18D
181
Geschiedenis van de gezondheidzorg in Leusden
J.J. Klandemaker. (vervolg)
Oprichting üJit-Gele Kruis in Achterveld en Hamersveld
De verzuiling slaat toe. Op 14 april 1929 wordt opgericht de r.k. Ver-
eeniging voor maatschappelijke gezondheidszorg "Het Wit-Gele Kruis
"Achterveld". Haar werkzaamheden strekken zich uit over de parochie
van de H.Jozef, behorende tot de gemeenten Stoutenburg, Leusden, Wou
denberg en Barneveld. Lid zijn alle hoofden van r.k. gezinnen en al
leenstaande r.k. personen, die door het bestuur als zodanig worden
aangenomen. Niet katholieken kunnen als hospitant-lid worden inge
schreven.
Op 6 november 1933 vindt in het Ros Beyart de oprichtingsvergadering
plaats van het Wit-Gele Kruis Hamersveld. De vergadering wordt druk
bezocht. "Nadat de Z.E. Heer Pastoor Croonen een inleidend woord heeft
gesproken, zet de Z.E. Heer Terwischga van Scheltinga, direkteur van
het Wit-Gele Kruis, nogmaals, in aansluiting op zijn predikaties in
de H.H. Klissen van dezen dag, uiteen, wat het Wit-Gele Kruis is en
wil, alles wat betreft het streven, de werkwijze, de voordelen, rech
ten en plichten, die er voor de leden aan verbonden zijn. Met de ver
pleging wordt belast Zr. KI. Constantia, die hiervoor de volledige
Rijksbevoegdheid bezit". De aanwezigen wordt aangeraden op princi
piële gronden te bedanken voor het Groene Kruis.
De eerste bestuursvergadering heeft plaats op 14 november 1933.
Saillant detail: de eerstvolgende vergadering van het bestuur wordt
gehouden op 20 april 1947. Het verenigingsleven staat kennelijk op
een laag pitje.
Na-oorloqse ontwikkelingen
Na de oorlog functioneren verschillende "gekleurde" kruisverenigingen
in den lande. Aller doel en werkwijze is identiek. Het is dan ook niet
verwonderlijk, dat zij naar elkaar toe groeien; er is een toenemende
samenwerking, die leidt naar "ontkleuring". Deze vindt in de tweede
helft der zeventiger jaren massaal plaats. In Hamersveld -later Leus
den Centrum- heeft steeds een uitstekende verstandhouding bestaan tus
sen het Groene- en het Wit-Gele Kruis. Beide verenigingen fuseren dan
ook probleemloos per 1 januari 1977. Samen vormen zij nu de Kruisver
eniging Leusden met 3.233 leden, waarvan 2.257 afkomstig uit het Groene
Kruis en 976 uit het Wit-Gele Kruis. Later zal de ledentoename gelijk
tred houden met de uitbouw van Leusden. Het Wit-Gele Kruis Achterveld
doet niet met de fusie mee.
Het kruiswerk wordt gerekend tot de eerste lijns gezondheidszorg,
welke steeds belangrijker wordt. Hieraan wordt vorm gegeven door
middel van basis-eenheden, veelal bestaande uit een hoofdwijkverpleeg
kundige, 7 wijkverpleegkundigen en 2 wijkziekenverzorgenden. Ter be
reiking van deze minimale omvang is concentratie nodig. Daarom gaan
de twee Leusdense kruisverenigingen (Leusden en Achterveld) per 1 jan
uari 1980 deel uitmaken van de basis-eenheid "Oost-Utrecht", samen
met de kruisverenigingen uit Klaarn, Renswoude, Scherpenzeel en Wou
denberg. Gezien de snelle groei van Leusden blijkt het echter al per
1 januari 1983 mogelijk, dat in deze gemeente een eigen basis-eenheid
wordt gevormd. De kruisvereniging Leusden en het Wit-Gele Kruis Ach
terveld richten daartoe samen de Regionale Kruisvereniging Leusden-
Achterveld op. Zij treedt op als werkgeefster van het personeel. De
consequentie hiervan is, dat de beide kruisverenigingen in feite func
tioneren als werkgroepen van de Regionale Kruisvereniging en gelei
delijk hun taken hierdoor zien overgenomen. Bij verdere concentratie
in inter-gemeentelijk verband zullen zij eerlang hun bestaansrecht ge
heel verliezen.
Leusden zal dan weer één kruisorganisatie hebben.
De ondergang van de 'Leusden'
Pater W.KI. Brada G.P.
Kien kent de verhalen van de verschillende scheepsrampen in de wereld
geschiedenis, maar hebt U ooit gehoord van de ondergang van de 'Leus-
den' een schip met de naam van onze gemeente
Uit de geschiedenis van de West Indische Compagnie kent men nog
de namen van de verschillende schepen die door de afdelingen, de zo
genaamde 'kamers' in de vaart gebracht werden voor de lange en ge
vaarlijke reis naar de West. Vanuit Amsterdam vertrok men naar de
Westkust van Afrika, waar de compagnie op de kust van Guinea forten
bezat zoals Elmina. Daar werd de lading slaven ingenomen en ging het
door naar de West, onder andere Suriname. Dp de terugreis werd koffie,
suiker en tropische vruchten van de Surinaamse plantages meegenomen
naar Patria. Dan pas waren de aandeelhouders tevreden en konden de
aandelen weer stijgen...
