Op zoek naar het dagelijks leven
Van de wieg tot het graf:
de menselijke levensloop
1 a 5 4 9 7
Wie nadere informatie wil of eventuele
vondsten wil melden, kan conact opnemen
met de A.W.N., t.a.v. J.Wisse,
Bouwheerstraat 59, 3772 AL Barneveld,
tel.0342-420527 of A.P.de Boer, Frans
Tromplaan 22, 3871 EN Hoevelaken,
tel.033-2534729. Bij de laatste kan men ook
terecht voor informatie over de A.W.N.
drs.J.A. Brugman
In het zweet uws aanschijns zult gij uw
brood eten: voor veel inwoners van deze
Stichts-Hollandse regio was en is dit de
harde dagelijkse realiteit.
De economische omstandigheden en de
bestaansmiddelen bepaalden in belangrijke
mate het leven van de bevolking. Ook de
Hollanders en Utrechters van enkele eeuwen
geleden leefden echter niet bij brood
alleen.Het bestaan hield ook in vroeger tijd
beslist meer in dan alleen het werken om het
dagelijks brood te verdienen. In deze lezing
wordt aandacht besteed aan enkele onder
werpen uit de persoonlijke levensloop, die
enig inzicht geven in de wijze waarop de
toenmalige bevolking haar dagelijks leven
inrichtte.
Het dagelijks leven in de periode van de
zeventiende tot de twintigste eeuw lijkt op
het eerste gezicht een eindeloze rondedans
zo ider veel afwisseling en verzetjes.
Geboorte, huwelijk en dood waren de mijl
palen in de persoonlijke levensloop. Deze
individuele pieken en dalen en het vieren
van bijzondere feestdagen, het bezoek van
de kermis, de paardenmarkt en de tapperij
of herberg en de deelname aan vermaken als
het kaatsspel, het dobbelen en soortgelijke
sporten en spelen zorgden voor enige door-
brekeing van de sleur van alledag. Altijd
was er de dagelijks terugkerende, schier ein
deloos lijkende arbeid van zonsopkomst tot
zonsondergang, voor de boerenbevolking
zelfs op de "dag des Heren".
Geboorte, huwelijk en sterfte herinnerden
aan de wisselvalligheid en de onzekerheid
van het bestaan, die zo kenmerkend was
voor de samenleving van die tijd.
De geboorte was een riskante aangelegen
heid, die gemakkelijk fataal kon zijn. De
arts of chirurgijn stond gewoonlijke niet aan
het kraambed; alleen bij zeer gecompliceer
de bevallingen of in laatste instantie werd
een mannelijk geneesheer geraadpleegd. Het
lot van moeder en kind lag in de praktijk in
handen van de vroedvrouw, die door het
stadsbestuur was aangesteld en meestal een
examen had afgelegd. Die vroedvrouw was
door praktische ervaring kundig geworden.
Ondanks haar goede zorgen was de sterfte
onder vrouwen in het kraambed en vooral
onder kinderen - na de geboorte en in de
eerste levensjaren - erg hoog, zowel als
gevolg van de gebrekkige hygiëne als - naar
moderne maatstaven - onzorgvuldig
medisch handelen.
Wanneer het kind de peuterjaren overleefde,
kon het op een school van de N.H.Kerk
basisonderwijs ontvangen. De katholieke
jeugd was in deze tijd onmiskenbaar in het
nadeel, omdat deze officiële scholen een
protestants karakter bezaten en onder con
trole van de protestantse kerkeraad stonden.
Het enige alternatief was de gang naar een
clandestien katholiek bijschooltje.
Voortgezet onderwijs kon in de zeventiende
eeuw in de steden worden gevolgd op
Latijnse scholen, waar les werd gegeven in
Afbeelding 2.
Grijs aardewerk uil dezelfde periode. De
versiering bestaat hier echter uit horizontale
krassen, die ook wel borstelstreekversiering
wordt genoemd.
Afbeelding 3.
Grauw grijs-geel aardewerk van mogelijk
iets vroegere datum. Het baksel is vrij zacht,
erg gesleten en tamelijk grof gemagerd.
Afbeelding 4.
De stenen bijl. gemaakt van kwartsitisch
gesteente. Een zogenaamde Fels oval Beile
uit het midden Neolithicum of Nieuwe
Steentijd (ongeveer 3700 voor Chr.). De kap
is stukgeslagen.
Alle tekeningen: Jaap Wisse
Van wieg tot graf
Geboorte
Jeugd
