Bouw-enTimmetwerken
KRUIDEN
LW.'s HOENDERMEEL
I
„WELT" glazen?
G. Oaams - Dierenarts
Reparatie-inrichting.
Woning-Bureau P. MAN
S.DE ZOETE
JORNA
Perkbeplanting
J. GEIJTENBEEK
A.J.HEINS-Soest
H.A. W. LUSGHEN
B. KRAAL, Drogist, Telef. 121
OPFOKVOER en KUIKENZAAD
Waarom dure Steriliseerglazen
C. G. LENGERS, üzerwarenhandel
TEGEN VLOOIEN
Afbraak fe koop
WAGNER
Algem. Begrafenis-Ondern. Soest
H.
10)
Kast- en Schoorsteenrandjes
MEUBELMAGAZIJN
W. J. VAN EE
J. G. WIJNANDS, Birkstr. 31a, Soest
H. van Kiezen
BEHANGSELPAPIEREN
Firma GEBRs. STAAL
1e en 2e Hypotheken
CREDIETEN
Lange Srinkweg 23
EDEREE
MdfuagtB
D. F. V01GT - OPTICIEN
UITVERKOOP
Aanleg en Onderhoud
van Tuinen.
In kwaliteit het beste
Inprijs het goedkoopste
Marquises en
Zonschermen
PRIMA ROZIJN-AZIJN per fl. 25 cent
Waf
is, bewijzen de attesten, welk ieder
verbruiker gaarne wil verstrekken.
W. NliHOF, Hoenderpark Rust Roest, Soestdijk
W.F.vd.SWAN,Hoenderpark Centrum,Bilthoven
Per 50 K.G. f 10.00
25 f5.25
10 f2.25
5 f 1.20
Gemengd Graan geheet stofvrij f 7.50 p. 50 K.G.
L. WESSEL
de alom bekende
Handel in Aardappelen,
Groenten, Binnen- en
- Buitenlandsch Fruit -
Maltha Aardappelen
DagelijksverscheAardbeien
Wed. J. C. P0HLMAN
B. VAN WOUDENBERG
Aanleg en Onderhoud van
Tuinen en Buitenplaatsen
„HELIOS"
Bel op 538 Amersfoort
S. Menko
TIMMERMAN
RAAMHORREN
F. HAAGE
BODE
H. Wolfsen, Veldweg 19.
Bijzondere aanbieding KOUDWATERVERF!
Vanaf11 Juli tot en met 1 Augustus a.s.
buitenwerk.
DROGISTERIJ EN VERFHANDEL
STEENHOFSTRAAT 58 - TELEFOON 166
ELECTRO TECHNISCH
INSTALLATIE-BUREAU
HET BESTE
ADRES OP
15)
ü®EBCIHI©y!B)iiNl EN STENOGRAPHIE
Voor de Schoonmaak
COCOSMATJES
Linoleum- en Meubelwas
Tabak, Sigaren en Sigaretten
bij M. VAN ENGERS, Julianastr. 50c, Soestdijk, Tel. 134
Historische Processen
Heuvelweg 8 Soestdijk
MEUBELMAKERIJ - STOFFEERDERIJ
Ledikanten, Bedden, Matrassen, Complete
Meubiieering van huizen, villa's en kantoren,
Karpetten, Matten, Gordijnen
Prijsopgaaf zond. eenige verbinding
met en zonder borgen. Postzegel
voor antwoord. CLAES DE VRIESE-
LAAN 19b, ROTTERDAM.
TIMMERMAN - AANNEMER
BURQEM. GROTHESTR. 28 I SOESTDIJK
van de laatste
Nog af te geven prachtige KNOLBE-
OONIA'S, HELIENTROOP enz.
BLOEMIST
Burg. Grothestraat 4 - Telef. 113.
Levering van alle voorkomende Bloem
werken. Ruim gesorteerd in Vazen,
Rozenbouls, Drijfschalen Sjardinières
enz.
