DAGBLAD VOOR AMERSFOORT
Indonesisch kabinet voor
nieuwe complicaties
Crisistekenen
Commandant op Sumatra
eigenmachtig vervangen
Acheson voor, Wisjinsky
tegen India's Koreaplan
Ondanks straffe bepalingen
nog geen rust in Bagdad
Haarlemmer ontwerpt
brom
scooter
Voor drie ton deviezen over
grens gesmokkeld
Drie verklaringen voor
de werkloosheid
12e Jaargang, no. 273
Dinsdag 25 November 1052
Opgericht door de Stichting „Het Parool" - Giro 510330
Bank: Rotterdamsche Bank - Postbus 9 Abonnements
prijs 47 cent p. w. of 6.05 p. kw. Losse nummers 10 rent
Uitgave: N.V. De Nieuwe Pers
Redactie en Administratie: Snouckacrtlaan 7. Amersfoort
Telefoon redactie 4291 Telefoon administratie 6235
HOOFDREDACTEUR. TJ. DE BOORDr.R
DJAKARTA. Vlak na de regeringsverklaring, waarin het
eigenmachtig optreden van bepaalde legergroepen en van som
mige hoofdofficieren werd afgekeurd, heeft het kabinet-Wilopo
zich genoodzaakt gezien om bekend te maken, dat in Zuid-
Sumatra het optreden van overste Warouw navolging heeft
gevonden. Overste Kretarto heeft in Palembang zijn superieur
overste Kosasik ontzet uit zijn functie van troepencommandant
in Zuid-Sumatra, tevens fungerend territoriaal commandant.
Het is nu zo, dat van de zeven divisies van het Indonesische
leger er drie een eigen politiek voeren, n.l. in Oost-Java, in
Zuid-Celebes en in Zuid-Sumatra. Het kabinet komt vandaag
bijeen ter bespreking van te nemen maatregelen.
In de verklaring, welke het ka
binet Maandag gaf, wordt het ge
beurde in Zuid-Sumatra betreurd,
omdat het de oplossing in de weg
staat van Indonesie's politieke cri
sis. Deze draait, aldus A.P., om een
legergeschil tussen de voormalige
guerilla strijders en leden van het
voormalige KNIL. In de drie ge
noemde divisies hebben de voor-
Teleurstelling over
verklaring van
Djakarta
DJAKARTA. De met spanning
verbeide verklaring van de Indo
nesische regering over de gebeur
tenissen van 17 October en de daar
opvolgende weken is in Djakarta
met enige reserve ontvangen. Zij
kwam te laat en is te vaag, schre
ven verschillende kranten.
Dezelfde bezwaren hebben som
mige politieke waarnemers.. Men
miste een uiteenzetting over de
gebeurtenissen in Oost-Java en Ma
kassar. Men miste bovenal de aan
kondiging van concrete maatrege
len.
Schip bleek te vol
Ruim 50 gezinnen niet
met „Fairsea" naar
Australië
„Landverhuizing" zal de
gedupeerden helpen
DEN HAAG. Voor écn en vijf
tig Nederlandse gezinnen, die op 29
November mei dc „Fairsea" naar
Australië zouden vertrekken, blijkt
geen accommodatie op dit schip te
zijn, zodat deze mensen, die alle
maatregelen voor hun emigratie
hadden genomen, genoodzaakt zjjn
hun vertrek uit te stellen.
Voor velen zal dit geen kleinig
heid zijn. Opzegging van betrekking,
van huur was reeds gedaan en vele
andere maatregelen waren genomen.
De Stichting Landverhuizing deel
de mee, dat men aanvankelijk veel
te weinig boekingen had voor de
Fairsea. ondanks dat 500 Duitsers
(displaced persons) zouden mee
gaan. Daarom besloot de Stichting
een groep ongeschoolden en zij die
voor gezinshereniging naar Austra
lië wilden, een kans te geven.
Onverwacht ging echter het aan
tal normale meldingen met spron
gen de hoogte in.
De gevallen van gezinshereniging
zullen binnenkort met de „Willem
Ruys" naar Singapore vertrekken
en vandaar naar Australië. De on
geschoolden zullen waarschijnlijk m
Januari met de „Johan van Olden-
barneveldt" kunnen vertrekken.
