Overloons oorlogsmuseum bewaart herinneringen aan moordende strijd Zaak Van Meegeren wordt weer actueel Honderden jonge Amerikanen Engelsen en Duitsers vielen in bosdat nu zo vredig is Brussel wacht op sensationele rechtzaak (Van onze correspondent) BRUSSEL. De reeds lang geleden door de Rotterdamse zaken man en kunstverzamelaar D. G. van Beuningen geuite bedreiging prof. dr P. Coremans, directeur van het Centraal Laboratorium der Belgi sche musea, voor het gerecht te dagen in verband met diens optreden m de affaire van de vervalste Vermeers, is nu uitgelopen op een for meel proces. Deze zaak. die aanvankelijk op 30 October zou voorkomen cn toen werd uitgesteld, is nu definitief voor 21 en 22 Januari 1953 op de rol geplaatst van de Brusselse rechtbank van Eerste Aanleg. De nanstelling van bekende advocaten van groot kaliber Thévenet en Delacroix voor de heer Van Beuningen, en de liberale- senator en oud minister Buisseret voor prof. Coremans bezorgt dit proces op zich zelf al een even sensationele inslag als de hele zaak-Van Meegeren steeds heeft gehad. Met de aanklacht van de heer Van Beuningen. de eigenaar van het Laatste Avondmaal, een der schilderijen, die volgens een uit spraak van het Nederlandse ge recht door Van Meegeren zou zijn geschilderd, is het een vreemde geschiedenis. De heer Van Beu ningen heeft vertrouwen m de mening van zijn adviseur, de Brusselse schilderijen-restaurateur ■lean Decoen, die volhoudt, dat het Laatste Avondmaal alsook de ver maarde Emmaüsgangers echte Ver meers of althans echte zeventien- de-eeuwse schilderijen zijn, in te genstelling tot de andere zes, bij de Van Meegeren-affaire betrok ken doeken. Decoen meent, dat het chemisch en natuurkundig la boratorium-onderzoek van prof. Coremans die hiertoe destijds door de Nederlandse justitie was uitgenodigd in verband met ae rechtszaak tegen Van Meegeren onvoldoende en oppervlakkig is geweest. Reeds verscheidene ma len is Decoen, die zijn opvattingen ook in een royaal uitgevoerd boek werk heeft neergelegd, in het openbaar tegen prof. Coremans in het krijt getreden, waarbij hij zo ver ging deze van knoeierijen te beschuldigen. Die vage en allerminst, op over tuigende bewijzen berustende be schuldigingen spitsten zich toe tot een regelrechte bedreiging met een rechtszaak, toen prof. Coremans in December 1949 te Brussel onthul de, dat hij anderhalve maand te voren in Van Meegerens vroegere atelier te Nice een doek had ont dekt, dat ook het Laatste Avond maal voorstelde. Dit schilderij ver schilde weinig van het toen reeds bekende, dat de heer Van Beu ningen in eigendom had. Alleen was het niet. zoals de andere ..Vermeers" kwasi oud gemaakt, door kunstmatige craquelures, ter wijl ook een röntgen-onderzoek aantoonde, dat dit nu de over schildering was van een werk van Govert Plinck, waarvan Van Mee geren zelf had getuigd, dat hij het doek had gebruikt voor zijn Laatste Avondmaal. Prof. Core mans erkende toen, dat hij buiten zijn boekje van natuurweten schappelijk expert was goga maar hij had een onderzoek ter plaatse nodig geacht omdat De coen en diens aanhangers hun od- vatting mede baseerden op een onverklaarbare tegenspraak in Van Meegerens mededelen. Onmiddellijk na het ten toon stellen van het bewuste doek sug gereerde Decoen. dat dit doorge stoken kaart was; dat prof. Core- mans comedie speelde en dat deze zogenaamde „Van Meegeren" nu juist een copie was van het echte Laatste Avondmaal van de echte Vermeer. De heer Van Beuningen begon daarna prof. Coremans met sommaties te achtervolgen, ten einde hem zijn verklaringen te laten herroepen. Er werd zelfs in bet begin van het vorige iaar een ultimatum gesteld Prof. Coremans heeft dit alles rustig langs zich heen laten eaan en