DE MEESTER VAN
SPEKHOLZERHEIDE
WILLEM
Allen Smith vergaarde 's werelds
mooiste grappen in een boek!
r
Damesbezoek voor meneer Korthals
door
J
J
OVER TWEE BRITTEN EN..... EEN TOUWTJE
Hollywood-sterren vochten om
stukje glas van eenOosterse prins
ZO is de school van meester
Wetzeler onlangs opgeheven.
Op de speelnl.-» ts voor het
schoolgebouw stoeien als
steeds de kinderen in het
Ispeelkwartier, maar in plaats van
de oude schoolmeester, loopt daar
nu een frater op en neer: een forse
jongeman met een blijmoedig ge
zicht. En door het dorp beent een
lange schrale man in een zwarte
overjas, die Spekholzerheide van va
der op zoon in zijn klas heelt ge
had.
Vierendertig ^aar geleden kwam
er een eind aan de schoolstrijd in
ons parlement In 1920 werd een
wet getekend, waarbij het bijzon
der onderwijs gelijk werd gesteld
aan het openbaar onderwijs, zodat
men Roomse en Protestantse scho
len kon gaan exploiteren met steun
van rijk en gemeente. Het land van
Onderspekholz en Spekholzerheide
«wordt bestuurd door een Roomse
burgemeester vier Roomse wethou
ders en vijf pastoors. De niet-
Roomsen zijn er op de vingers te
tellen, en de Roomse herders ach
ten Rooms onderwijl noodzakelijk
voor hun kudde. Desondanks heeft
de openbare school va*- meester
Wetzeler nog vierendertig jaar be-
^staan.
IK ben dezer dagen met mees
ter Wetzeler meegelopen naar
zijn bovenhuis aan_ de Aker
straat nummer 84. .,U moet maar
niet letten op de rommel." zei
hij. ..Ik ben al twintig jaar weduw
naar. ziet u. en een man alleen
laat zijn boeken en paperassen maar
zon beetje liggen."
Hij scharrelde wat kranten bij me
kaar, uit de hoop die op tafel lag.
Er viel een boekje uit met een foto
van een groep rechtvaardige man
nen. die ernstig in vergadering bij
eenzaten. Hij wees er een aan: een
huisvader met een kaal hoofd vol
zorgenrimpels, en een gewichtig em
bonpoint. die in een geklede jas het
toonbeeld zat te wezen van een ver
antwoordelijk staatsburger. „Diejon-
gen kon nooit zijn vuisten thuis
houden," zei hij.
Hij is een man die op het gefoe-
ter van zijn werkster rei-geert, door
de dag voor haar komst de ergste
rommel in de kast te verstoppen.
..Want ze trekt het op haar fat
soen," zegt hij. ..En dan krijg ik
weer te horen, dat het een schande
is. dat ik hier mensen ontvang, en
dat die allemaal wel zullen denken:
„Een mooie werkster heeft die me
neer Wetzeler!"
Hij glimlacht verontschuldigend.
Hij is een vriendelijke, wat eenzel
vige man. Maar in de hoek van zijn
vroegere slaapkamer heeft een bre
de scheur in de buitenmuur geze
ten. die hij weigerde te laten dich
ten. omdat hij ei een proces over
voerde tegen de kolenmijnen, die
haar schuld inzake de verzakking
van zijn huis wel erkenden, doch
hem naar zijn mening ecn te lage
schadeloosstelling aanboden. In het
dorp hebben ze het hoofd geschud
oni die gekke meester, die iets wou
beginnen tegen de mijn: ecn machts
begrip. dat in onaantastbaarheid on
middellijk na de bisschop komt
Tien jaar lang heeft hij geproce
deerd. en al die jaren bleef dc
scheur ongedicht. Nee. de meeste
is geen gemakkelijk mens als hi
zijn recht voelt aangetast.
DE schoolwet van 1920 stelde
de Roomse overheid in staal
Roomse scholen te openen
In Spekholzerheide stelde
men zich de zaak aldus
voor: men opene een Roomse schooi
en neme de hele levende have van
de openbare school over, de school
meester incluis.
Maar zo eenvoudig bleek het al
lerminst. De meester wilde namelijk
niet. Hij was gehecht aan het open
bare onderwijs. Hij voelde zich een
onderwijzer aan de openbare school,
en hij wilde dat blijven. Dat was
zijn goed recht, en vraag maar aan
de directie van de mijn wat het
betekent als het goed recht van de
meester ter sprake komt.
