DAGBLAD VOOR AMERSFOORT
Anti-Joods proces wordt
in Moskou voorbereid
Vrijheid en
vrijheid
Vluchteling Faber in
Emmerik gegrepen
Nieuwe besprekingen
over Oostenrijk
Massamoordenaars van Oradour
staan eindelijk terecht
Joodse artsen beschuldigd
van moord op Zhdanow
weer
de Joden
CNV stelt arbitrage voor in
„Ommelanden '-staking
Katoeribrand had
kunnen worden
voorkomen
SS vermoordde 642 van de 648 inwoners
Een der daders is thans
veldwachter in Elzas
13e Jaargang, no. 10
Dinsdag 13 Januari 1933
Opgericht door de Stichting „Het Parool" - Giro 510330
3ank. Rotterdamsche Bank - Postbus 9 Abonnements
prijs 47 cent p. w. of 6 05 p. kw. Losse nummers 10 cent
Uitgave: N.V. De Nieuwe Pers
Telefoon redactie 4291 Telefoon administratie 6235
Redactie en Administratie: Snouckaertlaan 7. Amersfoort
HOOFDREDACTEUR TJ. DE BOORDER
Y) E artsen, die met leven en ge-
zondheid van 'n aantal vrien
den des volks hebben gespeeld en
geëxperimenteerd, zijn niet alleen
kwaadwilligen en saboteurs; het
zijn (wij zouden haast zeggen: na
tuurlijk) ook grotendeels Joden.
Misschien vindt de Groene Am
sterdammer in dit feit opnieuw
aanleiding om te betogen, dat de
Russische machthebbers heus niet
anti-semietisch en alleen maar
anti^zionistische zijn; maar de
harde werkelijkheid «spot met de
ze subtiele verschillen. Het zal wel
waar zijn, dat Stalin en zijn on
dergeschikten tegen de Joden niet
die primitieve en pathologische
haat koesteren waardoor Hitier
zich zo onderscheidde; maar in de
practijk komt het er weinig op
aan of men dezelfde lelijke dingen
in haat dan wel koudbloedig ver
richt. Het Russische systeem heeft
voor zijn handhaving behoefte aan
saboteurs. Als ze er niet zijn, wor
den ze op de een of andere wijze
wel gemaakt. Op 't ogenblik staat
de zaak -zo, dat het blijkbaar be
paalde voordelen biedt, die sabo
teurs te recruteren uit het Joodse
bevolkingsdeel. Het biedt de gele
genheid, druk- uit te oefenen op
Israel, het kan toenadering teweeg
brengen tot de Arabische landen;
en de eigen bevolking, waarin
waarschijnlijk wel iets van de
oude Jodenhaat is blijven sluime
ren. is misschien eerder geneigd
aan de slechtheid van Joodse be
schuldigden te geloven dan van
andere vermeende belagers van de
staat. Allerlei voordelen dus.
In elk geval kan geen redene
ring, hoe spitsvondig ook, iets af
doen aan het feit, dat de Joden
weer staan in de hoek waar de
slagen vallen. Voor het overige is
de gang van zaken een triest ge
tuigenis van het voortschrijden van
het moreel verval -achter het ijze
ren gordijn.
ENSCHEDE. De brandweer heeft
medegedeeld, dat uit de tot dusver
ter beschikking staande gegevens
kan worden opgemaakt, dat de enor
me katoenbrand met grote waar
schijnlijkheid had kunnen worden
voorkomen, indien de directie van de
N.V. Sesam de balen katoen waarin
de brand is ontstaan, had afgedekt
met een tentzeil. Zulks is elders bij
de loods ook geschied Beter ware
nog geweest, indien de balen binnen
wapen opgeslagen. Het hoofd van de
brandweer heeft herhaalde malen de
aandacht van de N.V. Sesam geves
tigd op het gevaar van buiten het ge
bouw opgeslagen katoenbalen, op een
plaats die betrekkelijk eenzaam is en
waar iedereen zich toegang kan ver
schaffen.
