Het 25-jarig bestaan der
Militaire Luchtvaart.
OHaEEES
WANDELINGEN
E'
De eskader-rondvlucht.
57 vliegtuigen in de lucht.
Vroeger en Nu!
DAGBLAD GOOI- EN
E EMLANDER
flll7P 9nP«tor Inrfiic+rio naar fflaarwate™es 62; m. a. Ggsen
ÜUCglCI lllUUoiriUa van Amersfoort naar Eemstraat 14a; J.
CARLTON BIOSCOOP
Soestdijk.
Burgerlijke Stand
Do F. ¥©D€T
k Ingezonden i
DOOR DE LEVENDE NATUUR
AGENTSCHAP
voor Abonnementen
en Advertenties
N.V. Eerste Soestr El. Orukkerijk
(Vervolg- van pag. 1)
Brouwer, met vr., van Den Haag naar
■Liaanstraat 34; J. M. Post, inw., van
Voorst (Gld.) naar Luchtvaartaf deeling;
de Patronm worden na*f
voorzien. Op zeer uiteenloopend gebied kan
men die handwerken daar bezicntigen;
naast damesblouses, theemutsen, schot ten
en ontbytlakens, treft men er aan allerlei
soort kleedjes, nachtzakken, schoorsteen-
en kastranden, koffiemutsen, sierdoeken,
overhangdoeken en veel meer, tot elegante
strandjasjes toe. Sommige zijn voorzien
van een bies, andere zijn gefestonneerd of
ajour bewerkt, doch alle hebben in meer
dere of mindere mate een of meer patro
nen erop om daarop geborduurd ie worden.
Uit den aard der zaak zjjn er allerlei ma
ten en daardoor moeten er ook veie ont
werpen van teekeningen zijn. Immers in
elk model van een schort bijv. zijn er
13 maten, die elk in kruisstreek en in steel-
steek worden uitgevoerd, zoodat per model
niet minder dan 26 afzonderlijke teekenin
gen noodig zijn. Het archief van alle keu
rig opgerolde ontwerp-teekeningen ei
doorgeprikte werk-paironen netjes ei
systematisch geordend en genummerd, be
staat dan ook uit niet minder dan 700
stuks, welk aantal schier dagelijks nog
wordt vergroot.
Ook de verschillende handwerken wor
den vervaardigd van diverse soorten stof
fen en in diverse kleuren:; linnen, halflin
nen en imitatie-linnen komen het meeste
voor in vele zachte kleuren. Ontbytlakens
bjjv. treft men er aan in een extra kwali
teit van kunstzijde, die buitengewoon goed
voldoet.
Doch alle handwerken zijn uitsluitend
'betrokken van Nederlandsche firma's en
het zijn dus alle Hollandsche fabrikaten.
De naai-machine-afdeeling.
Een geheel afzonderlijke ruimte wordt
ingenomen door de naaimachine-afdeeling,
waar niet minder dan een 12-tal electri-
sche naaimachines staan van de merken
Singer, Dürkopp en Mundlos. Meerdeie
meisjes verrichten hier de meest uiteenloo-
pende werkzaamheden aan de handwer
ken. Een ingenieuse Dürkop-machine, die
met drie draden werkt, stelt in staat keu
rig en snel de randjes af te werken met
den festonsteek en snijdt het smalle feston
tegelijkertijd automatisch af.
Andere machines maken kant en klaar
biesjes, men vindt er een ajourmachine met
eveneens drie naalden, een Mundlos-
knoopsgaten-machine, die snel met een
zigzagsteek de randen omboort en tevens
in staat is uiterst snel knoöpen aan te zet*
ten. Het aanzetten van kantrandjes ge
beurt ook al machinaal met zoo'n zigzag
steek en de rand zit er al aan, vóór dat
men het eigenlijk beseft. Schulpzoomen
toovert een andere machine weer zoo te
voorschijn en een speciale borduurmachi-
ne stelt in staat machinaal en dus zéér
vlug allerhande borduurwerken, op de
handwerken aan te brengen.
Al het in bedrijf werkzame personeel is
te Soest woonachtig.