Zo werd het een enigszins ondui
delijke toestand. Er werd een t\ ce
de school gebouwd voor Roomse
kinderen, die een Roomse onderwij
zer zouden krijgen, zulks in tegen
stelling tot de oude school, waar
Roomse kindereneen Roomse
onderwijzer hadden. Op de openbare
school werden omdat toch ieder
een Rooms was de lessen sinds
jaar en dag geopend en gesloten
met gebed, en de kapelaan kwam
er de Cathechismus onderwijzen. Al
leen liep er zo nu en dan wel eens
een enkel Protestants jongetje tus
sendoor, en dan zei meester Wet
zeler altijd: „Luister eens. wij bid
den hier een beetje anders dan jij
thuis gewoon bent, maar daar hoef
je niet aan mee te doen. Bid jij
maar stilletjes zoals je ouders het
je geleerd hebben'"
„Ik weet natuurlijk niet of ze het
deden." zegt hij nu. „Maar ze waren
wel stil."
Hij zegt het met het scheve lach
je dat steeds op zijn gezicht ver
schijnt. als hij het over de kinderen
heeft. Er ligt in dat lachje een we
reld van begrip voor de betrekke
lijkheid van zijn pogen om de be
doelingen van het onderwijs duide
lijk te maken aan dat boevenpak,
dat in plaats van op straat te mo
gen spelen, in klaslokalen wordt
geperst terwille van de eisen die
de samenleving zal gaan stellen.
MEESTER Wetzeler is een
algemeen geacht lid van
die samenleving Hij is lid
der plaatselijke toneelver
eniging ..Frohsinn" Hij is
toezichthouder bij de R K Reclas
sering. Hij is voorzitter van de raad
van toezicht van de plaatselijke boe
renleenbank. Hij is erevoorzitter van
de vereniging van amateur-bloem-
kwekeis „Kwekerslust". Hij is be
stuurslid van de harmonie „Sint
Caecilia" en erelid van de harmo
nieën „Sint Barbara". „Sint Jozef
en .Sint Calistus". Bovendien is hij
collectant in zijn parochiekerk.
En dat maakte het nu juist zo
moeilijk, want de pastoor kon van
af de preekstoel wijzen op de na
drukkelijke wens van de bisschop
dat Roomse kinderen naar Roomse
scholen g maar wat was er on-
Rooms aan de school van meester
Wetzeler'* Wat bleef er over in
Spekholzerheide van de herderlijke
waai schuwingen tegen de gevaren
van andersdenkende, ja zelfs socia
listische schoolmeesters, die in de
openbaie scholen de kinderzielen
volgoten met verderfelijke ideeën,
als het na afloop van de preek
meester Wetzeler ras. die de ere-
functic van collectant vervulde?
Op een dag hoorde de meester dat
een van de kapelaans in zijn ijver
voor de Roomse school, die toch
tot bloei moest komen, op huisbe
zoek bij ouders van zijn leerlingen
een nieuw argument in de strijd
had gebracht, namelijk: ..Je moet
je kinderen niet naar de school van
meester Wetzeler sturen, want daar
komt alleen maar schcrnemorrie. en
ze leren er niks!"
Toen heeft hij zich aan het hoofd
van zijn hele titulatuur, als goede
zoon der Kerk. als bestuurslid van
de harmonie, en als erelid van Sint
r~
Calistus. trillend van verontwaar
diging tot de bisschop gewend. Deze
kerkvorst heeft op zijn beurt een
tijd lang peinzend in de zaak-Spek-
holzerheide zitten turen, en na
zich beraden te hebben bevonden
dat Hubertus Wetzeler een brave
man was. Hij heeft meester Wetze
ler een brief gestuurd, en die ka
pelaan op het mntje geroepen. Wat
er precies gebeurd is. kan ik u he
laas niet mededelen, want dit
moet mij van het hart de mees
ter. zowel als zijn eerwaarde op
ponenten beschouwen die hele
schoolstrijd als een dusdanige on-
der-ons-gelegenheid, dat zij mij zo
karig mogelijk te woord stonden,
en ik allerlei omwegen heb moeten
bewandelen om een weinig inzicht
in de materie voor u te verkrijgen.
