KAMPEN AAN DE IJSEL
kreeg nieuwe toekomst
Andere geest nodig voor
het grijpen van die kans
Aantal TV-zenduren moet
nü worden uitgebreid
Onze opera verwaarloost
haar grote publiek
Toneelamateurs tonen hun
ver an twoordelijkheid
6
Maandag 29 December 1952
(Van onze correspondent)
WIE op een stille avond de kleine, oude Hanzestad Kampen
binnenkomt, zal worden getroffen door het markante
silhouet van torens en veelvormige daken, dat tegen de avond
hemel afsteekt. Er is in de laatste eeuwen weinig in dat silhouet
veranderd. De vestingmuren en enige poorten zijn gesloopt door
een geslacht, dat hun schoonheid niet waardeerde, maar de
grimmige Koornmarktspoort, de hoge Sint Nicolaaskerk met
haar toren, de „Nieuwe" Toren met het sprankelend-wellui-
dende Hemony-carillon, de afgeknotte toren van de O.L. Vrou-
wekerk en de trapgevel van het Gothische Huis bleven herken
ningspunten in de gebroken lijn, die het zwart van de huizen
massa van de lichtende hemel scheidt. Veel is er wèl veranderd
in het openbare leven van de bewoners; zelfs in de bescheiden
spanne van de laatste halve eeuw waarover wij hier willen
spreken, en die veel van de tegenwoordige toestand verklaart.
ROND de eeuwwisseling leefde
Kampen nog in een tijd. waar
in de stad een vredig lustoord was
van beschaafd plezier. Geen belas
tingen, omdat het toenmalige ge
meentebestuur daarmee rijke rente
niers binnen de stadswallen wilde
lokken om er een welgedane oude
dag te slijten en hun kinderen vei
lig te weten op de prima Inrichtin
gen van onderwijs, die de stad
kende. Kampen teerde op de reve
nuen van een rijk grondbezit en t
Kampereiland en (tot wanhoop van
latere stadsbesturen) verwaarloosde
openbare gebouwen en wegen een
beetje om de begroting sluitend te
houden. De Kamper Uien, berijming
van Jan Jacob Fels, werden vaak
herdrukt, en waren een charmante
propaganda voor de stad als vredig
woonoord. Het Instructie Bata.jon
met de z.g. Hoofdcursus, leve'de
vele schone renteniersdochters no
bele renteniersdochters nobele -icnt-
genoten en stof tot aangename dis
cussie. Vooral wanneer Gaiilards
voortreffelijk Stedelijk Orkest de
bosschages van de Buitensocieteit
met welluidende en opwinderde
ouvertures en fantasieën garneerde.
Industrialisatie beperkt
T~A AT was ook de tijd, waarin het
Kamper gemeentebestuur in
dustrialisatie het slagwoord van
deze tijd zoveel mogelijk beperk
te omdat men het .zuidelijke staö-
beeld te lief had. dan dat men het
met fabrieken zou besmeuren. Ove
rigens had Kampen wel industrie:
de Emaillefabrieken van Berk bij
voorbeeld. die nog steeds aan tal
rijke Kampenaren werk verschaf
fen. en verder een uitgebreide siga-
renindustrie voornamelijk opge
bouwd door de families Boele. Smit
en ten Hove. Sprekend over die si-
garenindustrie komt men tevens op
een minder fraai aspect van de stad;
een bewijs, dat achter een liefelijk
en zorgeloos uiterlijk wel eens gro
te nood en ellende schuil kunnen
gaan.
Heel wat sigarenmakersgezinnen
gingen door het ongezonde „thuis
werk" waaraan ook vrouw en kin
deren deel hadden, in armoede en
tuberculose ^nder, terwijl een al
gemeen drankmisbruik een schijn
bare uitkomst maar in werkelijk
heid een versnelde ondergang be
werkte.
Ommezwaai
TEN tijde van de eerste wereld
oorlog maakte Kampen een
merkwaardig grote geestelijke om
mezwaai. die sterk zijn stempel op
het openbare leven zette. Het oor
spronkelijk liberale stadsbestuur,
waarin de welgestelde burgerij zit
ting had, veranderde in een over
wegend christelijk en minder wel
gesteld college, dat waakte voor
Zondagsrust en veel van de oor
spronkelijke stedelijke fleur om
floerste met de ernst van een stren
ge calvinistische levensopvatting.
Waarschijnlijk is de snelheid van
deze ommezwaai reden, dat men m
heel Nederland de mare van Kam
pens stijfheid en doodsheid kon
vernemen. Maar er veranderde
meer, dat de liberale gay nineties-
sfeer voorgoed deed verdwijnen.
Het Instructie Bataljon en zijn
Hoofdcursus verhuisden naar Breda.
Het Stedelijk Orkest werd als zo
danig opgeheven. Het Sociëteitsle
ven ging langzaam kwijnen. De ma
laise tastte ook Kampen aan. De
fleiit was er af.
Nieuw achterland
TOEN bij de dreigende nade
ring van de tweede wereld
oorlóg kwam er voor de stad
een nieuwe toekomst aan de ein
der. De plannen tot inpoldering van
de Zuiderzee namen voor Kampen
een gunstige wending. Mede door
de ijverige bemoeiingen van de
toenmalige burgemeester Fernhout
(thans tc Middelburg) kreeg de N.
O. Polder bij Kampen verbinding
met het oude land.
De stad kreeg daardoor nieuw
achterland en daarmee een gro
tere verzorgende taak. Straks
zal met het droogvallen van de
Oostelijke Polder die taak nog
groter worden.
