43
GEHUWD MET 14 JAAR OUDERE NICHT
De dysenterie hield zeer droevig huis in Den Aart onder Achteveld,
want op 14 en 23 en 24 Oktober 1747 stierven er de drie broertjes
Wouter, Hendricli en Jan Gisbertzen. Tot slot de aantekening van een
rijke begrafenis. Op 12 April 1748 overleed op 65-jarige leeftijd
in Darneveld Heribertus Hagen. Hij huwde in 1714 met Pauselijke toe
stemming met zijn 14 jaar oudere nicht Anna van Estveld. Zij was zeer
rijk. Het echtpaar dat veel geld gaf aan de Pater woonde in het tweede
huis Oos t z i *de van de Nieuwstraat in Barneveld. Daar droeg Pater Koch
soms de H. Mis op. Heribertus Hagen en zijn vrouw, die overleed op
1 Maart 1751, werden begraven in de Grote Kerk van Barneveld. De macht
van de rijke Estvelden was zo groot dat de gemeentenaren van de nieuwe
leer die niet konden keren!
Alvorens het overlijden van Pater Gregorius Koch op 22 Juni 1756
te vermelden dient eerst zijn komst te worden weergegeven. In het Staats-
archiv van Munster ontdekte ik, dat hij werd geboren te Istrup in de
kreis Höxter. Onder Abt Winnimar werd hij op 23 Oktober 1729 geprofest,
dus vast in de geestelijke stand opgenomen. Door de Abt van Paderborn
werd hij naar het missionerings-zendings-)gebied gezonden op 14 Novem
ber 1745. Hij is goed vijftig jaar geworden. Er staat geschreven:
Stierf op 26 Junij 1756 paater Koch van Agtevelt in een kerkengraft te
Barneveld begraven.
De rijke boeren in de Klettersteeg vermaakten wel eens een som gelds
aan hunne hardwerkende Pater, of aan de kapel. Daar woonde Mechteld
Hendrix. Ze overleed op 70-jarige leeftijd en liet veertig florenos na
voor de kapel. De Pater tekende alles vrij nauwkeurig aan. Er was hem
bericht dat in Vriesland was overleden Hendrich Jansen en hij was een
zeekere soldaat uit mijn parochiegemeenschap. Zelfs het overlijden van
zijn buurtpastoor R.D. Hubertus van de Broek van Hamersveld staat op
19 Februari 1749 aangegeven. Bijna een maand later is Hendrich Juvenis
een jongeling van 18 jaar oud door een snel opkomende braakhui gestikt.
Bijna 100 jaar oud is geworden Aaltje Jordis im Hoevelaak. Hendrich van
Bemmel bijna 80 jaar heeft de naam van tenminste katholiek te zijn, het
geen verder wordt uiteengezet met: Hij wil echter niet Katholiek ge
noemd worden. Het kan voor mij weinig voordeel opleveren, aldus de ster
44
vende Hendrich die zonder de steun van vrome oefeningen is gebleven.
Wouter Helmers Van "Koorelaar" 19 jaar oud, die daags tevoren was weg
gegaan, werd de volgende morgen dood gevonden, omgekomen in de sneeuw.
MOEDER VAN DF STATIE:
DE WEL EDEL GEBOREN DONNA ANNA VAN ESTVELD
Als iemand geld schonk werd dat extra aangetekend. Op 1 maart
1751 stierf in barneveld de Weledel Geboren Donna Anna van Esteveld,
weduwe Hagen, 82 jaar oud. Werkelijk, zij was de Moeder van de Statie
en de steunpilaar van de Katholieken in Barneveld, ze vermaakte 100
gulden aan mij. Uit de erfenis verkreeg de Pater geld voor het jaar
lijks opdragen van een H. Mis op de sterfdag van Anna van Esteveld.
De slechte scherpe alcohol gaf in die tijd veel armoede. In De
Gort een drinkheeratede in Stoutenburg, werd nog wel eens stevig ge
vochten. Een ware wildebras moet stellig Jacob Gaerszen zijn geweest.
Deze 22-jarige knaap ging met de blote vuist hevig van zich afslaan.
De messen werden daarna getrokken en werd Jacob tenslotte neergesto
ken. Hij heeft nog één uur, badend in zijn bloed, geleefd en was zo
door het dolle heen, dat hij enige hulp van de Pater weigerde.
VERMORZELD DOOR VIERSPAN PAARDEN
De aantekeningen zijn vaak boeiend maar tegelijkertijd ook erg
triest te noemen. Op 1 maart 1754 stierf in Amersfoort Hendrich Lam-
mertszen landbouwer, eigenaar van Groot Hoolhorst en gedurende 58 jaar
koster van ons gebedshuis. Toen hij halsoverkop zijn paarden probeerde
te keren, gleed hij uit; door de glijpartij van zijn vierspan werd
zijn hoofd zo vermorzeld dat hij op slag dood bleef en niet bediend
kon worden.
Hendrich Helmen, een krasse zeventiger, werd een vreemdeling ge
noemd en overleed in de Kooper Moolen. Van de boer van Klein Vintzelaar
Wouter Ariss staat aangetekend, dat zijn boerderij verpacht was, omdat
hij door verkwisting arm was geworden. In Kallrenbroek werd Grietjen
Ellers honderd jaar.
Soms wist men niet eens hoe oud iemand was en dan werd er onder meer
opgeschreven: nabij een tachtiger.