De Stichting zal alles in het werk
stellen om de moeilijkheden, die de
ze mensen van het uitgestelde ver
trek zullen ondervinden, zoveel mo
gelijk te verlichten.
malige guerillastrijders het heft in
handen genomen.
De correspondent van „Merde-
ka" te Makassar vernam van wel
ingelichte zijde, dat de comman
danten van drie regimenten in
Oost-Indonesië zich achter overste
Warouw hebben geschaard. Wa
rouw ontving volgens „Merdeka"
telegrammen daaromtrent van ma-
joar Worang, overste Soekawati
en majoor Soebroto. „Pedoman"
berichtte Maandagochtend echter,
dat overste Soekawati geweigerd
had gevolg te geven aan de op
roep van overste Warouw om naar
Makassar te komen.
De minister van Defensie sul
tan Hamengko Boewono heeft ver
leden week zijn aangekondigde
reis naar Makassar geannuleerd,
nadat overste Warouw hem ge
waarschuwd had met te komen,
tenzij met een speciaal mandaat
van president Soekarno. „Merde
ka" heeft in welingelichte kringen
vernomen, dat de minister van
plan zou zijn om zijn ontslag te
nemen.
NIEUWE PREMIER
VAN IRAK
Franse mijnwerkers
overwegen staking
PARIJS Het bestuur van de
niet-communistische Franse mijn
werkersfederatie „Force Ouvrière"
heeft Maandag medegedeeld haar
leden te hebben verzocht 18 Decem
ber in staking te gaan. om aldus
kracht te kunnen bijzetten aan eisen
tot loonsverhoging en meer maat
schappelijke zekerheid. Het is niet
bekend hoeveel leden de „Force
Ouvrière" telt. Van de zijde van de
Franse mijnraad wordt verklaard
dat deze zich niet erg ongerust
maakt over de aangekondigde sta
king. Gemeend wordt dat de ruime
termijn van aankondiging veel tijd
voor onderhandelingen overlaat.
Generaal Noeroeddin Makmoed, de
nieuwe premier van Irak, die na
onlusten in Bagdad de macht van
de regering overnam.
In de regeringsverklaring van
Maandag wordt gezegd, dat de re
gering „de eigenmachtige stappen"
zoals deze gedaan werden in Oost-
Java. Celebes en Zuid-Sumatra,
niet goedkeurt.
„De regering bereidt zich nu
voor op de tenuitvoerlegging van
de verklaring van Zondag, waarin
de deelneming van het leger aan
anti-regeringsgezinde demonstra
ties een handeling genoemd wordt,
die duidelijk een inmenging bete
kent op politiek gebied. De rege
ring is niet van plan deze over
schrijdingen van de taak van het
leger toe te staan: zij zal de be
nodigde stappen nemen waar ook
zo'n overschrijding plaats vindt."
Prof. Joliot-Curie in
ongenade bij Franse
communisten
PARIJS. De Franse atoomge
leerde en winnaar van de Nobelprijs
prof. Joliot-Curie zou zich binnen
kort voor de communistische partij
moeten verantwoorden, zo wordt van
verschillende zijden in Parijs verno-
Joliot-Curie, die een vooraan
staande plaats in de communistische
partij inneemt, zou worden verwe
ten. dat hij tijdens de oorlog de
voorraad voor het atoomonderzoek
belangrijke „zwaar water", waar
over Frankrijk beschikte, aan Enge
land in plaats van aan de Sovyjet-
Unie beschikbaar heeft gesteld en
dat hij betrekkingen met Duitse
autoriteiten zou hebben onderhou
den Sinds zijn afzetting als leider
van het Franse atoomonderzoek
werd van Joliot-Curie niet veel meer
vernomen
Aanvaarding door Ver. Naties verzekerd.
maar wat
zal Peking doen
(Van onze correspondent)
NEW YORK. Het ziet er nu naar uit, dat het voorstel van India over
de kwestie der krijgsgevangenen in Korea met enkele wijzigingen in de
politieke commissie der V.N.-Assemblée zal worden aangenomen. Na
Acheson's rede stelde Perzië voor, het prioriteit tc geven. Over dit voorstel
zal vandaag worden beslist. Het maakt grote kans, om aanvaard te worden,
zodat dan een bespreking van de resterende drie Westelijke voorstellen
kan vervallen.
