De bibliotheek en erf nieuw Langebeek
voortgezet. In 1988 volgde de samenvoe
ging van alle Utrechtse waterschappen in de
Vallei aan de ene kant van de provincie
grens en van alle Gelderse aan de andere
kant. De twee toen gevormde waterschap
pen werden in 1993 samen één interprovin
ciaal waterschap, dat echter nog alleen de
traditionele taken had van kwantiteitsbeheer
(zorg voor beheersing van de waterstand) en
waterkering (beheer van de dijken). Vier
jaar later kwam daar ook de zorg voor de
waterkwaliteit de zuivering van afvalwater
bij en werd het gebied van het waterschap
Vallei Hem uitgebreid met de Gelderse
polder Arkemheen bij Nijkerk. Ruzie over
wateroverlast tussen de verschillende delen
van de Vallei is nu niet meer nodig, maar
toch gaan oude problemen nooit helemaal
weg. Een paar jaar geleden was het weer
eens erg hoog water op de Rijn. De
Grebbedijk heeft het gelukkig gehouden.
anders had Amersfoort weer natte voeten
gekregen en was Veenendaal verdronken.
Het waterschap heeft direct daarna de
Grebbedijk verhoogd en verzwaard, zodat
dat gevaar is geweken. Maar in het land
steekt de inundatiegedachte de kop weer op.
Rijkswaterstaat heeft een ballonnetje opge
laten: het lage zuidelijke deel van de Vallei
zou zeer geschikt zijn voor waterberging bij
extreem hoge rivierstand. De overheid zou
daarom direct moeten stoppen met bouw
plannen in dit gebied
en zelfs bestaande gebouwen en obstakels
voor snelle afvoer van het water moeten slo
pen. Het is maar een idee. Vóór het zover
komt, zullen we ongetwijfeld opnieuw 'vele
fiere disputen en heftige krakelen" kennen,
maar U bent vast gewaarschuwd!
M. Mijnssen-Dutilh
Archivaris waterschap Vallei Eem.
J. Verduin
De Openbare Bibliotheek aan de Hamers-
veldseweg 77 werd door burgemeester
A H.van der Rost op 9 oktober 1976 offi
cieel geopend en bestaat daarmee 25 jaar.
De bibliotheek werd gevestigd in de voor
malige boerderij Nieuw Langebeek, die vol
gens het jaartal op de frontgevel in 1878
werd gebouwd. In 1991 werd de bibliotheek
uitgebreid, maar al een week later, op 27
december, ging het gebouw door brand ver
loren. De opening van de herbouw heeft op
13 september 1993 plaatsgevonden. De
boerderij met het in ere herstelde rieten dak
bergt sindsdien de kunst- en cd-uitleen.
De naam Nieuw Langebeek doet enigszins
wonderlijk aan. Op de plek van de boerderij
is immers in geen velden of wegen een beek
te bekennen. Het oorspronkelijk erf Lange
beek lag dan ook veel meer naar het oosten.
tegen de grens van Hamersveld en Asschat,
maar nog wel op Hamersvelds gebied.
Langebeek behoort, met andere bekende
boerderijen zoals Hakhorst en Krakhorst, tot
onze oudste middeleeuwse hoeven. Zij wer
den rond het jaar 1100 gesticht. De boerde
rij lag in een meander of bocht van de
Moorsterbeek en heeft aan deze beek zijn
naam ontleend. Aan de overkant, op het
grondgebied van het latere Asschat, waren
de erven Hagenouw en Lapeers de naaste
buren.
De landerijen van Langebeek hebben zich
tussen de Moorsterbeek en de Hamersveld-
seweg uitgestrekt. Volgens een belastingre-
gister uit 1536 was Langebeek een pacht
hoeve met ongeveer zeven morgens (van elk
ca.0,85 ha) aan akkergrond. Landbouw was
de hoofdzaak. De veeteelt stond in dienst
van de landbouw en moest de broodnodige
mest opleveren. Men verbouwde vooral
rogge, haver en boekweit. In later eeuwen
nam de tabaksteelt een hoge vlucht en tegen
het einde van de 18e eeuw kwam de aardap
pel in zwang. De teelt van bovengenoemde
akkerbouwprodukten bleef tot diep in de
19e eeuw gehandhaafd.
Tijdens de Oostenrijkse successie-oorlog
(1740-1748) werd de Liniedijk opgeworpen.
Deze dijk vormde een deel van de Grebbe-
linie, waartoe ook de Asschatter-keerkade
ging behoren. De Liniedijk liep pal weste
lijk van de boerderij Langebeek en scheidde
de boerderij van zijn landerijen. Voor de
bedrijfsvoering lijkt dit geen ernstige
bezwaren te hebben opgeleverd. Jan Stof
bergen was voor 1768 pachter van de boer
derij en werd dat jaar tevens de eigenaar.
Jan was ook imker. In 1775 lezen wij:
'Bijstede op Langebeek op Hamersveld op
het nieuwe land aan de Weteringzijde over
het Retranchement'. De Alandse Wetering
lag westelijk van de Liniedijk, die hier vol
gens de mode van die tijd het Retranche
ment werd genoemd.
De oudste kadastrale gegevens stammen uit
1832. De bouwman boer) Simon Huurde-
man is dan eigenaar van het erf Langebeek.
Het totale oppervlak beslaat bijna 24 ha en
is sterk versnipperd in 42 kavels. Daarvan is
globaal 1 1 ha aan bouwland en evenveel aan
weiland. Bij de boerderij met twee hooiber
gen liggen een tuin en een boomgaard. De
Smoussesteeg - nu het Cohenpad - geeft toe-
HISTORISCHE
Links de boerderij Nieuw-
Langebeek in de jaren '60,
nog volop in bedrijf, zie de
volle hooitas links.
De aanbouw rechts is in
1974 gesloopt i.v.m.
ombouw tot bibliotheek
foto T. Brouwer)
Rechts "Nieuw Langebeek
in haar 25-jarige jubileum-
1001 als bibliothe
omgeven door de Hamershof
(foto F. van Loenen)