Talmalaan 12; J. Pb. Kramer, inw., van
Hilversum naar Hartmanlaan 45; J. Su-
renbroek, inw., van Doesburg naar Soes-
terbergschestraat 125; W. J. C. L. Bos,
metgez., van Gendringen naar Beetzlaan
30; J. H. Coppens, inw., van Nijmegen n.
Lt. Koppenlaan 1; W. Sjollema, met gez.,
van Baarn naar K. Hartweg 34; B. v. Thtfn
met gez., van A'dam naar Stadhouders
laan 34; A. C. Janssen, inw., van Ooit-
gensplaat n. Vredehof straat 2.
Diverse agenturen.
Het bedrijf heeft naast de fabricage van
voorgeteekende dameshandwerken ook nog
verschillende belangrijke agenturen, die er
mede nauw samenhangen. Zoo bijv. van de
C. M. S. Mez borduurgarens, die in niet
minder dan 240 kleuren verkrijgbaar zijn,
elke kleur daarenboven nog in perlgaren
of in splytgaren. Verschillende soorten ge
vlamde zijde worden mede gevoerd, naast
diverse soorten van haakgarens, zakdoek-
haakgarens, knoopsgatengarens, stikzijde,
kunstzijden garens en meerdere soorten
van breikatoen.
Het is een zeer interessant bedrijf, dat
volop verdient wat meer in de algemeene
belangstelling te komen, waaraan wij ho
pen door dit artikel eenigszins tehebben
bijgedragen.
■En als iets wel is gebleken, dan is het
wel dit, dat iemand, die goed teekenen en
ontwerpen kan en daarvoor een goede op
leiding heeft genoten, nooit bang behoeft
te zijn, dat de maatschappelijke omstan
digheden ihem blijvend ongunstig zullen
zijn, want steeds zal het hem dan mogelijk
zijn zijne gaven, hetzij op het eene, hetzij
op een aanverwant ander bedrijf, produc
tief te maken in het algemeene productie
systeem, indien hij daarnaast tenminste
heeft eenige eigen initiatief, eenige koop-
mansdurf en een goede ondernemingsgeest
om zich op de juiste wijze in het
huidige productie-systeem in te schakelen.
En dat alles had en heeft de heer Kuy-
ken, vandaar dat het hem dan ook, on
danks vele tegenslagen, is mogen geluk
ken zijn bedrijf, zij het op totaal verander
den grondslag, in stand te houden tot heil
der Nederlandsche industrie.
Vertrek van 30 Juni6 Juli 1938.
H. Jansen van Soesterb.straat 184 naar
Apeldoorn, Doorg.huis 17; C. v. Driel met
gez., van Beetzlaan 30 naar Bergen (NH)
Witteweg; A. R. E. Otto van P. de Hoogh-
laan 4 naar Den Haag, Theresiastraat 418;
C. W. Sukel van Beetzlaan 39 naar Hil
versum, Boomberglaan 8a; G. G. Dooren-
bos van Krommeweg 28 naar Delft, Nr.
Plantage 24; R. Hornsveld van Hartweg
18 naar Bussum, J. Verhulstlaan 3; J. C.
Jacobi van Klaarwaterweg 62 naar Baarn,
Bremstraat 36; F. Jacobi, id.; F. A. v. d.
Maas, met gez., van Heuvelweg 25a n. den
Haag, de Carpentierstraat 152; H. A. van
Doom van Eigendomweg 52 naar Naar-
den, J. Sohoonderbeekstraat 8; J. M. Win
kels van Vredehofstraat 2 naar Oude Ton-
ge, Molenstraat 8; M. Fransen, van Kerk-
pad Z.Z. 55 naar Amersfoort, v. Lennep-
laan 15; M. A. A. Stilting van Soesterb.
straat 125 naar A'dam, le Helmerstraat
259 le etage; H. Muis van Heideweg 70
naar Muiden, Weesperstraat 242; T. C. F.
Wolff van den Blieklaan 29 naar Utrecht,
Cremerplein 15bis a; M. Gödden van Stad
houderslaan 46 n. Hei-wen en Aerdt, Tol
kamer; J. D. F. Was van v. Lenneplaan 66
naar N. Amerika.; D. M. Nieuwboer van
Kon.laan 25 naar Zwaag N.H. No. 201; H.