De vestiging van de laboratoria
van de Directie Wieringermeer deed
voor de stad een nieuwe weten
schappelijke aera beginnen. Reeds
jarenlang had de theologie van
Kampen doen spreken; een groot
geleerde als wijlen prof. dr K. Schil
der is te Kampen geboren en geto
gen, leefde en werkte er.
Toen kwamen er ook de bodem
kunde en verwante wetenschappen
het wetenschappelijke leven van
Kampen verrijken. De erkenning
van het belang van dit aspect kwam
met het Wageningse professoraat
van de leider van de laboratoria,
dr ir A. J. Zuur.
Vanaf deze tijd kan men in Kam
pen snorkerige redevoeringen ho
ren, waarin vergelijkingen werden
getrokken tussen de positie van het
Middeleeuwse Campen, dat met ko
ningen onderhandelde en zelfs bij
tijd en wijle het hele Hanzeverbond
aan dc laars lapte, en het toekom
stige Kampen als schakel tussen het
oude land en de nieuwe Zuider
zeepolders. De dwaasheid van zo'n
vergelijking zullen we hier niet be
hoeven te bestrijden.
Liever vragen we ons af, of de
stad zich op haar nieuwe taak
heeft ingesteld, en bezig is zich l verleden.
i>an het odium „dode stad" te be
vrijden.
In daf verband moet zeker de ac
tiviteit van het na-oorlogse ge
meentebestuur onder burgemeester
H M. Oldenhof (thans te Ede) wor
den genoemd. Pogingen tot het aan
trekken van industrieën werden
met succes bekroond: Schokbeton
en een nevenbedrijf van Jansen en
Tilanus vestigden zich te Kampen.
Een groot hotel met „internationaal
comfort" is in aanbouw. Enige ja
ren achtereen werd een grote mid
denstandtentoonstelling gehouden,
die bewoners van de wijde om
trek bij tienduizenden naar Kam
pen riep. De bevolking steeg be
langrijk: de 25.000ste inwoner werd
verwacht.
Terugslag
Helaas is op deze verwachtingen
scheppende periode een terug
slag gevolgd. De grote midden
standstentoonstellingen geraakten
niet tot continuïteit; naar het
scheen omdat het gemeentebestuur
er de betekenis niet van inzag,
maar in wezen omdat de Kampei-
Middenstand nog niet rijp is voor-
zijn huidige en toekomstige taak
De vestiging van Schokbeton bleek
niet het begin van een gouden tijd
perk in Kampens industriële leven
(zoals men verwacht had). Kam
pen kan geen indrukwekkende
reclame voor eigen kwaliteiten ma
ken. getuige hot betrekkelijke suc
ces van de door V.V.V. georgani
seerde boott chten naar de Zui
derzeewerken.
En wie wekelijks de burgerlijke
stand bestudeert ziet hoe de be
volking niet meer toeneemt, maar
terugloopt. Aan dc 25.000ste inwo
ner valt niet meer te denken.
Wel ervaart men een opleving in
de aloude sigarenindustrie, die naar
men verwacht een blijvend karak
ter zal dragen. Een uitbreiding in
deze tak van arbeid is zelfs niet
denkbeeldig. Maar als Kampen alle
mogelijkheden tot welvaart wil
aangrijpen, dan zal er toch nog
een andere geest moeten vaardig
worden o\rer de burgers met de
schatten van een groot maar ver
TELEVISIE-RAAD ADVISEERT:
Ruime financiële steun is de eerste negen
jaar beslist onontbeerlijk
HILVERSUM De Televisie-
raad heeft aan de minister van On
derwijs. Kunsten en Wetenschappen
een 15 pagina's tellend rapport doen
toekomen inzake dc zendtijdverrui
ming voor de televisie. Op grond
van haar beschouwingen komt dc
raad tot de volgende conclusies:
A. De televisie dient definitief
te worden ingevoerd;
B Het wordt noodzakelijk geacht
het aantal zenduren reeds aan
stonds in afwachting van de de
finitieve dienst uit te breiden,
teneinde daardoor toeneming van
het aantal toestelbezitters te bevor
deren
C Uitbreiding van zendtijd en
kwaliteitsverbetering van het pro
gramma wordt slechts mogelijk ge
acht indien men over grotere stu
dioruimten met bijpassende appa
ratuur kan beschikken, over de
nodige zendmiddelen èn over vol
doende geldmiddelen.
D Wil het mogelijk zijn, dat het
kijkersaantal zich bevredigend ont
wikkelt en daarmee een levens
krachtig televisiebedrijf ontstaat,
dan moet zo spoedig mogelijk wor
den overgegaan tot tenminste 18Vz
uur zendtijd per week.
E Gedurende de eerste negen
jaar van exploitatie zal het bedrijf
zich niet kunnen bedruipen en zal
behoefte bestaan aan hulp van bui
ten tot een totaal bedrag van 25
millioen gulden of wel een gemid
deld jaarlijks bedrag van 2.800.000.
Deze hulp zal geboden moeten wor
den in de vorm van renteloze voor
schotten.
F. Aanbevolen wordt een wijze
van programmaverzorging, welke
een intensieve samenwerking en
een zo groot mogelijk gemeenschap
pelijk gebruik van materiaal en per
soneel waarborgt.
In zijn algemene beschouwingen
wijst de Televisieraad erop, dat, als
de deze zomer in Stockholm aan
Positie KLM-vliegtuigen
AMSTERDAM, Thuisreis:
PH-TEP (Pontianak) te midder
nacht op Schiphol geland.
PH-TDB (Walcheren) werd van
middag om half één op Schiphol
verwacht.
PH-TFD (Arnhem) om half elf
vanmorgen komend uit Beiroet, in
Genève aangekomen.
PH-TDP (Rotterdam) Zondag
avond uit Manilla vertrokken naar
Bangkok.
