o< Voor de Vrouw
TITATENWERK.
Gouverneur Generaal J. B. van Heutsz
De Vierde Voorwaarde.
VJ
FEUILLETON
In onze vorige editie brachten wij de his
torische foto van de onderwerping van den
Sultan van Atjeh, waarmede van Heutsz'
levenswerk werd bekroond, n.1. het tot rust
en welvaart brengen van de Nederlandsch
Indische gewesten. Ditmaal drukken wij
ter herinnering en ter leering af de beelte
nis van dezen grooten Nederlander.
Ofschoon van Heutsz als bestuurder in
Indië een groote plaats heeft 'ingenomen,
gezien het ontzaglijk groote werk dat on
der hem, als gewestelijk bestuurder in At
jeh. en als Gouverneur Generaal in Nederl.
Indië is tot stand gekomen,, toch zal zijn
naam in de eerste plaats verbonden blijven
aan hetgeen hij als legeraanvoerder deed.
Het roerige Atjeh heeft hij onderworpen
aan het Nederlandsch gezag. Dat was hèm
mogelijk, omdat de Indische soldaat van
den laagsten tot den hoogsten rang, in hem
zag den onvergelijkelijken aanvoerder, die
élke opdracht, en wat hij zich ook voor
nam, van zijn ondergeschikten gedaan wist
te krijgen. In het jaar 1867 trad van Heutsz
in Kampen in dienst, in 1873 werd hij be
noemd tot tweede luitenant bij het N.1. le
ger. Hij verzocht in Atjeh te worden ge
plaatst, waar hij na drie jaren in 1876 de
M.W.O. 4e kl. verwierf en bevorderd werd
tot le luitenant.
Het ontvangen van de Militaire Willems
orde,, het zij hier in het kort eens zeer dui
delijk gezegd nu zoovelen in bitteren
armoede verkeerende Ridders zwijgend lij
den is niet zooiets als een belooning voor
gcede diensten. Integendeel oin een M.W.O.
te verwerven behooren daden gesteld en
wel van dergelijke groote importantie, dat
men cr een ridder M.W.O. op kan aanzien,
dat hij dit eereteeken met de alleruiterste
krachtsinspanning heeft behaald. En men
vergete daarbij niet dat een VOLK LE
VENDE ONDER DE ONTZETTENDE
KNOET VAN HET OOSTEN zeer dik
wijls door deze Ridders werd vrijgevochten
uit een toestand van slavernij. Het Oosten
kent slechts harde Meesters. Dit vergeten
onze roode propagandisten. Na volbrach
te studie aan de Hoogere Krijgschool werd
hij in 1886 benoemd tot Kapitein, in 1887
bij den general'.en staf geplaatst, om in 1886
benoemd te word/en tot chef van den staf
der troepenmacht in Atjeh. In 1890 werd
hij levensgevaarlijk door een geweerschot
gewond, en kreeg hij de eeresabel. In 1898
werd hij benoemd tot Civiel en Militair
Gouverneur van Atjeh en Onderho.orighe-
den. Nadat hij dit gewest als generaal-ma-
joor en luitenant-generaal zes jaren had be
stuurd werd hij in 1904 benoemd tot Gou
verneur-Generaal van Nederl. Indië. Deze
functie bekleedde hij tot 1909, waarna hij
zich uit het actieve leven terugtrok en af
wisselend woonde te Amsterdam, Bussum,
Montreux en Meran. Hij overleed 10 Juni
1924 te Montreux. Zijn stoffelijk overschot
werd op 9 Juni 1927 onder het gedonder
van 21 saluutschoten in Vaderlandschen bo
dem ter ruste gelegd. De rnensch van
Heutsz heeft ons iets te leeren; heeft hen
die heden in overheid zijn gesteld Z,EER
VEEL te leeren.
Gedurende zijn schitterende loopbaan
spreidde van Heutsz een energie, voort
varendheid en doorzettingsvermogen ten
toon, zooals weinigen, voor of na hem. Nim
mer was hij wankelmoedig, doch steeds
vol wilskracht en zelfvertrouwen, —en en
ander ging gepaard aan een bewonderens
waardig optimisme, bezwaren bestonden
voor hem nooit.