Hulleman van Julianalaan 26 naar Baarn,
Kon. Paleis; B. J. F. Th. Schattenberg
van Kerkpad N.Z. 35a n. Sittard, Rijksw.
Noord 18; R. Th. Zoellner met vrouw, van
Stadh.laan 64 n. Baarn, Tromplaan 7a
E. Zoellner-Isaac m.d. van Stadh.laan n,
A'dam, Pr. Hendriklaan 34.
Verhuizingen binnen de gemeente
van 30 Juni6 Juli 1938.
Wed. J. M. Geukema Bakker van Lange
Bergstraat 29 n. B. Grothestraat 69a; C.
Schouten, met vr., van Heuvelweg 39 n.
Molenstraat O.Z. 7; J. Klarenbeek, m. vr.
van Schoolweg 16 n. Schooldwarsstraat 8;
Wed. M. S. Kramers van Nieuwstraat 4
naar Steenhoffstraat 54; Wed. S. Slegten-
horst van Wieksl. W.Z. 19 n. van Weede-
straat 18; P. C. Kole van Hartweg 4 e n.
Rademakerstrat 6a; E. van Looyengoed,
met gez. van Krommeweg 25 naar 27; A.
Wolf, met zoon, van Braamweg 80 naar
Hartmanlaan 33; A. R. G. Heimberg, id.;
R. Oosterbeek van Oude Grachtje 11 n.
Beukenlaan 15; R. Wedepool, met vr., van
Kerkstraat lOd n. Heuvelweg 44; J. P.
Koehof, met z., van Wieksl. O.Z. 103 naar
Ericaweg 12.
van 30 Juni6 Juli 1938.
GEBOREN: Johanna Reina, d. van W.
v. d. Steeg en J. Grift, Beetzlaan 42a; Jo-
hannes Franciscus Hermanus, zoon van
F. W. Janssen en C. M. Olgers, Vinken-
weg 17; Philippus, zoon van J. W. E. Hey-
nekamp en S. Ph. Vaessen, Molenstraat
W.Z. 64; Hendrika Wilhelmina, d. van C.
J. van Beek en R. C. Hilhorst, Isseltsche-
weg 2; Elisabeth Francisca, d. van M. A.
van Asch en E. F. Fakkeldij, v. Weede-
straat 34.
ONDERTROUWD: geen.
GEHUWD: geen.
OVERLEDEN: Klaas van Sloten, 70 j.,
geh. met G. Boon, Nieuweweg 89.
Vestiging van 30 Juni6 Juli 1938.
M. C. van Bogertjen van Amersfoort
naar KI. Engendaalweg 11; R. Kost met
gez., van Roemenië naar Stadh.laan 96;
L. Breevoort, inw., van Naarden n. Lucht-
vaartafd.; J. G. v. d. Bosch, inw., van
Maartensdijk naar Gallenk.Pelsweg 6; L.
Sterk-Geijtenbeek van Bussum n. Smits-
weg 9; J. E. van Putten van Utrecht n.
v. Weedesbraat 19; A. Groot, inw., van
Utrecht naar L. Brinkweg 55;; G. van
VlierdenScharmer, m.g., van Amsterdam
Burgem. Grothestr. 30
Telef. 2363 - Soestdijk
GED1PL. OPTICIEN. Voor het
maken van Uw bril, ook volgens
recept van H.H. Oogartsen, een
VERTROUWD ADRES 1
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie
Misschien zijn er onder de oudste lezers
nog wel, die zich het echt outittHoll. ver
voermiddel „de trekschuit" uit hun jeugd
nog wel herinneren. Het was toen een hee-
le onderneming voor zaken op reis te gaan.
In vele boeken wordt zoo'n reis met de
trekschuit beschreven, hoe genoegelijk
ging het in de roef toe, men praatte over
alles en nog wat, men kende de jacht van
den tegenwoordigen tijd niet.
Zoo was het ook bij den winkelier; hij be
diende z'n klanten en als hij ze goed hielp,
verloor hij er zeker niet een. In gedachten
zie ik zoo'n ouderwetsohe winkel, de win
kelier rustig achter z'n toonbank, meestal
met „de gouwenaar" in den mond. Zoo
leefde hij z'n leventje, hadt weinig of geen
behoeften en alles ging rustig z'n gang.