Handel in Bloem- en Tuinzaden
van J B. Wijs en Zn., Amsterdam.
Beleefd aanbevelend.
Beveelt zich beleefd aan voor
Handel in Kunstmeststoffen,
- Turfstrooisel en Granen -
MIOOELWIJKSTRAAT 18 - TEL. 141
Het GOEDKOOPSTE ADRES voor
IS BIJ
BAKKERSWEG No. 2 - SOESTDIJK
AUGURKEN
KOMKOMMER
UITJES
nauwkeurig volgens recept afgewogen in pakjes 10 ets.
STEENHOFSTRAAT 5, BIJ 'T STATION SOESTDIJK, TELEF. No. 54
Belast zich met aan- en verkoop van Villa's en
Landhuizen, Bouwterreinen en vaste Goederen.
Taaxteur en Makelaar, Hypotheken, Assurantie's en Verzekeringen,
Brand, Inbraak, Qlas en Leven, Ziekte en Ongevallen.
Na eenigen tijd Uw Hoendermeei gevoederd
te hebben, ben ik er uiterst over tevreden. Na
acht dagen kon ik een aanzienlijke vermeerdering
van 't aantal eieren constateeren en de kippen
blijven in zeer goede conditie. Ik gaf het mijn
kuikens reeds de zesde week en ze groeien er
uitstekend van.
w.g. E. VAN OEST,
Oude Grachtje 17.
L.W.'s HOENDERMEEL is vanaf heden ook verkrijgbaar bij
Aanbevelend,
Voorloopig ERKEND Fokstation
der A.N.P.V, „AUKJE".
NIEUWE WEG 22, SOEST, TELEF. 104
te koopen als men hetzelfde resultaat bereikt met
Alle maten in voorraad.
Tevens KETELS, HOUDERS, THERMOMETERS, GUMMIRINGEN enz.
Boschstraat 3, BAARN, Tel. 369
Ontvangen nieuwe
BURG. GROTHESTR. 4t - Tel. 140
Lange Brlnkweg 31 Soest.
Magazijn van degelijk Schoenwerk
aan uiterst billijke prijzen.
Minzaam aanbevelend,
NOORDERWEG Ih
Bolbegonia's, Zaadplanten enz.
Alle soorten Koolplanten.
Wandgedierte, Mieren, Molten, Kippenluis,
etc. etc. is een pakje
wettig gedeponeerd, zuiver Poeder 45 cent
EEN WARE UITKOMST. Uitsluitend bij de
bekende Drogisten.
en wij zijn direct bij U
De hoogste waarde betaald onder-
geteekende voor
alle soorten meubilaire goederen, bed
den, ledikanten, kleeden, tapijten, boe
ken, goud, zilver, brandkasten, piano's,
orgels, antiquiten, geheele of ged. in
boedels en verder alles wat waarde
heeft. Contante betaling. Steeds aan
huis te ontbieden.
Langestraat 109B Tel. Interc. 538.
Amersfoort.
J. MENK0
Beëedigd Makelaar-Taxateur
Belast zich met publ. veilingen enz.
NIEUWEWEG 64 - SOEST
Het goedkoopste adres voor
Soesterbergschestr. 10 - Soest
SOEST-SOESTD1JK-AMERSFOORT
Bestelhuis te Amersfoort
RODF.NSE, Appelmarkt
Groote partij Deuren en Raamkozijden,
Balken, Planken, Kraalschroten, Pannen,
Pompen, Palen enz.
'Wegens vergevorderd seisoen.
Pakken a 1 K.G. Diverse kleuren voor binnen- en
Korting 10 pCt.
Directie: J. Arend W1ERSMA en J. KOETS
Eersle aanspreker W. VAN DIERMEN, Talmalaan 17, Telefoon 118
Kantoor -Torenstraat 8, Tel. 86 en 27, Soest
Vervoer van overledenen door geheel Nederland per trein en per auto.
regeling voor crematie enz. Eigen kistenmakerij Veldweg 4.