Vervolgens zal het plan aan com
munistisch China en Noord-Korea
voorgelegd worden en het grote
vraagteken is. of deze landen Rus
land zullen volgen, of dat zij de door
India beoogde uitgestoken hand zul
len aanvaarden. In elk geval kan het
verloop van de huidige zitting zijn.
dat India en met dit land andere
Aziatische landen, nader tot het
Westen worden gebracht.
Wisjinsky reageerde gisteren voor
de eerste maal op de door velen in
de politieke commissie tot hem ge
richte vraag, of de Sowjet-Unie van
mening is. dat er geweld gebruikt
mag worden bij de repatriëring der
krijgsgevangenen. Hij beantwoordde
die vraag, in ontwijkende vorm. be
vestigend. door alle ingediende voor
stellen, behalve het Russische bot te
verwerpen. Voor het voorstel van
India vond hij geen prijzend woord.
Nooit tevoren zelfs heeft Rusland
zich in de V N. tegenover India in
zulke, scherpe.bewoordingen uitgela
ten als Maandag het geval was en
het verspeelde daardoor, tegen aller
verwachtingen in, de kansen om een
wig te drijven tussen de geallieerden.
Acheson accepteerde in een bui
tengewoon milde en diplomatieke
rede, die vol lof was voor India's
initiatief, de Indiase motie. Hij zeg
de in principe de steun hieraan van
de V.S. toe, indien het mogelijk
Eisenhower naar
premier Nehroe?
NIEUW DELHI Bij het Ame
rikaanse ministerie van Buitenland
se Zaken is er op aangedrongen,
dat generaal Eisenhower een be
zoek aan India zal brengen op zijn
terugreis van Korea, om daar de
vrees weg te nemen, dat de repu
blikeinse overwinning een verande
ring in de betrekkingen tussen In
dia en Amerika zal betekenen.
Voor een eventuele regeling van
het Koreaanse geschil zijn de
vriendschappelijke betrekkingen,
w elke India met communistisch Chi
na onderhoudt, van het grootste be
lang.
Premier Makmoed belooft demonstranten
hervorming van het kiesstelsel
BAGDAD. De nieuwe militaire minister-president van Irak, generaal
Mahmoed, heeft Maandagavond beloofd bepaalde hervormingen waar
onder verandering van het kiesstelsel in tc zullen voeren. Daarmee
tracht de generaal de ongeregeldheden, die ook Maandag, ondanks strenge
verboden van de militaire leider, plaats vonden, te doen ophouden. In
Bagdad rijden tanks en gevechtswagens nog steeds door de stad. De avond
klok is cr ingesteld. Verder zjjn alle politieke partijen verboden, dagbladen
mogen niet meer verschijnen en vele politieke leiders zijn gearresteerd of
vluchten voor politie en leger.
Deze maatregelen hebben echter
de orde in Bagdad nog niet kunnen
herstellen. De oproerige menigten
scholen samen in de bochtige
straatjes van de Oosterse wijk. waar
tanks en gevechtswagens niet kun
nen komen. Enige keren werd de
afgelopen dag gedemonstreerd te
gen het nieuwe kabinet. De demon
stranten eisten nationalisatie van
de Irak Petroleum Cy en opzegging
van het verdrag met Engeland.
Plaatselijk matige vorst
Van Dinsdagavond
tot Woensdagavond:
Droog weer met van
het Zuiden uit toene
mende bewolking.
Vannacht plaatselijk
matige vorst, overi
gens lichte vorst tot
temperaturen om het
vriespunt. Aanvanke
lijk zwakke wind, la
ter matige tot vrij
krachtige wind tussen
Zuidoost en Oost.
26 NOV Zon op 8 u 18
m onder 16 u 3ö m n
Maan op 13 u 53 m on-
dei '1 56 m.
HET WEER VAN VANMORGEN 7 UUR
Max.temp Necrsl.
Weer Wind m/s Gisteren in 24 u.
Oslo
Geh bew.
N. 2
-IC
4 mm
Stockholm
Mist
Windstil
-0
0.2
Kopenh.igenOnbew.
W. 3
- 1
0
Londen
Mist
O.N'O 3
-4
0
Amsterdam
Onbew.
Z W. 3
- 1
3
Brussel
Nevel
Z. 3
-3
0.1
Parijs
Geh. bew
ON O 2
- 1
0
Bordeaux
Regen
2.W. 3
13
9
Nice
Geh bew.