LONDEN. Beschuldigd van moord op de voormalige se
cretaris-generaal van het centrale comité der Russische com
munistische party en lid van het politieke bureau, A. A. Zhda
now, en van poging tot moord op de maarschalken Wassilewsky,
Goworow en Koniew, generaal Sjtemenko, admiraal Lewtsjen-
ko en andere Sowjetleiders, is een groep vooraanstaande medici
in de Sowjet-Unie gearresteerd. Dit werd vanmorgen medege
deeld door het officiële Russische persagentschap Tass en
radio-Moskou. Indertijd, in 1948, was verklaard, dat Zhdanow,
die als mogelijke opvolger van Stalin werd beschouwd, aan een
hartkwaal was overleden. Volgens Tass behoort het merendeel
van de gearresteerden tot een „internationale Joodse organi
satie". Andere leden van de groep zijn ontmaskerd als „agenten
van de Amerikaanse en Britse geheime diensten".
uit Moskou en „een welbekende
Joodse bourgeois-nationalist, Mi-
hoels. Het onderzoek zal spoe
dig zijn voltooid," aldus Tas..
De „Prawda", het orgaan van
de communistische partij, heeft
Dinsdagochtend in een commen
taar op de ontdekking verklaard,
dat „het ontmaskeren van deze
bende een slag was voor de inter
nationale Joodse Zionistische or
ganisatie". Het blad viel de „or
ganen van de staatsveiligheids
dienst" aan wegens gebrek aan
waakzaamheid, aangezien zii niet
op tijd de organisatie hadden ont
dekt. Voorts beschuldigde het
Amerika en Engeland van „oor
logsvoorbereidingen" en pogingen
om in de Sowjet-Unie een vijfde
kolonne te organiseren.
De „Prawda" waarschuwde de
Russen tegen „zelfingenomenheid"
en legde de nadruk op de nood
zaak „om de Sowjet-strijdkrach-
In het officiële Russische be
richt worden de namen van de
professoren Wowsi, Winogradow,
Jegorow, Feldman. Etigner. Grin-
stein. Mairow, B B. Kogan en
M. B. Kogan genoemd. „Met be
hulp van documenten, ondervra
gingen. verklaringen van medische
deskundigen en de bekentenissen
van de schuldigen is vastgesteld,
dat de misdadigers geheime vijan
den van het volk waren", aldus
Tass. „Zij saboteerden de behan
deling van zieken, door hun ge
zondheid opzettelijk en op mis
dadige wijze schade te doen. Zij
stoorden zich niet aan de resul
taten van een onpartijdig onder
zoek van de patiënten en stelden
verkeerde diagnosen door het ka
rakter van de ziekte niet juist
aan te geven Vervolgens lieten
zij de zieken ten gevolge van een
onjuiste behandeling sterven."
„De misdadigers bekenden," zo
wordt verder gezegd, „dat zij mis
bruik hadden gemaakt van de
ziekte van Zhdanow, een ver
keerde diagnose van zijn ziekte
hadden bekendgemaakt en de
symptomen van zijn hartkwaal
hadden verzwegen. Later schreven
zij een geneesmiddel voor, dat
schadelijk was voor deze ernstige
kwaal, waardoor zij Zhdanow
doodden".
Door tijdig ingrijpen der justitie
hadden de misdadigers hun doel
bii andere uitgekozen slachtoffers
niet kunnen bereiken.
Maarschalk- Wassilewsky. die
genoemd wordt als een van de
militaire leiders, die de gearres
teerden uit de weg wilden ruimen,
is minister van het Leger. Maar
schalk Koniew is opperbevelheb
ber van alle Russische grond
strijdkrachten.
Volgens Tass is de organisatie
„Joint", waartoe de medici be
hoorden. door de Amerikaanse ge
heime dienst opgericht, zogenaamd
om materiële hulp aan Joden in
andere landen te verlenen, „doch
in werkelijkheid om spionnage,
terrorisme en andere ondergrondse
activiteit in een aantal landen,
waaronder de Sowjet-Unie. te lei
den". Prof. Wowsi had bij zijn
arrestatie bekend, dat hij opdracht
had gekregen „de leidinggevende
figuren van de Sowjet-Unie uit
dp weg te ruimen". Dit bevel had
hij van de organisatie „Joint" ont
vangen via Sjimelowitsj. een arts
Nederland verzoekt om
onverwijlde uitzetting
(Van onze correspondent)
BONN. De Nederlandse ambassade tc
Bonn ontving van het ministerie van Bui
tenlandse Zaken in Den Haag Maandag het
bericht, dat Klaas Faber. een der zeven uit
Breda ontsnapte oorlogsmisdadigers, op aan
wijzing van de Nederlandse politie te Emme
rik Zondagavond door dc Duitse politie is
aangehouden. Naar aanleiding daarvan heeft
de tijdelijke zaakgelastigde van dc Neder
landse regering te Bonn. mr H. A. Helb. zich
tot het Duitse ministerie van Buitenlandse
Zaken gewend, teneinde van dit bericht me
dedeling te doen en te verzoeken Faber on
verwijld als ongewenste vreemdeling over
de grens te zetten.
ten en de contra-spionnagedienst
te ontwikkelen."
