Tweede Blad
Een wereld die heengaat.
behoorende bij het nummer van
Vrijdag 7 Nov. 1924.
Do veelzijdigheid van het Gooi uit zich
niet alleen in zijn nutuur: de basschcn,
heiden, zee en heuvels; ook in de cultuur.
Oude instellingen uit het verst verleden
zijn hier nog modern en wat elders mo
dern is, is hier reeds ouderwctseh; de
eigenaardige Erfgooiers, do orthodox-pro
testanten van Huizen en de moderne Ka
tholieke Laarders met hunne St. .lanspro
cessie, de .schilderskolonie in LarenBlari-
cum, de wereldhervormers hier en in Hui
zen-Th a mes en Huizen Tol, de loreusen
van Bussum en Hilversum, vormen teza
men het mozaik beeld van het Gooi. En
toch bezit het Good nog zeldzamer ver
schijnselen, waarvan het bestaan bij
de meeste Gooicrs onbekend is; bij vele
geleerden in 't buitenland is het Gooi ech
ter alleen bekend door den naam Gooi
lus t.
Van de kruising Bussummer Grintweg cn
's-Gravelandschewcg te Hilversum loopt 'n
zijweg door bosschages naar een tolhek cn
hier begint die monumentale oprijlaan van
Gooiilust. Aan de eene zijde hoog opgaand
geboomte, aan de anflere uitzicht, op wijde
akkers en velden. Zoo komt men aan een
groot hek waar de toegang verheden is
en waarachter zich de oprijlaan voortzet.
Doch thans is alles in mineur. Uit de
hossohen stijgt een stilte, die ook de groo-
te vlakten aan de oprijlaan bevangen
houdt.
De stilte der eeuwen heerscht hier; de
stilte waarin al het gcdruisch van voorbije
werelden is opgelost. De wilde vaart van
duizenden wiscntgcslachten is hier ver
klonken tot het getrappel cn kalme ge-
briesch van enkele overgebleven wisents
of Europeesche bisons. In historischen tijd
nog schier overal in Europa voorkomend,
zijn zij langzamerhand bij het vestigen
van vaste menschclijke woonplaatsen te
ruggedrongen tot den Kaukasus, Perzië en
enkele streken van West-Rusland. De oor
log heeft, hen in dit laatste toevluchtsoord
nagenoeg uitgeroeid en thans zijn met de
dri op Gooilust en de exemplaren in de
diergaarden van Berlijn, op de landgoede
ren van Graaf Arnim, von Beyma cn den
Hertog van Bedvort in een reservaat te
Zweden, 55 exemplaren over. Een interna
tionale vereeniging, waarvan de heer
Blaauw, de eigenaar van Gooilust, eere
voorzitter is, zorgt voor uitwisseling der
dieren.
Ongebreideld vliegen de G noes, de Zuid-
Af rikaansche zwarte Antilopen over <5*
vlakten; er zijn vele vlakten op Gooilust
het element van de harddravers. Zie de
lama's in schuine zeilende vaart; dat ele
gant cn onstuimig rythme is zijn familie,
het .spuugbccst" in Artis niet aan te zien,
clat. gedwongen is in 'n omtralicde ruimte
van 3x3 AI. „Kesausies" en grassprieten
wantrouwig offreerende bezoekers te dul
den. liet is een van de weinige dravers
die geen hoorns heeft en zich op eenlgs-
zins straatjongensachtige wijze verdedigt.
Welk 'n uitgezocht leventje hebben dc
laatste vertegenwoordigers der uitsterven
de rassen hier toch. Inplaats als de voor
vaderen in harden strijd of snelle vlucht
huil leven tegen w iLde dieren of beschaaf
de menschen te moeten verdedigen, kun
nen zij hier hun bestemming uitloven:
eten en rusten en draven.