N 3
9
0
Warschau
Berlijn
Geh. bew
W 3
-0
3
F rankfort
•V v'cl
Z.ZW.2
- 4
0
München
Z\\bew
N.3
- 1
0
Ziirlch
Mist
Windstil
0
0,1
Wenen
Sneeuw
W N W. 7
3
0.1
Generaal Mahmoed heeft Maan
dag bekend gemaakt te allen koste
de orde te zullen herstellen .nadat
tengevolge van verwoede gevechten
in het weekeinde op zijn minst tien
personen zijn omgekomen en 120
werden gewond. Om de oproerlin
gen gunstig te stemmen heeft de
generaal beloofd toe te geven aan
hun voornaamste eis; de afschaffing
van de getrapte verkiezingen. Ver
der heeft hij ook lagere belastingen,
kosteloos middelbaar onderwijs, zui
vering van de ongewenste elemen
ten in de regering en versterking
van het leger en nieuwe sociale
wetten beloofd.
Als het hervormingsplan van de
generaal succes heeft zal Irak de
derde Arabische staat zijn, die zich
binnen vijf jaar voor hervormingen
en veiligheid tot de militairen
heeft gewend. Syrië en Egypte gin
gen Irak voor.
In Londen heerst nervositeit over
de jongste gebeurtenissen in Irak.
Men gelooft in Britse oliekringen,
dat in de eerste plaats de voorstan
ders van een nationalisatie van de
olieindustrie in Irak moeten worden
beschouwd als de aanstokers van
de politieke betogingen. In tegen
stelling tot de Anglo-Iranian Oil Cy,
die geheel in Engelse handen is. is
de Iraakse petroleummaatschappij
een internationale onderneming met
Engelse. Amerikaanse. Franse en
Nederlandse deelnemingen.
blijkt, tot overeenstemming te komen'
over enkele wijzigingen. De voor
naamste daarvan is. dat het gevan-
genenprobleem direct in zijn geheel
wordt geregeld, zodat zij. die niet
willen terugkeren, niet in twijfel
worden gelaten over hun uiteinde
lijk lot en dat in laatste instantie het
lichaam der V N. zal worden inge
schakeld, en niet eerst een politieke
conferentie, waar men een herhaling
zou moeten vrezen van de lange en
vruchteloze debatten in Panmoend-
jon en in de Assemblée.
Van onze corres
pondent)
HAARLEM De 60-
jarige motorconstructeur
L D. Walraven is er in
geslaagd een voertuig te
vervaardigen. dat het
midden houdt tussen een
bromfiets en een scooter
en dat hij daarom een
bromscooter noemt.
Het meest aantrekke
lijke van deze bromscoo
ter is, dat h\j maar on
geveer 550 kost en dat
men dus niet de honderd
gulden weeldebelasting
behoeft te betalen, dtc
vereist worden bij de
aankoop van een normale
scooter. Verder zijn er
geen rij- en nummerbe-
wijzen nodig. De
heer Walraven
heeft de wet
eens goed door
gelezen en toen
geconstateerd,
dat een scooter
na een aantal
kleine verande
ringen veel ge
makkelijker zou kunnen worden
aangeschaft, omdat hij dan in een
lagere klasse van voertuigen zou
komen. Hij behoefde maar een
scooter te bouwen, voorzien van een
trapaandrijving en van een brom
fietsmotor. Het heeft echter maan
den experimenteren gekost. De heer
Walraven heeft eerst twee proto-
bromscooters gebouwd, waarmee hij
uitsluitend experimenteerde. Het
was bijzonder moeilijk om de juiste
plaats voor de trapinstallatie en de
motor te vinden en ook het model
kostte hoofdbrekens. Toen voor alle
puzzles een oplossing was gevonden,
had de heer Walraven niet meer
dan al zijn vrije uren in zes weken
nodig om de derde en officiële
bromscooter te maken, die volgens
de bouiver voor honderd procent
goed is en het zeker wel zal gaan
doen.