PH-TDG (Gouda) vannacht uit
Djakarta vertrokken naar Bangkok
PH-TET (Tilburg) Zondagavond in
Tokio gearriveerd, zal vandaar ver
trekken Dinsdagochtend zeven uur.
Uitres:
PH-TDN (Vlaardingen) te mid
dernacht uit Bangkok vertrokken
naar Singapore.
PH-TDK (Amsterdam) vannacht
uit Rangoon vertrokken.
PH-TDO (Maastricht) Maandag
morgen uit Beiroet vertrokken naar
Bagdad.
ons land toegewezen televisiegolven
niet werkelijk worden gebruikt,
men er zeker van kan zijn. dat an
dere landen deze golven zullen be
zetten. Naar net oordeel van de
raad heeft voortzetting van het ex
periment geen zin, tenzij reeds nu
vaststaat, dat een televisiedienst op
hechte basis verzekerd is.
Verkeer in Amerika
eist vele slachtoffers
NEW YORK. Tijdens het lange
Kerstweekeinde zijn meer dan 700
Amerikanen om het leven geko
men. Ofschoon nog niet alle gege
vens binnen zijn, ziet het er naar
uit, dat Kerstmis 1952 het groot
ste aantal slachtoffers heeft ge
vergd, dat ooit is geregistreerd. Er
waren 538 verkeersslachtoffers, 11
personen kwamen bij brand en 100
personen bij andere ongevallen om
het leven.
Vakbondsleiders in
Tunesië vrij als
orde hersteld is
TUNIS De Nederlander Vermeu
len (NW) en de Belg De Keyzer,
die als vertegenwoordigers van het
Internationaal Verbond van Vrije
Vakverenigingen Tunesië bezoeken,
hebben Zaterdag een onderhoud ge
had met de resident-generaal De
Hauteclocque. Zij drongen er bij hem
op aan, om de acht Tunesische vak
bondsleiders vrij te laten, die ge
ïnterneerd zijn na de moord op de
vakbondsleider Hesjad. De resident-
generaal zei, dat hij slechts genegen
was. aan het verzoek te voldoen,
wanneer de orde blijvend hersteld is.
Veteranen-legioen hield
herdenkings-défilé
AMSTERDAM Honderden heb
ben Zaterdagmiddag gedefileerd
langs het Nationaal Monument op
de Dam ter gelegenheid van een na
tionale herdenking van de in voor
malig Nederlands-Indië gevallenen.
Het was op de dag af drie jaar ge
leden. dat Nederland de souvereini-
teit aan Indonesië overdroeg. Aan
het défilé ging een bijeenkomst in
de Nieuwe Kerk vooraf, waar ds.
Jonker en pater Van Erp het woord
voerden. De laatste zei o.a.: „Wij
moeten nu met Indonesië samenwer
ken zonder haat of bittere nasmaak,
eerlijk en prettig, deemoedig en vol
optimisme."
Tijdschriften
Litterair Paspoort
Ab Visser schrijft in Litterair
Paspoort over Milo Dor, de
auteur van „Tote auf Urlaub". een
roman, die de belevenissen behandelt
van Mladen Raikow en die de type
rende geschiedenis is van vele intel
lectuele partisanen. „Een moderne
martelaarskroniek, een verhaal van
moed en volharding en van het ge
loof aan een minimum aan mense
lijke waardigheid. Het is ook een ver
haal van tederheid waar- het de ver
houding betreft van Mladen tot zijn
ouders en in dat opzicht verschilt het
wel zeer van het werk zijner Hol
landse generatiegenoten. De vader
en moederfiguur zijn met een zuive
re, onsentimentele liefde getekend."
S. R. de Groot belicht de figuur
van Lewis Carroll, de „schepper van
de zowel speelse als morbide humor
van Alice in Wonderland." Hij doet
dit naar aanleiding van een charmant
boekje van Parisot, dat „juist genoeg
levensbeschrijving en curiosa geeft
voor de gematigde Carrolliaan. ter
wijl de Carroll-fan of Carroll-scho
lar het toch ook nodig zal hebben
naast de handboeken."
De Engelse nieuwere dichtkunst is
het onderwerp van Buddingh's bij
drage. Adolf Frisé schrijft een eer
herstel voor Robert Musil. een Duits
auteur, die in 1942 in Zwitserland
stierf zonder dat dit opzien baarde.
Kerknieuws
Ncd. Herv. kerk
Beroepen te Vinkeveen W. de Bruljn
tc IJssclmuiden; te Wesep H G. Abma
te Delfshaven: te Leek-Midwolde F. de
Boer, cand. te Bussum
Aangenomen naar Dokwerd (toez.)
H. Stumph cand ex. vicaris te Krim
pen aan de IJssel.
Bedankt voor Giessendam-Nederhar-
dinxveld W. L. Tukker te Delft.
De koers kwijt bij al het laveren tussen
tegengestelde publieke behoeften
OSTBAARDER ZAALVERMAAK dan het opvoeren van een opera
is er niet. De montering b.v. en het groot aantal medewerkenden
in het orkest en op het toneel brengen kosten met zich, die door de
entree-gelden bij lange na niet gedekt kunnen worden. Twee dingen
zijn hiervan het gevolg: afhankelijkheid van de publieke smaak en de
noodzaak van financiële hulp. Naar het voorbeeld van andere landen
is de overheid er toe overgegaan een Nederlandse Opera bestaansgrond
te verschaffen door een behoorlijke subsidie, nl. lVz millioen gulden
per jaar. Zes jaren geleden koos deze beschermde Opera zee, maar de
naald van haar kompas schommelde al direct tussen twee richtingen
die van volksamusement en die van hogere kunst van een Gluck, een
Mozart, Debussy, Ravel, Pijper, Andriessen enz. Jarenlang laveerde
men heen en weer. waarbij vaak niet ontkomen kon worden aan het
valse sentiment en de onzinnige drakerige romantiek van zovele 19de
eeuwse opera's, die soms door het zinspelen op actuele (bijv. politieke)
situaties en het appelleren aan de stemming van de volksmassa oor
spronkelijk minder of in 't geheel niet vals en drakerig waren.