Maar ik ben er bijvoorbeeld niet
In geslaagd inzage te krijgen van
die Bisschoppelijke brief aan mees
ter Wetzeler. en evenmin weet ik
met zekerheid of de kapelaan een
schrobbering heeft gekregen. Wel
kan ik u mededelen, dat dit geval
zich vele jaren geleden afspeelde,
maar dat di^ kapelaan naar in
het dorp verluidt de meester nog
steeds niet wil groeten.
DE oorlog bracht de school
van meester Wetzeler de
eerste van een reeks zwa
re klappen toe Alle klei
ne Volksduitsertjes van
wie er enige tientallen op de open
bare school waren, moesten naar
een nieuwe Duitse school, om een
Nazi-opleiding te krijgen. Dat deed
het aantal leerlingen zakken tot
Meester Wetzeler
onder de twee-cn-zeventig; het fa
tale getal, waaronder de overheid
nog slechts één bovenmeester, en
één assistent subsidieert De de:dc
leerkracht viel af. en dat was juist
de enige onderwijzeres, zodat de
meisjes van dc school geen hard
werken meer kregen, en dus een
andere school moesten zoeken. Het
aantal leerlingen zakte tot vijftig.
De genadeslag heeft de school ge
kregen toen het gemeentebestuur de
leeg-staande lokalen van de oude
school verhuurde aan de fraters van
de Sint Jozefschool voor achterlijke
kinderen. „Daar had ik me tegen
moeten verzetten." zegt meester
Wetzeler nu. Het is de enige uitla
ting die ik van hem hoorde, waar
uit zou kunnen blijken dat hij van
de strijd die thans achter hem ligt
toch spijtige gevoelens heeft over
gehouden.
De fratersschool was een luidruch
lige expansieve onderhuurster. di
met haar grotere omvang naast ht
schooltje van meester Wetzeler. ei
genlijk meer de hoofdhuurster leek
De Sint Jozefschool, die in dedorps
mond de „gekkenschool" heette
ging het cachet van het oude ge
bouw bepalen, en de kinderen wi!
den niet meer op de school va.
meester Wetzeler. want de vriendi<
zeiden dan dat ze op de gekker
school zaten.
DAT was eigenlijk het eir
de De Roomse school w.
een bloeiend organisme ge
worden, met honderrie,
leerlingen en meer dai
tien leerkrachten. Toen meeste
Wetzeler zijn eenendertigste lee;
ling kwijtraakte, ging automatisc
zijn laatste assistent op wachtgelc
en hij stond alleen voor een schoo
met dertig kinderen in één lokaa
waarvan de jongsten „Aap-Nou.
Mies" nog voor de boeg hadder.
terwijl de oudsten met kubrkt
maten worstelden. Op een of an
dere manier heeft hij het gered,
dank zij zijn gave om met kinde
ren om te gaan, en een lenig im
provisatietalent Maar hij durfde al
lang geen ouders meer aan te ra
den. hun kinderen naar zijn school
te sturen, en toen iemand met wie
hij bevriend was. zijn kind naar de
oude school stuurde om hem weer
aan eenendertig leerlingen te hel
pen. zodat er weer subsidie voor
een assistent zou komen, is hij
naar hem toegegaan, en heeft ge
zegd: ..Als je het uit beginsel, en
in het belang van hei kind doet.
heb je gelijk Als je het alleen uit
vriendschap voor mij doet. moet ik
Je zeggen dat ik er drie keer over
zou denken eer ik mgn kind naar
een school stuurde, waar alle zes
klassen in één lokaal zitten."
Hg heeft die eenendertigste leer
ling niet gekregen Hij is alleen
verder geroeid Hij had er mee op
kunnen houden, maar volgens zijn
opvatting had hij zelf evenmin het
recht om ecn openbare school op
te heffen als de geestelijkheid.
Maar de kinderen die zijn school
verlieten, werden niet vervangen
door nieuwelingen Zestien lokalen
had zijn school bevolkt in de glo
rie-tijd. Nu rumoerde rondom hem
de bloeiende Sint Jozefschool en in
het ene lokaal had hij nog acht
leerlingen. Dat getal slenk tot zes.
vijf. vier. drie. Het laatste jaar had
hij er nog één Eén jongetje en een
oude schoolmeester. In een groot
somber lokaal vol schoolbanken rij
aan rij Ecn jaar lang heeft hij het
kereltje nog les gegeveu.
„Zag u dan nog steeds een taak
voor het openbare onderwijs?"
vroeg ik verbaasd.