Bij Sjefkekonden Nederlandse toeristen
zich naar hartelust amuseren op crediet
(Van onze correspondent)
MAASTRICHT. De publieke tribune in dc grote rechtszaal van het
paleis van Justitie te Maastricht was tot de laatste plaats bezet toen de
arrondissemcnts-rechtbank begon met de behandeling van de strafzaak
tegen de 40-jarige B. W., echtgenote van de café-houder J. N„ die in Vroen-
hoven even over de Belgische grens het café „Bü Sjefke" exploiteert. Zij
werd ervan verdacht voor een kapitaal aan Nederlandse wettige betaal
middelen naar Bcl?ie te hebben gesmokkeld.
konden „Bij Sjefke" zich haar
hartelust amuseren en verteringen
In de dagvaarding stond, dat zij
op 11 October van dit jaar. toen
zij werd aangehouden. 200. bank
biljetten van 10.bij zich had
en een fles gedistilleerd. De bank
biljetten had zij verborgen in haar
corset. Verder werd er in de ten
lastelegging gesproken van uit
voer in strijd met het Deviezen-
besluit van vele tienduizenden
guldens.
De verdachte ontkende, dat zij
in het tijdvak van Maart tot Oc
tober verscheidene tienduizenden
guldens op ongeoorloofde wijze
over de NederlandsBelgische
grens had gebracht.
Ze vertelde, dat Belgen, die
naar Nederland gingen en niet
voldoende hadden aan de honderd
gulden, die zij van de Belgische
regering hier per dag mogen uit
geven bij haar kwamen om gul
dens on te nemen, zoals de Ne
derlanders die per dag voor tien
gulden aan francs mogen uitge
ven, kwamen om hun francs-
voorraad een beetje bij te wer
ken. Vele Nederlanders. die niet
voldoende Belgisch geld hadden
Ingrid Bergman maakt, onder
regie van haar echtgenoot Rober
to Rossellini weer een film. De
film heet „We women" (Wij vrou
wen) en gaat over het leven van
vier actrices: Ingrid zelf. Anna
Magnani, Isa Miranda en Ahda
Valli. Ingrid's zoontje Rpbertino
en de Shetlandse pony Byon, waar
hij op rijdt, spelen ook mee in de
film
maken op crediet! Verdachte zou
het geld wel komen halen „in
Holland".
Het geld werd op gezette tijden
bij vele mensen in Maastricht en
omgeving opgehaalden gedepo
neerd bij de caféhouder L. M. op
de markt te Maastricht, waar ver
dachte of haar man het dan op
haalden en naar België vervoer
den.
Het café „Bij Sjefke" is een
zeer bekend grenscafé waar veel
auto's stoppen en waar geen en
kele internationale bus voorbij
rijdt. Talloos velen, ook uit de
hogere kringen, maakten dank
baar gebruik van de service, die
er de klanten werd geboden.
De Officier van Justitie zette
in zijn requisitoir het doel van
het Deviezenbesluit 1945 uiteen en
zeide niet te willen twisten over
de grootheid van het bedrag, dat
naar hij aannam „in werkelijk
heid veel meer dan drie ton"
moet zijn geweest, hetgeen zou
kunnen worden afgeleid uit gege
vens in een notitieboekje. Hij eis
te een gevangenisstraf van acht
maanden met aftrek van voor
arrest. met verbeurdverklaring
van het in beslag genomen geld
en van de kruik oude klare.
Tegen de caféhouder L. M. werd
wegens medeplichtigheid een ge
vangenisstraf van zes maanden ge-
eist. Uitspraak over veertien da
gen.
Initiatief van ANWB
voor bromfietsen
kentekenborden
DEN HAAG. Er ontstaan heel
wat ongelukken met bromfietsen
doordat deze niet gemakkelijk van
gewone fietsen zijn te onderschei
den. Doch voor het opleggen van
het voeren van een bepaald ken
teken voelt de minister van Ver
keer en Waterstaat niets. Hier
ziet hij een taak voor het parti
culier initiatief.
De A.N.W.B. meent dit initia
tief te moeten nemen. Hij zal bin
nenkort een bijzonder kenteken
voor bromfietsers ter beschikking
van zijn leden stellen en tevens
de fabrikanten opwekken eenzelf
de kenteken in dc handel te bren
gen. Het zal bestaan uit een gele
plastic plaat, die op het voorspat
bord van de bromfiets bevestigd
dient tc worden.
Bij bromfietsen welker con
structie het niet mogelijk maakt
een plaat op het voor^patbord aan
te brengen, moeten zijkanten van
tank en magneethuis geel geverfd
worden.
Aan de achterzijde kan de brom
fiets voldoende kenbaar worden
gemaakt door een normale N.L.-
plaat.