Pien zeer oud dier staat voor ons: het
wilde paard, de verre, verre voorvader van
ons tainrnc paard. In dc woestijn Gobi in
Centraal Azië, de oorspronkelijke baker
mat, leeft het wilde paard nog in kudden
onder leiding van een hengst, die op don
uitkijk staat of er ook menschen in aan
tocht. zijn en dan het. teeken tot dcii vlucht
geeft Duizenden cn duizenden jaren heb
ben deze oer-stammen hun vrijheid kunnen
bewaren; hun wantrouwen rechtvaardigt
zich thans. Dc verre afstammelingen van
liun soort, eens in deze streken gevangen
en over den geQieelen aardbodem verspreid,
en in vorm naar klimaat en fok ge
wijzigd, zijn thans aan do genade der men
schen overgeleverd. De mensch heeft iets
snellere en goedkoopers gevonden: de
machine, de motor. Lang en trouw heeft
het paard hem gediend': op verre tochten,
in den strijd, voor den ploeg, op de jacht,
voor vrachtwagen, tram cn equipage.
Goede kameraden zijn het nltijd geweest
en het paard in liet algemeen heeft over
de behandeling niet te klagen. Werd den
- i a^r v
iidderknapen niet reeds vroeg de zorg
voor paarden bijgebracht? Doch dc tegen
woordige jongeling legt nu eenmaal liever
zijn hand liefkozend op een Harley Da
vidson dan op de manen van een paard;
de omgang met beiden vereischt dezelfde
vaardigheid of met een nieuw woord spor
tiviteit.; alleen komt bij een paard meestal
nog bij dat het ook vertrouwd moet zajn
met den berijder; met een halsstarrige mo
tor is niet te praten.
Dc wilde paarden op Gooilust toonen
ook nog dc onafhankelijkheid van hun ras:
zij willen voor zich zelf leven, niet „onder
geschikt" zijn; zij schikken zich onder
geen enkelen ruiter. Overigens gedragen
zo zich zeer kalm en vredig. Wie weef
hoe spoedig exemplaren van taminc paar
den, dan even bijzonder als zij, naast hen
komen grazen. Want dat ook deze natuur
genoot verdwijnt is zeker; de kleine ople
ving in de paardensport b.v juist 111
het Gooi die te bespeuren is bij padvin
ders om nog beter in cow-boy-stijl te blij
ven en bij ouderen om chique voorouders
(van anderen) te imitecren, zegt niets. Al
leen het wedrenpaard zal nog het langst,
iii 'n behoefte vexwzien en de mensch zal
zich tevreden, stellen met koeien en vogels,
honden en katten en minder tevreden met
insecten cn ongedierte als eenige zoologi
sche natuurgenootcn.
Een eigenaardig gezicht zijn de Emu's:
vader en vijf jongen. De moeder had haar
eieren niet eens uitgebroed en was haar
kroost, zoo vijandig gezind, dat ze opgeslo
ten moest worden. Zoo is nu eenmaal de
Eniunioeder. Niet alleen onder de menschen
koinen dus wel eens gevallen van „beest
achtige" moeders voor. De Kangeroe's ma
ken ook hun groote sprongen over de
vlakten. Op deze aardige buideldieren
wordt thans door mee/loogenloczc, z.g.n.
stoere farmers, per auto jacht gemaakt.
In 'n exotische omgeving van planten
en heesters wonen de vertegenwoordigers
van dc bijzondere vogelgeslachten der
geheele wereld. Dc blauwvleugclgans uit.
Abessinië, het geheimzinnige rijk uit don
ker Afrika, Keizerganzen van dc Noord-
poolsche Beringstraat, de roodhalsganzen,
die hun snavels gebet hebben in het kou
de water van de West-Siberische rivieren
en de isabelkleurige orinocogunzen, die
dreven op warme rivieren van Zuid-Afrika
en Zuid-Amerika. Ibissen van Patagonië
(de zich ter „Artis" bevindende exem
plaren stammen ook van Gooilust.) ste
ken hun scherpe puntsnavcls iD de
Tucht, Hoendertoeten uit Zuid-Argentinië
draven in huil miniatuur pampa,
ganzen van ladië waggelen voldaan rond
of begeven zich to water. Langs de boor
den van een heel grootcn vijver paradec-
ren Argentijnsche flamingo's, /wartvleu-
gelganzen van de Chilecnsche Andes en
Coscorobazwanen, waarvan de bek en poo-
ten rood zijn Zoo volledig is de verzame
ling van zeldzaamheden, dat de Noord-
Amerikaansohe zwanen, die in het Yel-
lowstonepark, het groote natuurreservaat
van Amerika, gehouden worden, uit Gooi
lust gehaald moesten worden!