niet gerea geerd. Hij meende zijn plicht te hcbbpn gedaan als man van we tenschap en achtte het ontrede van de combinatie Van Beuningen Decoen een onverkwikkelijke en met veel .geld ongeblazen rel, die ot doel had het in het bewuste schilderij geïnvesteerde kapitaal te redden. De heer Van Beuningen heeft nu zijn bedreiging in zover uitge voerd, dat wel een burgerlijk pro ces is aanhangig gemaakt, waar voor ook de beschuldigingen van Decoen zeer zeker de drijfveer zijn, 'maar dat formeel de aan klacht een tegengestelde strekking heeft. Prof. Coremans zal zich na melijk moeten verantwoorden voor het feit, dat m het Belgische recht heet een „onopzettelijk mis drijf' (in het Frans „quasi-délit). Het gaat dan niet om zijn optre den als expert, maar om zijn uit latingen in het openbaar, waarbij de vervalsingen van Van Meege ren ten onrechte als een vast staand feit worden omschreven. Voor de heer Van Beuningen be tekent dit dan een schadelijke aangelegenheid, die de waarde van een door hem echt geacht schil derij vermindert. Aangezien knoei erij opzet inhoudt, zal een daar mee verband houdende beschuldi ging buiten het geding moeten blijven, maar uiteraard zal de hele Van Meegeren-affaire met de eveneens geruchtmakende nasleep weer op het tapijt komen. Er is nog een pikant nevenas pect aan deze kwestie, waarvoor men zich in België al evenzeer in teresseert. Prof. Coremans is een ambtenaar van de Belgische re gering en als zodanig betrokken geworden in de zaak-Van Meege ren. Kan nu maar willekeurig een proces worden gevoerd tegen een ambtenaar door lieden, die zich grote uitgaven kunnen veroorlo ven. en moet hij zich dan ook maar hoge kosten getroosten om zich als privé persoon te verde digen, vraagt men zich af. De Belgische minister van Onderwijs beseft blijkbaar hierbij een ver antwoordelijkheid te hebben en heeft een eigen advocaat aange wezen om het proces te volgen en desnoods bij de debatten tussen beide te komen. Als beklaagde zal prof. Coremans, die ook hoogle raar te Gent is en dus een we tenschappelijke naam heeft te ver dedigen, allerminst alleen staan en het is trouwens niet onmogelijk, dat de rollen van beschuldiger en beschuldigde daarna nog eens worden omgekeerd. (Van een onzer verslaggevers) OVERLOON. Nog geen zes kilometer schoon en vredig Brabants land liggen tussen Overloon en het kalme stadje Venray. Het is het nieuwe Over loon. Het oude. dat tot zeventien September 1944 in niet veel opzichten ver schilde van al die vlekken, gehuchten en dorpjes als Vierlingsbeek, Vortum, Groeningen of Maashees, werd in zeven-en-twintig gruwelijke dagen verplet terd en verbrand. De kanonnen op de tanks van de 7e Amerikaanse Tankdi visie, van de 11e en 79e Britse Pantserdivisie, de granaten uit de Engelse stukken, de gillende raketten van de Duitse artillerie, de duizenden mijnont- ploffingen en tenslotte het fosforbombardement door een onverbiddelijk eskader van de R A F. hebben Overloon ver pulverd en verschroeid. Nu staan er veel witte, zindelijke, nieuwe huisjes en de tuin hekjes glimmen van de verse lak. En waar het bos begint, de sparren geschonden en ge schramd door stalen splinters, de toppen weg geschoten zijn, ligt het Nationaal Oorlogsmu seum. Waar nu de toeristen nieuwsgierig uit de autobussen klimmen en worden geconfron teerd met lamgeschotep, monsterachtige tanks en dreigende stukken geschut, die nooit meer een schot zullen lossen, stierven acht jaar ge leden Amerikanen, Engelsen en Duitsers in een der grootste slagen, die op ons grondge bied werden gestreden. Daarom heeft dit museum meer betekenis dan alleen maar als bezienswaardig- °.ndan.ks ,hun heterosene amenstel- u,i tt lmg toch met een zekere trotse heid. Het is een verbazingwekkend rijk