Onder bestuursambtenaren had hij den
bijnaam van „optimistischen durfal". Hij
stak graag den draak met exclusiviteiten en
was afkeerig van alles wat zweemde naar
ij-del vertoon, zeer sober in zijn levenswijze,
kameraadschappelijk in zijn omgang met
ondergeschikten voor wier belangen hij met
de hem kenmerkende kracht wist op te ko
men, waren het* vooral zijn buitengewone
eigenschappen als aanvoerder, welke den
grondslag vormden voor het vertrouwen en
den eerbied welke hem in Atjeh, eerst als
colonne-comm., later ails opperbevelh. on
verdeeld geschonken werd!. Zeer gevoelig
Een woord van herinnering aan hem
die vrede bracht in InsuHnde, en
wiens werk hopeloos vernietigd werd
van inborst trachtte hij dit steeds te verber
gen. Meermalen speelde deze inwendige
zachtheid hem parten. Buitengewoon veel-
eischend was hij voor zijn ondergeschikten,
doch waar noodig, was hij niet karig met
lof en gaf hij zijn waardeering gaarne te
•kennen.
Nog heden ten dage kan men de mannen
aanwijzen die onder hem geschoold zijn.
Van van Heutsz ging een groote bekoring
uit. Impulsief, en man van de daad, en van
geniale invallen wist hij steeds dóór te
dringen tot de kern van een hem voorge
legde zaak. Zijn critiek was oprecht, onge
zouten en raak. Hij oordeelde zonder
aanzien van persoon of macht. En juist
zijn geaardheid dwong een ieder tot be
wondering en erkenning, en werd hij ge
diend met groote trouw en aanhankelijk
heid.
Zijn beginsel valt op te maken uit zijn
verslag als G.G. uitgebracht, na een bezoek
aan Atjeh. Daarin zegt hij: „Op ons rust
de dure pLicht om het volk, dat zoozeer
door den oorlog geleden heeft), te doen be
seffen, dat het ons eenig doel is, ons stre
ven is, om rust, orde, veiligheid en wel
vaart te scheppen en te handhaven. Hoof
den en bevolking te doen gevoelen dat het
kalme vredige familieleven, met rechtsze
kerheid voor allen, zelfs voor den gering-
sten man tegen het voornaamste HOOFD,
onder ons Bestuur verzekerd is, en op deze
wijze allengs allerwege de diepgevoelde
overtuiging vestigen, dat ons Bestuur hen
allen tot zegen strekt.
Is hij in zijn stellingen geslaagd? Zeker.
Doch men heeft zijn succes vernietigd.
Ik herin-ner mij een achttal jaren, na
dat van Heutsz was heengegaan gesproken
te hebben met meerdere Toeankoe's (At-
jehsche Hoofden). Zij allen getuigden vóór
van Heutsz. Hoeveel tientallen van Hoof
den kwamen niet op het Gouverneurs-kan
toor te Koeta Radjah, bijna dagelijks, om
advies, hulp, bescherming. En steeds wist
de leerling van van Heutsz, oud Gouver
neur A. N. H. Swart, dank zij de lessen
van zijn grooten voorganger het schoone
land in rust te behouden.
Welke kunstwerken zijn in Atjeh, en in
geheel Nederlandsch Indië niet tot stand
gekomen? Welk oen durf en energie was
er niet noodig de Berglijn van de Atjeh-
tram aan te leggen onder vijandelijk vuur.
Hoe vaak gebeurde het niet dat een kilo
meter spoorweg den volgenden dag bleek
te zijn weggesleept door den vijand.
Er is in Indië een Tiitanenwerk verricht
En wanneer in onze dagen socialisten en
communisten ijveren voor zelfbestuurs-
recht in Indtië, zonder ook maar iets van
dit land te weten, zonder eenig besef van
hetgeen zij zeggen, vragen wij ons af of
Goede Hemel! Ik zou geven om dat
roodharige schepseltje!Je kunt wel
eens pret hebben met haar, maar ik begrijp
ook niet, wat je nu in haar ziet, dat je
zulke goede vriendinnen bent!
Sommige mannen vinden, dat er een
groote bekoring van haar uitgaat maar zij
voelt verbazend veel voor jou. Ik zal wel
een anderen echtgenoot voor haar zoeken.
Alan zou, dunkt mij, een geschikte partij
voor haar zijn.
En Leo liep cr in.
Ik zal je helpen, Kate; wij moeten hem
en Ben van elkaar houden en hèm en Olive
zooveel mogelijk samen brengen, ten
minste, als wij kunnen!
Intusschen had Trevelyan een eigenaar
dige ontmoeting gehad.
HOOFDSTUK X.