Hoe geheel anders is het nu! Thans is het
voor den winkelier bijna een voortduren
de worsteling voor het dagelijksch brood
en een strijd tegen de belaging van den
middenstand door de winkels van het
grootbedrijf en de warenhuizen.
Is het wonder, dat ook de winkelier er
naar verlangt, zich voor langer of kor
ter tijd in den zomer eens te verlustigen
in Gods vrije natuur; het is bijna een le
vensvoorwaarde geworden. Teruggekeerd
zal hij, verfrischt, nieuwe mogelijkheden
zien en zich met meer lust op z'n zaken
werpen.
Kan dit in het bijzonder van den winke
lier gezegd worden, het is zeker ook van
toepassing op elk menschenkind in dezen
moeilijken tijd. Was het vroeger een kost
bare zaak eens uit te 'gaan, thans is het
gemeen goed voor iedereen en met ver
schillende ondernemingen is daartoe de
gelegenheid. Thans is het reeds zoover, dat
men, om zoo te zeggen, zonder een cent op
zak, op reis kan gaan. De middenstands-
vereenigingen hier ter plaatse bieden daar
toe de gelegenheid. Bij aankoop van elke
2o cent ontvangt men bij zijn winkelier 'n
bon en 300 van zulke bons geven, voor jong,
en oud, het recht een dag geheel gratis
uit te gaan. Wat een verschil met vroeger.
Geen wonder, dat velen bezig zijn het
300-tal bons bijeen te krijgen. Het is ook
een unieke gelegenheid. Niemand behoeft
zich zoo'n uitstapje ontzeggen.
v. D.
In het Carlton Bioscoop Theater
Soestdijk draait vanaf Vrijdag a.s. het
grootsch opgezette filmwerk. „Port Ar-
thur" uit den Japansch-Russischen oorlog,
toen even voor het uitbreken van dezen
oorlog, in 1904, de Russische luitenant ter-
zeer Boris door den commandant van de
torpedoboot „Resvy" in den echt was ver
bonden met een kleine Japansche, tegen
den wil van Joeki's broer Iva Moera, een
hoog ambtenaar aan het Japansche con
sulaat.
Als het huwelijk plaats vindt, treft te
gelijkertijd Joeki's broer maatregelen, om
het Japansche consulaat te ontruimen en
geeft last, dat alle Japanners Port Arthur
moeten verlaten. Zonder oorlogsverklarin
gen vallen de Japanners de Russen aan er
het duurt niet lang, of de Russische ves
ting Port Arthur bevindt zich in staat van
beleg. De officieren en de bemanning van
de in de haven liggende oorlogsschepen,
worden tot landstrijders gerecruteerd en
Boris krijgt met den chef van den spion
nagedienst, Kapitein Wossidio, het bevel
over de vesting Port Arthur.
Door het plotseling uitbreken van den
oorlog kan Boris zich niet meer in verbin
ding met Joeki's broer stellen, maar deze
heeft van zijn zuster de onverwachte tij
ding al ontvangen. Hij vindt dit huwelijk
een verraad aan Japan, maar als leider
van de Japansche spionnage ziet hij in het
huwelijk van zijn zuster zijn eenige kans
om zich meester te maken van de Russi
sche geheimen, wetend, dat Joeki ondanks
alles haar broer niet in den steek zal laten.
Vermomd als Ohinees dringt hij Port Ar
thur binnen en dwingt Joeki hem te hel
pen.
Joeki is door de uitlatingen van haar
broer op de hoogte van de plannen van
den Russischen generalen staf om een po
ging te wagen, de vloot naar Wladiwostok
te bregen. De ochtend, dat Boris weer
naar het front zal vertrekken, zegt Joeki
hem het zoo vreeselijk te vinden alleen in
Port Arthur achter te moeten blijven, wan
neer Boris met de vloot zal uitval en. Bo
ris beschouwt dit als de angstuitlatingen
van een liefhebbende vrouw, want hij weet
nog niets van de plannen, die de genera
len staf ten opzichte van de vloot heeft.
