
Hank- cd credietrosteUlngen
Cult H ind Bk
44
43'i
Nat Handelsb
97%
96%
Ned. Hand.ml1
141
141
Industriële ondernemingen
A.K.U
150
150
Berch Jurcens
256
258!,
v. Berkei's Pat
98%
98
Calvé-Delfi
112%
112",
Centr Suiker
165
164%
Foxker
110%
uo%
Gelder Zonen
143%
144!,
Hoogovens
150%
149'%
Ned Ford
173
172
Ned Kabeliabr
192
195
Philips Gem B
149%
149',
dito Cum. Pr el
133
133
Unilever C.v.A
172%
173%
Wilt Feyenoord
157-..
158
.Mijn bouwondernemingen
BlUiloo le
dito 2e
174
172'/*
Petroleumonderncmlngen
Dordtscbe Petr.
288%
287%
ld. Prei Aand.
301%.
301!.
K Petr M
310».
309%
dito Onder-A
309
308%
Moeara Enim
499»'.
498!.-
Kuhber under nemingen
A dam Ruober
75
73%
Bandar Rubber
78%
»0
Deh-Batavia
80
80%
Kend Lemboe
58
59
O-Java Ruob.
26
27
Oostk Cult Mol
74%
73%
„SerbadiadJ"
34
34!,
Scheepvaart-maatschappijen
H.A1.
142
142%
Java-C.-P.-iyn
116%
K.N.S.M
134%
133%
K.P.M
100
99%
Rott Lloyd
120
119'.,
Ncd. Sch Unto
121V.
121
v Ommeren
166
165!;
„Nederland"
137»%
136 V,
Suikerondernemingen
H.V.A.
84%
84
Jav. Cult MU
35
33%
N.-L Suiker U
85
84
Ver Vorst CM.
15%
15%
Tabaksondernemingen
Deli Bat Mil
85
84
Dell Mil
65%
63»,
Senembah MU
49%
49
Diversen
Muller 8z Co
167%
167
(tockdlvidendcn
Kon. Petr. '50-3'/»
61
61
Staatsleningen
Denemarken *38 4
En ee land F L 4
Pro* en Gein leningen
A dam 47 l3'/,) 3 94
A dam '48 (31/,) 3 94
ADeldoorn '47 3
Arnhem 1938 8
Bandoene 1938 4 60%
Batavia 1937 A 4 65
Gelderi 1938 97
dito 20 L 1947 96»'»
's-Hage 1938 3%
dito le l. 1937
dito 1938 (3%) 3
Jron '52 ID 4'/»
ilto '38 3%
dito 1938 3
Haarlem 1838 3
Haarlem 1947 3
's-Bosch 1938 3
Leeuw 1938 3
Leidon 1947 3
N -H '47 13%) 3
alto le 1 1938 3
dito '20 J 1947 3
NUm 2e L '37 3»/,
R'dam le en 3e 1
dito le I 1938 3%
dito 1938 3
Z.-Holi 3e I '37 3
dito 2e l 1938 3
dito 1946 3
96 li
91
247}.
Bank. en credletlnstelllngeD
Bk N Gem '37 3%
dito "38 3
Bk Onr Z '37 4 48»', 49
Gem Cr. 40-) 3
Ned Ban kin st 4 72% 71
dypoth. banken (pandbr.)
Alg Hyp Xï 3
Am Hyn XY 3% 88%
Am Hyn (3%) 3
Bat Hyp, (3%) 3 865, 86
Dordr. NP. 3V*
Fr.Gs DE-VE 3% 9192%
dito DA (3%) 3 89',
s-Gr Hyp (3'/:3 3 88
Gron H b F 315 90
Hon. Hyp. K.
