58
afb. 4. Adres van a gemeenteraad van Leusden aan de Tweede Kamer.
Daarvan kwam het in 1886, in welk jaar ook de onderhandelingen werden geopend over
de verkoop voor militaire doeleinden ten westen van de Doornseweg. Hoedde gemeente
Amersfoort dit gebied in privaat eigendom verwierf, en hoe het proces van ont
binding van de mark van de Leusderberg precies verliep is uitvoerig beschreven door
Perks(2) Hier is de conclusie van belang dat de aanvankelijk gemeenschappelijke
gronden voortaan voor allerlei doeleinden geëxploiteerd konden worden. Bijvoorbeeld
voor wat betreft het noordelijk deel, voor woningbouw; of voor de aanleg van een
kazerne
2. Veranderingen tegen het eind van de eeuw
Al voor 1890 rezen de eerste plannen voor de bouw van een infanteriekazerne juist
op de grens van Leusden en Amersfoort. Men moet bedenken dat de '•moderne" Frans-
Duitse oorlog van 1870/71 velen overtuigd had van de noodzaak wat meer aandacht
te besteden aan militaire aangelegenheden. De kazerne bevond zich op een gunstige
afstand van het oefenterrein, dat zojuist van de Leusderberg verworven was. Alleen
het problemen kunnen geven, dat de kazerne op grondgebied van twee verschillende
gemeenten lag. De grens langs de Dievenweg doorsneed immers schuin het kazerne
terrein; zie afb. 4.
Zowel voor het burgerlijk als voor het militair gezag leverde deze toestand
bezwaren op. En er werd dan ook een voorstel ontworpen, het kazerneterrein
geheel bij Amersfoort te voegen. In oktober 1893 werd een hiertoe strekkend wets
ontwerp bij de Tweede Kamer ingediend door minister van Binnenlandse Zaken,
Tak van Poortvliet. Met een opmerkelijke snelheid reageerde Leusden. Binnen
veertien dagen lag er een adres van de gemeenteraad bij de Tweede Kamer. (3)
Hieruit blijkt dat men niet overtuigd was van de noodzaak van de. voorgestelde
correctie. Bovendien achtte de raad deze alleen maar nodig voor Leusden, omdat
de gemeente een aantal belastingbetalende militairen zou verliezen. Nee, als er
dan toch grenzen veranderd zouden worden, verzoekt de Leusdense Raad "de zaak
daarheen te willen leiden, dat ook aan de naar zijn mening rechtmatige eischen
van Leusden worde gevolg gegeven"
Wat zijn die Leusdense verlangens dan wel? Wie in de vorige paragraaf het grens-
verloop gevolgd heeft, kan het haast wel raden. De toegang tot de N.H. begraaf
plaats bij de toren van Oud Leusden verliep immers - althans gedeeltelijk - via
Amersfoorts grondgebied. Voor de laatste gang zowel uit Leusbroek, als uit de
Hamersveldse richting, werd van de Dodeweg gebruik gemaakt. Omdat de Dodeweg
Amersfoorts grondgebied was, kon het Amersfoortse gemeentebestuur bijvoorbeeld
voorschriften vaststellen voor de tijden waarop het stoffelijk overschot vervoerd
- en dus ter aarde besteld - kon worden. Nu is het maar de vraag of dit in de
praktijk problemen zou hebben gegeven. Erg groot lijkt de kans daarop niet, want in
elk geval was de Dodeweg al in 1887 - in goed overleg tussen de beide gemeenten -
door Leusden in onderhoud genomen. Toen was het zandpad verhard met een laag
takkenbossen en grint daarboven op (4). Het lijkt dus wat onwaarschijnlijk dat er
over 'de gang naar het kerkhof moeiten zouden rijzen, maar hoe het ook zij, Leusden
stelde in het adres voor, om het Amersfoorts gebied t.z.v. de Dodeweg bij Leus
te brengen. Op afb. 5 is ook dit gebied aangegeven. Een voorstel voor een ruil _*n
118 ha tegen 10 ha Leusdens gebied. Onbescheiden? Maar er staan slechts 6 woningen
op waarin alleen maar veldarbeiders wonen, dus het gemis voor Amersfoort is
gering, stelt de Raad van Leusden. Toch voelde men kennelijk dat dit wel wat ver
ging. Eventueel was Leusden bereid een gebied van ongeveer gelijke grootte aan
Amersfoort af te staan.
In 1893 zou het hiervan niet komen. Het wetsontwerp werd ongewijzigd aangenomen,
zodat alleen het kazerneterrein t.n.v. de Dievenweg bij de grenscorrectie was
betrokken. Aan de verlangens van Leusden zou pas in 1917 worden tegemoetgekomen.
Toen waren ook de belangen van de gemeente Amersfoort met een ruil van grondgebied
gediend. Deze verandering had alles te maken met het feit dat inmiddels veel
Amersfoorters t.n.v. de Kalkweg (Laan 1914) en Dodeweg op de voormalige Leusderberg
waren gaan wonen. In 1914 ging het alom ruim 1500 personen. Vanaf dat jaar maken
de notulen van B W van Leusden melding van Amersfoortse verzoeken het bewuste grond
gebied over te dragen.
\so\s 'O^'CC^YVÖ'LC. \CKA'LOJ
Cyu)<icBu, f^toöh
I-cru
2.0-uü-e, £o<n-u^-u -eeixe* meat,
