172
Veldhuizen, A. - De buitenplaats 'Zwanenburg' te Leusden (Hamersveld)
en haar bewoners. In: Archeologische Werkgemeenschap voor Nederland,
Afd. 'Vallei en Eemland' - Verslag onderzoek Zwanenburg te Leusden.
De stand van zaken betreffende de 'Duiventoren
de Heiligenberg'
A. Lakeman-Blom
Het is al meer dan twee jaar geleden, om precies te zijn in mei 1986,
dat we voor het eerst met een aantal leden over de duiventoren 'de
Heiligenberg hebben gesproken. Op 15 september 1986 is een werkgroep
enthousiast aan het werk gegaan.
Allereerst moest aan de toren bekendheid worden gegeven. Bijna niemand
in Leusden kende het bestaan ervan. Dit is op verschillende manieren
verwezenlijkt: via de kranten, een bezoek van de commissie welzijn van
de gemeente Leusden aan de duiventoren, contacten met de eigenaar
'Stichting de Boom', contacten met mensen die so wie so geinteresseerd
zijn in duifhuizen, twee tentoonstellingen en niet in de laatste plaats
contact met de monumentenzorg.
Onderzoek werd gedaan naar de historie van 'het monumentje'. Het exacte
bouwjaar is nog niet bekend. Dit moet liggen tussen 1830 en 1870. Het
onderzoek hiernaar gaat nog voort.
Gesproken is er over het wel of niet verplaatsen, de zichtbaarheid en
de bereikbaarheid van de toren. Overwogen is de toren te plaatsen op
de monumentenlijst en er zijn tekeningen en begrotingen gemaakt.
De 'Stichting de Boom' liet ons weten positief te staan tegenover de
restauratie, maar geen geld hiervoor beschikbaar te hebben.
Veelvuldig werd en wordt er overleg gepleegd met het gemeentebestuur.
Op aanwijzing van het gemeentebestuur heeft de werkgroep een aantal
fondsen aangeschreven. Vijf hiervan reageerden positief en vroegen
om nadere informatie. Inmiddels heeft het Anjerfonds een subsidie
toegezegd van 5000,- mits de gemeente ook een subsidie toekent en
het geld binnen twee jaar gebruikt is voor de restauratie.
173
In augustus a.s. beslist de Leusdense raad over de M.A.P. (meerjaren
aktiviteiten plan) waarin ook de duiventoren is- opgenomen. We hebben
goede hoop dat de raad een positief besluit zal nemen ten aanzien van
de duiventoren, hetgeen restauratie een stuk dichterbij zal brengen
aangezien een aantal fondsen wachten met het beschikbaar stellen van
geld op wat de gemeente Leusden in deze gaat doen.
Begin juli wil de werkgroep een 'Aktie Comité tot behoud van de Duiven
toren' in het leven roepen. Het doel van dit comité is tweeledig: geld
inzamelen voor de restauratie en het begeleiden van de restauratie.
üp de culturade, 27 augustus a.s., zal de duiventoren centraal staan
in de stand van onze vereniging. Er zal een prijsvraag zijn en er
zijn twee maquettes gemaakt. Eén maquette in de staat waarin de toren
zich nu bevindt en één zoals de toren er eerdaags weer bij moet staan,
in gerestaureerde staat.
Waarom wil de werkgroep de duiventoren restaureren. We achten het van
belang voor de inwoners van Leusden, dat dit 'monumentje' behouden
blijft. Duifhuizen staan in direkt verband met de hier vroeger zo
belangrijke tabakscultuur. Er moeten in de gemeente Leusden meer
duifhuizen hebben gestaan. Bekend zijn nu nog de duiventil bij huize
'Den Ireek' en op Amersfoorts grondgebied de duiventillen op Nimmerdor
en Randenbroek. De duiventil in het Openluchtmuseum te Arnhem is ook
afkomstig uit Hamersveld. Verder heeft er een duifhuis gestaan bij
Munnikhove, hetgeen blijkt uit een acte van 1780 en 1830. Ook op
Schothorst, Amersfoort, heeft vroeger een duifhuis gestaan.
Duiventorens zijn in heel Nederland zeldzaam geworden.
Witgepleisterd, goed zichtbaar gemaakt, vrij gekapt en weer omzoomd
door rodondendrons, weerspiegelend in het water zoals dat vaak voorkomt
(kwam) bij duifhuizen, zal de duiventoren samen met het huis 'Heili
genberg en het zogenaamde 'tolhuisje', Leusden en de Leusdenaren een
mooi aanzien bieden bij entree of verlaten van onze gemeente.
Al wroetende in alles wat met duifhuizen te maken heeft, stuitten we
op interessante zaken, bijvoorbeeld, waarom zitten er gaten in het
torentje van Oud Leusden. Zijn dit duiven-vlieggaten Als U het
weet, horen wij dat graag van LI.
Het banknummer van het Fonds Restauratie Duiventoren de Heiligenberg
is Rabo-bank Leusden 38.59.00.635.