Hyp. Ncdl. Q 3
Mil H.Cr 135!,) 3 88 -
Nat H. ser E 3V* 89 90
dito Gec (355) 3—89
dito serie B 3 89
Nea Hyp.K.(35'j) i
N W Hyp B. 35i
Ov H B (G.355) 2 88 :1
Rott Hvd.B 3Y*
Utr H ser KL 3%
dito Gec (355)3
WcstL N.O. 3% "n
dito (355 3
dito 3 89
Zeeuw Hvp_B 355
Zuldcr-KL (355) 3
Z.-H H B 355 89ü 89
Holl Bank 455 71..
le Ned. Sch.v 3 ®-% 82,,
Roti Sch. HB 3'/,
industriële obligatie»
AJC.U. 355 99%
Bergh's Jure. 355 97% 96%
Philips S 1 '51-4 103 103
Philips S L 49-3'/, 100% 100%
Stokvis 355 97
Unil Conv. '49 3 55 97 97»;
Werkspoor 355 98% 98%
Cockeril 4 97 96%
12/11 13/11
Bataafsche 355 98% 95%
Kon Petr. 50 355 111%
Wagon Llts 4 96%
Dell Spoorw 3V5 73% 73%
N.-l SDOor "37 3 55 37 37%
Sam Joans 4
Prcmielenlngen
Amst. OlymD 3
A'dam oremie) *5) 1035', 104
Haag '53—2'/, 103% -
Rotterd "52 l—255 106
ld. 53 H—2'/, 103%
Utr ld 52 t 100/2'/, 104
Vnnrl Genot Obligatie»
Bk Ned.Gem.45i 102% 102%
Idem 0/5/10 105>i
Niet-actieve aand.
Bank. en credletlnstelllngeD
Amstera Bank 1595', 160
EscomDtobank 61% 61%
Holl Bank Unie 203 201%
Mtl Nat HerlstB 78'. 73'.
N Bank v Z.Afx 1545; 154%
Ned Credletb B 95%
Rotterd Bank 161% 162
Slavenb 8ank 112*. 112
Twentsche Bank 157»; 157%
DepöKractiebewUzen etc.
Rott Bel Cons. 202 202
Nw.Ned Am.Hyp 91%
Nth W Pac H b 144
industriële ondernemingen
Alb SuDerfost 13755 136
Alg Norit
Allan Co
Alw R. v. Aand B
Amst Ballast Mil
Bergh Papfabr
Breda Mach fabr
Buhrmann's PaD
Dikkers
DRU
Emball en Houth
Gruliter 6% oref
Hazemeycr A.
Heemnf N.V
Helneken
Hero Conserven
Holl Stoommee)
Hollandia Kat
Holl Beton
H Draad cn Kab
H. Kunstz. Lnd
Holl Melksutker
Int Gew Betonb.
Int Kunststoffen
Intern Viscose
Klinker Isoliet
Kondor
Gist en Solr.fabr
Kon N Grofsm.
Kon Ned. Zout
K Pharm Broc
Kon. Ver TaDl)t
K Zwav.z Ketlen
Letterclet A'dam 192
Lycmnf
Ltlm en Gelat
Fr Smulders
Ned Bakkcrll 193
Naard Ch aand.
Autob. Vredcstlln
Ned Am Fitting
S» njj .jf
Ncd. Schecosb. 1385; 139%
N.-lnd Vezelv 74 74
Nilma 157 158%
Pad Porti Cem 39%
Rott Droocd Mil 310 309
Rouppe v d Voort 92% 92%
Rubb Vredesteln 1535, 1545',
94';
158%
115
99»;
149%
81?
99
126
1145',
995,
150
100
126»/,
1735, 173%
164% 166
180 179
103 106
70% 7054
169% 168%
110% 11054
29%
175'
185
133
1965',
13154
132%
40% 40%
..Schelde"
Schokbcton
Scholt Aard M.t
Stokvis
Stork Co.
Unie van IJsfabr.
Unil. c.pr A
ld, 47c afL c.p.
95 94!
78
785;
136%
120%
12154
114% 114%
124%
126'
90%
12/11 13/11
Ver Blikfabr 13754 13S%
Zwitsal SS 5, $954
WerksDooi Ser A 1205, 120
Weuers lnd H 134 1355'.
Zwsnenb Org 15854 158%
Slectr.. en gasmaatschappijen
Aiuem 54 53%
Overz Gas Ml) 73% 73
Handel timdernemingen
Born Sum B.mu 9t> 98%
Curac Handelmi) 195 194»,
GuntzeJ Schum 1005, 101
Houth Pont
Internatio
Linde Teves
Moluksche H ver
Tels Co
138% 138%
132 130%
56 56
100 97%
MUdo onr G PetroL
Alg. Exploiratle
Oost Borneo
Gem Eigendom
Perlak
103% 103%
117!, 118
2554 25%
156
84% 85%
78
106% 106
63%
61%
9%
9J6
Suiker-en cabaksond.