Voor het eerst, sinds de eerste
proefnemingen in 1946 met de su
personische raket „Gapa" stond
het Amerikaanse Departement van
Defensie toe. dat er enige foto's
van deze raket werden gepubli
ceerd. De proeven met dit van de
grond af bestuurbare wapen ein
digden in 1949. Het wapen v:erd
ontworpen onder auspiciën van de
Luchtmacht als onderdeel in het
programma ter ontwikkeling van
nieuwe verdedigingswapens tegen
mogelijke vijandelijke bombarde
menten. „Gapa" bereikte snelhe
den van 1500 mijl per uur. doch
zverd nooit in de productie ge
plaatst voor regelmatig gebruik
WESTEN STELT MOSKOU VOOR:
Ministers van Buitenlandse Zaken zouden
in Londen moeten samenkomen
PARIJS. De Britse. Franse en Amerikaanse ambassadeurs in Moskou
hebben op het Kremlin nota's hunner regeringen overhandigd, waarin
de Sowjet-Unie wordt uitgenodigd de onderhandelingen over het sluiten
van een vredesverdrag met Oostenrijk te hervatten. In de nota's wordt
verwezen naar de op 20 December 1952 door de Algemene Vergadering
der Verenigde Naties aanvaarde resolutie, waarin een beroep wordt ge
daan op de vier mogendheden, wier strijdkrachten Oostenrijk thans bezet
houden, de bezetting spoedig te beëindigen en opnieuw krachtdadig tc po
gen overeenstemming te bereiken over de tekst van een met Oostenrijk
te sluiten vredesverdrag. In deze resolutie werd er de nadruk op gelegd,
dat de wereldopinie het verzoek van Oostenrijk, om weer in zijn rechten
en vrijheden als souvereine staat te worden hersteld, steunt.
In de nota's wordt ook verwezen
naar de in 1943 te Moskou door de
Duitsland bestrijdende mogendhe
den. waaronder de Sow'et-Unie.
jetekende overeenkomst. waarin
plechtig werd verklaard dat Oosten
rijk na de oorlog een onafhankelijke
staat zou worden.
In Washington is medegedeeld,
dat in de Amerikaanse uitnodiging
Londen als plaats voor een bijeen
komst van de plaatsvervangers dei-
ministers van Buitenlandse Zaken
der vier landen wordt voorgesteld.
In Maart hebben de drie Weste
lijke mogendheden de Sowjet-Unie
een kort, uit acht artikelen bestaand
ontwerp verdrag tot het herstel van
Oostenrijks onafhankelijkheid over
handigd De Sowjet-Unie maakte
bezwaar dat het ontweirp geen mel
ding maakte van denazificatie, be
perking der bewapening en demo
cratisering van Oostenrijk.
De Westelijke mogendheden dien
den 6 September een nota in. waar
in werd voorgesteld aan het ont
werp drie artikelen over de door de
Sowjet-Unie te berde gebrachte
kwesties toe te voegen. In een ant-
woord-nota stelde de Sowjet-Unie
evenwel intrekking van het korte
verdrag als voorwaarde voor de
hervatting der onderhandelingen.
(Van onze reisredactcur)
PARIJS. Een onmogelijk zaaltje, waarin alle aanwezigen opgepakt zitten,
staan en hangen als in de tram op het spitsuur, zag gisteren het proces
van Oradour beginnen. Nog zitten Elzassische en Duitse beklaagden op een
bank, maar er bestaat geen twijfel aan, dat ze twee kampen vormen; ze
gunnen elkaar geen blik.