GEEN VREEMDELING komt
Amerika binnen zonder te zijn
getoetst op zijn politieke be
trouwbaarheid, nu de nieuwe
immigratiewet van de V.S. in
werking is getreden. Senator
Pat McCarran (rechts) ziet aan
boord van het Franse passa
giersschip „Santa Rosa
waarop hij als passagier mee
reisde toe op de controle op
de papieren der schepelingen, die
in New York van boord willen.
Sinds de beroeringen bij onze
Opera, die een nieuwe directeur
brachten en leidden tot het heen
gaan van enkele uitnemende voca
listen en van de vaste dirigent,
schijnt de koers echter veranderd
te zijn. Er is duidelijk de neiging
om die opera's, welke door htm
sfeer en vondsten tot een gezonde
re, meer voorname en meesterlijke
kunst gerekend moeten worden zo
goed mogelijk op te voeren, des
noods met inschakeling van bui
tenlandse krachten. Daarover zou
den wij ons slechts verheugen in
dien bij deze koerswijzing de be
hoefte en de rechten van de grote
massa, die immers „het" opera-
publiek is, niet zo schandelijk wer
den verwaarloosd.
Degenererend
Het aanvechtbare maar bij het
grote publiek geliefde repertoire
(bepaalde werken van Puccini,
Leoncavallo, Verdi. Massenet enz.)
wordt nu wel gebracht, maar er
wordt weinig zorg aan besteed. Door
een voorzichtige keuze en door
model-opvoeringen die het goede
uit het volks-opera's weten te halen,
benevens door het heffen van be
taalbare entreeprijzen voor de be
tere werken, zou men de smaak
wellicht kunnen beïnvloeden, een
meer culturele opera-traditie ein
delijk een kans in ons volk geven.
Nu echter kunnen wij slechts een
degenererend toegeven-zonder-meer
constateren.
Voor de uitstekende opvoering
onlangs van Mozart's „Figaro" zou
de echte opera-liefhebber heus wel
te winnen zijn geweest, maar prij
zen die tot vijftien gulden opliepen,
waren él te hoog Er is in het be
leid van onze Opera iets van het
bewust uitsluiten van het „gewone"
opera-publiek. Als schrijnend sym
bool hiervan noemen wij de gratis
opvoering voor autoriteiten en
het corps diplomatique van
Beethoven's „Fidelio". En daarte
genover kreeg het niet-kapitaal-
krachtige publiek van „gewone"
operaliefhebbers voor zijn goede
geld een prullerige uitvoering van
Bizet's zwakke -werk: ..De Parelvis
sers".
De gebundelde critieken die de
propaganda-dienst onzer Opera
rond zendt, hebben uitsluitend be
trekking op de tegen hoge entree's
te bezoeken model-opvoeringen van
belangrijke kunstwerken. Minder
juichende recensies over andersoor
tige operauitvoeringen (de overal
afgekeurde opvoering b.v. van
„Butterfly", deze zomer in de Kur-
zaal) pleegt de Opera te negeren in
haar voorlichting. Bovendien stoort
men zich niet aan critieken: een
maal aangenomen regie, décors en
stijl blijven, ook wanneer ze alge
meen gelaakt werden, jarenlang on
veranderd. Zelfs toen de bekende
en ten deze bevoegde musicaloog
dr Berneth Kempers in een recen
sie aan de hand van de partituur
NATL en WKA richten samen Nederlandse
bibliotheek voor het Amateur-toneel op
(Van een onzer redacteuren)
A LS in het begin van het volgend jaar in Utrecht de Nederlandse
Bibliotheek voor het Amateur-Toneel officieel zal zijn geopend,
dan heeft het georganiseerde amateur-toneel in Nederland daarmede
een overtuigend bewijs geleverd van de ernst, waarmede het er naar
streeft om zijn verantwoordelijkheid ten opzichte van zijn publiek
dat nog altijd vele malen groter is dan het publiek, dat door het be
roepstoneel wordt bereikt te tonen door het geven van op zo hoog
mogelijk peil staande voorstellingen. Want dit streven omvat als drie
voorname punten: een verantwoord repertoire, deskundige leiding der
opvoeringen en serieuze scholing der spelers. Een verantwoord reper
toire is daarvan niet het minst belangrijke.
Van het ogenblik af. dat de na
de bezetting niet herleefde, Bond
van Arbeiders-Toneelverenigingen
in de twintiger jaren van deze
eeuw begon met het stichten van
een bibliotheek, waarin geen „rom
mel" werd opgenomen en waaruit
de aangesloten verenigingen tegen
een kleine vergoeding de voor een
opvoering benodigde exemplaren
van een stuk in bruikleen konden
verkrijgen, heeft de verbetering van
het repertoire in de organisaties
van het amateurtoneel een belang
rijke rol gespeeld. In de Neder
landse Amateur Toneel Unie, waar
in bovengenoemde bond in 1940
is opgegaan om zich aan de „be
scherming" van Rost van Tonnin
gen te onttrekken, heeft deze voor
het peil van het amateurtoneel be
langrijke activiteit zich voortgezet
en verdiept en is ook aan de scho
ling waarvoor het arbeidersto
neel in de dertiger jaren reeds
cursussen hield een belangrijke
plaats ingeruimd.