Tn vofièfes of poëtische boomgroepen
peinzen schoone, vreemde vogels uit Peru,
de Congo, Australië e.a. lauden, die thans
in den overgang zijn van den kleurrijken
rustigen natuurstaat naar grauwe, rumoe
rige fabriekssteden of suffe landbouwon
dernemingen.
Zij zijn onbewust van wat cr geschiedt
met. -de oerwouden waar zij of hun voor
ouders geloefd hebben. Zij zijn de voorbo
den uit een ondergaande wereld; uitver
korenen die op deze gebenedijde plaats,
te midden en toch ver van een jagende
wereld hun laatste dagen en die van hun
geslacht leven; onbekommerd, door de zor
gen van hun redder.
Fijne, witte aigrette reigers naderen ele
gant, gedistingeerd. Zij kijken de menschen
aan alsof ze hen schijnen te herkennen.
In hun hooge bcenen is de neiging tot
vluchten; beteekenen deze wezens niet
vooij hen brute aanval, in den tijd toen
naakte inboorlingen zich op haar wierpen
oin de wachtende uitverkorene een veer
in het zacthte haar te steken om later de
pijl die hen deed neerstorten om de vee ren,
na verre tochten over land en zee naar de
wereldsteden te brengen, waar ook steeds
mannen zijn die als prijs hunner overwin
ningen in het zakenleven do gezellin de
hoed met aigrettes kunnen aanbieden.
Een enkel kleurig vogeltje springt van
tak tot. tak. in voor zich zelf onbegrepen
weemoed. De liefdesvreugde van duizenden
geslachten gaat door hein heen zonder uit
weg te kunnen vinden; laatste van zijn
ros., verhinderen de verborgen wetten van
aantrekken en afstooten hom een wijfje
van ander ras te nemen. De laatsffn van
inenschenrassen is dit verdriet bespaard
Voor vrouwen ojf mannen uit vreemde
stammen bestaat deze wet niet indien het
persoonlijk voortbestaan op het spel staal.
Een nieuw ras vervangt het oude.
Jamnier. dat in deze paradijsomgeving
uitstervende inenschenrassen niet te zien
zjjn. Zouden de inboorlingen van Nieuw-
Guinea, de Massai s van Zuid-Afrika, hier
niet veiliger zijn dan in de buurt van
mijnconcessies cn spoorwegaanleg?
Ook de zeldzame planton die op aarde
groeien, de zilverplant.cn van Vuurland, de
listersteria van Japan, hoornen van Korea
en vele andere grillige bloemen en planten
zijn in dit uitverkoren lustoord tezamen
gebracht. Het spreekt vanzelf dut de heer
Blaauw zijn beschermelingen niet gaarne
met het publiek in contact brengt. Doch
zJj. die uit waarachtige belangstelling, ter
wille van de wetenschap of uit. dioren-
vriendschap een bezoek wllcn brengen,
kunnen een aanvraag om toegang tot hem
richten. IL M.
Kunst indrukken uit Java cu Bali.
Do Vereeniging van beeldende kuusto
naars had voor Woensdag een lezing ge
organiseerd door den heer T. B. Roorda
over kunstindrukken \an een reis over
Java cn Bali.
De bioscoopzaal van Ilamdoirff was ge
heel gevuld. Bij ontstentenis van den voor
zitter leidt dc vice-voorzitter. de lieer
Nevcubraak, den spreker in. Deze heeft in
gezelschap van Berlage ecu reis gemaakt
over Java en Bali, en is thans Conserva
tor van het Ethnografisch Museum te Lei
den, speciaal van de Oost-Aziatische kunst.