KLAAS FABER
Silbertanne-moordenaar
Het heeft er alle schijn van, dat
men in het geval-Faber dezelfde
weg op zal gaan als die welke ook
in het geval-Bikker werd bewan
deld. Hoewél van de zijde van dc
Nederlandse ambassade aan de
Duitse autoriteiten het verzoek
werd gedaan Faber zo snel moge
lijk over de grens te zetten, is de
zaak nu in handen van het open
baar ministerie bij het gerechtshof
in Dusseldorp.
Dit betekent, dat het niet on
waarschijnlijk is. dat dit hof nu
binnenkort zal beslissen over ae
vraag of Faber. evenals dat met
Bikker het geval is. in „voorlopige
uitleveringshechtenis" kan worden
gehouden. Dit veronderstelt, dat
daarna de ingewikkelde uitleve-
rings-procedure nog moet volgen
De eenvoudigste en minst formele
weg. die men van Nederlandse kant
ook het liefste- had gezien, is daar
door waarschijnlijk niet meer mo
gelijk.
Telefonisch vernemen wij uit
Dusseldorp dat Faber in Emmerik
is gearresteerd bij een vriend, die
daar een banketbakkerszaak heelt
Faber is nog niet verhoord en is
ter beschikking gesteld van de jus
titie. die thans moet beslissen wat
er met hem moet gebeuren Dit
vernamen wij van ..Kriminalrat"
Lehner uit Dusseldorp. hij zei ons.
verder niets te kunnen mededelen
omdat hij anders in „competentie-
moeilijkheden" zou geraken.
Volgens het Duitse persbureau
DPA heerst op de Nederlandse am
bassade te Bonn de indruk dat de
Duitse politie niet voldoende ijver
aan de dag legt bij het opsporen
van de ontsnapte oorlogsmisdadi
gers.
De Duitsers kwamen met een ge
vangenisescorte; de Elzassers, giste
ren nog vrije burgers, kwamen met
de nachttrein en zwierven tuspen
vier en acht uur 's morgens ver
loren door het duistere Bordeaux,
op zoek naar een Hotelkamertje,
waar ze samen de laatste uren in
vrijheid konden doorbrengen Noqh
de advocaten noch de politie scheen
zich toen nog om hen te bekom
meren; alleen de persfotografen.
Paradoxaal begin van het proces,
dat steeds vreemder schijnt te wor
den. De president van de rechtbank,
de heer Nussy Samt-Saens 'na
neef van de Franse componist) gaf
in een paar sobere, maar indruk
wekkende woorden de achtergrond
van het proces. ..Dit is het proces
van het Hitlerisme. dat wil zeggen
van een systeem dat bereid was
de gehele menselijke waardigheid
te vernielen om een bepaalde ma
teriële orde te kunnen vestigen".
De advocaten der beklaagden slo
ten zich bn die woorden aan „Maar
onze rouw mag ons niet doen ver
geten. dat wij aangewezen zijn om
mensen te beoordelen Daarin on
derscheiden we ons nu juist van
de nazi's".
Direct echter na deze korte ope
ningsplechtigheid ging de oresident
tot de aanval over tegen al dege
nen, die verantwoordelijk zijn voor
het ongelooflijke gehaspel, geknoei
en gedraai met formules en forma
liteiten waaraan het onvergeefln-
ke uitstel van dit proces is te wij
ten Een rechter, die eerst vier be
klaagden in arrest genomen had.
sprak hen vrij. om hen kort daarop
weer te laten arresteren, maar nu
samen met de getuigen. De mees!
schuldige Boss, vrijwilliger van de
Fred Christman (links) kreeg in
eens heel erg zin in een kop kof
fie. Hij was nog maar goed en wel
zijn auto uit en hij stond op het
punt 'n Amerikaanse drug-store"
binnnen te stappen. toen een
torenhoog met hout volgostapelde
vrachtauto in de bocht omsloeg.
Fred's wagen werd gekraakt.
SS. kan daardoor hier niet berecht
worden, want hij is naast misdadi
ger ook nog verrader En de wet
van 1948 slaat niet od verraders
Men heeft de tien Elzassers vrij
gelaten en een bestaan laten schep
pen. Dan. na acht jaar. rcopt men
hen hier. „U bent vader", zei de
president tot ren beklaagden.
