A
jaren geleden gesloopt.
De teelt van de tabak was voor Amersfoort een "hoofdneeringe". Zo telde
de stad in het begin van de achttiende eeuw ongeveer 8000 inwoners,
waarvan 1200 direkt bij de tabaksbouw waren betrokken. In drukke tijden
waren dat er zelfs 1600! Daarnaast vonden 2800 Amersfoorters indirekt
hierbij werk zoals timmerlieden, schippers, mandenmakers, waagknechten,
expeditiepersoneel, pijpenmakers en fabrikanten van tabak- en snuifdozen.
l/an Amersfoort breidde de teelt zich uit naar Nijkerk, Woudenberg,
Leusden, Barneveld, Ede en Wageningen maar de tabak werd vrijwel uit
sluitend via Amersfoort verhandeld en geëxporteerd. Afzetgebieden
waren Denemarken, Noorwegen, Rusland, de Baltische landen en Frankrijk.
Bij de ontwikkeling van de inlandse tabaksteelt in Amersfoort en
omgeving hebben de joden een grote rol gespeeld. Dit is o.a. toe te
schrijven aan het feit dat de joden zich vrij in de stad mochten
vestigen en bescherming van het stadsbestuur ondervonden. De eerste
Spaanse en Portugese joden kregen in 165A toestemming om in de stad
te wonen. Twee families t.w. de familie Italiaander en Cohen hebben
zich vooral met de tabak beziggehouden.
Zowel Jonas als zijn broer Samuel Cohen waren tabakshandelaren van
formaat maar de belangrijkste vertegenwoordiger van de familie Cohen
was Benjamin Cohen die in 1726 werd geboren en zich ook met de teelt
en handel van tabak bezighield. Onder zijn leiding kwam de zaak tot
grote bloei. In 1780 liet hij een nieuw huis bouwen aan de Zuidsingel
in Amersfoort (het huis met de paarse ruitjes) en hij kon in die tijd
tot de miljonairs gerekend worden. Hij onderhield goede betrekkingen
met financiële kringen in Engeland en Duitsland en gaf aan het stad
houderlijke hof financiële adviezen. Daarnaast was hij een geleerde
van grote faam. Hij breidde zijn bezit aan tabaksplantages voort
durend uit, niet alleen in en om Amersfoort, maar ook in Hoevelaken,
Isselt, Woudenberg en Leusden.
Over het aaantal tabaksplanters in Leusden en de omvang van hun plan
tages is weinig of niets bekend. Wèl weten wij dat Benjamin Cohen
in 1778 de hofstede "de Busaert" (groot 51 morgen circa A0 hectare)
gelegen in het toenmalige Hamersveld kocht. Hij liet het hele terrein
herontginnen voor de verbouw van tabak. Ongeveer halverwege tussen de
5
Boerderij "Het Spul" met tabaksschuur, mei 1S7A.\
Archief Ft.Vroon-Roubos.