„De mensen moeten vrij kunnen
kiezen", zei hij.
„Maar voor u maakt de moge
lijkheid van kiezen toch weinig
uit", stelde ik. „U bent Rooms Ka
tholiek in hart en nieren, en u
vindt ook dat Rooms onderwijs
noodzakelijk is voor Roomse kin
deren."
Hg haalde zijn schouders op. „U
vraagt zich af waarom juist ik me
opwierp voor het openhouden van
een keuze, die voor mijzelf als ka
tholiek particulier geen levens
kwestie was. Dat kan ik u wel ver
klaren. Ik voelde mij een onder
wijzer van een openbare school en
niet van een katholieke school."
„Maar practisch maakt dat in dit
geval toch geen verschil, want uw
school was °ok eigenlijk ecn Room
se school."
Hij schudde het hoofd Het ver
schil moge u gering voorkomen",
zei hij. ..Maar als onderwijzer van
een katholieke school is men ver
plicht bepaalde kerkdiensten bij
te wonen En ik woon die kerkdien
sten wel bij. maar niet als ik ge
dwongen ben voor mijn baantje"
En hij voegde er haastig aan toe:
„Verstaat u mij niet verkeerd: mijn
collega's van de katholieke school
voelen dat anders, en van hun
standpunt hebben zij gelijk
SPEKHOLZERHEIDE is een
vaal Limburgs dorp, waarvan
de lage huizen goor zijn van
het eeuwige kolenstof dat de
schoorstenen van dc mijn on
ophoudelijk de lucht in spuwen.
Het heeft geen begin en geen eind.
Het gaat ongemerkt over in andere
dorpen, die allemaal op mekaar
lijken. Holz. Bleijerheide. Nulland.
Ham. Kaalheide. Gracht. Locht.
Terwinselen. Hopel Haaniade Vink.
Kloosterbos. al die oude dorpen
rondom Kcrkrade, die door de
mijn aan elkaar en aan de stad
zijn gesmeed Er zijn wat cafés, er
is een patronaat, er is een bioscoop.
Dc mensen kennen mekaar alle
maal. Er wordt wel gelachen om
de gekke schoolmeester, die met
windmolens vocht Maar niet veel.
want in het dorp is in de loop der
jaren een diep ontzag gegroeid voor
Ie man die de kinderen lief had.
en slechts kon leven op zijn eigen
•vgze. vasthoudend aan een ab
stract beginsel dat hem tenslotte
ijn werk kostte. Toen hij veertig
aar schoolmeester was. en tevens
.eertig jaar verbonden aan de
school die in het dorp de naam
kreeg van „de school van meester
Wetzeler" had hij nog maar één
leerling Hij hield het jubileum stil.
Die zelfde dag zijn ze allemaal bg
lem aan komen bellen: de burge
meester. de vier wethouders en de
ijf pastoors.
HIJ praat aarzelend en met
grote tegenzin over zijn
schoolstrijd, en hij legt er
telkens weer de nadruk op.
dat het hier niet gaat om
een politieke kwestie, en dat ik niet
moet denken een Roomse rel op
het spoor te zijn Zo vlug hij kan.
gaat hij weer over op een ander
onderwerp Hij vertelt met gepaste
trots dat hij de leider van de Avro-
Hersengymnastiek, Jantje van Her
pen. nog op zijn school heeft ge
had, en ook hoe men hem onlangs
nog inwoning heeft willen opdrin
gen. Dat zijn overigens dingen
waarmee je hem niet aan zijn
kop moet zeuren. Hij is naar de
commissie van huisvesting geschre
den om te protesteren. „Er zaten
nog twee oud-leerlingen van me
ln die commissie!" zegt hij. „En ze
hielden zich muisstil' Maar ze heb
ben die kamers achteraf toch ge
vorderd!"
T JET laatste jaar had hij er nog
L J- cén. Een jongetje en ccn oude
schoolmeester in ecn groot somber
lokaal vol schoolbankenrij aan rij.
HR is maar zo weinig nodig om
- de mensen te doen geloven
dat het lente wordt, dat er alle
maal waarschuwende spreekwoor
den gemaakt zijn. om de mensen
een beetje af te remmen
Zo van één zwaluw maakt nog
geen lente en éen mug maakt nog
geen olifant. Heel terecht natuur
lijk, want zwaiuwen en olifanten
maken ook geen lente. En al ev;n
weinig is ei nodig om mij te doen
geloven dat onze mensenhater,
meneer Korthals, die links van
de voordeur woont, nu opeens ge-
V.
lukkig verliefd is geworden, en
(zoals dat met de liefde gaat) niet
alleen van één vrouw houdt, maar
nu ook van dfe hele verdere mens
heid.