Dat de Natu oij haar streven naar
een verantwoord repertoire nu de
Werkgemeenschap Katholiek Ama
teurtoneel aan haar zijde heeft ge
kregen, is bijzonder verheugend en
de oprichting van de stichting,
welke de nieuwe bibliotheek ex
ploiteert, met steun van het Prins
Bernhardfonds, is van de samen
werking het resultaat. Deze biblio
theek van toneelstukken, waaron
der een belangrijk aantal „eigen
uitgaven", is tegelijkertijd uitleen-
en studie-bibliotheek. Het is dui
delijk, dat de opzet van het uit
lenen van toneelwerken in de
aantallen als de verenigingen voor
de voorbereiding van hun uit
voering nodig hebben geen an
dere is dan het binden van de ver
enigingen aan de stukken, welke
door de samenwerkende organisatie
beschouwd worden als niet t~ lig
gen beneden een redelijk cultureel
peil Het bewijs van de selectie, die
wordt toegepast, wordt wel heel
duidelijk geleverd door het feit, dat
men in deze bibliotheek zo goed als
geen enkele der stukken zal aantref
fen, waarmede het commercialisme
van enkele hierin gespecialiseerde
uitgevers het amateurtoneel elk sei
zoen onieuw „\erriikt"
In de studie-bibliotheek, waar
voor een speciaal vertrek is inge
richt. zal men niet alleen toneel
stukken kunnen bestuderen, doch
ook studiewerken en handboeken
over het toneel en de daarmede
samenwerkende kunsten. Dit kan
mede een middel zijn om het ont
stellend gebrek aan kennis onder
do amateurs van on he'angst
vóór het toneel, dat in de kringen
van het amateurtoneel dikwijls nog
heerst zeer weinigen onder hen
bezoeken b.v. regelmatig beroeps-
voorstellingen langzamerhand op
te heffen. Er zullen vermoedelijk
wel altijd amateur-toneelspelers
blijven, wier belangstelling niet
verder gaat dan die voor een aan
gename tijdpassering en voor per
soonlijke successen, en die er niets
voor gevoelen dat hun uitspanning
tegelijkertijd ook inspanning zal
zijn. Het lijkt ons echter geen over
dreven optimisme om te veronder
stellen. dat deze Nederlandse Bi
bliotheek voor het Amateur-Toneel,
die bewust leiding wil geven bij
de keuze der te spelen stukken.
7iin aantal steeds meer zal doen
slinken.
uitgebreide critick leverde op de
opvoering van Verdi's „Un ballo in
maschera", bleef alles toch bij het
oude. Het vaak voorkomende euvel
dat er geen verband is tussen het
karakter van de vocalist, de stem
en de rol. wreekt zich dubbel bij
alle andere verwaarlozing!
Gevaarlijk beleid
Wij begrijpen dat het nergens
moeilijker koers bepalen is dan op
de woelige baren van tegengestelde
publieke behoeften. Maar onze
Opera is de koers kwijt, wanneer
zij zich tot personeelsverenigingen
wendt met folders die opwekken
tot het bezoeken van „De parelvis
sers" e.d. en tot een élite wanneer
een dure. mooie opvoering wordt
voorbereid. Misschien
moet onze Opera nog meer geld
hebben: zij verslindt nu eenmaal
van nature meer dan een orkest of
een toneelgroep, want zij is beide
tezamen. Maar haar huidige beleid
is fout en zal zich op den duur on
vermijdelijk wreken, misschien zelfs
ten koste van het bestaan van deze
zoveelste Opera-onderneming in
ons land. Want al is het echte
Opera-publiek eenzijdig, zonder cri-
tiek is het niet! Het zou zijn ver
trouwen in de huidige Nederlandse
Opera kunnen verliezen en het
schenken aan een andere groep.
Ook op dit punt zou de geschiede
nis zich dan herhalen! Men bepale
tijdig de juiste koers!
PIET MöHRINGER.
SCHEEPSTIJDINGEN
Nederlandse schepeD op weg
naax Rotterdam
ALTAIR 24 v. Antwerpen te Rotter
dam; AXELDIJK 24 v. Bremen te Rot
terdam; ARGOS 24 v. Amsterdam te
Rotterdam; ARAK v. Port Lyautey pass.
26 Wight 27 nam. venv.; ARNOUDS-
POLDER v. Oporto pass. 27 v.m. Oues-
sant, 23/29 's nachts te Antwerpen verw.;
ALDABI v. Buenos Aires 25 te Antwer
pen; ALPHARD v. Salvador via Ant
werpen 27 bij Kaap Vcrdische Eilanden:
ALUDRA v. Calcutta 27 te Madras;
ARNEDIJK v. New York via Antwerpen
pass. 27 Zuidelijk van Kaap Race;
ARUNDO v. New Orleans pass. 26 Mia
mi. AARDIJK v. New Orleans 26 tc
Tampa; ABBEKERK v Japan 26 v.m. te
Pcnang; AMSTELSTAD v. Mobile pass.
27 Noordelijk van Azoren; ALKAID v.
Calcutta 25 's avonds te Valencia
ALPHERAT 27 v. Buenos Ayres te
R'danv AMSTELDIJK v. New. Orleans
30 te Havre verw.: ALDABI v. Buenos
Ayres 28 verw ALHENA v. Buenos
Aires 30 te Paranagua verwacht.
BLITAR, v. Sydney 26 te Fremantle;
BLOMMERSDIJK v. New York 25 te
Antwerpen.
CARPO v. Belfast pass. 27 v.m. Wight
28 v.m. verw.
CARPO v. Belfast pass. 27 Beachy
Head 28 te A'dam verw.