De forellen beten eerst langzaam aan,
maar toen deed hij ook een goede vangst,
zoodat hij tegeni kwart voor tweeën een
prachtig zilveren elftal bij elkaar had.
Alan keek eens op zijn horloge en voelde,
dat hij honger begon te krijgen; het was
ook al later dan het gewone uur voor den
lunch op den Hall, en, als hij zich nu recht
streeks daarheen begaf, zou het nog drie
kwartier te laat zijn.
Ik heb zoo half en half lust, om bij
den molen een boterham met kaas en een
glas melk te vragen, dacht hij. Want het
is hier zoo heerlijk en mijn vangst is nog
niet groot.
Hij werd' echter in zijn droomerijen ge
stoord door het geruisch van zijde, en,
toen hij opkeek, zag hij Miss Morrison, die
daar juist te voorschijn kwam bij het plekje,
waar hij zat.
Zij droeg een ouderwetsehe japon met
strooken, een grooten zonnehoed en een
wilt sjaaltje over de schouders geslagen. In
de eene hand hield, zij oe onmisbare, bran
dende kaars en in de andere een boek.
zij niet beter zouden doen de Zelfbestuurs
geschiedenis van vóór een eeuw te lezen.
Indië heeft nog steeds leiding noodig
Helaas heeft hier de verantwoordelijke taak
een schok gekregen, omdat men die taak
niet begreep, niet kende.
Wij komen daarop terug in een volgend
artikel.
Alleen zij die de schoonheid van Insulin-
de kennent, en het Indische volk hebben
leeren waardeeren en liefhebben, kunnen
aanvoelen wat het zeggen wil zulk een land
te zien afdalen naar een ondergang. Om
dit te voorkomen, is geen enkele maatregel
hard genoeg, geen kastijding te zwaar.
NLEVEEN.
TWEE VAN DE NIEUWSTE
MODELLEN.
Een eerste indruk van de nieuwste voor-
jaars-modecollecties versterkt de opvatting,
dat het zwaartepunt van de mode ook in
het komende voorjaar voor een groot deel
zal liggen in de mouwen. De verscheiden
heid van mouwen schijnt welhaast nog te
zijn uitgebreid- Naast de gewone rechte,
gladde mouwen zien wij allerlei andere
modellen. Ook zeer veel raglan. De pof
mouwen worden op allerlei nieuwe manie
ren toegepast, doch meestal treft men de
ruimte bovenaan aan. Verder ziet men drie
kleurig gebonden. Verschrikt stond zij stil
op het zien van dien „visscher", die intus
schen beleefd was opgestaan en de pet af
nam.
O. ben jij 't maar, Bruingezicht? Ik
dacht, dat je een vreemde was. Wat doe
je daar?Aan 't visschen vangen?.
Arme kleine, onschuldige visschen. O, jou
bruut 1
En in haar verdriet en verontwaardiging
liet zij boek en kandelaar vallen.
Alan raapte ze beide op.
Het spijt mij zeer, dat ik u zoo kwets
in uw gevoelens, Miss Morrisou, zei hij
vriendelijk. Had ik geweten, dat u kwam,
dan zou ik ze niet zoo open en bloot hebben
laten liggen!
Jav mijn gevoelens heb je gekwetst,
maar die arme diertjes heb je doodelijk ge
wond in hun teere lichaampjesJij
voelt het, als je een speldeprik krijgt, hè?
Ik wil dan wel eens zien, wat voor gezicht
je nu zet! En rood van verontwaardiging
en met vlammetiden blik uit de doordrin
gende oogen haalde ze een groote speld
uit haar sjaaltje en krabde hem daarmee
over pols >en hand,, dat het bloed er uit liep.
Dat voel je, hé? Dan kan je begrijpen, wat
'n schrijnende verwoesting jouw angel aan
richt in het vleesch van die arme visschen!
Trevelyan keek eerst even naar zijn
hand en richtte toen weer den blik naar
haar., en, terwijl hij dacht, hoe Ben hem had
verzocht, toch altijd vriendelijk te zijn voor
het arme, deels ontoerekenbare schepsel
tje, antwoordde hij kalm:
Ik hoop, dat ik de vischjes al even
weinig leed heb gedaan als u mij! Maar die
arme diertjes zijn bestemd' voor ons voed
sel en op de een of andere wijze moeten ze
gedood worden.