geschakeerde waar- zelfspot de Volksgrenadier-Divis schuwing voor wat ons in grotere mate te wachten staat wan neer ergens het zwaard weer geheven zou worden. kleefladingen de Shermans vleugel lam te slaan. Het duurde uren voor dat de tanks zover gevorderd wa ren dat hun kanonnen het kasteel tot puin konden schieten. Een P.vrrhus-o ver winning! Tegen het vallen van de gure herfstavond trok het diep gewonde tank-heu- van de Amerikanen te rug. Op het slagveld bleven 79 wrak geschoten pantsermonsters achter cn 456 manschappen waren gesneuveld. En nauwelijks was de tijding van deze catastrophe de wereld gemeld of de Duitse doorbraakpoging van de corridor bij Meyel maakte het ijlings nodig, dat de resterende Amerikaanse tanks naar dat punt werden gedirigeerd en opnieuw kregen de Duitse troepen, die zich 17 SEPTEMBER 1944. Toen de pa rachutisten en de luchtlandingstroe pen van de First Allied Air-borne Army gedaald waren en hun he roïeke maar vruchteloze strijd aan de oevers van de Rijn begonnen, kon men zeggen, dat de corridor Hasselt. Eindhoven. Nijmegen. Arn hem voltooid was. Dempsey's 2e Britse leger sneed de Duitse strijd krachten in tweeën met als gevolg het ontstaan van de Maas-saillant, waar een zeer sterke Duitse troe penmacht met grote hardnekkig heid voorbereidingen trof voor een taaie verdediging. De vluchtende, onsamenhangende groeperingen in fanterie. SS.'ers. parachutisten, wandelende Luftwaffe-lieden. fana tieke jongens uit de Hitlerjugend en andere leden van uit elkaar gesla gen eenheden, die door het dorpje Overloon stroomden op weg naar de Duitse grens, werden m Venlo tegengehouden. Niouwe formaties werden ge vormd. De bewapening werd her zien. en in alle rijen kwamen de verbeten knapen van de HJ. om het verzwakte moreel een beetje op te kikkeren. Zij geloofden nog. Voor hen was Hitier géén ten dode ge doemde in een afgeschreven Derde Rijk Op 24 September keerden de hardlopers naar Overloon terug en begonnen stellingen te graven, een bezigheid waarbij ze niet gestoord werden omdat de geallieerden door gebrek aan voorraden op 7 kilome ter van Overloon bleven steken. Onder de bomen en tussen het dichte struikgewas rond het dorp stonden toen al de logge, zwaar be- pantserde Tijger- en Pantertanks en wachtten hun tegenstanders, de Shermans van de 7e Amerikaanse Tankdivisie, die bij Meyel opereer den, doch op Overloon afkwamen om mee te helpen de weg naar de Maas te forceren. 26. 27. 28. 29 SEPTEMBER: Drie Duitse soldaten, die voor een bak kersoven in het dorp lagen te sla- Een werden in de morgen van 'ïnsdag 26 September 1944 gedood door een dure granaat uit een stuk van de 8ste Army Group Royal Artillery. Terwijl de explosies met de re gelmaat van een klok bleven door gaan en de eerste huizen in een baaierd van vlammen ineenstortten, kreeg de m kelders weggedoken be volking de strengste orders om di rect te evacueren. „Sofort!", schreeuwden de Duitsers en ze ston den niet toe, dat zelfs het geringste huisraad op een boerenwagen werd meegenomen. De mannen, vrouwen en kinderen uit de verre omtrek stroomden naar Venray. ouden van dagen hobbelden verdwaasd mee op ision 108 waren gaan noemen, gelegen heid zich dieper in te graven De 11e en 79e Britse Pantserdivisie, die met Cromwell en Churchilltanks de plaats van do afgestrafte Ameri kaanse tankdivisie innamen, leden al direct zware verliezen toen zij pogingen ondernamen in de dagen lang versterkte stellingen van de Volksgrenadier-Division door te dringen, al bracht de luchtmacht hulp met een serie aanvallen op de Duitse linies in de bossen, een as sistentie. die dan ook dringend no dig was omdat in de dagen na de debacle voor kasteel ..de Hattert" tot Donderdag 12 October de krijgs kans als een