EXPRESS v. Parijs 28 verw.
FRIESLAND (Lloyd) v. Antwerpen
3 Jan. verw.; FARMSUM, v. New
Orleans pass. 27 Bermuda's.
GROOTE BEER v. Kaapstad 27 te Las
Palmas 1 Jan v.m. 7 uur verw.
HECTOR v. Valencia 26 's avonds v.
Algeciras; HELENA, v. West Indie 28 te
Antwerpen verw. en 30 v.m. te Rotter
dam: HOOGKERK v. Calcutta via Havre
pass. 27 Lissabon.
HAST III 27 v. Antwerpen.
ILIAS 25 v. Amsterdam te Rotterdam;
INSP. MELLEMA v. Palermo pass 27
nam. Finisterrc; ITTERSUM v. New
Orleans ca 31 te Rotterdam of Amster
dam verw.
JUPITER 25 v. Amsterdam te Rotter
dam.
LIEVE VROUWEKERK 24 v. Basrah
te Rotterdam: LEERDAM 25 v. Balti
more te Rotterdam; LAURENSKERK v.
Calcutta 28 nam. te Colombo verwacht;
LEUVEKERK v. Calcutta 26 v. Bombay
28 te Karachi verw.; LOOSDRECHT v.
Basrah 26 nam. te Suez; LANGKOEAS
v. Java 26 te Pondlcherry; LISSEKERK
v. Bombay 25 te Basrah.
MAT AR AM v. Java 27 tc Penang ca
31 Jan. verw.; MUIDERKERK. 25 van
Calcutta tc Rotterdam; MARIEKERK v.
Afrika pass. 26/27 's nachts Napels 28 te
Genua verw.; MER WEDE v. Wilmington
26 te Havre; MANTO 27 v. Amsterdam
te Rotterdam.
NASSAUHAVEN v. Kopenhagen 20
verw.; NOORDLAND v. Fowey 30 verw.
(NBK).
NELLY v. Calais 27 nam. verwacht:
NIEUWLAND 27 v. Lcith; NOORDAM 27
v. New York 5 Jan. verw.
OOTMARSUM 26 nam. v. Jacksonville
via Havre.
PARKHAVEN v. Baltimore via Weser
pass. 26/27 's nachts Zuidelijk van Sable
Eiland, ca 15 Jan. verw.; PRINS FRE-
DERIK WILLEM v. Valencia pass. 27
Kaap Sao Vincentc, ca 1 Jan. verw.
RIDDERKERK v. Melbourne pass. 27
Napels. 28 te Genua verw.
SLAMAT v. Java 26 tc Marseille, ca
1 Jan. verw., SOMMELSDIJK v. Galve
ston 30 v.m. te Antwerpen verwacht;
STRABO 27 v. Amsterdam te Rotterdam
STAD LEIDEN zie onder grote vaart;
STAD MAASSLUIS vertrekt 29 v.Kirke-
nes
TARA v. Buenos Aires via Antwerpen
pass. 27 St Paul's Rocks; TERNATE v.
Java pass. 26 Finisterrc ca 29 venv.
TIBA vertrekt 30 v. Buenos Ayres.
VINDICAT ATQUE POLIT v. Ribadeo
28 's avonds venv.; VRIJBURGH van
Casablanca pass. 27 Ouessant 28 v.m. te
Duinkerken verw.
WESTPOLDER v. Oporto 28/28 'sn.
te Antwerpen verw.; WILLEM RUYS v.
Prlok 27 te Singapore.
Grote Vaart
AAGTEDIJK. naar New York. 26 v.
Victoria Braz. 27/28 te Bahia verw.;
ALGENIB, 27 t* Porto Alegrc; AALS-
DIJK. 25,'26 's nachts tc Antwerpen.
AGAMEMNON. 25 v. Cap Haitien, 29 te
New York verw.; ALNATI, 28 vm. te
Rio de Janeiro venv.; AMERSKERK,
pass. 27 Lissabon n. Marseille en
Australië; AMOR, 26 v. Haifa n Cala-
mata. AALSUM. n. West-Afrika 27 te
Dakar; ALBLASSERDIJK, n. Havana,
27 te Lissabon; ALCYONE, 27 te Bom
bay; ALMKERK, 26 v. Colombo n. Fre
mantle; AMPENAN 26 te Bandar Shah-
poer; AVERDIJK. 28 vm. te New Or
leans verw.; ABBEDIJK, 26 nam v
New York, 27 's avonds tc Baltimore
verw.; ALAMAK. 24 nam. tc Antwer-
pen; ALWAKI. 28 te Rio de Janeiro
I verw.; ANDIJK, 24 te Houston; ARKEL-
I DIJK. 24 te Havana.
BALI. n. Java. 25 te Singapore, i
I BLOEMFONTEIN, n. A'dam. 27 te Ant-
werpen; BOISSEVAIN 25 te Manilla;
BENGKALIS. 28 vm. tc Suez en ca 13 j
i Jan tc A'dam verw.; BOSCHFONTEIN
n. A'dam, 26 te Antwerpen- BANTAM.
pass 27 Malta n. Alcxandnë en Java;
BINTANG. v. Vancouver. 26/27 's nachts
te Penang; BORNEO, n. Java 25 ter I
rede Singapore; BREDA. 24 nam. v.
Trinidad n. Antwerpen en A'dam-
BAARN. 27 te San Antonio; BENNE-
KOM 27 v. Port of Spain n. Curacau;
BOSKOOP. 26 v. Punta Arenas. 23 vm
tc Buenaventura verwacht.
CERAM. pass. 26 Ouessant n. Ltvorno;
CONGOSTROOM. 26 v. Dakar n Free
town; COTTICA. n. West-Indië 27 te
Dover.