Dat weinige was zgn koele me
dedeling dat hij dainesbezoeK
wachtte, en of ik een oogje op de
werkster wilde houden, -lie de ka
mer en tafel in orde zou brengen
en de koksspijzen moest warmen,
want ze zou
den thuis de
lunch gebrui
ken „Er hangt
voor mij nog
al wat van af", zei hij met op
wippend baardje. En dus keek ik
blijgestemd dc volgende dag rond
in zgn van empire en boenwas
glanzende kamer, waar de werk
ster alle voorwerpen aan het te
rugzetten was. in een volmaakte
slagorde, die (net als de generaais
van Napoleon) geen duimbreeds
mocht wijken.
„De dame zal evengoed lekker
eten", vond dc werkster. „D'r zgn
beste spullen."
„Ken je de gast?", vroeg Ik.
maar nee, ze was niet op de hoog
te en liet dus maar wat algemeen
heden los.
,,'t Is evengoed een goeie man,
meneer hier. En 't goed lijdt niks
bij 'm. Kijk dat damast es. hoe
piekfijn. Nou. en te lije zal 't nou
ook niet hebben, want ruig zal
't niet toegaan."
EN helaas, ik moest haar ge
lijk geven. Hoe langer ik
keek naar de volmaakte orde
overal en de onwaarschijnlijke
verzorgdheid van porselein en
glaswerk en zilver, hoe bezorgder
ik werd dat het inderdaad niet
ruig toe zou gaan Hoeveel er ook
van af mocht hangen voor meneer
Korthals.
En hoewel het juist die ene
lenteochtend was, die ene dag.
weet u nog wel, toen u geen zin
nad om iets te doen (iets dege
lijks tenminste) toen de lucht zo
blauw was, en de vogelzang als
glazen bliksem overal doorsloeg
toen kon ik mij toch maar
geen passende minnares voor
Korthals te binnen brengen. Alles
wat er in
mijn gedach
ten uit zijn
auto stapte
bleef tante-
achtig, donker van kleren, krom
gegroeid en met watjes in de
oren.
Het was dus een verrassing dat
ik de plank mis bleek tc slaan,
iets dat trouwens meestal ge
beurt bg het olankenslaan.
Want wat op dc afgesproken
tgd kwam binnenrijden en uit dc
auto wipte, was kakelbont van
kleur en schitterend van op
maak. Dc leeftijd was spoorloos
verdwenen, maar het geslacht was
onderstreept, het was een vrouw.
Alleen was het weer onduidelijk,
waar de kunst ophield en die
vrouw begon.
MAAR het meest verrassend
was nog wel dat ze een rad
Frans spraken. Toen ze even bij
mij kwamen, overrompelden ze
me met moeilijke woorden, die
ik slechts schools en onvoorbe
reid pareren kon Het kostte me
echter weinig moeite om in de
uurtjes, die nu volgden het roer
om te werpen en ruige taferelen
te bedenken met deze Parijsc
vriendin. De taal en de opmaak
hielpen mij hierbg enorm.
Maar tegen een uur of drie
al kwam er een taxi voor me
vrouw, en zonder één wimper
te hebben verschoven knikte en
lachte ze zich naar buiten.
Dc vogels zongen als dollen,
toen Korthals mij even kwam
bedanken.
„Ze is vroeg weg", zei ik.
Hij haalde de schouders op.
..Ach ja" zei hij. Zat er een tril
ling in zijn stem? Maai hij molk
bedachtzaam zijn baard en ver
volgde: „We konden het niet eens
worden over dc prijs van haar
onderdelen."
EN dat was mijn ruigste ogen
blikje van de dag. met haai
kakelbonte onderdelen voor ogen
en dc lente in mijn neus. Ik hapte
naar adem. Helaas sloeg hij ook
deze illusie stuk door uit tc gaan
weiden over de Belgische fabriek,
die ze vertegenwoordigde.
En zo zie ik alweer dat er nog
veel meer waarschuwende spreek
woorden moesten zgn in dit sei
zoen; bijvoorbeeld: één dames
bezoek maakt nog geen liefde.