VEENHUIZERSTRAAT 67a
SOESTDIJK
Opleiding voor de examens en praktijk (in 4 mnd.) te Soest en Soestdijk.
Reeds veel geslaagden Billijke conditie's.
Inl. verstrekt J. J. NAGELHOUT, Leeraar M.O., Stationstr. 24, A'foort
spot goedkoop.
eigen fabrikaat.
v. Weedestraat 7a
Tel. 168
Roode en Witte Wijn per 1/1 fl. f 1.25
Spaansche Wijn per 7i fl. f 1 35
Scherp concurreerende prijzen
Samoswijn per 1/1 fl. fl.25
Advocaat per 7s fl. f 1-25
Beleefd aanbevelend
Hotelreserveering, Spoor- en Rondreisbiljetten voor intern, verkeer, Passages
naar alle werelddeelen, Reisgidsen, enz. zonder prijsverh. Gratis adviezen
voor Vacantiereizen.
VI
De man met het ijzeren masker.
Een ander verhaal, dat Anna van
Oostenrijk's naam onmiddellijk aan den
man met het ijzeren masker verbindt,
heeft in elk geval het voordeel veel
geloofwaardiger te zijn. Ook daarin heet
het, dat Anna van Oostenrijk niet geheel
de huwelijkstrouw zou hebben geëerbie
digd, en dientengevolge zou zij niet één,
maar twee zonen hebben gehad. Of nu
van deze twee zonen de latere Lodewijk
XIV de echte of de onechte is, staat
niet vast, maar de tweede dezer zonen
zou de man met het ijzeren masker zijn
geweest. De koning zou van zijn geboorte
zijn onderricht gewordende getuigen
bij die geboorte zouden op zegel den
eed hebben afgelegd om het stilzwijgen
daarover te bewaren, en de bewuste
knaap zou aan de zorgen van een edel
man van het hof zijn toevertrouwd om
hem op te voeden als ware hij diens
eigen zoon. Een latere afstammeling uit
het geslacht Richilieu, die in het begin
der 19e eeuw zijn mémoires uitgaf, heeft
daaraan toegevoegd een gedenkschrift,
dat heet geschreven te zijn door den
gouverneur van dezen zoon van Lodewijk
XIII, die dan als de man met het ijzeren
masker heeft geleefd en is gestorven.
Het moet aanvankelijk niet in de bedoe
ling hebben gelegen om den zoon te
doen boeten voor het gedrag van vader
of moedermen wilde hem slechts van
het Hof verwijderd houden. Maar naar
mate hij opgroeide, werd de gelijkenis
met Lodewijk XIV zoo sterk, dat men
vreesde voor ontdekking bij degenen,
die hem zagen. Waarbij kwam, dat zijn
gouverneur, alias zijn aangenomen vader
zich op een gegeven oogenblik vergiste
en hem den waren aard van zijn bestaan
deed kennen, dien hij verder ontdekte
door het nasnuffelen van niet voor hem
bestemde papieren. Vanaf dat oogenblik
was het verlangen naar het Hol hem te
sterk, en Lodewijk XIV, daarvan onder
richt, wist niet anders te doen, dan den
broeder voor goed op te sluiten, in
gezelschap van den onvoorzichtigen gou
verneur. Welk laatste zou overeenkomen
met de mededeeling, aan verschillende
getuigen ontleend, dat de man met het
ijzeien masker gedurende een tijd van
zijn gevangenschap een metgezel heeft
gehad. Maar welke mededeeling weer
niet uitkomt met de getuigenissen van
den Hertog de Lauzun, die gelijktijdig
met hem te Pignerol vertoefde, en blijkens
welke de man met het ijzeren masker
alleen aankwam
Het aantal verhalen, dat omtrent dezen
man met het ijzeren masker wel een
der meest tragische figuren die de ge
schiedenis kent heeft geloopen is
hiermede nog geenszins uitgeput. Onder
Lodewijk XIV diende een minister, Fou
quet genaamd, van wiens schandelijke
handelwijzen later in deze geschiedenis
sen wordt verteld. Dezen Fouquet werd
door den koning een zwaarder straf
opgelegd dan hem aanvankelijk, door
het parlement van Parijs was gegeven.