TJ. C. M. Aand 14
Arendsburg 4854
Besoekt 95% 97%
Tbr «-ondernemingen
Sedep 46 46%
Telaca Patengao 20 20
Div Cultuurondernemlngen
Ngombczl 132% 132
Diversen
Albert Heyn
Ned Walvisch
Schev ExdJ MIJ.
Thorns Hav.bedr
Kolst Sa oan r
Montgom Ward
Wilson Corp
Spuor- en Tramwegen
Dell Spoorweg 33% 3
Ned.-Ind Sdooi-w 8%
Haagscbe B. sp
Semarang Joanna
Semarang Cherlb 2% -
Amerikaanse Spoorwegen
Atcmson Topeka 9454
Saltlmore 23',
MUs KT.
New York Centr 19
Pennsylvania 20%
Canadian Pacific 34%
Amerikaanse fondsen
Am Bom berg
Amer RadiatOT
Am Smelting
Anaconda
Bethlehem Steal
Chrysler
Ford Canada
Genera) Motors
Hudson Motor
Intern Nickel
Kennecott
Rep Steel
Standard Brands
U.S Steel
North American
Cities Service
Cont OU
Mtdcont
Philips
Shel Union
Standard Oil N.J
Tide WateT
93
23
5%
1954
20%
3454
15%
40%
395,
•1954
15%
41
30 V.
50%
85%
63 X, 63%
163C 165,
4454 4454
73%
65
7354
39%
26%
39%
22%
70% 69%
77»/» 755,
21
20%
Vlls. Katoen fabr 132% 1335*
Prolongatie 3 3
anp-cbs-gemiddelden
*1/11
Petroleuro 142.41
Industrie 193.49
Scheepvaart 156.69
Banken 124.26
lnd. fondsen 41.49
Algemeen 135.86
12/11:
142.64
194.62
156.29
123.66
41.49
136.25
13/10
SCHEEPSTIJDINGEN
Nederlandse schepen op weg
naar Rotterdam
ARNOUDSPOLDER. van Lissabon vla
Antwerpen, pass. 13 Wight, 16 verwacht.
ALHENA, 13 van Antwerpen tc R'dam.
ALBIREO, van Buenos Aires. 13 to Ba-
hla, 3 Dec. vcrw. ALIOTH. 13 van Porto
Alegre te R'dam. ARKELDIJK. v Gal
veston. pass. 13 Start Point, 14 verwacht.
AARDIJK. van New Orleans via Havre,
pass. 14 v.m. Noordelijk van Flores (Azo-
ren), 21 verw. AVERDIJK, van Havana,
ca. 4 Dec vcrw. ALAMAK, van Harta-
point, 13 van Port Soedan n. Suez. ca. 3
Dec. vcrw ALPHERAT, van Buenos
Aires. 13 te Montevideo ALDERAMIN, v.
Bahrein. 13 van Port Said n. Sfax. ca. 28
verw AALSÜM. van Calcutta, pass 13
v m. Finisterre naar Antwerpen, 19 vcrw.
ABBEDIJK. van Lake Charles, ca 3 Dcc
verw. ALNAT1, van Buenos Aires. ca.
22 vcrw ARENDSD1JK, van New York,
ca 23 verw
BOSKOOP, van Antwerpen. 16 verw.
BREM, van Oporto, pass. 13 Wight. BEN-
NEKOM. van Chili. 18 verw. BROU
WERSGRACHT. van Rafso. 17 verw.
BOSKOOP 12 van Bremen via Ant
werpen.
CE RAM, van Calcutta, pass 13 Kaap
Bougaroni. ca. 20 verw CORN HOUT
MAN van Antwerpen. 14/13 verw. (In-
votra).
DENI. van Bandholm, 13 nam. 10 uur
verw DELFSHAVEN. van Necochea via
Las Palmas, pass 13 dwars van Kaap
Barbas, ca. 25 vcrw. DUIVENDIJK, van
Vancouver ca 26 verw.