Wanneer hij echter van zijn vriend hier
van hoort, begrijpt hij, dat Joeki's woorden
meer moeten beteekenen dan vrouwelijke
bezorgdheid en hij iroept haar ter verant
woording. Zij bekent hem, dat zij den vo-
rigen avond bij haar broer geweest is.
Wossidio heeft inmiddels van een Ghinee-
schen verrader gehoord, dat Joeki bij Iva
Moera was en dienzelfden avond brengt hij
Boris en Joeki een bezoek, zonder echter
zijn plan ten uitvoer te brengen om Joeki
zelf, de noodzakelijke consequenties van
haar hoogverraad te laten trekken, als het
blijkt, dat Boris reeds op Wossidlo's bu
reau een aanklacht van Joeki tegen haar
broer heeft ingediend.
Op het oogeniblik, dat Joeki aan kapi
tein Wossidio en haar man zweei\t niet
meer in verbinding met haar broer te
staan, is Iva Moera in het huis van zijn
zuster binnengedrongen met het plan de
teekeningen van de vesting Port Arthur te
copiëeren en hij dreigt Joeki, Boris neer
te zullen schieten als zij Iva Moera ver
raadt. Zij zwijgt voor den tweeden keer.
De Japanners komen door Iva Moera's
mededeelingen op de hoogte van alle zwak
ke punten der vesting en het zal dan ook
niet lang meer duren of Port Arthur zal
moeten capituleeren.
Tijdens een razzia naar Japansche spion
nen wordt Iva Moera gearresteerd en zijn
dank aan Joeki voo rhaar stilzwijgen is de
mededeeling aan kapitein Wossidio, dat zij
naar <krijgsopvattingen hoogverraad ge
pleegd heeft. Het is voor Joeki nu onmo
gelijk noch haar man, noch kapitein Wos
sidio te overtuigen, dat zij alleen gezwegen
heeft om Boris het leven te redden en zij
zal dan ook gefusileerd worden. Even voor
de terechtstelling plaats heeft komt er be
vel van generaal Stössel, dat alle executies
ingetrokken moeten worden en Port Ar
thur zich moet overgeven. Joeki is nu
vrij
Boris heeft opdracht gekregen met zijn
torpedoboot „Resvy" waar de vaandels
en alle regimentsdocumenten naar toe zijn
gebracht een poging te wagen door de
Japansche blokkade te breken, wat nage
noeg gelijk staat met een wissen dood.
Joeki hoort van deze opdracht en volgt
haar man in het geheim op het schip.
Omsingeld door het Japansche eskader
staat het voor Boris vast, dat een door
braak onmogelijk is. Hij kan het met zijn
soldateneer niet in overeenstemming bi en-
gen, dat de Japanners den torpedojager
zullen enteren en zich meester maken van
de regimentsvaandels. Hij geeft bevel het
söhip te laten zinken!
In de commandohut heeft dan een ver
zoening plaats tusschen Boris en zijn
vrouw en vereenigd vinden deze twee men-
schen, wier liefde op zoo'n zware proef
gesteld werd, den dood in de golven.
Woensdag heeft de groote eskader-rond
vlucht plaats gehad der Luchtvaartafdee-
üng over een groot deel van het land.
Lag het oorspronkelijk in de bedoeling,
dat de vliegtuigen tusschen 10 en 1 uur]
zouden starten vanaf het vliegkamp te
Soestei berg, de vele regen- en donderbuien
in den ochtend maakten dat wel heel moei
lijk. Gedurende bijna anderhalf uur was te
Soesterberg de regen niet van de lucht, hij
kwam met stralen neer, bliksemflitsen
doorkliefden het luchtruim, gevolgd door
donderslagen en het gevolg was, dat op
vele plaatsen den bodem niet alleen door
weekt was van bet vele water, doch zelfs
groote plassen ontstonden daar, waar an
ders vrijwel nimmer water blijft staan.
Doordat er weinig wind was bleven de bui
en lang hangen.
Nu was dat weder op zich zelf nog niet
direct een groot bezwaar voor het opstij
gen der vliegtuigen, doch door het uiterst
slechte en beperkte zicht en de laag han
gende bewolking zou bij een dergelijke
groote eskadervlucht, waarbij de vele
vliegtuigen zoo dicht bijeen in de lucht zit
ten, wel een wat te groot risico worden
genomen.