Men wil nu weten, dat Fouquet niet,
gelijk het geheeten heeft, in 1680' is
gestorven, maar vanaf dat oogenblik als
man met het ijzeren masker heeft gefun
geerd, en dat de koning hem deze ge
vangenschap oplegde teneinde de haat,
dien hij jegens hem koesterde, aan hem
te koelen. Deze opvatting heet dan te
worden versterkt door het feit, dat in
de graftombe der Fouquet's, waarin de
minister zou zijn bijgezet na zijn dood
in 1680, later zijn kist en zijn overschot
bleken te ontbreken. Neen, dan lijkt het
verstandiger zich te scharen aan de zijde
dergenen, die in den man met het ijzeren
masker zien een Italiaansch gevangene,
een zekere Matthioli, die Secretaris van
den destijds onafhankelijken Hertog van
Mantua was. De Hertog had omstreeks
1679 het voornemen om zijn land aan
Frankrijk te verkoopen, maar zijn secre
taris bracht er hem van af en haalde
hem er integendeel toe over om zich,
met andere onafhankelijke Italiaanschc
vorsten, te scharen aan de zijde dergenen,
die tegen Frankrijk gekant waren. De
Markies van Arcy, Frankrijk's ambassa
deur aan het Hof van Savoye, kreeg de
lucht van deze complotten overlaadde
Matthioli met vriendelijkheden, noodigde
hem op een keer uit tot een groote
jacht even buiten Turyn. Samen vertrok
ken zij, maar op een kleinen afstand
van de stad werden zij door een twaalftal
ruiters overvallen, die den secretaris
ontvoerden, hem vermomden, maskerden
en over de grens naar Pignerol brachten.
Daar bleef de gevangene niet langen
tijd, wijl Pignerol te dicht bij de Italiaan-
sche grens lag; met groote zorg werd
hij naar het eiland St. Marguerite, nog
later naar de Bastille vervoerd, steeds
onder het bijzonder toezicht van den
heer de Saint Mars. Het verhaal is niet
in tegenspraak met de wel wat ruwe
zeden van dien tijd, maar het is zeer
de vraag of het machtige Fransche Ko
ninkrijk voor de, ongetwijfeld wederrech
telijke, ontvoering van dezen Italiaan van
betrekkelijk geringe bcteekenis, al de
voorzorgen zou hebben genomen, die
jegens den man met het ijzeren masker
zijn volgehouden
Trouwens, het valt niet te verwonderen,
dat men bij deze voorzorgen heeft ge
dacht aan internationaal-politieke over
wegingen. Zoo is niet minder bekend
het verhaal, dat de man met het ijzeren
masker zou zijn een Armeniër, geheeten
Arwedicks, een doodsvijand van den
Christelijken godsdienst, die de wrecde
vervolging der katholieken in zijn vader
land had veroorzaakt. Op heimelijke
wijze zou hij aan boord van een Fransche
bark zijn gebracht en opgesloten in de
gevangenis, waaruit hij nimmer meer kon
ontsnappen. In de Bastille zou hij zijn
gestorven. De Turksche Regeering ver
zocht herhaaldelijk, het laatst in 1723,
de uitlevering van Arwedicks, maar de
Fransche Regeering ontkende steeds zijn
gevangenschap, en had daarom zoo
groote zorg, dat niemand zijn gelaat
zou aanschouwen. Dat verhaal lijkt al
weer heel aardig, maar het schijnt op
historische gronden even onjuist als de
mededeeling, dat een der zonen van
Cromwell aldus in de Bastille zou zijn
opgesloten, terwijl men zijn broeder frank
en vrij door Parijs liet rondloopen. Al
even onwaarschijnlijk is het verhaal,
trouwens op niet meer dan een roman
tisch fabeltje steunend, dat de ongeluk
kige Hertog van Mommouth, die in
1685 op het schavot stierf, den man
met het ijzeren masker zou zijn geweest.