EREBUS, van Nexo. pass. 13 Kiel.
EENDRACHT, var. Levant, ca 25 verw
EMERGO. van Kristinehamn, 17 te Over-
schlc verw. (Involra).
HORST, van Stettin, ca. 22 verwacht.
(FumeSS). HEEMSKERK, van Australië,
12 nam. te Marseille, 22 verw. HENRICA,
12 van Esbjerg. 14 v.m 2 uur verw. HER
CULES. 13 van Levant tc R'dam HEEL-
SUM, van Mobile via Savannah, pass. 13
Miami, 10 Dec. verw HENRIETTE. van
Antwerpen, 17 verw. (Van Es). HONDS
RUG, van Lugnvik, 15 verw. (Wagen
borg).
JABA, van Londen, 16 verw (Donse
laar).
KIELDRECHT. v. Japan. 13 tc Alexan
dria. 29 verw KOTA INTEN, van Makas
sar. pass. 12 Singapore n. Suez, 9 Dcc.
vcrw KORTENaER, van Londen, 19 ver
wacht (Vermaas)
LEERSUM, van Houston, 13 te Havre,
23 verw. LEMSTERKERK. van Bombay,
pass. 12 Perim n. Suez. LEKKERKERK.
van Calcutta. 12 nam. van Genua, ca 20
verw. LEERDAM, van New York. 20 ver
wacht. LUTTERKERK. van Bahrein, ca.
21 verw
MEERKERK, van Chittagcng, 13 te
Suez, ca. 4 Dcc. verw. MARKEN, van
Java, pass. 13 nam. Straat Messina. 15 te
Genua verwacht cn cn. 26 tc R'dam.
MAASYM N.. van Ellesmtrcport. pass.
12 nam. Wight MARNE, van Stockholm,
13 nam. 2.30 uur te R'dam. MERWEDE,
van Houston, ca 20 Dec. verw MENTOR,
van Levant. 30 verw MIDSLAND, van
Grangemouth. 14 v m. 8 uur verw
MENTOR van Levant 13 te Mutzuna
(Naxos).
NESTOR, van A'dam. la vcrw. NIM
ROD. 12 nam van Abenraa. NAUTIC, v.
Malmo. 15 verw NBK)
ORION, van Levant, via Hamburg,
pass. 13 Dover, 17 verw. OVERIJSEL, v.
Java. 13 te Penang.
PRINS MAUR1TS, v. Chicago. 13 nam
te Hamburg. 16 verw. PRINS FREDER1K
WILLEM, van Chicago 12/13 s nachts te
Havre, 20 verw. PLATO. 13 van A'dam
te R'dam PRINS WILLEM IV. van Mon
treal. via Havre, pass. 12 Quebec
PRES ROOSEVELT van Bornholm 14
verwacht.
RIJNDAM, van New York, via South
ampton. pass 12 ram. Zuidelijk van Kaap
Race. REGULUS, van Ronnskar, 17 verw.
(Vermaas)
SABA. v. Grc-naa 19/20 verw. (James).
STAD VLAARDINGEN. 12 van Wabana
te Vlaardingcn SCHIE. van Levant, via
Vigo, pass 13 Kaap Bon SOEMBA, van
Rostock, 15 vcrw. (Salomons).
SILVAPLANA 12 van Kalmar.
TOSARI. v„n Java, pass 13 Elba Cape
'Rode Zee) 15 tc Suez verwacht cn 27
te R'dam TROMPENBERG, van Jack
sonville, 25 verw TILLY, van Zaandam,
15 vcrw. (Vermaas)
VENUS, van Middlcsbro. 15 verwacht.
(Holseher). VRYBURGH. van Casablanca
vla Duinkerken, pass 13 Oporto.
WESTERMARKT. 13 van Odense to
R'dam
WILLEM RUYS van Prlok 13 van
Port Said naar Southampton.
Grote Vaart
AMPENAN 12 te New York. AMOR
,pass. 13 Kaap Bougaroni n. Hamburg 26
te A'dam verw. AMSTELDIJK n. New
Orleans 13 te Antwerpen. ALWAKI n
New York 13 te Rio de Janeiro. AM
STELVEEN pass 13 te Rlo de Janeiro.