dubbeltje op zijn kant stond aan dit front. Een aanmerkelijke verbetering was ook de komst van de volledige 3e Britse Infanterie Divisie, waar bij ook de 6e Guards Tank Brigade was ingedeeld en pas op deze voor avond van de slotphase kon men met de nodige voorzichtigheid een voorspelling doen over de toekomst van de tegenstander. En tevens daarmee over de toekomst van de laatste resten, die van Overloon waren overgebleven 12 OCTOBER: De burgers, die vol schrik en volkomen overstuur VAN ZWAARDEN tot ploegscha- er in slaagden om de geallieerde ren is een beroemde vredesleus. Nu linies te bereiken, drongen er mag men ook zeggen: Van helmen iedere maal opnieuw bij de Brit tot hangpotten. ten op aan om haast te maken teken was, dat de verkenningseen heden elkaar getroffen hadden. Dagenlang bleef het zo. tot op Za terdag 30 September de Amerika nen hun opwachting maakten. OUD-BURGEMEESTER A. Jans. voorzitter van het bestuur van de museumstichting, staat hier bij een verzameling Duitse borden, die voor geen enkele Nederlander onbekend zullen zijn. 3° SEPTEMBER: De eerste stoot Maar de flegmatieke EnEelsen, die van de Shermans, die met een ze kere onderschatting van de te ver wachten tegenstand op de Duitse verder nog risico's te nemen, toon' linies afbulderden, was succesvol. kruiwagens, versuft door de steeds Ten Noorden en ten Noordwesten wllilK111KC.JCS UICIIKCI1. 1C- toenemende golf van lawaai, die het van het dorp ondernamen ze aanval geiden hun velddienst zelfs even begrepen, dat hun groeiende over macht het niet nodig maakte om ,.WER 1ST D1ESER MANN?" vroeg het pamflet, waarvan duizen den exemplaren boven het stuip trekkende Derde R\jk door de RAF werden uitgestrooid „WIJ KENNEN ZIJN NAAM NIET. WANNEER IIJ DUITSE MAN. EN JIJ, DUITSE VROUW, HEM KENT. PLAATS HEM DAN OP JE ZWARTE LIJST. NA HITLERS VAL ZULLEN DE SCHULDIGEN TERECHTSTAAN Het cirkeltje (rechts) omkranst een SA-man. na aanval op de ingegraven nazi troepen en ondanks de zware slagen anders als het 5 uur was omdat dan de ..Tea" belangrijker bleek die de pantservuisten en de kleef- dan het 'verslaan van Hitier mijnen de rollende forten toebrach- brachten menige blokkadebreker ten, slaagden de tanks er toch in tot wanhoop gene wat nog op het bestaan van een straat duidde; één sluipschut ter leverde aan het eind van zijn leven de dubieuze prestatie om gedurende een taai gevecht 32 Britten met hun kapitein buiten gevecht te stellen vóórdat een vrij williger hem onschadelijk maakte, een groep volkomen ontzinde jon gens van de Hitlerjugend. die al leen hun pioniersschop als bewa pening hadden overgehouden, wei gerden zich over te geven en moes ten stuk voor stuk worden neer geschoten. In een zee van vuur en explo sies smelt de laatste Duitse tegen stand in Overloon weg. Pas 14 October, een Zaterdag, werd de verzetshaard in de kom van het dorp opgeruimd: noe eenmaal braakte de Engelse artillerie uit alle monden een stroom projectie len over het kleine front en tegen de grauwe luchten tekenden zich tevens de silhouetten af van een eskader lichte bommenwerpers, dat dc hele omgeving in lichterlaaie zette met een phosphorbombarde- ment. Dat was genoeg voor de Volks grenadiers. In de namiddag bericht te het Engelse hoofdkwartier zake lijk „Overloon is gevallen. Onze troepen rukken op in de richting Venray". Maar er was gèèn Over loon meer. Maar er kwèm weer een Over loon. Eerst waren er de oorlogsbegraaf plaatsen met tere rije witte krui sen. met wuivende bosjes bloemen. Er waren in de bossen ook eenvou diger graven, waar een omgekeerd geweer met een helf de laatste rust plaats van een Duitser aangaf. f van een Amerikaans lid van een tankbemanning of van een Blitse infanterist. Terwijl er naarstig werd