Zoodat om 10 uur noodgedwongen het
oogenblik van vertrek moest worden uit
gesteld, aanvankelijk tot 12 uur, doch toen
de weerberichtenx toen slechts weinig be
ter waren en er groote plassen op het
vliegterrein stonden, werd het beter geoor
deeld, met de start nog even «te wachten
tot 2 uur.
En te ruim 2 uur werd het door allen
lang verbeide startsignaal gegeven. Vlug
na elkander stegen toen de vele vliegtuigen
op, telkens in groepen van 9, 3 maal 3, te
gelijk startende onder groote belangstel
ling van velen op het vliegkamp en van
nog veel meer op de Batenburglaan, na
bij Soesterdal en omgeving.
In de lucht rondom het vliegkamp
vormde zich toen het groote eskader, dat
binnen vrij kort in de richting naar A'foort
verdween.
Het werd gevormd door niet minder dan
57 vliegtuigen.
Voorop vloog een commando-eskader
van 3 vliegtuigen, in het eerste waarvan
was gezeten de Commandant der Lucht-
vaabtafdeeling, de Luitenant-Kolonel-Vlie
ger F. A. van Herjst, als algemeen leider.
Daarachter kwamen de beide andere vlieg
tuigen dezer commando-groep met de bei
de adjudanten van den Commandant, de
kapiteins-vlieger van der Werff en Koe
nen.
En daarachter volgden in fraai, straf
eskaderverband de 54, andere vliegtuigen,
verdeeld in 6 groepen van 9 vliegtuigen
elk, die elk in V-formatie het luchtruim
doorkliefden. Het waren 3 groepen van de
JAVA, de Jacht-vliegtuig-afdeeling van
Schiphol, en 3 groepen van de Vliegschool
te Soesterberg, bestaande uit 27 Koolbo-
venvliegtuigen van het type F. K. 51 en
27 lesvliegtuigen van het type C V. De
drie vliegtuigen van de commandogroep
waren van het snellere type C X.
De groepscommandanten dezer 6 groe
pen waren de kapiteins-vïeger van Geme-
ren, van Weerden Poelman, Wijnkamp en
Sissing en de luitenants-vlieger de Zwaan
en Linthout. Als waarnemers gingen o.a.
mede de kolonel van Royen, de majoor van
Voorthuysen en de kapitein Koppen.
Over Amersfoort ging de tocht aller
eerst over het Paleis te Soestdijk, alwaar
een groet uit de lucht werd gebracht,
waarna gevlogen werd over Hilversum,
Laren naar Amsterdam; vandaar terug
over Haarlem, Leiden, Den Haag, Rotter
dam, Gouda, Woerden, Utrecht en Zeist,
tot te ruim 4 uur weder vlot werd geland
op het vliegterrein te Soesterberg.
Alles bij deze eskadervlucht verliep vlot;
in de lucht was wellicht wat meer remous
dan anders.
In twee uiterst snelle vliegtuigen volg
den eenige filmoperateurs en fotografen
liet eskader, daarvan interessante opna
men vanuit de lucht makende, die het pu
bliek binnen zeer kort in de bioscopen of
in de geïllustreerde pers zal kunnen be
wonderen. Met jwelwillende toestemming
van Z.E. den Minister van Defensie maak
ten eenige journalisten als gasten deze
groote eskadei vlucht mede, teneinde in
staat te zijn boven in de lucht de noodige
indrukken op te doen in verband met deze
bijzondere vlucht.
Andere aan te bevelen merken:
Paars merk 27 ct. p. ons
Groenmerk 25 ct. p. ons
Blauwe Haan 24 ct. p. ons
Nadruk verboden.
DE JUDASPENNING.
Als tweede hoofdfilm draait de lach
film van groot formaat: „Luxe Vrouwtje",
met Olga Tschechowa, Wolf Albach-Retty
en Leo Slezak in de hoofdrollen.
v. Weedestr. 7 - Soestdijk nen voortplanten.