Voor voedsel! Voedsel! herhaalde zij
en nam teeder de zilveren forellen één voor
één op. Dat is al, waar jullie mannen op
bedacht zijtZijn ze dood?
kwart mouwtjes met ruimte aan en even on
der den elboog en dan halverwege den om
derarm eindigend in een manchetje van
lingerie. Voorts korte ballonmouwtjes ruim
aan den schouder aangezet en uitloopend
in een groote balJon halvtrwege den bo
venarm. Onze teekening geeft nog een
paar andere modellen weer. Het rechter
model bijv. laat één van de nieuwe toepas-
sngen zieni, n.1. mouwen van donkere stof
op een japon van lichte stof. Het linker
model geeft ook een bijzondere mouw tt
zien, doch ook met de ruimte van boven,
terwijl het japonnetje uit de steeds in po
pulariteit toenemende twee klenren-combi-
natie bestaat. Bij beide modellen ziet men
tevens, dat de taille iets lager valt dan
voorheen, hetgeen ook een van de nieuw
ste mode-kenmerken is.
Er zullen verder in het nieuwe seizoen
veel gekleurde, geruit-en of gestreepte sjaals
gedragen worden, terwijl de knoopenmodc
in volle kracht doorzet. Men ziet knoopem-
garneeringen, waarbij de japon vaat den hals
»t aan den rokzoom van voren met een
.ange rij glimmende knoopen is bezet. Of
vel, men' treft op den rug aan den linker
kant van den h-als tot onder de taille een
nj dicht opeenigczettc knoopen met knoops
gaten als garneering aan. Zoo ooit, dan i»
op het oogenblik wel de mode-leuze: „Levi
de knoopen!"
L O E S.
Tafelzilver of gewone messens waaraan
een vusch- of uienlucht is gekomen, welke
er door het snelle wasschen in zeepsop niet
af is gegaan, zet men wel een nacht in
aarde of asch. Men kan ze echter na het
afwasschen ook boven een rookende turf
houden. Nog een andere methode is, ze in
een bak met water te leggen en daarin een
kooltje te doven. Vervolgens naspoelen
RECEPT.
GEHAKT ZONDER VLEESCH VOOR
4 PERSONEN:
Voor dit smakelijk gerecht neemt men
2 sneden bruin brood, 6 middelmatige,
groote, koude aardappelen, 2 eieren, 1 ui.
wat peper, nootmuskaat en zout, 2 theele
pels maggi's arom, 1 eetlepel tomatenpu-
rée en ongeveer 1 ons boter.
Eén van de eieren kookt men hard. De
sniden brood overgiet men met wat warm
v cr on wrijft ze goed fijn en drukt er het
c ertoifóge water uit. Het brood werkt men
v_'j flink door elkaar met de fijngemaakte
aardappelen, het in stukjes gesneden harde
ei, de kruiden, hot zout, de maggi's aroma,
de tomatenpuree, het fijngehakte uitje en
het rauwe ei. Het deeg (dat goed stevig
moet zijn) verdeelt men in tweeën en maakt
er twee balletjes van. Deze wentelt men in
paneermeel en braadt ze op de gewone
wijze met de boter (ongeveer uur). Dc
jus maakt men dan rvog af met een scheutje
water.
Misschien zullen ze in het water weer bij
komen.
En ze zou ze alle teruggeworpen hebben,
als hij zich niet even naaT haar overgebo-
gen had en dit verhinderde:
Neen, M-iss Morrison, ik zal er geen
meer vangen: tenminste voor vandaag
niet; maar ik kan niet toelaten, dat u het
genoegen van dezen ochtend voor mij be
derftJa, genoegen. Madam. Ik zal
ze zóó leggen,, dat u er zich niet langer aan
hoeft te ergeren!
Hij verborg ze onder, een paar groote
bladeren, die daar dichtbij groeiden, en.
terwijl hij naast haar ging zitten, begon
hij zijn hengel uit elkaar te nemen.
Wat zegt je vrouw wel van zulk een
gevoelloosheid?
Ik heb geen vrouw,, Miss Morrison.
O, ja, je hebt gezegd, dat je onge
trouwd was. Nu, Bruingezicht, let op mijn
zeggen: als je een vrouw krijgt, dan zal het
een Barbare zijn!
Ja? Dat denk ik niet.
O, ja. toch! En dat zal mij echt genoe
gen doen.
Dank u. Weet u wek Miss Morrison
ging hij voort, op vertrou wel ijken toon,
want hij amuseerde zich evenzeer, of hij
met een verwend kind te doen had, ik heb
eergisteren waarlijk den indruk gekregen,
dat u mij wel graag lijden mocht?