AMSTELVEEN pass 13 de Chagos Ar
chipel n. A'dam ALDABI 13 te Buenos
Aires. AMSTELVAART 13 te Port Eli
zabeth. ALUDRA 15 vm te Madras
verw. ATLAS 12 v. Carthagena n. Cadiz
21 te A'dam verw. AVERDIJK 12 tc
New Orleans.
BACCHUS 13 te New Orleans.
BLOEMFONTEIN 13 te Kaapstad. BLIJ-
Advertentie LM.)
Die krompochtige hoest
loot U geen rust. Spgor
Uw longen, neem de
slijmoplossende
's werelds beste hoestsiroop
DENDIJK 13 tc Philadelphia ca. 6 Dec
tc R'dam verw BR1TSUM 13 v Algiers
n. Bremen. BONAIRE 14 bij dc Azorcn
verw cn 21 te A'dam.
CLAES COMPAEN pass. 12 Dungc-
ness n. Glasgow. CALLISTO 13 tc Nor
folk CELEBES 12 nam. v. Genua naar
Java CONGOSTROOM 14 v. Havre le
A'dam vcrw.
DANAE 20 v. Genua te A'dam verw.
DIEMERDIJK 13 te Antwerpen. DON-
GEDIJ K n Vancouver 13 tc Cristobal.
DELFT 13 te Paita ca 7 Dec. tc A'dam
verw. DRACO 13 nam. te Llvorno 27 te
A'dam verw DOURO !3 tc Gandia 24 te
A'dam verw.
ELMINA 12 v Kotonou 15 te Pointe
Noire vcrw. EDAM 12 v Halifax 11 te
New York vcrw ENGGANO 13 v.
Hamburg n. A'dam.
FLEVO 12 v Lissabon n Malaga.
GROOTEKERK 13 v Port Said 1 Dec.
te A'dam vcrw GAASTERKERK 14 v.
Antwerpen te A'dam vcrw. GANYME-
DES 12 te Barranquilla. GORDIAS 12 v.
Piraeus n. Eleusis Bay.
HELENA 13 te Guanta. HYDRA 13 te
A'dam. HATHOR 13 tc Mcrsin. HELI
CON 13 nam. te Barahona 27 te A'dam
verw. HERA 26 v. West Indië te A'dam
verw. HESTIA 13 v. Trinidad n. Guan
ta.
ITTERSUM 13 te Mobile.
JOHAN VAN OLDENBARNEVELT
pass 12 's avonds Oucssant n, Australië.
JAGERSFONTEIN pass 13 dwars van
Cape Palmas 27 tc A'dam vcrw. JAPA
RA pass. 13 het Eiland Masirah naar
Damman.
KOTA AGOENG 13 te Soerabaja
LAAGKERK pass. 13 Kaap Nao naar
Marseille en Sydney; L1SSEKERK naar
Basrah 13 te Port Said. LEKHAVEN n.
Kaapstad 13 nam te Teneriffc. LAER
TES pass. 13 Kaap Sa» Vinccntc naar
Liverpool 26 tc A'dam verw LEO-
pass 13 Oporto n Hamburg 22 le Am-
POLDSKERK 13 te Hamburg LUNA
sterdam verw. L.EUVEKERK 13 v. Co
lombo n. Madras cn Calcutta
MADOERA. n Java. 13 te Singapore:
MOLENKERK. n. Oost-Afrlka. pass 13
Kreta. 14 te Port Said verw.; MAAS-
KERK, 13/14 te Lagos verw.; MARIE-
KERK, 13 te Lorenzo Marques; ME-
LISKERK. n. Japan. pass. 13 dwars van
Napels; MIDAS, pass. 13 Wight. 15 vm.
tc A'dam verw.; MAASDAM. 12 v.
Cobh (Ierland) n. New York.
NIGERSTROOM. 13 vm. te Takoradi:
NIEUW AMSTERDAM, pass. 13 Lizard
n. New York.
ORANJLFONTEIN, 12 nam, v. Ham
burg. 14 vm. tc Antwerpen vcrw en 18
te A'dam: ORANJE, n. Java. 13 te Co
lombo; ORANJESTAD. 13 tc Madeira. 21
te Amsterdam vc-rwaeht.