Bij de gang van zaken, die tot nu
toe gevolgd wc 1 had u groot
vader kunnen zijn voor u berecht
werd
„U bent veldwachter", zei hij tot
een ander ..Ze hebben in die tus
sentijd dus van u een medewerker
van mij gemaakt". En de president
eindigde: „Zii die hopen nog eens
dit proces uit te kunnen stellen,
zullen bedrogen uitkornen. Wij gaan
dit keer een einde aan de zaak
maken".
De advocaten der Elzassers pleit
ten daarna voor hun stelling, dat
de Elzassers apart berecht dienen
te worden Hun woorden „zij
Zie verder pao 4
Mevrouw Roufangeeen onder
wijzeres, was de enige, die de
massamoord van SS-ers in het
Franse dorpje Oradour over
leefde. Zij is getuige iv het pro
ces dat Maandag is begonnen.
Afnemers van Groninger zuivelfabriek
zeggen contracten op
GRONINGEN. Het hoofdbestuur van het Christelijk Nationaal Vak
verbond heeft een beroep gedaan op beide partijen in het conflict hij „De
Ommelanden" om hun geschil te onderwerpen aan de uitspraak van een
onpartijdige, instantie. Voor de benoeming van deze hoven de partijen
staande instantie is het CNV bereid het nodige te verrichten. Zowel de
ANAB en de stakingsleiding als de directeur van „De Ommelanden", dc
heer F. de Boer, wensen zich voorlopig te onthouden van commentaar.
Op zijn beurt onthoudt het CNV
zich voorlopig van het geven van ad
vies over de vraag of het al dan
niet gewenst is dat leden van de
Christelijke vakbeweging bij „De
Ommelanden" gaan werken.
Inmiddels blijken diverse afnemers
van de zuivelfabriek zich bezorgd te
maken over de kwaliteit van de pro
ducten zolang de huidige toestand
voorduurt. dat de verwerking van
de melk is opgedragen aan onge
schoolden ondeskundig personeel en j
ir Vos het bedrijf heeft verlaten. De-
zer dagen heeft de heer M. A. A
Sathar, de op één na de grootste
zuivelimporteur van India, verklaard
geen melkproducten van „De Om
melanden" meer te zullen afnemen
zolang de staking duurt. Gisteren
heeft een Belgische afnemer in een
onderhoud met de neer De Boer in
Amsterdam van zijn ongerustheid
doen blijken en een grote, te Amster
dam gevestigde exportfirma heeft
exportcontracten met „De Ommelan
den" opgezegd. Deze exportfirma
heeft contact opgenomen met een
onlangs in Groningen opgerichte in-
en exportfirma van melk en melk
producten.
De door het CNV voorgestelde ar-
Stootte „Klipfontein"
op ketel van vergaan
Duits schip
MOZAMBIQUE. De de vorige
week gezonken „Klipfontoin" is
waarschijnlijk ten offer gevallen
aan de ketel van het Duitse schip
„Issal". dat in 1912 of 1913 in het
Kanaal van Mozambique is vergaan.
De romp van de „Issal" is al vele
jaren geleden in de diepte verdwe
nen, maar de ketel die bij vloed
volkomen onder water ligt ver
schijnt tijdens-eb boven het water
oppervlak. De ketel staat op oude
zeekaarten aangeduid. De .Klip
fontein" is ondergegaan op de plaats
waar de ketel van de „Issal" onge
veer moet liggen.
Sneeuwonderzoek van
KNMI had 6800
medewerkers
DEN HAAG ..Behoorlijk*
noemde een der KNMI-deskundigen
de bijna 6800 ingekomen berichten
als resultaat van het massale we
tenschappelijke onderzoek, dat het
KNMI te De Bilt met medewerking
van het publiek instelt naar de in
vloed van duinen, heuvels, grote
steden, meren enz. op regen- en
sneeuwval. Het instituut vroeg in
zijn weerpraatje via de radio
nieuwsdienst op Oudejaarsavond de
medewerking van alle Nederlanders
om die nacht tussen twaalf en
kwart over twaalf de dikte van .de
sneeuwlaag buiten nauwkeurig te
meten en hetzelfde de volgende dag
nog eens te doen Bijna 6800 Ne
derlanders uit vrijwel alle delen van
ons land hebben aan dit verzoek
gevolg gegeven. Het registreren en
pp kaart brengen van deze ge
gevens vereist enorm veel tijd, zo
dat het uiteindelijke resultaat pas
over enkele weken kan worden te
gemoet gezien.