DELFSHAVEN 26 te Spezia; DELFT
25/26 's nachts tc Antwerpen. DIEMER-
DIJK 25 te Seatle: DALERDIJK 25 te
Bremen. DELFLAND 24 te Porto Alegre
EOS 27 van Midd Zee tc Amsterdam;
ENGGANO 26 te Hamburg; ELMINA 27
van West Afrika te Amsterdam.
GAASTERLAND 27 nam. te Bahia:
GOOILAND ca. 17 Jan. te Amsterdam
verwacht; GROOTEKERK 26 te Ant
werpen; GROOTE BEER zie onder Ned
schepen naar Rotterdam. GORDIAS
pass 27 Gibraltar naar Bremen; GA-
NYMEDES 26 te Guanta: GAROET naar
Java 25 tc Singapore.
HECUBA ca. 4 Jan. te Amsterdam
verwacht; HYDRA 29 te Norfolk ver
wacht; HAARLEM 2 Jan. te San Juan
P R. verwacht; HATHOR 28 v.m. te
Algiers verwacht; HELICON 31 tc Cu
racao verwacht; HERSILIA naar Am
sterdam 27 te Antwerpen; HEEMS
KERK naar Oost Afrika 26 te Genua:
HERMES 25 van Georgetown; HER A 29
te Norfolk verwacht; HEELSUM 27 vm.
te La Palllce naar Charleston.
INDRAPOERA 27 te Hamburg; ILIAS
pass. 27 Dover naar Genua; JAPARA 27
te Calcutta; JAGERSFONTEIN pass 27
de Bissagos Eilanden naar Kaapstad:
JOHAN VAN OLDENBARNEVELT naar
Aden en Amsterdam pass. 27 dwars van
Addu Atoll
KERTOSONO 30 te Manilla verwacht;
KOTA GEDE 26 nam. te Halifax; KLIP
FONTEIN 26 v.m. te Port Elizabeth;
KOTA BAROE pass. 25 Sabang naar
Suez en Houston; KIELDRECHT 25 te
Antwerpen; KOTA INTEN pass. 27 Dun-
geness naai- Galveston
LEOPOLDSKERK pass. 27 de Dahlac
Eilanden (Rode Zee) naar Dubai. LA-
RENBERG 30 tc Sluiskil verwacht;
LEKHAVEN 36 te Dar es Sal3am; LEK.
KERKERK naar Calcutta 27 te Genua;
LOMBOK naar Vancouver 25 ter rede
van Singapore; LINGE 26 van Monro
via 29 te Dakar verwacht; LAAGKERK
25 te Adelaide: LOPPERSUM 29 te Ca
sablanca verwacht.
MAASLAND, 26 nam. v. Cabedello n.
Las Palmas. ca 9 Jan. te A'dam' verw.;
MAAS. 25 te A'dam; MAASKERK. n.
West-Afrika. 25 te Bordeaux; MAPIA.
ca 27 Jan. te A'dam verw.; MAASHA
VEN. 26 nam. te Londen; MIDAS, pass.
26 Gibraltar n. A'dam; MANOERAN. n.
Java. 29 tc Belawan Deli verw.- MEN
TOR. 27 te Piraeus; MODJOKERTO. 26
te Semarang; MAASDAM, pass. 27 vm.
Cape Dame Marie (Haitit), 28 te Car
tagena verw.; MARKEN, n Java, 29 te
Port Said verw.; MOLENKERK. 26 te
Mozambique.
NIEUW AMSTERDAM. 27 te La
Guayra, 4 Jan. te New York terug:
NOORDWIJK. 24 v. New York n.
Nassau.
OBERON. 27 te La Guayra; ORANJE-
FONTEIN. 27 te East London; ORANJE
STAD. 26 te Trinidad: ORANJE. 27 v.
A'dam n Prlok.
POSEIDON 25 van Turksisland 26
tc New York verwacht; PHRONTIS
pass. 27 Algiers naar Amsterdam; PO-
LYDORUS pass 27 Key West naar
Charleston; PRINS WILLEM til 26 te
Malaga: PYGMALION 28 te Arabu ver
wacht; PRINS WLLERI IV 24 's avonds
te Cuxhaven.
RIJNLAND naar Zuid Amerika 27 te
St. Vincent C.V.; RAKI pass 27 Azo-
ren naar Beirut; REMPANG 25 tc Sin
gapore; RADJA 26 te Rangoon; ROTTI
25 te Hamburg 29 te Amsterdam ver
wacht; ROEPAT naar Amsterdam 27 te
Colombo; RIJNDAM 1 Jan to New York
verwacht.
SOESTDIJK 25 te New Orleans: SU
MATRA naar Java 27 te Genua. SCHIE
27 v.m te Nemours. STAD MAAS
TRICHT 27 's avonds te Casablanca.
STAD MAASSLUIS 25 tc Kirkencs.
STENTOR 28 te Trinidad verwacht:
SAPAROEA 27 te Accra; SARPEDON
pass. 27 Flores (Azoren) naar Antwer
pen cn Amsterdam; STAD SCHIEDAM
29 's middags 12 uur te Amsterdam ver
wacht; STAD VLAARDINGEN 27 te
Wabana: STRAAT MAKASSAR 29 te
Kaapstad verwacht; SCHIEDIJK 26 te
Prlok; STRAAT BANKA 26 v m. te
Singapore; STRAAT MALAKKA 26 te
Durban; SALATIGA 26 te Manilla: SA-
MARINDA 22 te Portland Ore; STAD
LEIDEN 27 nam. 9 uur te Amsterdam
verwacht: STAD ALKMAAR 26 van
Bermuda's naar Houston.