gewerkt om de landerijen van mij nen te zuiveren en de huizen weer op te bouwen rijpte het plan voor het Nationale Oorlogsmuseum De burgemeester, de heer A_ Jans, de onderwijzer H. van Glabbeek en de gemeentesecretaris, H van Daal. waren de drie, die er al hun vrije tijd, al hun energie, hun invloed en doorzettingsvermogen aan gaven om iedereen, die zij maar te spre ken konden krijgen, voor het idee te interesseren. Er werd een stich ting in het leven geroepen met een bestuur cn Den Haag werd er :n gekend en daar begonnen ze eerst heel sceptisch te doen. En in Am sterdamse kringen riepen ze met een „Ja, maar een NATIONAAL Oorlogsmuseum. DAT moet toch in de hoofdstad komen!". Waarop de burgemeester, zeer gemoedelijk, antwoordde ..En waar hebben ze bij jullie gevochten? Op het Leid- seplein of op het Rembrandtplein?" De residentie deed gewichtig «in Arnhem wensten ze immers óók zo'n museum, want hadden ze daar de slag van de Airbornes niet be leefd?» lieden met klinkende na men en hoge functies wilden wel eens even ingelicht worden, ver dronken in papieren en vergaten beslissingen te nemen. Het leger bemoeide zich er mee en Oorlogs documentatie deed ook een duit in 't zakje. Maar onderwijl reisde meneer Jans. die de slag van Overloon nooit zal kunnen vergeten, het land door, bedelde hier een duck los, daar een stuk geschut, haalde uit Leeuwarden een brok inventaris van het voormalige S D -kantoor, peuterde bij de Amerikanen en Ca- EEN ZAALTJE van het Oorlogs- museum De kasten (veilig afgeslo tenzitten vol met documentatie materiaal, uniformstukken en lich te en zware wapens. Er is voortdu rend bewaking in het gebouwtje, die 's nachts met een hond wordt versterkt, oihdat het reeds is ge beurd. dat ongeivenste lieden pro beerden schiettuig te stelen. Op deze foto is o m. te zien een uitgebreide collectie Duitse geweren. Aan de muur dc foto van de man, die voor een groot deel ongewild medewer ker aan de totstandkoming van het museum is geweest: Adolf Hitler! nadezen machinegeweren los. liet uit de wijde omtrek van zijn dorp de zware kapotte tanks, de brengun- carriers, de half-trucks en de raket- granaatstukken. de mortieren, d® gedemonteerde mijnen. geweren, pantservuisten, bommen en booby traps bijeen zamelen en toen een jaar verstreken was was er al zo veel. dat een museum inrichten al leen nog maar een kwestie was van een aantal vergunningen voor het optrekken van een centraal ge bouw. dat niet alleen deels de voor werpen bevat, die in de slag om Overloon een rnl speelden, maar ook een z.eer rijke documentatie vormen van de duizenden facetten van de Duitse bezetting van Neder land. Arnhem kwam terug op de plan nen om daar een monument in deze vorm te stichten, veel hulp werd ondervonden van Oorlogsdocumen tatie. en de sectie Krijgsgeschiede nis van het Ministerie van Oorlog zorgde voor een verantwoorde chro nologische en daardoor bijzonder overzichtelijke schikking van c'.e onbegrijpelijk grote voorraad kran ten, pamfletten, boeken, affiches, foto's. ..Verordeningen", aanplak biljetten en tientallen soorten an dere paperassen waarmee actie «m tegenactie werden gevoerd. En op 25 Mei 1946 werd het Na tionaal Oorlogsmuseum geopend. „Ongeveer zestigduizend mensen komen elk jaar naar het museum", vertelt de heer Jans ons. die nog wel voorzitter is van het Stichtings bestuur. maar geen burgemeester meer omdat Overloon. na zijn pen sionnering, als zelfstandige gemeen te heeft opgehouden te bestaan. „Hot is de bedoeling niet om op enigerlei wijze de slag, die we hier hebben meegemaakt, speciaal naar voren te schuiven Nog minder om sensatie te verwekken We achtten Overloon wel zeer geschikt om dit museum te vestigen omdat juist in dit deel van het bos de strijd zo