Even bliksemt er iets in zijn ogen
van de stramme meester voor de
klas. „De apenkoppen!" schijnt zijn
gezicht te zeggen. Het moet ook
moeilijk te aanvaarden zijn voor
de oude man. dat die dekselse kwa
jongens opeens een eigengereid
verantwoordelijkheidsbesef hebben
ontwikkeld, en dat misschien wel
aan de hand van zijn eigen voor
beeld. Hij heeft het overigens voor
de burgemeester en de wethouders
gegooid. En daar hebben ze op
hoog niveau beslist dat de woning
nood weliswaar woningnood is.
maar dat men een ongemakkelijk
oud-schoolhoofd, dat zijn hart ver
sleet in dienst van generaties dorps
genoten. met rust moest laten. De
vordering werd nietig verklaard,
met vier stemmen voor en ecn te
gen. „Ik had een paar oud-leerlin
gen in dat college!" zegt meester
Wetzeler.
EN onlangs is het dus ge
beurd. Er is een protestant
se school in de streek, en dc
protestantse meester zit al
jaren krap in de ruimte Op
een dag heeft hij de stoute schoe
nen aangetrokken, en is naar mees
ter Wetzeler gegaan. Die zat im
mers met zijn ene jongetje in dat
reusachtige lokaal, en als die nou
es in een kamertje trok. dan kon
hijZo'n kamertje had hg in
zijn eigen schooltje onmiddellijk
beschikbaar. Maar meester Wetze
ler schudde het hoofd. „Ik ben al
zo lang hoofd van mijn eigen school",
zei hij „Ik heb geen zin meer om
te verhuizen, en min of meer on
der jouw leiding te gaan werken."
Toen voegde hij er nog aan toe
„Maar jij staat voor je kinderen,
en je moet dc maatregelen nemen
die je nodig vindt."
„Ik wil je school niet afpakken",
zei de ander, die begreep dat mees
ter Wetzeler doelde op een beslis
sing van burgemeester en wethou
ders.
Een paar dagen later kwam een
van de wethouders bij meester
Wetzeler langs. ..Luister eens mees
ter". zei hij. „Wc willen uw school
niet opheffen hoor, als u niet wilt."
„Jullie moeten doen wat jullie
denken dat goed is", heeft de mees
ter gezegd.
Zo heeft het laatste leerlingetje
de school verlaten. „Hg was een
vlijtige jongen" zegt meester Wet
zeler „In het laatste jaar. toen ik
met hem alleen zat. zijn hier nog
'n paar mensen van de Geïllustreer
de Pers geweest, om foto's van ons
tweeën te nemen, en in een Zwit
sers tijdschrift heeft toen nog ge
staan dat de jongen van mijn school
genomen is omdat hij geen gods
dienstonderricht kreeg Dat heeft
me nog een brief bezorgd van een
Oostenrijkse kamerafgevaardigde,
dr Wilhelm Stemmer, die vroeg of
dat juist was. omdat hij het dan
kon gebruiken als argument in dc
schoolstrijd, die daar nu juist aan
dc gang is. Maar ik kan u zeggen
dat de kapelaan hier elke week
twee keer kwam, om hem onder
licht te geven, en dat die jongen
zijn Cathechismus kende tot in de
puntjes, meneer!"
„The complete practical
joker" door H. Allen
SmJUi (Doubleday. New
York).
f^ENT u de heer William Horace
f»- De Vere Cole, die verzwagerd
was aan de voormalige Engelse
premier Neville Chamberlain? Hier
is zijn karakteristiek: hij was op ecn
dag in zijn Londebse woonkamer
bezig een schilderijtje op te han
gen en brak zijn laatste stukje
touw. Hij schoot even een jas aan
en liep naar een nabijgelegen win
kel om zich een nieuwe kluwen
aan tc schaffen. En aan dat gloed
nieuwe touw zou geen vijf minuten
later zijn prent hebben gehangen,
ware het niet dat het lot hem op
zijn terugweg een uitzonderlijk stij
ve Brit voor de voeten had gezon
den. Cole aarzelde geen ogenblik.
Hij maakte een onhandige buiging
cn sprak: „Ach meneer, luistert u
eens. Ik zit een beetje in moeilijk
heden. ik ben hier voor publieke
werken in verband met de rooilijn
en nu is mgn maat ineens weg.