R is een plant onder de velen, die
haar plaats in halfbeschaduwde
tuinen ruimschoots waard is en
daarin tegenwoordig toch zoo weinig
wordt aangetroffen, dat het goed is haar
eens op den voorgrond te brengen. Dit is
de Judaspenning, die men in eiken prijs
courant van bloemzaden zal vinden onder
den naam Lunaria biennis, dus de twee
jarige Lunaria. Men mag van haar daar
om verwachten, en terecht, dat zij in het
eene jaar wordt gezaaid om in het vol
gende te bloeien. Zulke tweejarige plan
ten zaaien we over het algemeen in Juni
en we doen dit bij Judaspenning op de
plaats, waar zij kan blijven staan. Gaat
dit niet, dan moeten we haar daar toch
•zoo vroegtijdig als zaailing uitplanten, dat
zij er kan groeien tot stevige plant, voor
dat het najaar dien groei stopzet. De
sterkste ontwikkeling zien we echter pas
in het voorjaar, als de bloemen worden ge
vormd en tijdens den bloei. De plant wordt
dan tot een meter ongeveer hoog als de
omstandigheden hiertoe medewerken.
De zeer opvallende, overtalrijke en rood-
paarse maar simpele bloemen verschijnen
in Mei en volgen elkaar gedurende een
maand voortdurend op, zoodat de planten
er al dien tijd mee overdekt zijn. Tusschen
niut te dicht geplant en te hooge heesters
geeft die paarse gloed een heel mooi ef
fect. Men kan daar de uitgebloeide plan
ten ook het best zonder bezwaar laten
staan om zaad te vormen in de bijna ron
de hauwen. Als deze bijna rijp zijn, snijdt
men een aantal stengels af en droogt ze,
hangend op een warme, donkere plaats,
waarna men de beide vruchtkleppen ver
wijdert met de zaden en daarbij het zil
verkleurige middenschot spaart. Men ver
krijgt dan fraaie takken voor het maken
van droge boeketten, die in den winter het
gemis aan levende bloemen een weinig
vergoeden. Een deel van het zaad laat men
van ature vallen op de plaats, waar de
planten groeiden, opdat zij zichzelf kun-
Het zijn die gulden-groote middenschot
ten, welke oorzaak zijn geworden van het
ontstaan der benamingen Judaspennink,
zilverling, duizendgulderiblad, rijksdaal
ders enz. Zij herinneren ten deele aan den
apostel Judas, want in België noemt men
de penningbloem behalve Judaspenning
ook heel duidelijk Judasgeld en Judaszil-
verling. De gever van de wetenschappelij
ke benaming Lunaria zag in het zilver-
glanzende middenschot gelijkenis met de
maan luna) en, hem navolgend, noemt
men in Duitschland de plant ook Mondvio-
le, en sprak men oudtijds in de Neder
landen van maen-cruydt.
Lunaria biennis groeit in Midden- en
Zuid-Europa in bergbosschen in het wild
en is in het westen van Europa reeds heel
lang als sierplant in cultuur, waar zij af
en toe verwilderd wordt aangetroffen. Zij
is dus geenszins een onbekende, zoodat het
niemand zal verwonderen, dat men haar
naam ook aantreft in de diabolische litte
ratuur, waar men kan lezen, dat zij alle
duivelachtig kwaad doet vlieden. Ook
hebben vele alchimisten en bedrijvers van
geheime kunsten gemeend door de Judas
penning tot het bereiken van hun doel
einden te kunnen komen. Sommigen ge
bruikten het zaad, anderen het zilverkleu
rige tusschenschot, waarin zij eer het
„Maeghdenperckement" dan een planten
deel wilden zien. Dodonaeus zegt hierom
trent in zijn „Cruydtboeck"„want sy
ghelooven dat die seer bequaem zijn om
haar seghels van Mars ende ander dolende
sterren te maken, waer mede sy vremde
konsten verhopen te doen."
Het kan zijn, dat deze bijzonderheden er
toe kunnen bijdragen, dat aan de fraaie
Judaspenning wederom wat meer aan
dacht wordt geschonken door bezitters van
tuinen, die niet in de eerste plaats prijs
stellen op bloemperkjes, hoewel de plant
ongetwijfeld ook in borders op den achter
grond een heel fraai en langdurend affect
zullen verschaffen. Zaai haar dus eens en
vlug.
Bilthoven. P. J. SCHENK.