„Conservator" l»eteekent in stand houder,
spreker hoopt echter, dat de spreker dat
museum niet in stand zal houden, daar
niemand er iets aan heeft. Er zijn drie
pakhuizen volgepropt met allerlei dingen,
waaronder zeer mooie. Er zijn giften wel
ke nog in de kisten staan, waarin zo zijn
aangekomen, er is geen ruimte om ze te
exposeeren, zelfs niet om ze uit te pakken.
Toch zijn in 1913 door toedoen van den
heer De Visser twee tentoonstellingen, ge
houden, maar verder krijgt men er weinig
of niets van te zien.
Spr. geeft daarna het woord aan den
heer Roorda, welke verklaart niet op die
inleiding in te kunnen gaan De Museum-
commissie heeft zich de zaak vroeger al
aangetrokken en nu houdt de commissie
van advies zich ermee bezig. Spr. gaat
over tot het onderwerp van den avond en
stelt zieli vo-ar te wijzen op de levende
schoonheid van land en volk, waarmede
de monumenten een gelukkig geheel vor
men. Hij schildert het tafereel van de aan
komst der boot te Port-Said en van do
doorvaart door het kanaal van Suez.
Zeer hinderlijk was, dat ook toen nog
geregeld menschen binnen kwamen. De
spreker heeft een zachte stem en van dit
levendig geschilderde schetsje is veel ver
loren gegaan. De volgende haven is Co
lombo, wij brengen er ook een kort be
zoek. Daarna gaat 't licht uit, en wordt
een aantal lichtbeelden vertoond van
Ja\a, welke spr uit kunst- en schbonhcids-
oogpunt com men teert. Een rivier met
schepen geeft gelegenheid te wijzen op do
bijzondere elegante wrmen daarvan. Ge-
ruimen tijd staat spr. stil bij den Kraton
van Djokjakarta. Hij heeft 't geluk gehad,
daar eenige feesten bij te wonen en schil
dert ons levendig de dansen, de intrede
der danseressen, dc gainelangmuziek Daar
na volgt een lange rij tempelheeldcn, ge
zien van buiten van binmen, vau boven
zelfs uit. een vliegtuig plattegronden
van tempels, fragmenten ter demonstratie
der even rijke aks fijne relief- en beeld-
houwversiering. Een gedetailleerde be
schrijving geeft spr. van den Boroboodoer
op Midden-Ja va, het groote tempelcomplex,
geheel geconstrueerd op en om een 30 M.
hooge heuvel; langs 5 vierkante trapsge
wijze boven elkaar geplaatste gaanderijen
stijgt men tot het 5c vierkant overgaat
in de ronde vorm, 3 ronde omgangen bren
gen ons boven. Spr. verklaart de symbo
lische beteekenis der constructie.
Hij spreekt als zijn. overtuiging uit, dat
al die tempelcomplexen, niet als monu
ment, doch wel degelijk als architectuur
zijn te beschouwen, hetgeen hij aan de
hand van platte gronden toelicht.
Na de pauze vertelt, en toont. spr. van
Bali. Op Noord-Bali is de tempelbouw
overdadig rijk versierd, op Zufd-Bali daar
entegen is evenals op Java dc toch zeer
rijke versiering nooit opdringerig, en doet
geen schade aan 't geheel.
Na de lichtbeelden eindigt spr. met een
aanhnnling uit Keiseling's „Tagcbuch
eincs Reisenden", welke een definitie der
gamelang muziek geeft. De vice-voorzitter
bedankt den heer Roorda voor zijn interes
sante lezing.
P E.N.-uitbreiding.
Wie deze weck van Laren uit „bin
nendoor" Blaricum wilde bereiken, vond
het Mnuvezand opgebroken en ten docle
versperd. De oorzaak hiervan waren de
grondwerken die verricht moesten worden
in verband met een versterking en een
uitbreiding vanu de telefoon- en lichtlei-
dingen van de P.E.N. Van den Tafelberg
weg af, door de Mnuvezand, dc Linges-
knmp, de Pijlsteeg en verder tot aan de
grens van Utrecht bij do Gooiersgrae
worden kabels bijgelegd. Het. werk, dat op
het Mauvezand eenige staring ondervond
in verband met. de aldaar aanwezige rio-
loering, wordt uitgevoerd onder leiding
van Gebr. Gespers te Laren. Verleden week
begonnen, zal men er waarschijnlijk deze
week mede gereedkomen.
