140
kruiwagens of karretjes gedaan
die over een rail werden wegge
reden.
1200 mensen
Naarmate het werk aan het
kanaal vorderde (er was in 1937
begonnen) kreeg men meer
haast: er was oorlogsdreiging,
de Gelderse Vallei, die in moei
lijke tijden altijd onder water
werd gezet door eenvoudig de
afwatering af te sluiten, moest
weer dienst gaan doen als verde
digingsgordel. De naam "Linie-
dljk" heeft de dijk langs het ka
naal aan die funktie van "water
linie" te danken. "De militairen
zijn toen al die bunkers, kaze
het nog goed, "zijn" mensen
kwamen dagelijks met de trein
uit de grote steden, langs het
spoorlijntje dat nu "Pon-lijn"
heet waren provisorische per
ronnetjes aangelegd, "Sommige
Hagenaars kwamen in hun nette
pak hierheen, met een aktentas
in de hand. Hier kleedden ze
zich om, ze wilden thuis niet la
ten weten dat ze dit soort werk
moesten doen", merkt Nieuwen-
huyzen op. Hij vertelt ook over
het eigenlijke graafwerk, dat ge
woon met schoppen gebeurde.
Door middel van "haken" lukte
het goed om de grond omhoog
te brengen: men keerde eer. vol
le schep in een lege schep om, en
dat zo een paar keer achter el
kaar. Boven werd de grond in
141
matten in de dijk gaan bou
wen", meldt Nieuwenhuyzen.
Zoals bekend zijn die nu speel
terrein voor kinderen. "Die Ll-
niedijk is voornamelijk uit
grond ontstaan dat bij het gra
ven van het kanaal beschikbaar'
kwam", vertelt de heer Nieu
wenhuyzen, "het Is beslist geen
oud natuurgebied, zoals sommi
gen wel eens zeggen. Maar mooi
is het natuurlijk wel, met al die
mooie begroeingen er op", vult
hij aan. De oorlogsdreiging was
ervoor verantwoordelijk dat
steeds meer mensen aan het
werk werden gezet. "Zo tegen
het einde waren er dagelijks
1".200 tot 1.400 'mensen bezig.
Een paar machines mochten er
toen ook komen, kleine lokomo-
tieven die de wagentjes met
grond afvoerden, ze konden er
20 tegelijk trekken".
Zwaar werk
"Voor de meesten was het on
gebruikelijk werk, dat graven,
en sommigen konden er hele
maal niet tegen. Als het even
mogelijk was gaf ik die dan ad
ministratief werk, er moesten
nogal wat loonstater. worden ge
schreven," zo schetst Nieuwen
huyzen een situatie die voor
mensen die de krisisperiode van
de jaren dertig niet meege
maakt hebben .heel vreemd
moet overkomen. De "werk
verschaffing" had echt tot be
doeling werkloze mensen pro-
duktief te maken, en ook de
overheid had geldgebrek. Deze
streek die in vroeger eeuwen
ronduit moerassig is geweest (de
problemen bij heien wijzen daar
ook op) heeft nu geen last
meer van overstromingen, ook
wateroverlast komt nauwelijks
meer voor. Al bleek het de afge
lopen jaren wel noodzakelijk het
kanaal te verbreden teneinde de
afwatering op peil te houden.
Het grauen van het kanaal. D.m.v. "haken" lukte het de grond van
beneden naar boven te brengen.
Ingenieur Nieuwenhuyzen,
die ten tijde van het graven
van het kanaal (dat in 1940 ge
reed kWam) in Amersfoort
woonde, is in 1945 naar de ge
meente Leusden verhuisd,
waar hij onder meer in een in
middels verdwenen huis op de
Grote Hertekoop woonde. De
laatste twintig jaar van zijn ar
beidsleven werkte hij voor de
rentmeesterdienst van de Ne-
derlande Heidemaatschappij,
na zijn pensionering woonde
hij enkele jaren in Beerze bij
Ommen in Overijssel, maar la
ter zijn zijn vrouw en hij weer
naar Leusden teruggekeerd.
"Het ligt fijn centraal, onze ze
ven kinderen wonen overal in
het land en kunnen ons nu ge
makkelijk bezoeken", aldus de
heer Nieuwenhuyzen, die lid is
geworden van de Historische
Kring Leusden en daarin nu
ook zijn kennis over de geschie
denis van deze streek kan spui
en. De historie van het Vallei
kanaal is daar een belangrijk
nnri»rriee.I van!
