16
flsschat ca. 1750
17
Literatuur over Leusden 8: Het archief geinventariseerd
Hans Renes
Een grote handicap bij de geschiedschrijving over Leusden was, dat
vrijwel niemand wist wat zich in het gemeente-archief bevond. Welis
waar bestond een inventaris, zelfs gemaakt door de beroemde histo-
rikus R. Fruin (in 1890), maar hoevelen waren daarvan op de hoogte?
Alleen C. van den Hengel (Bijdragen tot de geschiedenis van Leusden
tot 1811) heeft voor zijn scriptie over Leusden een aantal archief
dozen doorgenomen.
Het is daarom een grote verdienste van de heren G. van Leeuwen en
J. Verduin, dat zij in twee forse boeken een overzicht geven van de
inhoud van het archief. Eind 1990 verscheen het deel over het gebied
van de oude gemeente Leusden, een jaar later het deel over de voor
malige gemeente Stoutenburg.
Beide boeken beschrijven het oud-archief tot 1818. Van het grootste
deel daarvan, namelijk dat tot en met 1813, bestond al de beknopte
inventaris van Fruin. In 1818 werd een nieuw opbergsysteem ingevoerd,
waarin de documenten verder per jaar werden ingebonden. Deze periode
wordt door Van Leeuwen en Verduin niet meer behandeld. Wel besteden
zij terecht veel aandacht aan de zogenaamde overgangsdoos, waarin
de stukken uit de tussenliggende periode (1814-1818) zijn onderge
bracht, en die niet in de inventaris van Fruin is opgenomen.
De boeken beginnen beide met enige historische achtergronden, wat
vooral voor Leusden geen overbodige luxe is. De gemeente Stoutenburg
was in 1811 de opvolger van het voormalige gerecht met dezelfde naam.
De gemeente Leusden werd echter in 1811 samengesteld uit de ambachts
heerlijkheden Asschat en Leusden, waarbij de laatste weer (in 1715)
was gevormd uit uit vijf oude gerechten: Leusden, Leusbroek, Hamers-
veld, Donkelaar (een klein gebied dat aan alle zijden omringd was
door grondgebied van Woudenberg en Scherpenzeel en dat omstreeks
1828 bij Woudenberg is gevoegd) en Snorrenhoef. Om het nog ingewik
kelder te maken was de schout van Leusden een tijdlang ook schout van
^aarsbergen en Maarn, en vielen de protestanten van bijvoorbeeld
Hoogland nog lange tijd onder het kerspel Leusden. Ook over die
gebiedenbevinden zich gegevens in het Leusdense archief.