Man overboord va'
stoomschip Her
RADIO-SCHEVENIN,'njg
kapitein van 't Neder' „n
schip „Hermes" va &r0CP*
(2.746 ton) heeft niet de
vroeg gemeld, darren ue
renden ten Zuider^gjjjkheid-
overboord is gesl (wan.
pen is verzocht, n
uit te zien. ertijd niet
De „Hermes" is elncrinp)
de West. crhouiUng»
rekker nu,
Amelander kusten, over-
i cc m gemflk-
ontploiling o, maar
AMELAND. De kW8
heeft hedenochtend vroeg een u.
ploffing in Noord-Westelijke rich
ting waargenomen. Alle schepen in
de buurt is verzocht scherp uit te
Achtkarspelen keert
terug naar rust
en orde
LEEUWARDEN. In Achtkarspe
len schijnen langzamerhand de orde
en rust terug te keren.
Zaterdag en Maandag hebben bij de
terugkomst der werkwilligen geen
ongeregeldheden plaats gevonden
Hun aantal bedraagt momenteel
zes. alsmede twee uit Drachten
Van de zijde der stakingsleiding
is de bevolking opgewekt, de „mens
onterende toestanden bij „De Om
melanden" met waardige middelen
te bestrijden en zich kalm en rustic
te gedragenDit geschiedde in een
pamflet, waarin een vergadering
van de ANAB in Buitenpost werd
bitrage zal besproken worden in het aangekondigd
hoofdbestuur var) de ANAB en komt Vermoedelijk zal het samenscho-
Maandag ter sprake in het bestuur lingsverbod spoedig worden opge-
van het NVV. heven.
Aanhoudende vorst
Weersverwachting,
geldig van Dinsdag
avond tot Woensdag
avond.
Plaatselijk mist ot
wolkenvelden, maar
hier en daar ook od-
klaringen. zwakke
tot matige wind uit
zuidelijke richtingen
Lichte tot matige
vorst.
14 Jan - zon op 8 42
min., onder 16.56 min
maan op 8 14 min., on
der 15.18 min.
HET WEER VAN VANMORGEN 1 UUR
Max temp Neersl
Weer Wind m/6 Gisteren In 24 u
Oslo
Mist
Windstil
- 4 C
0 mm
Stockholm
Onbew.
W Z.W. 5
2
0.1
Kopenhagen Regen
Z.W. 4
1
0.1
Londen
Amsterdam
Nevel
Z.Z.O 2
- 2
0
Brussel
Onbew.
ZO 2
-3
0
Parijs
Mist
Windstil
-6
0
Bordeaux
Onbew.
Windstil
- 6
0
Nice
Onbew
N.W. 4
2
0
Warschat
Och. bew
NNOl
-6
0
Berlijn
Nevel
Windstil
- 1
0
Frankfori
Nevel
Windstil
-2
-
München
Nevel
Windstii
-4
0.6
Zllrich
Geh bew
NO 2
-4
0
Wenen
Geh. bew.
N 5
-4
1
BURGERRECHT" valt fel uit
tegen de heer Ruppert van het
C.N.V., die in „Trouw" heeft
durven beweren, dat er in sociaal-
economisch opzicht vrijheid bestaat.
Die vrijheid is er niet, verklaart „Bur
gerrecht", zelfs niet voor „de arbei
dende stand". Daar is de gebonden
loonpolitiek, die het streven naar
hogere lonen blokkeert, daar zijn de
moeilijkheden bij het opzeggen van
een werkkring, daar is de feitelijke
onmogelijkheid om vrijelijk over het
eigen inkomen te beschikken in ver
band met de eisen van de sociale
wetgeving.
Ziehier een aspect van de over
heidsinmenging in het economisch
leven, waarop misschien te weinig de
aandacht valt. Van zijn standpunt uit
bekeken heeft „Burgerrecht" natuur
lijk geen ongelijk. In zeker opzicht
waren de loontrekkers vroeger vrijer
dan nu. Ze werden in hun streven
naar loonsverhoging niet gehinderd
door het economisch beleid van de
regering; ze konden heel gemakkelijk
bij een patroon weglopen: op het
loon, dat zij aan het eind van de
week of van de maand kregen uitge
keerd, werden geen kortingen toege
past op grond van allerlei sociale
regelen. Toch is hetgeen „Burger
recht" schrijft theorie en niets meer.