Religieus-literaire lezing.
Wij verwijzen naar de in dit nummer
voorkomende advertentie van den Ncdcrland-
schen Protestanten Bond aid Laren en Blari
cum. over dc religieus-literaire lezing, wclk'e
wordt gehouden op Vrijdagavond 14 Nov.
a.s., des avonds acht uur, in de ..Gemeente-
woning". Ds. A Klaver zal spreken over:
Mode.ne Faustuitbeelding.
Toegangsprijs voor leden 1' 0.25 en voor
ni'ct-leden f 0.50.
R.K. Leeszaal cn Bibliotheek.
De R.K. Leeszaal en Bibliotheek werd
in dc maand October bezocht door 559 bezoe
kers. Er werden 1342 boeken uitgeleend, waar
onder zich 130 studieboeken bevinden.
Voor de muziek vereeniging om van te
watertanden.
B 'en W. van Amsterdam vragen den
raad machtiging tot het doen oprichten van
een vaste muziektent in het Tuindorp-Oost -
zaan, en voor dit doel beschikbaar te stellen
een bedrag van f 4500.
Ontrouwe bediende.
Doior den heer W. II. te Bussum, uit
voerder van bouwwerken, is bij de politic
aangifte gedaan dat een jongen die bij
hein in ilienst was, een bedrag aan geld
heeft ontvreemd.
De politie doet onderzoek, doch de dader
hooft inmiddels dienst, genomen als ma
troos op een schip. Hij zwalkt nu op de
baren van den oceaan, waarheen ouzo po
litie hem voorloopig niet zal kunnen vol-
geni
Gerendon Voorwerpen.
Gouden manchetknoop gemerkt W. L.
Heerenrijwiel, ledige portemonnaie. troffel.
Het beste bereiken zal niet gaan,
doch we streven er naar. Help ons ea
neem een abonnement of stuur uw
advertentie.
^£.£MNE5
V-f1 i
Esperanto-consulaat.
De Esperanto Wereldbond heeft den
heer J van Hengel alhier, benoemd tot
Esperanto-consul (Delegito), Deze bond heeft
circa 1200 consulaten over de geheele aarde
verspreid.
Missie.
De laatste 10 dagen dezer maand zal in
de R.K. kerk. onder leiding van Paters
Redemptoristen, ecne missie gehouden worden
Haven.
Aangekomen3 schepen pulp.
Mond- en klauwzeer.
Een nieuwe aangifte
Storing telefoon.
Tengevolge van den hevigen storm van
Zondag is dt intercommunale telefoonverbin
ding 24 uur gestoord geweest.
„Excelsior".
Binnenkort zal het Gem. Chr Zangkoor
„Excelsior" eene uitvoering geven. Wij zullen
in ons volgend nummer dienaangaande nader
berichten.
Bevolkingsregister.
INGEKOMEN:
Hendrikjc Renselaar, uit Barneveld.
Karei Luberti "en gezin, uit Laren (N.-H.).
VERTROKKEN
Johanna Barendina van Duijnc, naar Lei
den, Willem Meezen naar Amersfoort.
De aanleg van een begraafplaats bij
Oud-Valkeveen.
Een commissie uit Gedeputeerde Staten
heeft een onderzoek ingesteld bc-trcffcnde den
aanleg van een begraafplaats op terreinen, ge
legen aan den Valkevtecnscheweg te Naar-
den. Deze heuvelachtige, beboschte terreinen
bekend onder den naam Kraaieneiland
behooren in eigendom aan mevr. A. M. van
BlaadertenV erbrugge. de Intercommunale
Bouw- en Bouwgrond Maatschappij te Den
Haag. beheerd door de hceren Van Leeuwen,
Boomkamp en Floris Vos te Naarden cn aan
den heer A. F. Bronsing, secretaris eener
Stoomvaartmaatschappij, te Naarden. In
Maart j.l. verzocht de heer C van Blaaderen.
optredend voor een combinatie, het gemeente
bestuur van Naarden vergunning een bijzon
dere begraafplaats op deze terreinen te mo
gen stichten. Dezte werd geweigerd op den
tweeledigen grond, dat het natuurschoon ge
schonden zou worden en de landhuisbouw in
de omgeving belemmerd zou worden. Tegen
dit besluit van het gemeentebestuur was door
den adressant bi| Gedeputeerde Staten een
beroep ingediend.