De hertog van Mommouth, een neef
van den lateren Koning-Stadhouder Wil
lem III, die geruimen tijd aan het Hof
te 's-Gravenhage gastvrijheid ontving,
heeft een poging gewaagd om den toen-
maligen Engelschen Koning Jacobus II
zijn oom van den troon te stooten
een poging even slecht door zijn aan
hangers voorbereid als door hem ten
uitvoer gehracht, gedoemd tot mislukken,
en die dan ook mislukte. De hertog,
met de wapenen in de hand gevangen
genomen, behoefde op de clementie van
zijn koninklijken oom niet te rekenen.
Maar volgens hetzelfde fabeltje zou Jaco
bus II aan het sterfbed van zijn broeder,
wiens natuurlijke zoon de Hertog van
Mommouth was, hebben beloofd diens
leven altijd te zullen sparen, zelfs in
geval van opstand zijnerzijds. De eischen
van zijn koninklijk gezag brachten mede,
dat door onthoofding van Mommouth
in het openbaar een voorbeeld werd
gesteld.
Men zou nu in de gevangenis Mom-
mouth met een ander ter dood ver
oordeelde hebben verwisseld en in den
donkeren nacht zou de koning zelf naar
den Tower zijn gereden om Mommouth
te bevrijden. Om echter zeker te zijn,
dat hij geen hernieuwde poging tot op
stand zou kunnen wagen, zou Jacobus II
de hulp van zijn toenmaligen bondge
noot, Koning Lodewijk XIV, hebben in
geroepen om hem aldus te kerkeren
levenslang, en het masker zou in dit
verband hebben moeten dienen om te
voorkomen, dat de een of andere on
bescheiden toeschouwer Engeland zou
kunnen inlichten omtrent zijn voortbe
staan 1 Er zijn laat ons dit erkennen
- verhalen, die èn in verband met den
man met het ijzeren masker, ön in het
algemeen, onwaarschijnlijker klinken dan
deze
Een geheel nieuwe theorie ten aanzien
van dezen geheimzinnigen gevangene
heelt onlangs de Engelsche schrijver
Andrew Long gebracht. Mag men hem
gelooven, dan is de man met het ijzeren
masker heelemaal geen belangrijke per
soonlijkheid geweest, maar integendeel
slechts een ondergeschikt bediende van
een ondergeschikt intrigant, jegens wicn
men w.s. een schending van het volken
recht pleegde door hem in Engeland
op te lichten, en ten aanzien van wiens
persoonlijkheid men dus eenige beducht
heid koesterde. Het zou geweest zijn
een zekere Martin knecht in dienst van
den Hugenoot Roux, die zich eenerzijds
met Zwitsersche kantons, anderzijds met
den Engelschen minister Arlington in
verbinding had gesteld om een verbond
tegen Lodewijk XIV en zijn politiek op
te zetten. Maar de Franschen slaagden
er in zijn correspondentie voor een deel
te onderscheppeeRoux werd weder
rechtelijk gevangen genomen en Arling
ton verloochende hem, toen hem bleek,
dat zijn eigen koning, Karei II, inmiddels
onderhandelingen met Frankrijk was
begonnen, die zouden leiden tot de
bekende geheime overeenkomst, waar
uit de oorlog tegen Nederland in 1672
is gevolgd. Ten gunste van Roux kwam
de Engelsche gezant te Parijs dus niet
tusschenbeide, maar deze zelf bleef voort
durend ontkennen. Nu meende men, dat
zijn knecht papieren had en dingen wist,
die van belang konden zijn of men nu
dien knecht heeft opgelicht dan wel met
medewerking van Karei II heeft uilge-
Ieverd, weet Long niet. Wel echter, dat
deze knecht, dien men sedert aanduidde