Vraag maar eens de oudere leden van
de „arbeidende stand", die de
vroegere tijden nog hebben meege
maakt, wanneer zij vrijer waren: toen
of nu. Honderd om één dat het ant
woord luidde: nu natuurlijk!
Vrijheid en vrijheid zijn beslist niet
altijd hetzelfde. Neem eens het geval,
dat honderd boeren hun bedrijf uit
oefenen op lage landen, die herhaal
delijk schade ondervinden van over
stromingen. Ze zijn vrij in hun doen
en laten, maar ze offeren op een zeker
ogenblik gaarne een stukje van die
vrijheid op door het gezamenlijk bou
wen van een dijk en het aanvaarden
van zekere regelen voor de instand
houding daarvan. Het kost hun hand
en spandiensten of geld; en toch
zullen zij zich vrijer voelen dan voor-
heen, omdat zij geen angst meer hoe
ven te koesteren voor de waterwolf.
DE werkman, de loontrekker, uit
een nu welhaast tot het verle
den behorend tijdvak, was in
naam wel vrij; maar in wcrkelijkhe»
bleef van die vrijheid heel we
over. Kenmerkend voor de en
waartoe hij behoorde, wasiJc
vrijheid; kenmerkend w ge-
armocdc, de vrees, de afhan' bus.
Hij kon zijn loon vrij bestim nu
neer wij afzien van de toeni G°°*
zeldzame gedwongen wink'
maar het was, ook in vje
veel lager dan wat een loom zag
na aftrek van de sociale la'h uit
blijft. Hij kon inderdaad vrij na
kelijk bij een baas weglopen ?s*
waar vond hij een andere? Hei
juist, dat hij zijn loon onverkort in
handen kreeg; maar wie waarborgde
hem hulp en steun in geval van ziekte,
ongeval en werkloosheid?
Hoe staat het met dc werkman van
egenwoordig? Zijn loon is gebonden
lan zekere normen; maar het is ten-
ïinstc een loon. Hij kan een patroon
iet zomaar in dc steek laten, maar
e patroon kan hem ook niet naar
jeddunken aan de dijk zetten. Hij
oet bijdragen ten behoeve van een
aantal sociale voorzieningen; maar
als de nood aan de man komt, is hij
ook niet meer overgeleverd aan lief
dadigheid of willekeur. Zo heeft hij
een zekere vrijheid van handelen
verloren, maar daarvoor een stuk on
afhankelijkheid en zelfrespect terug
gekregen. Vandaar, dat hij zich veel
vrijer voelt en het ook is dan zijn va
der en grootvader. Want hij hoeft
niemand meer naar de ogen te zien.
BURGERRECHT" slaat de
plank mis, door zijn vrijheid
als d e vrijheid te beschou
wen. Niet de (verouderde) theorie,
maar dc practijk spreekt hier het
beslissende woord. Eén punt is er
intussen in het beloog van „Burger
recht", dat ons overweging waard
lijkt.'Het blad merkt op. dat de kleine
man door allerlei vestigingseisen ver
hinderd is, het lot ondernemer te
brengen. Dil is juist; en ook naar
onze mening schuilt daarin een on
billijkheid. Nu zeggen wij niet (zoals
„Burgerrecht" waarschijnlijk geneigd
is te doen) schaf alle vestigingseisen
af. Maar wel zou naar een mogelijk
heid kunnen worden gezocht om be
kwaamheid en geschiktheid voor
handel en hcdrijl in de lagere regio
nen meer (ut hun rcchl te doen komen
dan op hei ogenblik het geval is.
Thans is ei sprake van een blokke
ring, die in veel opzichten als onbil
lijk kan gelden.
Soldaat om liet leven
gekomen hii ongeluk
DEN HAAG - Op het vliegveld
Volker 'N Br heeft zich de vo
rige week ren dodelijk ongeval
voorgedaan Rn net overnemer van
de wacht ginu er olotselinc dooi tut
nu toe onbekende oorzaak een re
volver af. waardoor dc 24-jarige on
gehuwde soldaat J G J Pauluss< n
uit Hemmen in Gelderland dodelijk
werd getroffen.