Misschien zou u mij even willen
helpen?"
„Wel zeker, beste man." antwoord
de de ander vanuit de hoogte. „Wat
kan ik voor je doen?"
„Kijk", hernam Cole, „als u nou
even dit uiteinde kon vasthouden,
dan was ik uit de brand. Het is
werk van een ogenblik".
De keurige meneer nam minzaam
het stukje touw tussen de vingers
cn zag Cole achterstevoren de straat
uitlopen, de kluwen in zijn hand
afwindend. Binnen een paar tellen
was hij uit het gezicht, ecn hoek
om. Daar brak het touw af. William
Horace keek even om zich heen en
stond op het punt het afgebroken
eind aan een deurknop te bevesti
gen. toen een geheel nieuwe Brit
wilde passeren. Cole sloeg terstond
toe. „Hè. meneer!" riep hij uit. De
ander bleef c'.aan, luisterde welwil
lend naai het a ^rhaal van de rooi
lijn. Zodra hij met een beminnelijk
lachje het touw had overgenomen
snelde Cole weg.
Hij heeft nooit geweten hoe lang
die twee mannen daar hebben staan
touwtrekken.
DIT is William Horace De Vere
Cole ten voeten uit en deze
touwpoets moet een van zijn beste
zijn geweest. Zo leest men het al
thans uit een onlangs verschenen
Amerikaans verzamelwerk „The
complete practical joker" (Double
day New York», waarin H. Allen
Smith, journalist en „cursiefjes
schrijver", s werelds mooiste grap
pen heeft bijeengebracht.
ZO'N Jim Moran bijvoorbeeld,
Amerikaans wijsgeer, maar bo
venal een inventieve geest. Hij staat
zich op een ochtend electrisch te
scheren en krijgt een briljant idee.
Hij belt zijn vriend de journalist
op, houdt al sprekende het scheer-
apparaat bij de hoorn en zegt: „Hal
lo, Jerry! Kun je me verstaan? Ik
zit in een bommenwerper boven
New York. Er is een nieuw instru
ment aan boord waarmee je recht
streeks vanuit de lucht iedereen
kunt bellen. Hallo! Ben je daar nog?
Kun je me horen? Nou. luister dan."
Zoem. zoem. zoem, doet zijn ap
paraat intussen.
„Luister nou goed. Jerry. We heb
ben net dc president als eerste op
gebeld. Toen hebben we geloot wie
daarna mocht telefoneren. Ik heb
het gewonnen, en ik dacht meteen
aan jou. voor je krant. Dat is een
mooie primeur, vind je niet? Hallo!!
Ja, eerst de president!"
Jerry werd er helemaal opgewon
den van. Hij praatte honderd uit.
Liet zich uitvoerig, doch valselijk,
voorlichten en begon te schrijven.
Hij hoorde de waarheid pas toen hij
zijn sensationeel artikel over de
nieuwe uitvinding helemaal had af
geschreven.
DEZELFDE Moran arrangeerde
enige jaren later, in 1947. een
veel duurdere grap. In dat jaar
hadden de Verenigde Staten bezoek
van dc kroonprins van Saoudi Ara-
bië de vorstelijke Emir Saoud. die
vergezeld ging van een kostbare
hofhouding. Jim (men noemt ln
Amerika zijn filosofen bij de voor
naam) bestudeerde behalve dc
kroonprins ook diens gevolg, zijn
kledij, zijn gewoonten, kortom het
ganse protocol.
Op de avond dat Emir Saoud
Hollywood zou verlaten, werd het
Cirorestaurant aldaar opgeschrikt
door de telefonische boodschap, dat
het de Oosterse prins had behaagd
zich voor tc nemen een uurtje in
dc lounge tc komen zitten. Precies
op de afgesproken tijd arriveerde
Zijne Hoogheid in gezelschap van
twee met juwelen behangen hove
lingen. Ciro was tot dc laatste stoel
bezet. Tientallen paren ogen, waar-
laat bukken voor ccn paar diaman
ten. Terwijl Jim Moran, na deze
onverbeterlijke creatie, in zijn wa
gen stapte, vochten op Ciro's vloer
de grootste cn beroemdste acteurs
die Hollywood meent ooit te heb
ben gekend, om ccn aantal waarde
loze stukjes glas.
[V/I EN kan veilig stellen dat aan
iedere „practical joke" ccn ze
kere wreedheid ten grondslag ligt.
