12
13
Heynschoter uelt over de Schouschen hoeuel beneuens de Woudenberchse Bij u.d. Hengel staan de zeuen gerechten keurig op een rij, in beide
meente ende di oude Heygraue tot op den Raue sloot, uoorts langens citaten wordt Leusbroek genoemd,
dieselfde ende opclimmende en uerbij sommige eynge landen aldaer ge
legen ende bij Loueseyn, Treeck, Oeyuaershorst etc. den Bauoord langes Stoutenburg, reeds in de middeleeuwen een heerlijkheid, is in het be
de uesteynge ende urijheyt uan Amersfoort weder aan de Dyeffwech toe." zit geweest uan de raadpensionaris uan Holland, de bekende Johan uan
üldenbarneuelt. Bij zijn terechtstelling in 1619 werden de goederen
De 'Dyeffwech' is de Dieuenweg uan later en wordt als zodanig in het van üldenbarneuelt uerbeurd uerklaard. De status uan Stoutenburg
bouengenoemd artikel uan de heer Polak beschreuen. De weg heet nu werd echter niet ueranderd, het bleef een heerlijkheid.
Vondellaan en liep uan het uoormalige kazerneterrein aan de Leusder-
weg naar de Galgenberg, direkt westelijk uan het huidige ziekenhuis Achterueld, de oude naam is Achteueld Achte=heide)is ontstaan
De Lichtenberg. Met De Nort wordt denkelijk het grondgebied uan de rond een hoeue die reeds in 1382 wordt genoemd. De buurtschap lag
hoeue De North bedoeld, die ook onder de naam Klein Vlooswijk bekend deels op Gelders en deels op Utrechts gebied. Het deel uan de buurt-
staat. klaar de beide Santbosschen hebben gelegen en wat met de schap dat op Utrechts gebied lag, werd uanouds tot Stoutenburg gere-
Swerten berch of Vosberch wordt bedoeld is me niet recht duidelijk. kend.
De Striloo (ook wel Strielo of Strijlo) lag op de plek, waar de hui
dige grenzen uan Amersfoort, Zeist en Leusden ulak bij elkaar komen, Aschat wordt in 1647 door de Staaten 'sLands' als ambachtsheerlijkheid
in de uiterste westhoek uan Leusden. De Schouschen hoeuel is denke- aan Carel Alexander uan Berck uerkocht. Deze was reeds in het bezit
lijk de klim bij Aart Jansen (restaurant Bergzicht aan de Doornseweg uan De Heiligenberg,
uoor de niet-ingewijden) en dan komen we uia de reeds besproken
Heygraue en Raue sloot op bekend terrein, want Loueseyn, Treeck, De rest uan Leusden (Leusden, Leusbroek, Hamersueld, Snorrenhoef en
Oeyuaershorst en Bauoord zijn gerenommeerde namen. Tot zouer dit Donkelaar) wordt door de Staaten in 1715 in één koop uan de hand ge-
belangwekkende kaartje. daan, eueneens als ambachtsheerlijkheid. De koper is Cornelis Bors uan
UJaueren.
De grens tussen Leusden en Amersfoort werd later nauwkeuriger uast-
gelegd door het stellen uan palen door de stad Amersfoort. (4) p.827 Leusden c.s. bestaat dan uit drie heerlijkheden, welke situatie tot
Tussen de Stichtse Rotonde en Soesterberg beuat deze grens nog steeds aan de Franse tijd gehandhaafd blijft. Volledigheidshalue kan nog worden
lange rechte stukken. uermeld, dat Maarsbergen en Maarn in 1656 eueneens de status uan
ambachtsheerlijkheid uerkrijgen, waarmee de band met Leusden, het gemeen-
In de 17e en 18e eeuw wordt regelmatig de term Leusden cum suis ge- schappelijke schoutsambt, uoorgoed wordt uerbroken.
bruikt. Twee citaten:
1) Abraham uan Bemmel (4), p. 4:
"Leusden, word cumsuis (dat is met zijn onderhorige) bijgeuoegd om dat 1795 Stichting uan de Bataafsche Republiek
het Gerecht of Schoutampt bestaat uit uerscheide districten; want Het begrip 'heerlijkheid' is in strijd met de idealen uan de Franse reuo-
daar onder behooren LeusderbroekHamersueld, Snorrenhoef en Donkelaar. lutie, uoortaan spreekt men uan gemeente. (Zie ook bijlage 1). Voorlopig
J. Kortgene in zijne Stigtse Cronyk pag. 105 zegt dat onder Leusden zijn de gemeenten nog prouisioneel. Met de Staatsregeling uan 1798 wordt
zeuen Gerechtsbanken behooren." de indeling in gemeenten definitief; Leusden en Asschat gaan samen,
2) C.J. uan den Hengel (3), p. 79: doch Stoutenburg blijft apart.
"Onder dit gewestelijk bestuur ressorteerden de diuerse (zeuen)
gerechten uan het kerspel Leusden, op de Archief te Utrecht samen- 1828 Afsplitsing uan Donkelaar
geuat onder het hoofd "Leusden c.a., met name Leusden, Leusbroek, Er zijn na 1795 een groot aantal grenscorrecties doorgeuoerd. Alleen
Hamersueld, Stoutenburg, Aschat, Snorrenhoef en Donkelaar." de omuangrijkste aanpassingen zullen worden behandeld.
