504
1872 door maar weinig inwoners wordt
gele/en. Maar de dorpelingen vertellen het
wel door. Een advertentie van 3 juni 1872:
Het brandspuithuis werd gebouwd bij de
boerderij, tapperij, gemeentehuis "De
Ruyter" (nu een klein monument).
Cicbrek aan water
"Brand, brand" wordt er gesehreeuwd.
Enkele mannen rennen naar het spuithuis
en na de optuiging van het paard gaat het
in volle gang over de Klinker Hessenweg
naar de plek des onheils.
"20 Augustus 1895. Hedenmiddag brand
de alhier, gemeente Stoutenhurg. eene
woning af, bewoond door twee gezinnen,
beiden huurders van het perceel. Aan blus-
schen viel door gebrek aan water niet te
denken. Eene woning, ook bewoond door
twee gezinnen, bleef, hoewel in de onmid
dellijke nabijheid van het brandende huis,
nog gespaard. De inboedels zijn nagenoeg
geheel verloren gegaan en waren, naar
men verneemt niet verzekerd, wat met het
huis wel het geval was".
De alleen op zaterdag verschijnende krant
"De Eembode" bericht op 28 april 1900:
"Stoutenhurg. Maandagmiddag ontstond
er brand op de hofstede "Klein Emelaar".
De hofstede werd bewoond door H.de
Wit. Met de schuur en twee bergen is zij
geheel vernield. De inboedel is geheel
verbrand, al het vee is gered. Boerderij en
inboedel waren verzekerd".
De "Barneveldsche Courant" bericht op 2
Juni 1910 dat op de boerderij "De Eng"
van L.Huurdeman twee hooibergen zijn
verbrand. Dezelfde courant meldt: wegens
het spelen van kinderen met lucifers is
Zondag brand ontstaan in een houtmijt
van v.d.S. Een gedeelte van het hout is in
vlammen opgegaan.
Hemelvuur
Uit "De Eembode" van 10 Augustus 1917:
"Zondag woedde hier een ontzettend
noodweer. De bliksem sloeg in de woning
van den melkrijder J.van Laar. Vreeselijk
heeft het hemelvuur huisgehouden. Zelfs
werden alle huisgenooten tegen den grond
geslagen".
Stoutenhurg. 14 November 1922. Door
onbekende oorzaak is brand uitgebroken
in een boerderij aan de Stoutenburgerweg,
hoek Koedijk. Aangezien het huis (uit
hout?) was opgetrokken, grepen de vlam
men snel om zich heen, zoodat weldra het
geheele huis in lichter laaie stond. Het
huis brandde tot de grond toe af. Drie kin
deren kregen eenige brandwonden. Dr.van
Rooy uit Hamersveld verleende de eerste
hulp. Twee koeien, een varken en een aan
tal kippen kwamen om. De schade wordt
gedeeltelijk door de verzekering gedekt.
20 Juli 1926, Achterveld. De dorpsbewo
ners werden dezer dagen door het luiden
van de brandklok gewaarschuwd, dat er in
de omgeving brand was uitgebroken. Het
vuur woedde in een met hooi gevulden
berg van den landbouwer Koller. Met veel
moeite mocht het de Stoutenburgsehe
brandweer gelukken het woonhuis te
behouden.
Een pijpje tabak
Stoutenhurg. De aandacht van vele bewo
ners werd getrokken naar een plaats van
dikke rookwolken. Daar de landbouwer B.
bij zijn schoonzoon E.W. was gaan hooi
en, en nog de tijd vond om een pijpje
tabak te rooken, is door toevallige wijze
een lucifer met het losgesehudde hooi in
aanraking gekomen, zoodat er vier vrach
ten hooi verloren gingen.
In 1931 liet Willem Wernsen een boerderij
bouwen voor f 5.050,00. Ruim 5 jaar later
ging de boerderij door brand verloren. De
metselaar/aannemer Jo Veen uit
Stoutenhurg bouwde een nieuwe boerderij
voor f2.300,00.
1932. Er ontstond brand in de hooibergen
van den landbouwer D. Een arbeider was
bezig met het herstellen van de kap. De
brandweer werd gealermeerd. Hierop snel
den velen naar de plaats der brand, zelfs
menigeen met een blusch-apparaat. Die
bewezen ook goede diensten voor de
belendende gebouwen, die ook reeds vlam
hadden gevat. De spuit van Leusden doof
de het vuur.
8 October 1938. Zaterdagavond 9 uur.
Boven het Oosten van Amersfoort kleurt
de hemel zich rossig en zij die op den
Amersfoort se hen Berg staan, twijfelen er
niet aan: er woedt een brand. Hooge vlam-
menzuilen schieten op en wolken dragen
vonken mee. Het is het grote gebouwen
complex van Willem van den Hengel, dat
hier ten offer valt aan het vuur. Duizenden
mensen zijn hier samengestroomd. Er
volgt nieuwbouw, maar die gaat in 1940
door oorlogsomstandigheden verloren.
Meer dan 45 huizen in 2 dagen
Tijdens de oorlogsdagen 11 en 12 Mei
1940 gingen meer dan 45 boerderijen en
woonhuizen in de gemeenten Leusden en
Stoutenhurg in vlammen op. Het meest
getroffen werden Leusbroek,
Musschendorp en de omgeving van de
Kanaalweg.
Een voorbeeld: de deel (dorsvloer en de
stal voor vee) had als zolder naast elkaar
liggende houten balken, waarop stro of
hooi werd bewaard. Door een brand ging
het balken achterhuis verloren en het
voorhuis bleef geheel of grootdeels
bewaard.
In 1941 volgde de herbouw met in het
achterhuis zolders van holle stenen
(genoemd: plafora zolders) dus niet brand
baar. De boerderijen kregen een herinne
ringssteen met daarop de Nederlandse
leeuw, ongekroond en ontdaan van de
kleine handspiesen.
In 1969 brandde de boerderij "De Riet" in
de buurtschap Snorrenhoef van
J.v.d.Lagemaat geheel af. Elf jaar later
gingen door brand verloren een boerderij
aan de Hessenweg en die van Piet
Roozenboom aan de Stoutenburgerlaan en
tot slot het middendeel van een woning
aan de Kerkdijk, waar volgens het politie
rapport een uitgebreide hennepplantage
werd ontdekt.
Burgemeester en Wethouders van
Stouten burg zullen op Maandag den 3
Junij 1872, ten 10 uur des voormiddags,
op het Raadhuis, in het openhaar hij
enkele inschrijving aanbesteden: Het
houwen van een brandspuitenhuis met
hijlevering van alle daartoe henoodigde
materialen. De voorwaarden liggen ter
lezing ter Secretarie der gemeente des
voormiddags van 0 tot 12 uur. Nadere
inlichtingen kunnen verkregen worden
hij den Heer J. Pothoven, timmerman te
Leusden.
Stoutenhurg, den 27 Mei 1872.
Burgemeester en Wethouders voor
noemd,
l 'an Hardenhroek v.A.
De Wethouder l.S. G. van Ruitenheek
HISTORISCH! Kft/V.
S}r,
De "Dodge Beep" uit 1952. De wagen is
gerenoveerd in 1984.
Foto's uit "Leusden uit de brand" van Ali
Ton uit 1986)