Met een zekere goedmoedigheid op
dc achtergrond dikwijls, maar plot
seling met ecn soort hartstocht, wel
ke over de ware bedoelingen geen
twijfel meer laat. Ter illustratie
daarvan nog één veelzeggend voor
beeld tot slot.
In de laatste wereldoorlog was
de luitenant Hugh Troy als admini
strateur werkzaam in een oplei
dingskamp. In deze hoedanigheid
schreef hij per dag eindeloos veel
rapporten over het kamp, vulde
hij tabellen in over bijgeleverde of
opgebruikte voorraden en nam op
nog andere manieren deel aan het
bureaucratiseringsproccs dat gelijke
tred hield met dc ontwikkeling der
moderne oorlogvoering Hij werd 'I
echter beu en begon, half uit dépit.
half uit verveling, op zekere dag
.hoe lang die twee mannen hebben staan touwtrekken?
onder die der grootste sterren uit
de filmstad, verlustigden zich in het
exotische schouwspel. Sprookjesach
tig was de waardigheid waarmee de
kroonprins naar de gereserveerde
tafel schreed, en alleen in films van
Cecil B. de Mille konden vorstelijke
dienaren zich zó onderdanig beto
nen, Noch de prins noch zijn on
derhorigen wensten de aanwezigen
ook maar één blik te gunnen.
In ccn geladen atmosfeer speel
de het orkest van Jerry Wald. Emir
Saoud luisterde met de belangstel
ling van een verveeld mens, maar
hij was wel zo vriendelijk om op
een gegeven ogenblik via één zijner
pages het verlangen naar een zekere
melodie bij de bandleider kenbaar
te maken. Jerry Wald gehoorzaamde
serviel. Hij blies of zijn leven er
van afhing en hield de hoge gast
voortdurend in het oog. Na het be
ëindigen van het nummer tastte de
ze diep in zijn jas. haalde er ecn
geborduurd zakje uit en leegde dat
boven zijn tafel. Glinsterende ju
welen rolden links en rechts Na
enig zoeken plukte hij de meest
verblindende steen uit dc verzame
ling en liet deze naar de dirigent
brengen Enkele dames vielen flauw,
doch het hoogtepunt vati dc avond
was nog niet bereikt.
Even later wenkte Saoud ten te
ken dat hij Ciro wenste te verlaten.
De bezoekers deinsden achteruit en
stelden zich in een wijde kring
langs de muur op. Daar schreden
ze weer: ei knecht, de kroonprins,
weer een knecht. En terwijl ze hal
verwege hun tafeltje en dc deur
waren, gebeurde het. uit de hand
van de achterste dienaar viel het
zakje met juwelen op de grond
Er stonden heel wat harten stil.
er vielen opnieuw enkele dames
flauw.
Tien meesterlijk gespeelde secon
den wachtte de Emir vóór hg zich
omdraaide en zijn blik liet gaan
over de her en der verspreide ste
nen. Maar toen de volgelingen, uit
hun verstijving ontwakend, aanstal
ten maakten om de juwelen op te
rapen, haalde hij de schouders op
cn wandelde verder, als een man
die zelfs zgn ondergeschikte met
aan dc vervaardiging van een zee»
consciëntieus rapport over dc vlie
genvangers die overal in het kamp
van de plafonds hingen.
Hij gaf ze codenummers, telde de
vastgekleefde insccton. maakte ge
middelden en leverde er ecn grafi
sche voorstcllir j bij. Zgn eerste
vliegenrapport werd ecn statistisch
kleinood. Het bracht Washington in
verrukking.
Een weck daarna immers (Troy
had zijn rapport dag in dag uit op
nieuw gemaakt) vertelden twee zij
ner collega-officieren hem met ver
ongelijkte gezichten dat zij uit het
Pentagon een aanmaning hadden
gekregen. „Waar blijft uw vllegen-
ïapport?" luidde de dringende
vraag van het hoofdkwartier. Troy
toonde hun zijn schema's, waarop
de anderen aan het werk togen om
nog diezelfde avond een nauwgezet
verslag over dc staat der vliegen
vangers in hun kamp naar Washing
ton te kunnen seinen
Het is niet onmogelijk, dat Ame
rikaanse officieren tot op de huidige
dag deze bezigheid in hun dagtaak
nebben opgenomen.
„Hallo Jerry, ik zit in
een bommenwerper..."