TABIAN. 26 nam. te Suez, 10 Jan. te
A'dam verw.; TEGELBERG. 26 v. Prlok
n. Mauritius; THEMISTO. n. Cork lag 26
nog bij Quecnstown ten anker; TJI-
LUWAH. 27 te Makassar; TOMORI. 27
te Cheribon; TAWALI, pass. 27 Kaap
Bougaroni n. Java: TOSARI, pass. 27
Algiers n. Alexandrië en Java; TJI-
WANGI. 29 te Hongkong verw.; TEU-
CER, n.' Java, 25 te Port Swettcnham;
TABINTA. n Java. 24 te Belawan Deli;
TIBERIUS. 26 v. Port au Prince n. Mo
bile: TROMPENBERG. 31 te Houston
verw TARAKAN. 24 te A'dam: TALIS-
SE. 25 v. Priok tc Amsterdam.
UTRECHT. 22 te Vancouver.
WESTLAND. pass. 27 Recife n. A'dam;
WAAL. 27 vm. te Gibraltar; WELTE
VREDEN. pass. 27 Dcadalusbank (Rode
Zee) n. Aden en Java; WINSUM. 26 te
Monrovia; WONOSARI. 26 te Calcutta;
WESTERDAM. 27 v. R'darn n. New
York; WILLEMSTAD. 26 v. A'dam. 12
Jan. te La Guayra verw.; WINTERS
WIJK. 25 tc Hu el va.
ZEELAND. 26 te Makassar.
Korte Vaart
BINNENHAVEN. 27 te Rouaan; BER-
NISSE. 25 te R'darn; BREM. 25 te Lis
sabon.
KEIZERSGRACHT, 27 te Gent; KEY-
SER. 28 te Kopenhagen verwacht.
RIJNHAVEN, pass. 27 Oporto om de
Noord: ROSEMARIE, 27 te Antwerpen.
VROUWENPOLDER, pass. 27 Oporto
n. Lissabon.
WIM, 26 te Cherbourg.
Tankvaart
ARMILLA 29 te Haiphong verwacht;
ALDEGONDA 28 te Bangkok verw.
BARENDRECHT pass. 26 het Suezka-
naa] naar Mena al Ahmadi.
BARENDRECHT pass. 27 Deadalus-
bank( Rode Zee) naar Mena al Ahmadi;
CALTEX DELFT pass. 27 Oporto naar
Sidon; CALTEX LEIDEN pass. 26 Kaap
Sidero (Kreta) 27/28 te Sidon verwacht:
CALTEX NEDERLAND pass .27 Kaap
Bougaroni naar Sidon; CALTEX PER
NIS pass. 27 Kaap Bon naar Sidon;
CALTEX THE HAGUE pass. 27 Kreta
naar Pernis; CALTEX UTRECHT pass.
27 v.m. Finisterre naar Sidon; CHAMA
naar Engeland 26 te Suez; CLEODORA
27 te Fremantle; CORILLA 27 van Suez
naar Perzische Golf; CERONIA pass. 26
Point dc Galle naar Singapore en ver
moedelijk Melbourne; CISTULA 26 tc
Hongkong; CORYDA 27 te Curagao
DILIGENTIA 27 v.m. tc Rouaan:
DUIVENDRECHT 27 te Lagos.
ESSO AMSTERDAM 25 nam. te Aru
ba; ESSO ROTTERDAM van Aruba 28
nam. 2 uur voorgaats Nieuwe Water
weg verwacht: ENA 26 te Miri; ETRE-
MA pass. 27 Kaap Tenez 30 te Malta
verwacht, daarna Vado, Suezkanaal;
ERINNA pass. 27 de Soeloe Archipel 29
te Balik Papan verwacht; ELIZABETH
B. 26 nam. van Aalborg naar Leixoes.
FRISIA 26 tc Algiers; FELIPES 26
nam. tc Pladjoe.
GADILA pass. 27 Ouessant naar Stock
holm. Rotterdam en verm. Oslo 30 te
Brunsbuttcl verwacht; GARI ca 18 Jan.
te Amsterdam gereed met verbouwing.
HAROLD 25 te Helsinki.
LEENDERT B. 27 te Middlesbro.
LISETA 22 ter rede van Singapore.
MACOMA pass. 27 Ras al Hadd naar
Bombay; METULA 31 te Fremantle ver
wacht: MARCELLA 27 te Grangemouth;
MATTHEW 27 te Aberdeen; MYONIA
25 te Avonmouth, daarna Rotterdam.
Amsterdam dokken: MURENA 27 te
Miri.
OMALA 25 te Calcutta; ONDINA 26 te
Aalesund.
PAPENDRECHT 25 nam. te Curagao.
PALMA 27 nog te Brunsbuttel
RAFAELA 28 te Bangkok verwacht.
SUNETTA 25 nam. te Gcfle. daarna
Rotterdam dokken: STELLA MARIS 25
te Vllssingen; SLIEDRECHT pass 27
Bclmonte naar Caripito; SCHERPEN-
DRECHT 30 te Puerto la Cruz verw.;
STANVAC BENEKAT 26 nam te Bela
wan Deli; STANVAC DJIRAK 26 te
Socngcl Gerong. STANVAC TALANG
AKAR 27 te Telok Anson
STANVAC TALANG AKAR 27 van
Telok Anson naar Soengei Gerong.
TANKHAVEN III 27 te Soengei Ge
rong; TIBIA 28 v m te Singapore ver
wacht. daarna Hongkong. Miri en Syd
ney THALATTA 25 nam te Havre:
TAR1A 4 Jan In Kielerkanaa) verwacht
naar Stockholm. Norrkoping en Cura
sao