Nadat de commissie, bestaande uit de hee-
ren Kooiman, Michelsen ten den secretaris
jthr. van Asch van Wijck, in tegenwoordig
heid van den burgemeester van Naarden. den
heer Van Wettum, dc wethouder Smits en
Van Wildoren., dc gemeente-architect Dtenik
cn den aanvrager een aanschouwelijke uiteen
zetting op het ca. 7* HA. beslaande eiland
hadden gevolgd, werd ten raadhuizo te Naar
den een openbare vergadering gehouden, waar
ook de burgemeester van Huiyen, de heer
ten Raa, cn de secretaris van den Bond Heem
schut, de hteer. Kok. tegenwoordig waren.
De voorzitter, de lieer Michelsen, deelt
mede. dat behalve door de gemeente Naar
den. bezwaren zijn ingebracht door het ge
meentebestuur van Huizen, dat meent dat
door de aanwezigheid \an een begraafplaats
dc verdere bijbouw van villa's c-n mitsdien dc
vestiging van kapitaalkrachtige personen ten
zeerste belemmerd zou worden. Voorts door
de Vereeniging tot behoud van Natuurmonu
menten, welke meent dat de omgeving zich
niet leent tot het vestigen van een begraaf
plaats en door den Bond Heemschut, dte
111 een reeds gepubliceerde acte aanvoert dat
de uitbreidingsplannen in het Gooi dienen af
gewacht tc worden. Het advies van den ge
neeskundig inspecteur voor Noord-Holland en
Utrecht luidde dat „er uit een oogpunt van
volksgezondheid geen aanleiding bestaat ora
het verzoek van den heer Van Blaaderen in
te willigen".
Dc heer Van Blaaderen meende, dat het
terrtein, nu door Gedeputeerde Staten gezien,
voor zich zelf spreekt. Hij heeft niets aan zijn
adres toe te voegen.
De heer Jac. Smits, wethouder der ge
meente Naarden, zegt dat het telkens weer
blijkt, dat degenen, die te midden der vrije na
tuur willen wonen, zoeken naar geacciden
teerde en met zwaar opgaand hout begroeide
gronden. Wij hebben hier een dergelijk ter
rein De metening, dat nagenoeg alle boomen
zouden moeten vallen en de -heuvels geslecht
zouden moeten worden indien ze tot villa-
terrein bestemd1 worden, kan spr. niet deelen.
Blotemendaal, Bergen, Schoor! zijn hiervan
voorbeelden. Een begraafplaats kan ook zoo
danig aangelegd worden, dat het natuurschoon
b waard blijft, maar niemand zal zich toch op
een begraafplaats begeven om natuurschoon te
genieten. De omgeving zal zelfs gemeden wor
den.
De burgemtecster van Naarden onderstreept
deze woorden en wijst op dc bezwaren der
bewoners in de omgeving. Op het verzoek
van den voorzitter, de behoefte tc willen aan-
toonten van een begraafplaats in het Gooi,
deelt dc heer Van Blaaderen mede dat de
bedoeling is een aanleg en opzet als tc Wes-
tcrveld te ondternemen, aldus voor het ge
heele land bestemd. Spr. weet velen, die den
Vertegenwoordigers van het nagenoeg uitgestorven prachtbeest der Oud-Germaansche oerwouden: De Wisent of Europeesche
buffel, waaraan „Gooilust" vooral zijn groote merkwaardigheid ontleent
Wilde paarden uit de Aziatische steppen, die zich tot nog toe onder aan
voering van sterke hengsten in de uitgestrekte wildernissen staande
hielden.