Nato heeft binnenkort
honderd vliegvelden
in
Europa
PARIJS. Als bases voor de
luchtstrijdkrachten van de Nito
worden of zijn thans meer dan 100
vliegvelden in West-Europa aange
legd.
Een woordvoerder van de Nato
verklaarde, dat er in Noorwegen
en Denemarken 7 vliegvelden aan
gelegd zijn of hun voltooiing na
deren, in Nederland dertien. Bel
gië 14. Frankrijk 41. West-Duils-
land 35. Luxemburg 1 en Italië 12
Verder zijn er nog vele bases m
Engeland. Noord-Afrika. Grieken
land en Turkije, aldus de woord
voerder.
In Nederland zijn de volgende
vliegvelden in gebruik: Schiphol
(niet-militair), Leeuwarden, Twen-
the, Soestcrberg, Deelen. Valken
burg, Gilze-Rijen, Ypenburg (wordt
nog in gereedheid gebrachtJ. Vol-
kcl. Welschap, Woensdrecht en
Eclde. Voorts zal in het Zuiden des
lands ook een vliegveld in gereed
heid worden gebracht.
Canadese bommenwerper
verongelukt: 14 doden
VANCOUVER. De Canadese
luchtmacht heeft bekendgemaakt
dat Maandag een ,.Lancaster"-bom-
menwerper bij de landing op hot
vliegveld Comox op het eiland
Vancouver is verongelukt Veertien
inzittenden kwamen om het leven.
Weinig onderhoud van huizen, dalende koop
verbruiksgoederen en te kleine export
DEN HAAG. De betrekkelijke
grote werkloosheid is, naar de mi
nister van Economische Zaken in
zijn Memorie van Antwoord ver
klaart, voornamelijk te wijten aan
drie oorzaken:
Ten eerste constateert hij een te
ruggang m de verkoop van duur
zame consumptie-goederen (meu
belen, kleren e.d.i. Neemt men
als basis het jaar 1949=100, dan
was dit indexcijfer vooi de eer
ste acht maanden van dit jaar 84
De minister meent, dat deze te
ruggang spruit uit het feit. dat de
meeste Nederlanders hun achter
stand uit de oorlog grotendeels
hebben ingehaald.
Ten tweede worden er betrekkelijk
weinig onderhoudswerken in de
bouwnijverheid uitgevoerd. De
werkgelegenheid bij het bouwen
van nieuwe huizen is niet gerin
ger dan in voorafgaande jaren.
Ten derde is het de vraag of de
export hoewel die op het
eerste gezicht een gunstige ont
wikkeling vertoont een peil
heeft bereikt dat nodig is voor
het handhaven van een bevredi
gend niveau der werkgelegenheid.
De minister geeft toe, dat er de
laatste maanden een verbetering
merkbaar is zowel in de indus
trie voor duurzame consumptie
goederen als in de bouwnijver
heid, maar deze gaat. volgens
hem. nog niet zo ver. dat dc
werkgelegenheid op deze gebie
den voldoende verzekerd is.
De investeringen in de industrie
hebben zich de laatste twee ja
ren gemiddeld 1350 tot 1400
millioen bedragen, hetgeen, naar
de minister meent, zeker vol
doende was om de toeneming van
de beroepsbevolking op te van
gen De minister verheelt echter
niet. dat de vooruitzichten voor
de naaste toekomst ten aanzien
van de investeringen aanleiding
geven tot grote bezorgdheid.
HET is voor buitenstaanders uiter
mate moeilijk, zich een oordeel
te vormen over de gang van
zaken in Indonesië gedurende de laat
ste anderhalve maand. De betoging
van 17 October leek gericht te zijn
tegen het parlement, maar er zat wel
meer achter; en de loop der dingen
nadien vertoont een zo verwarrende
veelheid aan aspecten, dat het vrij
veel inzicht en fantasie vereist, er een
zekere lijn in te ontdekken. Toch be
ginnen zicb voor hen, die scherp toe
kijken, geleidelijk enige tegenstellin
gen iet of wat af tc tekenen. Hoe het
ook zit met die vreemde Octohcrheto-
ging, zij heeft een reeds lang bestaan
de crisis aan dc oppervlakte gebracht.