POELAU LAUT. 13 v Cochin n. Ha
llfax: POSEIDON. 15 tc New York
verw PRINS WILLEM V. 13 te Detroit;
PYGMALION. 13 tc New Orleans; PO
LYPHEMUS. 26 v. Java tc A'dam ver
wacht.
RTOUW, n A'dam. 13 te Suez; RIJN-
KERK. 13 v Antwerpen te A'dam;
RIJNLAND, pass 13 Palma. 20 te
A'dam verw.; ROSEMARrE. 13 te Ant
werpen.
SARANGAN. 12 te Tutlcorin; STAD
MAASTRICHT, pass. 13 Borkum n. Lu-
lea; SLOTERDIJK, pass 13 Miami. 15
le New Orleans verw ca. 13 Dec tc
R'dam; SALATIGA. pass. 13 Sabang n
Madras- SCHIEDIJK. n Java. 13 te
Port Said: SLAMAT, 13 te Semarang;
STRAAT BANKA. 12 v Sao Francisco
do Sul n Kaapstad; SUMATRA, pass.
13 Kaap Bougaroni n Amsterdam; SA-
LAWATI. 14 vm. te Rangoon verw.;
SARPEDON. 12 nam
AMSTERDAM. 13 Nqvcmber. Van
dc betere stemming van gisteren is
vandaag maar bitter weinig overgeble
ven Dc affaire was weer zeer miniem
cn de hoeken lagen dusdanig verlaten,
dat het gebruikelijke geroezemoes af
en toe onderbroken werd door een pe
riode van bijna volkomen stilte. Dc
aandclenomzet is gisteren vrij hoog ge
weest in vergelijking met andere da
gen n.l, 1.680.000 nominaal.
Wederom stak Escomptobank met
56.200.- met kop en schouders boven
dc andere uit. De eerstvolgende was
A.K.U. met 45 000.-. Buitenlands aan
bod in Kon. Olies veroorzaakte een
lichte achteruitgang tot 3085*. daarna
werd regelmatig 309 betaald, tegen gis
teren 310. Unilever .Philips en A.K.U.
nagenoeg prijshoudend, doch in Phi
lips bijv. ging de gehele middag geen
stuk om. pas op slag van half drio
werden enige aandelen verhandeld
Het voorstel aan pandbriefhouders
Nederlandse Bankinstelling is thans in
brede kring bekend Was men gisteren
eerder enigszins optlmisch vandaag
hadden dc pessimisten de overhand en
geadviseerd werd 71 laten tegen giste
ren 72'/3. Enkele open hoeken slaagden
er niet in ook maar Iets tot de leven
digheid bij tc dragen. Escomptobank
byv. sloot vandaag goed prijshoudend,
doch dc omzet had weinig tc beteke
nen. Preferente en gewone Peruvians
een fractie hoger, doch zonder veel
handel.
Zowel de cultuur- als de scheepvaart
markt bleef beneden 't niveau van gis
teren, waarby dc leidende cultures ma
ximaal twee lager waren. Op dc
Scheepvaartsector waren de verliezen
Iets bescheidener. Guldensbeleggingen
tenslotte vrywel pryshoudend, met ccn
klein avance voor lnvesteringKcertïflca-
tcn Amerikanen onveranderd. Prolon
gatie 3 pet.
Daar In dc practijk Is gebleken, dat
het aantal noteringen op de vrUe va
lutamarkt gering is. heeft de Vereni
ging van Devlezenbanken besloten dit
uit tc breiden. Met ingang van heden
zullen, naast dc notering voor contante
levering de volgende termijnkoersen
worden genoteerd: 15 dagen, een maand
een maand cn vijftien dagen, twee
maanden, twee maanden en vijftien da
gen. drie maanden, vier maanden, vijf
maanden cn zes maanden.
(Advertentie I. M.)
IJSSEL, 13 tc Algiers. 27 te Amster
dam verwacht.
ZUIDERKRUIS. 13 te Kaapstad. 3
Dec. te A'dam terug; ZAAN. p3ss. 13
Borkum n. Sundsvall; ZEELAND, n.