met den naam van Dauger, met de
meeste zorg bij zijn aankomst te Duin-
kerkan aan den Gouverneur werd over
gegeven, en vervolgens zoowel in de
gevangenissen, waarin hij werd opge
sloten als gedurende zijn transport van
de eene naar de andere gevangenis,
met groote behoedzaamheid werd be
handeld. Het verhaal van Long wijkt in
zooverre van alle andere verhalen af,
dat men bij hem niets aantreft over eer
bied, den gevangene betoond integen
deel, deze zou zelfs den reeds genoem
den Fouquet een tijd lang als bediende
hebben gediend, al mocht hij slechts
dan aanwezig zijn, wanneer geen ander
bij Fouquet was. Het verhaal van Long
volgende, vindt men daarin, dat deze
ongelukkige, die inderdaad het slacht
offer van een „afschuwelijke misverstand"
is geworden, heeft geleefd tot in den
aanvang der achttiende eeuw, en toen
vanuit de Bastille op de geheimzinnige
wijze, die bij zijn bestaan paste, is ter
aarde besteld.
Welk verschrikkelijk geheim er achter
dat alles verborgen moet zijn geweest
is echter ook Long een raadsel geble
ven. En juist naar dat raadsel gaat onze
belangstelling uit, want zelfs al zou men
de hypothese van Long willen aanvaar
den, dan nog blijft de vraag waarom het
machttge Frankrijk van die dagen zich
zooveel moeite gaf tegenover een een
voudige gevangene, van welken het niet
eens vaststaat, dat hij wederrechtelijk
uit Engeland uit Engeland is opgelichtl
En bovendien, het aantal teekenen, dat
op een aanzienlijken rang van den ge
vangene wijst, is te groot om het zonder
meer te negeeren. Daar is de verklaring
van een medegevangene, die den gou
verneur tegen den man met het ijzeren
masker heeft hooren zeggen, dat, indien
hij zijn indentiteit op eenigerlei wijze
bekend maakte, hij zou worden door
stoken. Daar is het verhaal van de goede
verzorging, die de gevangene genoot
vaii het fijne linnen dat hij droegvan
de bijzondere voorzorgen, die Saint Mars
jegens hem had, toen hij met hem op
reis ging en hem, zelfs gedurende den
nacht, geen oogenblik uit het oog ver
loor. Daar zijn de mededeelingen over
het met behoedzaamheid verbranden,
na zijn dood, van alles wat op hem
betrekking had het uitsnijden zelfs van
paneelen, waarop hij iets kon hebben
achtergelaten. Neen, zoolang alle deze
feilen worden weersproken en zij
zijn van te vele zijden bevestigd is
de man met het ijzeren masker geen
fabel, maar iets werkelijks. Alleen iets
vreeselijks tegelijk, omdat hier achter
moet schuilen een geheim, waaraan de
gevangene zelf onschuldig is geweest,
Had men toch maar de minste schuld
bij hem kunnen vaststellen, men zou in
dien tijd zonder genade kort recht aan
hem hebben doen geschieden. Dat men
genade met hem heeft gehad, in zoo
verre dan dat men hem een leven liet
leiden, dat nauwelijks een leven was,
pleit ervoor, dat hij een slachtoffer is
geweest van de een of andere speling
van het noodlot, gelijk het leven die
soms maar al te wreed kent.
Het proces van den man met het
ijzeren masker ongetwijfeld in den
loop der eeuwen opgeblazen en ver
groot is juist daarom van zoo groote
geheimzinnigheid, wijl geen proces noch
iets, dat daarop geleken heeft, eraan is
voorafgegaan f