Omdat ik dat toen nog niet van je
wist, maar ik zou met genoegen den heelen
hengel en alle toebehooren aan stukjes
knippen en ik verzeker je, dat ik het ook
wel doen zou, als ik mijn schaar maar hier
had!
En als ik het dian nog maar toeliet!
Bedoel je daarmee, dat je geweld zoudt
gebruiken, als ik dat „tuig" aanraakte?....
En dat nog wel een echte heer!Een.
Maar, Miss Morrison, zou het niet
even goed zeer ondamesachtig van u zijn,
om mijn eigendom te vernielen?
Wordt vervolgd
Zijne Excellentie J. B. VAN HEUTSZ
Gouverneur Generaal van Nederlandsch- Indië (19041909)
NAAR HET ENGELSCH.
12)
Je bent zoo slim als een mensch*
spotte hij, maar als de ouwe heer mij
niet helpen kan, dan jij nog minder!
Dat denk je maar. In diep vertrou
wen tusschen ons beiden: Vader en de
kolonel deelen een geheim betréfféndé
Benvenuto. Ik weet niet, wat het is, maar
ik zal er achter komen en jou moet dit
ook heel veel waard zijn. Maar als jij mij
nu niet het een en ander vertelt, dan ik
jou ook niet!
Leo voelde zich getroffen door den. na
druk, waarmee zijn. zuster sprak, en hij
herinnerde zich nu ook weer, hoe zijn va
der, zoowat een uur geleden, gezegd had;
Als ik tot dien stap overging, dan zou-
dlen zoowel de kolonel als Ben mij in m'n ge
zicht uitlachen! Ik kan nu niet in bijzonder
heden treden, maar neem dit van mij aan.
Daarom achtte hij het verstandiger, Kate
te raadplegen.
Ik zie niet im, wat voor een geheim
Ben kan hebben, begon hij, tenzijJe
denkt toch niet, dat zii in het geheim ge
trouwd is?
Het kon zijn; de mogelijkheid be
staat, sprak zij eindelijk langzaam, of
schoon ik in waarheid' niet inziei, wanneer
dit kon hebben plaats gehad. Als het zoo
is, dan moet het dateeren van den tijd,
voordat de kolonel thuis kwam en kan het
wel een mésalliance wezen, waarover zij
zich beiden schamen.
O, maar dat geloof ik toch niet. Daar
is Ben veel te trotsch voorl
Zij is goed van vertrouwen en derge
lijke meisjes worden dikwijls misleid.
Kate, hoe kom je aan die ervaring?
OJ, ik lees en ik luister en ik houd de
oogen open; zoo moet ik de dingen wel
hooren.
Maar ze is niet getrouwd; of als dit
zoo is, dan weet Vader het toch niet, want
hij maande mij, om te wachten en geduldig
•te wachten; en hij is zoo eerlijk, dat, als
hij wist, dat er geen hoop was, dan zou hij
dit niet gezegd hebben. Zie je, vanochtend
heb ik Ben gevraagd.
Waarom heb je dit gedaan?
Wel, ik was zoo verlangend, mijn lot
te weten.
Maar je ging toch heel kalm met Alan
visschen?
Ja, maar we kwamen haar al heel
gauw tegen. Ze was op de fiets en een
oogenblik later reed ze weer weg. Alan
staarde haar zoo verrukt na, dat ik dit niet
hebben kon en dat ik een kwartier Jater zoo
wat rechtstreeks naar Benvenuto toeging.
En wat zei ze wel?
O, ze bespotte mij! En hij vertelde
alles, zcoals het zich had toegedragen.
Maar wat bedoelde je, toen je zei,
dat je wel begreep, waarom zij zoo onver
schillig voor je was?
Wel, ik meende Alan.
Toch hadt je dit nooit moeten zeggen,
want daardoor heeft zij den indruk gekre
gen, dat Alan ook waarlijk voor haar voelt
en dit moet zooveel mogelijk voorkomen
worden.
Je wilt er mij dan wel bij helpen, om
te makenv dat Alan haar niet krijgt?
Nu, je weet, dat ik niet veel geef om
Beni, maar, als zij zich maar niet met mij
1 bemoeit), wanneer ze mijn schoonzuster
wordt, nu, dan wil ik je daarbij wel hel
pen. Maar vertel mij nu eens even dit: is
het waarlijk mogelijk, dat je na al je op
lettendheden dien kant uit toch niet geeft
om Olive Antrobus?