Wanneer men kennis neemt van de
regeringsverklaring, die Zaterdag te
Djakarta is uitgegeven, dan trekt het
de aandacht, dat daarin wel een ver
oordeling voorkomt van de militairen,
die aan de betoging van 17 October
hebben deelgenomen, maar geen
woord van afkeuring aan het adres
van de officieren, die zich op Oost-
Java en te Makassar wederrechtelijk
van het bevel over de zich daar be
vindende troepenonderdelen hebben
meester gemaakt. De vraag, hoe dit
komt, is wel vatbaar voor beantwoor
ding. De militaire October-betogers
hebben zich vermeten, Soekarno een
lijstje met eisen tc overhandigen; en
de officieren, die zich zelf tot bevel-
hebbers hebben geproclameerd, heb
ben zoiets tc kennen gegeven, dat zij
Soekarno erkennen, maar verder on
geveer niets op do wereld.
HIER merkt men iets van de
machtsstrijd, die thans gaande
is in Indonesië. Soekarno is
president van een volgens zijn grond-
I wet democratisch land met ministe
riële verantwoordelijkheid. Dit houdt
j in, dat zijn functie er een zou moeten
I zijn van representatieve aard. Het
j blijkt echter telkens weer, dat de
president met deze rol geen genoegen
neemt. Dit heeft al tot moeilijkheden
geleid met de vroegere premiers Hat-
ta en Natsir; en het dreigt thans do
aanleiding tc worden tot een voor do
Republiek zeer ernstig conflict. Het
beroep van de revolterende officieren
op Soekarno vindt zijn verklaring in
het grondwetsartikel, volgens hetwelk
dc president opperbevelhebber is van
land- en zeemacht; doch het formele
karakter van deze bepaling blijkt af
doende hieruit, dat niet dc president
doch de minister van Oorlog de ver
antwoordelijkheid draagt voor de
landsverdediging.
SOEKARNO houdt echter aan zijn
opperhevclliebberschap vast; en
er is reden om aan te nemen,
dat hij degenen, die zich te Soerabaja
en Makassar liet commando hebben
toegeëigend niet in de steek wenst te
laten. De regering kan hierdoor wei
nig uitvoeren, gesteld overigens, dat
zij liet wilde. Doch één minister is
stellig niet van zin, toe te geven.
Wij bedoelen de sultan van Djokja,
die Defensie beheert en er ten zeerste
van overtuigd is, dat het leger moet
worden hervormd tot een onpolitiek,
effectief en betrouwbaar instrument
van de regering. Hij staat daarbij te
genover Soekarno. die ^tceds meer
blijk geeft, prijs tc stellen op behoud
van de revolutiegeest onder dc troe
pen. Men boude deze controverse in
het oog.
De regeringsverklaring is stellig
een compromis tussen Soekarno en
het kabinet-Wilopo en voor de rest
een getuigenis van tactische vaardig
heid van de president. Zijn respect
voor het moreel geruïneerde (voor
lopige) parlement kon onmogelijk
zeer groot zijn; maar hij heeft er een
belang in gezien, ditmaal met een be
roep op de democratie deze staatsin
stelling tc verdedigen, waarbij de re
gering hem niet goed kon afvallen.
Intussen kon Soekarno de regering
ook weer niet afvallen: want het land
kan nog eerder zonder een parlement
dan zonder een kabinet.
ER heerst hier en daar hoop, dat
Soekarno een weg vindt uit de
door het optreden van de op
standige officieren geschapen moei
lijkheden. Misschien* gelukt dat in
derdaad, maar het probleem: be
trouwbaar staatslcger of revolutie-
leger, is daarmee niet dichter bij de
oplossing gekomen. En het begint er
op te lijken, dat in deze probleem
stelling zich dc tegenstellingen en do
gevoelens van onbehagen en teleur
stelling over de onbevredigende
economische toestand des lands meer
en meer naar een van beide kanten
een uitweg zoeken. Dit kan leiden tot
ontknopingen, heel wat minder on
schuldig dan dc gebeurtenissen van
17 October te Djakarta.
Naschrift. Intussen heeft ook op
Zd.-Sumatra een kolonel kans gezien,
zijn divisie-commandant af tc zetten
en zelf in diens plaats te treden. Zo
als het nu lijkt, wil de regering tegen
over deze muiterij de weg van de
minste weerstand volgen: praten, be
middelen. Dat alsdan dc sultan van
Djokja als minister blijft, lijkt ons
zeer onwaarschijnlijk: er doen dan
ook reeds geruchten over zijn te ver
wachten aftreden de ronde.