Java, pass. 13 de Dahlac EU. (Rode
Zee). 14 te Aden verwacht.
Tankvaart
ADINDA 13 te Pladjoc
BARENDRECHT 13 te Punta Cardon.
CALTEX DF.LFT pass. 13 Malta naar
Stdon; CALTEX LEIDEN 12 te Sldon;
CALTEX PERNIS pass. 13 Kaap Bouga
roni n. Sldon: CALTEX THE HAGUE
te New York verw.; STENTOR. 4
Dec v. West-Indlë tc A'dam verw.:
STAD SCHIEDAM. 13 v A dam n. Ca
sablanca; STAD DORDRECHT. 13 v
R'dam n Palermo STRABO. 12 te Ma
laga. 20 tc A'dam verw.; SIBAJAK,
pass 13 Cape Wesscl, 17 nam. te Soe
rabaja verwacht.
TJIWANGI. 13 te Makassar: TIBE
RIUS. 13 tc Willemstad; TOMORI, n
Java. 13 te Safaga TABINTA. pass. 13
Key West n Halifax; TERO. pass 13
Kaap Hatteras. 14 te Baltimore verw.;
THEMISTO. pass. 13 Key West, 15 te
Mobile verw TOMINI, n Honolocloe,
13 op 470 mijl Zuid van Cape Lucas:
TEIRESIAS 12 v. A'dam n. Hamburg.
VAN RIEBEECK. 12 v. Makassar. 15
te Ambon verwacht
WIM. pass. 13 Oland n. Ronnskar;
WATERLAND 12 v. Melbourne n.
Fremantlc; WESTLAND. pass 13 Castil
lo. 14 te Montevideo verw.. WONOSARI.
13 tc Khorramshar- WAAL. 12 v. Na
pels n Piraeus; WELTEVREDEN. 12
's avonds te Hamburg.
pass. 13 de Burling Eilanden 16 te Pernis
verw.; CALTEX UTRECHT pass 13 Al
giers 18 te Pernis verw.; CISTULA 13 te
Fremantle: CLAVELLA 13 te Mombassn;
CORILLA pass. 13 Ras al Hadd n. Ll
vorno
DUIVENDRECHT 14 tc Las Palmas ver
wacht
DILIGENTIA 13 nam. van Kiel tc
Vlaardingcn verwacht
ELIZABETH B v m. te Windau ver
wacht; ESSO AMSTERDAM pass. 13 Cns-
quets n Aruba: ESSO DEN HAAG 15 to
Aruba verw
FELIPES 13 tc Telok Anson; FRISIA
13 nam. tc- Sete.
LEENDERT B pass. 13 Texel n. Kopen
hagen.
MARCELLA pass 13 Boulogne n Rot
terdam; MACOMA 16 te Bombay vcrw.;
Port au Prince, MAR1SA n. Bombay pass. 13 dwars van
de Scycjollcs Eilanden: MALEA 12 van
Curagao n Lissabon
MALVINA verwacht 14 Muscat te
passeren naar Mena al Ahmadi MYO-
N1A 13 van Umm Said naar Engeland
en Rotterdam; MONICA 13/14 's> nachts
te Rotterdam verwacht.
NOORD 13 v BUlingham naar Shcll-
haven.
OVULA 13 te Hcysham.
PALMA 13 tc Bergen; PERNA pass. 13
Flores (lnd.) n. Brisbane
RITA pass. 13 Endau 14 te Pladjoc ver
wacht.
SAIDJA 12 nam. te Pladjoc SAROENA
pass. 13 dwars van Samartnda 15 tc Soe
rabaja verw.; SCHERPENDRECHT pass.
13 Noordeiyk van Bermuda's ca 23 te
Thameshaven verw,: STA NV AC DJIRAK
13 te Telok Anson; SI IEDRECHT 12
Rio Grande 14 te Buenos Aires verwacht.
TIBIA pass 13 Fredcrik Hendrik Ell. n.
MirJ: THALATTA n Perzische Golf
12 nam. tc Suez.
WIELDRECHT 12 nam. nor te Palem-
bang; WOENSDRECHT 17 te Suez vcrw.