hevig heeft gewoed. We wilden een zo breed mogelijk overzicht ge ven van de historie, die Nederland tussen 1940 en 1045 heeft geraakt. Ik geloof dat wij daarin geheel zijn geslaagd Bovendien hopen wij, dat iedereen, die in Overloon ziet van welke middelen de mens zich bedient om zijn medemens in een oorlog te doden, nog dieper inge scherpt wordt van hoeveel belang het is om een nieuwe oorlog te ver mijden". En terwijl hij dat zegt in het stil le kleine restaurant op het museum- terrein, waaromheen de grijs-groene vormen van tanks en kanonnen tussen de bomen staan opgesteld en je een glimp kunt zien van een verscheurde staalplaat, is heel hoog boven de geschonden bossen van Overloon het gillend geluid "te ho ren van een formatie straaljagers.... het dorp Vortum te veroveren. De twaalfde October begon de Zelfs drongen zij door tot dc eer- laatste afrekening en de artillerie ste boerderijen van Overloon sprak het eerst. De aanval werd van geallieerde zijde al een reden ingezet met een gruwelijk bombar- om de val van het dorp officieel dement ^op^ Venray, dat debedoe- te melden 1 J J~ x" gf jei x~ maar de derde Oc- ling had de toevoerwegen te ver- tober werden de Shermans weer sperren, terwijl ook Overloon over- sproeid werd met een lawine van naar schatting 100.000 Wèr iM <H®ser Mann? k$*u*ti N*n»«n nicht» Ou. d«Kifc»cfc»r M»nn. unó Du. deuticta* fr«u, fha tetr* ihn aui 5chw»trz« Uit*, ffach Hillrr* dl« ScHuldt8«m Jfrt (rirtAl 1 Stbraxt LitUhfiv-, fdmanefohmzeit teruggedrongen en moesten de Yan kees hun eigen woorden inslikken, granaten, wat een mentale prik was om de woedende worsteling met een nog heviger kracht door te zetten. binnen enkele uren, die tientallen jonge Duitsers, murw gebeukt door de afmattende strijd tegen de ge nadeloze tankaanvallen. geheel 4 OCTOBER: Deze Woensdag zou krankzinnig maakte. De tonelen, een bijzonder zwarte bladzij toe- die zich toen tussen de verpulverde voegen aan de geschiedenis van het brokstukken van Overloon hebben Amerikaanse tankwapen, want de afgespeeld, tarten elke beschrijving honderden tanks, welker zware mo- en de beestachtige straatgevechten. met hun dof geronk die direct daarna volgden werden de verschrikkelijke gevoerd in een troosteloze, onder mijnde, schokkende steenwoestijn toren zich ■PI stroom geluiden van hel bewege lijke front, vielen bij tientallen ten aan de rand van omwoelde velden prooi aan de tactiek, die de Duitse en verscheurde bosschages S S. in deze slag tot in de perfectie ontwikkelde De Shermans trachtten het zwaar versterkte kasteel „de Hattert" tussen Vierlingsbeck Overloon bleven. is niets gespaard ge- Cromwell-tanks met vlegel-5n- Overloon met een grote overmacht stallaties tegen landmijnen gingen te vernietigen, dicht genoeg maar voordat zij genaderd waren de Britse infanterie vooraf, daar achter rolden de tanks. De S.S. strandden zij reeds in de verrader- toonde een onbegrijpelijke, tarten- lijke mijnenvelden, kregen treffers dc vastberadenheid en de mannen van het gevreesde 7 5 cm anti-tank- bleven op hun eenzame sluipschut- gcschut en werden onverhoeds be slopen door de Duitsers, oprijzend uit hun gecamoufleerde eenmansga- tersposten tot ze omsingeld waren en konden worden doodgeschoten. De twee dagen, die volgden, ble ten en eeri enorme virtuositeit aan ven de Britten opdringen. Tanks de dag leggend om met slingerbom- uit beide kampen bestookten el- men, werpmynen en magnetische kaar in de straten, althans dat- VOLGENS het uitdagende op schrift van de tankbemanning willen ze Hitier achterna. Doch nu wijst een net pijltje naar het keurig ronde gaatje, waar 'n Duitse TV» cm granaat het be gin van 't einde maakte.

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1952 | | pagina 7